«Ευρώπη και Ελληνικοί Μύθοι: 16ος-19ος αιώνας». «L'Europe et les Mythes Grecs: XVIème-XIXème siècle»

J.H. Fragonard (αποδιδόμενο), Κεφάλι σατύρου από έργο του Rubens, 45X37 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

«Ευρώπη και Ελληνικοί Μύθοι: 16ος-19ος αιώνας» είναι ο τίτλος της έκθεσης που θα φιλοξενηθεί τη νέα εκθεσιακή περίοδο (Οκτώβριος – Ιανουάριος) στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ. και οργανώνεται σε συνεργασία με το Τμήμα Γραφικών Τεχνών του Λούβρου. Συνολικά στο Τελλόγλειο θα φιλοξενηθούν 82 έργα από το Λούβρο, πολλά από τα οποία, εκτίθενται για πρώτη φορά στο κοινό, παγκοσμίως. Με την εν λόγω έκθεση το Τελλόγλειο συμμετέχει στον εορτασμό για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης.

Anne Louis Girodet de Roucy-Trioson, Η Αφροδίτη που βγαίνει από τα κύματα, 42Χ34,5 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Στον εκθεσιακό χώρο του Τελλογλείου παρουσιάζονται αρχαίοι ελληνικοί μύθοι, όπως τους αποτύπωσαν Ευρωπαίοι καλλιτέχνες από την Αναγέννηση και εξής. Μέσα από την αξιοποίηση των γραπτών πηγών που γνώριζαν και χρησιμοποιώντας τα λίγα αρχαία πρότυπα από σπουδαία ελληνιστικά ή ρωμαϊκά γλυπτά του Βατικανού (Ρώμη), όπως η Αφροδίτη Medici, ο Απόλλων Μπελβεντέρε κ.α., έδωσαν νέα ώθηση στη δυτική τέχνη αξιοποιώντας πλαστικές φόρμες, αξεπέραστες στο πέρασμα του χρόνου.

Annibale Carracci, Ο Οδυσσέας μπροστά στην Κίρκη σώζεται από τον Ερμή, 37,5Χ53 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Στα 82 έργα της έκθεσης του Τελλογλείου διακρίνεται η συνεχής ανταλλαγή μεταξύ πολιτισμών και λαών της Ευρώπης σε ένα δημιουργικό διάλογο που εξελίσσει και μεταλλάσσει περιεχόμενο και μορφή σε νέες προτάσεις έκφρασης. Φυσικά αυτοί που κερδίζουν από αυτόν τον γόνιμο διάλογο είναι οι μεγάλοι δημιουργοί, όπως ο Ραφαήλ, o Annibale Carracci, o Tiziano, o Rembrandt,o Rubens και ο Ingres, έργα των οποίων μπορεί να θαυμάσει από κοντά ο επισκέπτης στο Τελλόγλειο.

Peter Paulus Rubens, Η Αθηνά και ο Ηρακλής αποκρούουν τον Άρη, 37Χ53,5 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

"Από την Αναγέννηση και εξής η έμπνευση από θέματα της μυθολογίας παίζει σημαντικό ρόλο στο ρεπερτόριο των καλλιτεχνών. Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης, το 1453, ελληνικά κείμενα που διέφυγαν τη λεηλασία της πρωτεύουσας της ελληνικής Αυτοκρατορίας της Ανατολής, της οποίας οι βιβλιοθήκες έσφυζαν από θησαυρούς, φτάνουν στην Ιταλία, όπου τα ανακαλύπτουν παθιασμένοι λόγιοι. Εκδοχές ελληνικών βιβλίων, που μέχρι τότε δεν ήταν πολύ γνωστά, αντιπαρατίθενται με κείμενα Λατίνων συγγραφέων, τα οποία επίσης είχαν διαφύγει τις καταστροφές του τέλους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Το κύμα αυτό υπέρ της Αρχαιότητας όλο και μεγάλωνε, οι αρχιτέκτονες μελετούσαν τα κτίρια που διατηρήθηκαν, έκαναν αποτυπώσεις, οι συλλέκτες συγκέντρωναν σε αίθουσες με αξιοπερίεργα (cabinets des curiosites) γλυπτά, καμέες, αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν σε ανασκαφές. Η μόδα αυτή δεν θα σταματήσει πλέον και οι πρίγκιπες και οι μαικήνες δεν θα ησυχάσουν.

Girolamo Troppa, Απόλλων και Δάφνη, 15,5Χ21,2 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Από τα τέλη του 15ου αιώνα, θεωρείται ιδιαίτερα κολακευτικό για κάθε παραγγελιοδότη να παριστάνεται σαν ήρωας της Αρχαιότητας και των μύθων που είναι καλό να γνωρίζει.

Κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα, συγγραφείς, ποιητές και αυλικοί προσφέρουν στους ισχυρούς έναν ατέλειωτο κατάλογο αρετών, τις οποίες δανείζονται από την εκ νέου ανάγνωση της ελληνικής και της ρωμαϊκής μυθολογίας. Καθήκον των καλλιτεχνών είναι να δώσουν σε αυτές μια μορφή ορατή και να ζωντανέψουν τη γνώση (την πολυμάθεια).

Francois Boucher, Η Αφροδίτη στο σιδηρουργείο του Ήφαιστου, 23,5Χ33,2 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Στον θόλο της Camera della Badessa στο μοναστήρι του San Paolo της Πάρμας ο Correggio παριστάνει θεούς και θεές σε έναν διάκοσμο με νωπογραφία οφθαλμαπάτης. Ο θεός Απόλλωνας χρησιμοποιείται ως πρότυπο ακολουθώντας το παράδειγμα των νωπογραφιών του Ραφαήλ στο Βατικανό. Ο Parmigianino, αφού αναπαρέστησε τη θεά του κυνηγιού Άρτεμη με τα σκυλιά της στον διάκοσμο του Fontanellato, πολλαπλασιάζει τις κομψές δημιουργίες μυθολογικής έμπνευσης, όπως όλοι οι καλλιτέχνες της γενιάς του.

Theodore Chasseriau, Άρτεμη και Ακταίων, 14,8Χ20,7 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Χάρη στην ιδιοφυία του Pellegrino Tibaldi, ο ήρωας της Οδύσσειας, ο Οδυσσέας, καταλαμβάνει μια αίθουσα του Palazzo Poggi στη Μπολόνια, ενώ τα παλάτια και οι βίλες της Βερόνας κατακλύζονται από επεισόδια της μυθολογίας υπό τη διεύθυνση του Paolo Farinati. Η αναφορά στις θεές και στις νύμφες επιτρέπει στον Tiziano να απελευθερώσει την αισθησιακή θέρμη του πινέλου του σε πολλές σειρές για τον Ύπνο της Αφροδίτης, την Αφροδίτη και τον Άδωνη, την Άρτεμη και τον Ακταίονα, που ενθουσιάζουν τους διάσημους παραγγελιοδότες του, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονται οι βασιλιάδες της Ισπανίας, Κάρολος V και Φίλιππος II.

Το κίνημα αυτό δεν αφορά μόνον την Ιταλία: ο Durer και ο Cranach εκδηλώνουν την πολυμάθειά τους, καθώς επίσης και αυτήν των παραγγελιοδοτών τους, και το βασίλειο της Γαλλίας από τον καιρό των πολέμων με την Ιταλία κατακτάται από το ίδιο φαινόμενο. Ο Primaticcio δημιουργεί για τον Φραγκίσκο τον I στον πύργο του Fontainebleau την Αίθουσα του Οδυσσέα, που θα παίξει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της γαλλικής τέχνης.

Όταν μια οικογένεια, που δεν ήταν ακόμα πολύ διάσημη, παίρνει την εξουσία, όπως αυτή των Farnese χάρη στην άνοδο του καρδιναλίου Alessandro Farnese στον θρόνο του ποντίφικα με το όνομα Παύλος III, γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να εφευρεθεί οπτικά και φιλολογικά μια μακρινή συγγένεια με τον Αινεία.

Εργαστήριο του Paolo Farinati, Ο Ηρακλής παλεύει με τη Λερναία Ύδρα με τη βοήθεια της Αθηνάς και του Ερμή, 41,9Χ49,3 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Γίνεται πολύ γρήγορα φανερό ότι οι ηγεμόνες ξέρουν πολύ καλά πώς να χρησιμοποιούν τα μηνύματα των μύθων για να οπτικοποιήσουν τις επιθυμίες τους και την πολιτική τους. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι αυτό του βασιλιά Λουδοβίκου ΧΙV, που οργανώνει το παλάτι και τους κήπους των Βερσαλλιών γύρω από την προσωποποίησή του ως Απόλλωνα. Όλο το ελληνορωμαϊκό πάνθεον συμβάλλει προκειμένου να αναδειχθούν οι αρετές και τα μεγάλα έργα του μονάρχη: ο Ηρακλής ως νικητής πολεμιστής, η Αθηνά ως σοφή καθοδηγήτρια, κυριαρχούν στις οροφές και η προοπτική από την βεράντα του παλατιού οδηγεί προς την τεχνητή λίμνη του Απόλλωνα.

