Στην
«Αληθή ιστορία» του ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς στέλνει τους ήρωές του στο φεγγάρι. 'True History' - Lucian of Samosata, second century AD. A group of
adventurers travel to explore lands beyond the known world. After being blown
so far off course that they land on the moon, they become caught up in a space
war between the lunar people and the armies of the sun. They eventually return
to Earth, but their adventures are not over: they journey on through more
mysterious islands and mythical realms. Long before scientists invented the
telescope, literature was already travelling through space. But how do Plato
and Lucian of Samosata compare to modern science fiction?
Είστε
λάτρεις του Ιουλίου Βερν ή του Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς; Αν ναι ίσως θα σας
ενδιέφερε να ξέρετε ότι, πολύ πριν από αυτούς τους θεωρούμενους «πατέρες» της
λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας ένας σατιρικός συγγραφέας των ελληνιστικών
χρόνων, ο Λουκιανός ο Σαμοσατεύς, είχε ήδη εντρυφήσει στο είδος γράφοντας στα
ελληνικά το πρώτο μυθιστόρημα που έστελνε τους ήρωές του στο… φεγγάρι.
An episode of
Doctor Who explored Pompeii in 79 AD, but real-life Ancient Rome was no stranger
to sci-fi Photo: BBC/Adrian Rogers
Αυτό
είναι κάτι που πολλοί Ελληνες αγνοούμε ή ξεχνάμε, όμως η επισήμανση έγινε την
περασμένη εβδομάδα στη Βρετανία, στο Φεστιβάλ Ιδεών του Κέιμπριτζ, από τον
λέκτορα του Πανεπιστημίου Τζάστιν Μέγκιτ.
Ο
Λουκιανός ο Σαμοσατεύς σε ένα φανταστικό πορτραίτο του 17ου αιώνα από τον
βρετανό ζωγράφο Γουίλιαμ Φέιθορν. A 17th-century fictional portrait of
Lucian of Samosata.
Ο
δρ Μέγκιτ πληροφόρησε χαρακτηριστικά το βρετανικό κατά κύριο λόγο ακροατήριό
του ότι το πρώτο στην Ιστορία έργο επιστημονικής φαντασίας γράφηκε από έναν
ελληνόφωνο σύρο συγγραφέα στην αρχαία Ρώμη. Αναφερόταν στην «Αληθή ιστορία»,
στην οποία ο Λουκιανός σατιρίζει τα δημοφιλή στην εποχή του ταξιδιωτικά
αφηγήματα. Αντί να περιπλανηθούν λοιπόν στη Γη, «εκτοξεύει» τους ήρωές του σε
μακρινούς κόσμους – σε παράξενους πλανήτες και νησιά αλλά και στη Σελήνη. Στη
μυθοπλασία του αττικιστή συγγραφέα η Σελήνη είναι κατοικημένη – οι γήινοι ήρωές
του μάλιστα φθάνοντας εκεί εμπλέκονται σε έναν πόλεμο ανάμεσα στους στρατούς
των κατοίκων της Σελήνης και των κατοίκων του Ήλιου.
Επιστημονική
φαντασία και στον Πλάτωνα;
Plato's Cave - a
famous allegory from Plato's ' The
Republic '. The seminal philosophical text sets out a vision for an ideal
world, with imagined alternative governments. Margaret Atwood has said that she
considers it one of the great-great-grandparents of modern utopian science
fiction, having strongly influenced Thomas More's Utopia, Jonathan Swift's
Gulliver's Travels and HG Wells's The Time Machine.
Ο
Λουκιανός ο Σαμοσατεύς γεννήθηκε στα Σαμόσατα, στον Άνω Ευφράτη της Συρίας γύρω
στο 120 μ.Χ. Αν και Σύρος στην καταγωγή – ο ίδιος έλεγε ότι η μητρική γλώσσα
του είναι «βαρβαρική» – έγραφε στα ελληνικά και συγκεκριμένα στην αττική
διάλεκτο. Εκτός από δημιουργός του σατιρικού διαλόγου θεωρείται ένας από τους
μεγαλύτερους αττικιστές συγγραφείς της Δεύτερης σοφιστικής, έχοντας αφήσει
σπουδαίο και πλούσιο έργο (μεταξύ των πιο γνωστών έργων είναι οι «Νεκρικοί διάλογοι»).
Αν
και η «Αληθής ιστορία», η οποία
θεωρείται επίσης ένα από τα πρώτα μυθιστορήματα στην Ιστορία, αναγνωρίζεται
ευρέως (και όχι μόνο από τον δρα Μέγκιτ) αν όχι ως «καθαρό» έργο επιστημονικής
φαντασίας τουλάχιστον ως ένα μυθιστόρημα «σατιρικής φαντασίας» υπάρχουν
ορισμένοι οι οποίοι αμφισβητούν τα πρωτεία του Λουκιανού και ανάγουν τα πρώτα
«ψήγματα» του είδους ακόμη πιο πίσω, θεωρώντας ότι οι ρίζες του είναι…
πλατωνικές. Αυτό έχει υποστηρίξει σε μια σειρά από δοκίμια που κυκλοφόρησε
πέρυσι η βραβευμένη συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ, αναφέροντας τη «Δημοκρατία» του Πλάτωνα ως ένα πρώτο
δείγμα sci-fi.
.jpg)
,+1881,+Sterling+and+Francine+Clark+Art+Institute,+Williamstown,+Massachusetts.jpg)
,+1897,+Oskar+Reinhart+Collection,+Winterthur.jpg)
.jpg)