Antoine Coypel, Αλληγορική σύνθεση με ένα μενταγιόν που απεικονίζει τον Φίλιππο της Ορλεάνης, 21Χ30 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Ακολουθώντας αυτά τα παραδείγματα που έρχονται από πολύ ψηλά, αυλικοί, αριστοκράτες, αλλά επίσης και έμποροι που πλούτισαν διακοσμούν τα σπίτια τους με πίνακες με μυθολογικά θέματα, και δεν διστάζουν να μεταμφιεστούν από τους πορτρετίστες τους σε Άρτεμη/Diane, Ηρακλή/Hercule και Άρη/Mars. Σε αυτό το παιχνίδι, οι γάλλοι ζωγράφοι του 18ου αιώνα, όπως ο Jean Marc Nattier, θα διαπρέψουν. 

Louis de Boullogne, Η Δανάη δέχεται τη χρυσή βροχή, 22Χ26 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Είναι βέβαια αλήθεια ότι και οι καλλιτέχνες το ευχαριστιούνται, όταν διαλέγουν αυτές τις πηγές έμπνευσης. Ξεφεύγοντας από τους περιορισμούς των θρησκευτικών παραστάσεων που ήταν πολύ κωδικοποιημένες, μπόρεσαν να απελευθερώσουν τη φαντασία τους για να δώσουν σχήμα σε κείμενα, που γνώριζαν άλλοτε στη λατινική τους μετάφραση και άλλοτε σε λαϊκή γλώσσα, και που τους επέτρεπαν να δημιουργήσουν ένα φανταστικό κόσμο, γεμάτο με ωραίες γυμνές και γεμάτες χάρη γυναίκες και με ήρωες με πολλά προτερήματα, όπου το ελάχιστο σίγουρα δεν ήταν η φυσική ομορφιά, εμπνευσμένη από αρχαία αγάλματα όπως αυτό του Απόλλωνα του Μπελβεντέρε ή της Αφροδίτης Αιδουμένης των Μεδίκων. Μέσα σε αυτήν τη διαδικασία δημιουργίας, η χαρακτική και κυρίως οι εικονογραφήσεις κειμένων, όπως οι Μεταμορφώσεις του Οβιδίου ή η Αινειάδα του Βιργιλίου, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διάδοση των συνθέσεων.

Αποδίδεται στον Raffaello Sanzio, Ο Αλέξανδρος κατεβαίνει στη θάλασσα, μέσα σε έναν γυάλινο θάλαμο, 20,9Χ38,8 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Ο πλούτος της συλλογής του Τμήματος Σχεδίων του Μουσείου του Λούβρου επιτρέπει να εξετάσουμε τα μυθολογικά θέματα και τη μετάφρασή τους από τους καλλιτέχνες από τον 15ο αιώνα έως τα μέσα του 19ου αιώνα και να υπογραμμίσουμε τη γόνιμη δημιουργικότητα αυτών των θεμάτων. Δημιουργημένο από τον Colbert για τον βασιλιά Λουδοβίκο ΧΙV χάρη στην απόκτηση της συλλογής του τραπεζίτη Everard Jabach το 1671, το Γραφείο του βασιλιά εμπλουτίζεται κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα από δωρεές και σημαντικές αγορές, όπως κατά τη διάρκεια της πώλησης της συλλογής του Pierre Jean Mariette το 1775. Το σύνολο αυτό, που κατασχέθηκε το 1793 ως εθνικό αγαθό, αυξήθηκε σημαντικά από τις κατασχέσεις των περιουσιών των εκπατρισθέντων, όπως αυτές του Charles Paul de Saint Morys και του Κόμη του Orsay και στη συνέχεια από τις στρατιωτικές κατασχέσεις του ναπολεόντειου στρατού. Κατά τη διάρκεια του 19ου και του 20ου αιώνα, οι δωρεές, όπως αυτές του Etienne Moreau Nelaton ή του His de la Salle, και αποκτήματα διεύρυναν το πανόραμα των ευρωπαϊκών σχολών.

Jean Auguste Dominique Ingres, Ο Βασιλιάς Μίδας και ο κουρέας του, 49,5Χ45 εκ., Τμήμα Γραφικών Τεχνών, Μουσείο Λούβρου

Αν θυμηθούμε ότι οι καλλιτέχνες, ή τουλάχιστον η μεγάλη πλειοψηφία τους, σχεδιάζουν και συλλαμβάνουν τα ζωγραφισμένα έργα τους σε χαρτί πριν πιάσουν το πινέλο τους, θα αντιληφθούμε την ουσιαστική θέση του σχεδίου στην ιστορία της τέχνης. Το σχέδιο, μακράν του να είναι μια πηγή τεκμηρίωσης, ρόλο στον οποίο συχνά το περιόρισαν, είναι το πρώτο μέσο έκφρασης των δημιουργών μορφών, αυτό που επιτρέπει κάθε πείραμα και κάθε έρευνα. Φυσικά, αυτοί που κερδίζουν σε αυτό το παιχνίδι είναι οι πολύ μεγάλοι ζωγράφοι, καθώς δεν θα βρούμε ποτέ ένα μέτριο σχέδιο από το χέρι του Ραφαήλ, του Annibale Carracci, του Rembrandt, του Rubens ή του Ingres."

Catherine Loisel

Conservateur en chef au departement des Arts Graphiques du musée du Louvre, Commissaire de l’exposition.

today's art: Henri de Toulouse-Lautrec, Η κυρία Πουπούλ στην τουαλέτα, Madame Poupoule at her Toilet, 1898, oil on panel, 60.8x49.6 cm, Musée Toulouse-Lautrec, Albi, France

Ο Λωτρέκ ζωγραφίζει το κορίτσι του «σπιτιού», κυριευμένος με μια έλξη για το καφεκόκκινο όγκο των μακριών μαλλιών που κρύβουν το πρόσωπο. Ο ζωγράφος, με καλλιτεχνική ωριμότητα και σπάνια ευαισθησία στη ζωγραφική ύλη, επιτυγχάνει μια αρμονία στη σχέση μεταξύ των ζεστών τόνων του πίσω μέρους του καθρέφτη στην τουαλέτα, του κουτιού, του τοίχου, των μαλλιών της μαντάμ Πουπούλ και των κρύων τόνων του επιπέδου της τουαλέτας, αναμεμειγμένα με τη ρομπ ντε σαμπρ, τις αντανακλάσεις στον τοίχο και τα κρυστάλλινα φιαλίδια.

Henri de Toulouse-Lautrec images, music: Moulin Rouge (Original Soundtrack), El Tango de Roxanne performed by Ewan McGregor.

Ο Κρεγκ Βέντερ δηλώνει βέβαιος ότι θα βρει DNA στον Άρη, J. Craig Venter may have just started a race to discover alien life on the Red Planet

Ο Κρεγκ Βέντερ, ο ερευνητής που δημιούργησε το πρώτο συνθετικό γονιδίωμα, θέλει τώρα να στείλει στον Άρη ένα ρομπότ που θα αναζητήσει γενετικό υλικό από εξωγήινα μικρόβια.

«Σίγουρα θα υπάρχουν και εκεί μορφές ζωής που βασίζονται στο DNA» είπε ο Αμερικανός βιολόγος σε συνέδριο Υγείας που πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα το περιοδικό Wired. 

Η αποστολή

Martian chronicler: A microfluidic device developed at MIT is designed to automatically run DNA experiments on other planets

O υπερφιλόδοξος Βέντερ παρουσίασε τα σχέδιά του για μια ρομποτική αποστολή στον Άρη που θα διαθέτει τον απαραίτητο εξοπλισμό για γενετικές αναλύσεις. Το ρομπότ, είπε, θα μπορούσε να συλλέγει δείγματα του υπεδάφους, να ανιχνεύει μικροβιακές μορφές ζωής, να προσδιορίζει τη γενετική αλληλουχία τους και να μεταδίδει τα δεδομένα στη Γη. Αυτό, επισήμανε, θα επέτρεπε στους αστροβιολόγους να μελετήσουν τα αρειανά μικρόβια χωρίς να χρειάζεται να μεταφερθούν δείγματα στη Γη.

Ο Βέντερ

O Κρεγκ Βέντερ ήταν ο πρώτος που διάβασε ολόκληρο το ανθρώπινο γονιδίωμα. Τώρα θέλει να κάνει το ίδιο με το DNA των αρειανών. Photograph by Thor Swift for The New York Times. 

Είναι ένα ακόμα ανορθόδοξο σχέδιο για τον Κρεγκ Βέντερ, ο οποίος έγινε διάσημος το 2000, όταν ολοκλήρωσε την αλληλουχία του ανθρώπινου γονιδιώματος πριν από τη διεθνή ερευνητική κοινοπραξία του Human Genome Project.

Αργότερα υλοποίησε πρόγραμμα για τη μαζική γενετική ανάλυση των μικροβίων των ωκεανών, εξέτασε το γονιδίωμα των μικροβίων στον αέρα της Νέας Υόρκης, και πιο πρόσφατα δημιούργησε τη «Σύνθια», το πρώτο ζωντανό βακτήριο με συνθετικό γονιδίωμα.

Το ενδιαφέρον του για τα αρειανά μικρόβια ακούγεται υπερβολικό, υπάρχουν όμως κι άλλοι επιστήμονες που θεωρούν ότι ένα τέτοιο σχέδιο θα ήταν καλή ιδέα. Ο Βέντερ ανέφερε ότι τεχνολογίες αυτόματου προσδιορισμού αλληλουχίας δοκιμάζονται ήδη στην έρημο Μοχάβε στην Καλιφόρνια με την προοπτική να αξιοποιηθούν σε μια μελλοντική αποστολή στον Άρη.

Το συνέδριο

Στο συνέδριο του Wired, ερευνητές του MIΤ ανέφεραν ότι αναπτύσσουν ένα μηχάνημα προσδιορισμού αλληλουχίας με την ονομασία SETG (Search for Extraterrestrial Genomes), το οποίο θα αναζητήσει DNA και RNA από εξωγήινες μορφές ζωής. «Θα αναζητήσουμε κάτι που είτε είναι ζωντανό είτε έχει πεθάνει πρόσφατα» είπε ο Κρις Καρ, μέλος της ομάδας.

Hot place: Some biologists want to send a DNA sequencing machine to Mars to search for life. NASA | courtesy of nasaimages.org

Οι τελευταίες αποστολές της NASA έχουν δείξει με σχετική βεβαιότητα ότι ο Άρης δεν ήταν πάντα παγωμένος και άνυδρος όπως σήμερα. Το τροχοφόρο ρομπότ Curiosity που έφτασε τον Αύγουστο στον Άρη ανακάλυψε για παράδειγμα τα ίχνη ενός αρχαίου ποταμού, ο οποίος όμως ξεράθηκε πριν από αρκετά δισεκατομμύρια χρόνια.

Το DNA σε καμία περίπτωση δεν διατηρείται για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα -μέχρι σήμερα οι επιστήμονες έχουν καταφέρει να αναλύσουν γενετικό υλικό μόνο μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Ο Βέντερ, όμως, πιστεύει ότι τα αρειανά μικρόβια ζουν και βασιλεύουν στο βαθύ υπέδαφος του Άρη, στο οποίο δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν ακόμα τα ρομπότ της NASA.

«Παρέα» διαμορφώνονταν ο Γαλαξίας και η Γη, Milky Way only settled into current state while the earth and sun were forming (throwing previous predictions out by several BILLION years)

Out of this world: Spiral galaxies, including our own Milky Way, have continued to evolve over time

Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι ο σχηματισμός των γαλαξιών ολοκληρώνεται πολλά δισεκατομμύρια έτη πριν αρχίσουν να δημιουργούνται ηλιακά συστήματα και να κάνουν την εμφάνιση τους οι πρώτοι πλανήτες μέσα σε αυτά. Νέα μελέτη της NASA έρχεται να ανατρέψει αυτή τη θεωρία και μάλιστα με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο αφού, όπως δείχνει, οι γαλαξίες συνεχίζουν να εξελίσσονται για πολλά δισεκατομμύρια έτη μετά τη γέννησή τους. Μάλιστα, σύμφωνα με τη μελέτη, ο γαλαξίας μας ολοκλήρωσε τη διαμόρφωσή του και έφτασε το τελικό σημείο σχηματισμού του, αυτό που γνωρίζουμε σήμερα, την ίδια ακριβώς εποχή που γεννιόταν το ηλιακό μας σύστημα.

Η μελέτη

Exploration: The twin ten-meter earth-bound W.M. Keck Observatory in Hawaii has been used to examine 544 galaxies

Επιστήμονες της NASA χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο Keck στη Χαβάη και μελέτησαν 544 γαλαξίες. Η μελέτη ονομάστηκε DEEP2 Redshfit Survey και οι ερευνητές παρατήρησαν γαλαξίες που βρίσκονταν σε απόσταση 2-8 δισεκατομμύρια έτη φωτός από τον δικό μας γαλαξία. Οι επιστήμονες επικέντρωσαν την προσοχή τους σε λαμπρούς γαλαξίες η μελέτη των οποίων μπορεί να αποκαλύψει πολλά στοιχεία για την εσωτερική λειτουργία τους. 

Η ανακάλυψη

Σύμφωνα με τα όσα πίστευαν μέχρι σήμερα οι αστρονόμοι, οι γαλαξίες - ειδικά εκείνοι στη συμπαντική μας γειτονιά, συμπεριλαμβανομένου του δικού μας - ολοκλήρωσαν τις διεργασίες σχηματισμού και μορφοποίησής τους πριν από περίπου 8 δισεκατομμύρια έτη και έκτοτε εμφάνισαν μικρές και άνευ ιδιαίτερης σημασίας μεταβολές.

Οι ερευνητές της NASA κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει και ότι ειδικά οι σπειροειδείς γαλαξίες (όπως ο δικός μας) συνεχίζουν να εξελίσσονται και να διαμορφώνονται για αρκετά δισεκατομμύρια έτη μετά το χρονικό όριο που έχει θέσει η κρατούσα θεωρία.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο γαλαξίας μας συνέχιζε να βρίσκεται σε διαδικασία εξέλιξης και διαμόρφωσης πριν από 4,6 δισεκατομμύρια έτη, την εποχή δηλαδή που είχε ξεκινήσει και ο σχηματισμός του ηλιακού μας συστήματος.

Υπολογίζεται ότι η Γη γεννήθηκε πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια έτη, οπότε, αν η μελέτη της NASA είναι ορθή, ο πλανήτης μας βρισκόταν σε διαδικασία σχηματισμού του ταυτόχρονα με τον Γαλαξία.

today's art: Théodore Géricault, Le Radeau de la Méduse, The Raft of the Medusa, 1818-1819, Paris, musée du Louvre

Στις 5 Ιούνιου 1816 η φρεγάτα του Γαλλικού Ναυτικού "Μέδουσα", μαζί με άλλα 3 πλοία, σαλπάρει από το Εξ της Γαλλίας για το Saint Louis της Σενεγάλης, για να παραλάβει την αποικία από τους Βρετανούς από τους όποιους τους χαρίστηκε σαν απόδειξη της ευαρέσκειας τους για την αποκατάσταση της βασιλείας στην Γαλλία. Ο Ναπολέων έχει ηττηθεί πριν ένα χρόνο στο Βατερλώ και στο θρόνο είχε ανέλθει ο Λουδοβίκος XVIII.

Κυβερνήτης στην "Μέδουσα" τοποθετήθηκε ο 53χρονος αριστοκράτης Viscount Hugues Duroy de Chaumereys που δεν είχε ξανακυβερνήσει πλοίο και είχε και 25 χρόνια απομακρυνθεί από την θάλασσα. Ο Chaumereys ήταν πιστός μοναρχικός και μετά από μια αποτυχημένη επιδρομή των μοναρχικών είχε διαφύγει στην Αγγλία.

Το πλοίο μετέφερε περίπου 400 άτομα, μεταξύ των οποίων τον νέο κυβερνήτη της Σενεγάλης και τους στρατιώτες του, μια ομάδα αποίκων οι περισσότεροι δημοκρατικοί που θέλουν αν κάνουν μια νέα αρχή στην ζωή τους, και 160 μέλη του πληρώματος.

Ο ανεπαρκής Chaumereys αντί να βασιστεί στους υπό αυτόν αξιωματικούς πολλοί από τους οποίους ήσαν δημοκρατικοί και έμπειροι γιατί είχαν λάβει μέρος στους πρόσφατους πολέμους βασίστηκε στα λεγόμενα ενός επιβάτη που ισχυριζόταν πως γνώριζε τις τότε κακά χαρτογραφημένες ακτές της Αφρικής.

Θέλοντας να φτάσει πιο γρήγορα από τα άλλα πλοία η Μέδουσα έπλευσε κοντά στις αφρικανικές ακτές και έτσι τα ξεπέρασε μεν αλλά έχασε και την επαφή με αυτά. Δυστυχώς όμως το πλοίο κόλλησε σε μια ξέρα ανοικτά της Μαυριτανίας, έριξε αρχικά ότι μπορούσε από περιττά βάρη ελπίζοντας ότι με την παλίρροια θα ξεκολλούσε, όμως δεν ξεκόλλησε, αλλά παρ΄όλα αυτά ο κυβερνήτης δεν επέτρεψε στο πλήρωμα να πετάξει τα κανόνια του πλοίου γιατί φοβήθηκε τον αντίκτυπο που θα είχε αυτό στη Γαλλία και έτσι τελικά αναγκάστηκε να το εγκαταλείψει.

Στις 6 μόνο λέμβους του πλοίου επιβιβάστηκαν οι προύχοντες, οι βαθμοφόροι και οι ναυτικοί, ενώ 148 άνδρες και μια γυναίκα, ανέβηκαν σε μια μικρή και ελαφριά σχεδία που έφτιαξαν εκ των ενόντων οι μαραγκοί του πλοίου, έχοντας μια σακούλα γαλέτες, λίγο κρασί, και δύο φλασκιά νερό που καυγαδίζοντας μεταξύ τους ,το έχυσαν. Με το βάρος τόσων ανθρώπων η σχεδία ήταν μισοβυθισμένη και το νερό έφτανε περίπου μέχρι την μέση τους. Επάνω στην "Μέδουσα" έμειναν 17 άτομα από τα οποία μετά 52 μέρες βρέθηκαν ζωντανοί και μισότρελοι μόνο 3.

Την σχεδία την έσερνε μια βάρκα και είτε τυχαία είτε εκ προθέσεως ο υποπλοίαρχος έκοψε το σχοινί που ήταν δεμένη και έτσι αυτή μένει ακυβέρνητη για 13 μέρες μέχρι να την βρει το πλοίο "Άργος". Φρικτές ιστορίες είχαν γίνει αυτό το διάστημα επάνω στην σχεδία από τους διψασμένους και πεινασμένους ναυαγούς. Καυγάδες με δολοφονίες και τραυματισμούς, πληγωμένοι να πετάγονται στην θάλασσα, άλλοι να παραφρονούν, άλλοι να πεθαίνουν από πείνα και αφυδάτωση, κανιβαλισμοί σε πτώματα που τα ξέραιναν στον ήλιο για μπορέσουν να τα φάνε χωρίς αηδία. Τελικά βρέθηκαν ζωντανοί σε άθλια κατάσταση 15, και από αυτούς οι 5 πέθαναν λίγο μετά την διάσωση τους.

Η τραγωδία αυτή προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στην εποχή της και την εκμεταλλεύτηκε ανάλογα η βοναπαρτική αντιπολίτευση της εποχής .

Ο κυβερνήτης της "Μέδουσας" πέρασε από στρατοδικείο το οποίο και τον αθώωσε γιατί οι Γάλλοι δεν ήθελαν να γελοιοποιηθούν στα μάτια των Βρετανών για την ανικανότητα του αριστοκράτη κυβερνήτη που είχαν τοποθετήσει στο πλοίο.Βέβαια πέρασε την υπόλοιπη ζωή του στο κήπο του μέσα στην γενική περιφρόνηση και όταν κυκλοφορούσε στον δρόμο τα παιδιά του πετούσαν πέτρες.

Η ιστορία αυτή συγκλονίζει τον νεαρό ζωγράφο Jean-Louis-Théodore Gericault (1791-1824), ο οποίος προερχόμενος από πλούσια οικογένεια, είχε την οικονομική δυνατότητα να ξοδέψει αρκετά χρήματα προκειμένου να ζωγραφίσει ένα τεράστιο πίνακα διαστάσεων 4,91Χ 7,16 μέτρων όπως είναι το "Ναυάγιο της Μέδουσας".

Επίσης θέλοντας να απεικονίσει πιστά την τραγωδία που διαδραματίστηκε επάνω στην σχεδία, διαβάζει ένα φυλλάδιο που έγραψαν δύο από τους επιζήσαντες του ναυαγίου, ο Henri Savigny και ο Alexandre Correard, οι οποίοι και απεικονίζονται στο κάτω μέρος του ιστού, κατασκευάζει δε ένα ακριβές αντίγραφο της σχεδίας στο εργαστήριο του το οποίο και μετέφερε απέναντι από το νοσοκομείο Βeaujon στο οποίο πήγαινε και παρατηρούσε τα πρόσωπα των μελλοθανάτων και τα νεκρά σώματα στο νεκροτομείο. Χρησιμοποίησε επίσης και ζώντα μοντέλα και ο Ευγένιος Ντελακρουά είναι το πτώμα με τα απλωμένα χέρια και το πρόσωπο κάτω στο κέντρο της σύνθεσης. Για να ολοκληρώσει απερίσπαστος το έργο του, κουρεύεται και κλείνεται για 8 μήνες στο ατελιέ του.

Όταν το πλοίο της σωτηρίας των ναυαγών φάνηκε στον ορίζοντα και το είδαν οι ναυαγοί, αυτό για δύο ώρες περίπου χάθηκε πάλι, μέχρι τελικά να τους βρει και να τους σώσει. Στον πίνακα δεν γνωρίζουμε αν αποτυπώνεται η στιγμή που έχει φανεί το Άργος ή απομακρύνεται και οι επιζώντες προσπαθούν απελπισμένα να τραβήξουν την προσοχή του.

Ο πίνακας εκτίθεται για πρώτη φορά στο Σαλόνι Ζωγραφικής που άνοιξε στις 25 Αυγούστου 1819, αποτελεί ένα από τα βασικά εκθέματα της έκθεσης και λόγω της φήμης του που έχει προηγηθεί της έκθεσης του, έχει λογοκριθεί ο τίτλος του που γράφεται στο βιβλίο της έκθεσης ως Σκηνή Ναυαγίου.

Το έργο προκαλεί αίσθηση στο κοινό από έντονο θαυμασμό μέχρι αποστροφή.

Ταυτόχρονα του αποδίδονται πολλές ερμηνείες, ως αλληγορία που σχετίζεται με την πολιτική κατάσταση στην χώρα μέχρι το τότε γιγαντούμενο κίνημα για την απελευθέρωση των μαύρων, λόγω του κεντρικού ήρωα που είναι μιγάς ή μαύρος. Παρ΄όλη την απήχηση που είχε το έργο ο Gericault δεν βρήκε αγοραστή και εξέθεσε το έργο του στην Ευρώπη και την Αγγλία με πληρωμή εισιτηρίου, τακτική που δεν ήταν ασυνήθης εκείνη την εποχή.40.000 άνθρωποι το είδαν μόνο στο Λονδίνο το οποίο ενθουσιάστηκε από το έργο.

Πέντε χρόνια μετά την ολοκλήρωση του έργου του ο Gericault πέθανε σε ηλικία μόλις 32 ετών από φυματίωση της σπονδυλικής στήλης .

Με την μεσολάβηση ενός φίλου του, μετά τον θάνατο του, ο πίνακας αγοράστηκε από την Γαλλική κυβέρνηση και εκτίθεται στο Λούβρο γλυτώνοντας από την πρόθεση μερικών γάλλων ευγενών που είχαν σκοπό να τον τεμαχίσουν και να τον πουλήσουν σε κομμάτια.

Ανακαλύφθηκε τεραστίων διαστάσεων ψηφιδωτό, Enormous Roman Mosaic Found Under Farmer's Field

An overhead view of the mosaic excavation Credit: University of Nebraska, Lincoln.

Αρχαιολογική αμερικανική αποστολή από το πανεπιστήμιο του Λίνκολν της Νεμπράσκα ανακάλυψε στην Τουρκία ένα τεραστίου μεγέθους ψηφιδωτό που ανάγεται στην ύστερη ρωμαϊκή εποχή του 3ου ή του 4ου αιώνα.

Η ανακάλυψη έγινε κοντά στην Αττάλεια, όπου υπήρχε η αρχαία πόλη του Κράγου (γνωστή και ως Cragos ή Cragus) που χτίστηκε κατά την ελληνιστική εποχή.

The mosaic covers 1,600 square feet (149 square meters) and seems to surround a large bath or pool. Credit: University of Nebraska, Lincoln

Το ψηφιδωτό ανήκει σε ένα υπερπολυτελές λουτρό της αρχαίας εποχή, το οποίο είχε πισίνα μήκους 7 μέτρων. Περιέχει μια σύνθεση ασυνήθιστων γεωμετρικών μοτίβων και καλύπτει μια έκταση 149 τετραγωνικών μέτρων.

Each section of the mosaic features its own geometric design. CREDIT: University of Nebraska, Lincoln

Ο διευθυντής της ανασκαφικής έρευνας, ιστορικός τέχνης του Πανεπιστημίου Λίνκολν τη Νεμπράσκα, Michael Hoff, εξέφρασε την έκπληξή του από το μέγεθος του ψηφιδωτού που είναι σχηματισμένο επάνω σε λευκό δάπεδο σε ένα σύμπλεγμα δακτυλίων και αστέρων, με μοναδικά γεωμετρικά σχήματα.

Σύμφωνα με τον αμερικανό αρχαιολόγο και την ομάδα του η οποία εργάζεται εθελοντικά, το ψηφιδωτό αποτελεί το περίπου 40 τοις εκατό του όλου οικοδομήματος και η αποκάλυψη του οποίου θα είναι η εργασία του κατά το επόμενο έτος.

Πιστεύεται ότι αποτελεί υπόλειμμα της πόλης Αντιόχεια του Κράγου που στα λατινικά είναι γνωστή ως Antiochia ad Cragum, γράφει το δημοσίευμα.

Μετά το CERN δεν θα είναι τίποτα το ίδιο στην κοινωνία - Ο έναστρος ουρανός είναι η φοβερή απόδειξη της ελληνικής ρίζας του ευρωπαϊκού πολιτισμού

O Γαλαξίας μας όπως φαίνεται από την Τενερίφη, The Milky Way Over Tenerife. Credit & Copyright: Juan Carlos Casado (TWAN)

Στις 14 Φεβρουαρίου του 2011 ένα αμερικανικό διαστημικό όχημα προσέγγισε τον αστεροειδή Έρωτα. Συγκρατήστε την ημερομηνία: 14 Φεβρουαρίου. Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Ίσως κάποιοι χαμογελάσουν. Οι ρομαντικοί γλυκερά, οι ρεαλιστές ειρωνικά. Όμως αυτό το «ραντεβουδάκι» στο Διάστημα έγινε 14 Φεβρουαρίου διότι οι επιστήμονες ήθελαν να τραβήξουν την προσοχή των πολιτικών και των χορηγών. Με μια λέξη: μάρκετινγκ. Η NASA πήρε τα κονδύλια που χρειαζόταν – και ευτυχώς: το όλο πρότζεκτ σχετιζόταν με τα συστήματα προστασίας της Γης. Μελετώντας τους αστεροειδείς, οι επιστήμονες αναζητούν τρόπους να τους εκτρέψουν από μια πιθανώς επικίνδυνη για τη Γη πορεία. Έτσι προέκυψε ο «Έρωτας»…

Την ιστορία αυτή μου αφηγούνται ο Μάνος Δανέζης, επίκουρος καθηγητής Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και ο Στράτος Θεοδοσίου, αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας, της Φιλοσοφίας της Αστρονομίας και των Φυσικών Επιστημών, επίσης στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αδελφικοί φίλοι, στενότατοι συνεργάτες εδώ και δεκαετίες, στο ευρύ κοινό είναι γνωστοί από τις εκπομπές επιστημονικής θεματολογίας στην ΕΤ3, «Το Σύμπαν που αγάπησα», που διέγραψε μιαν ανέλπιστη πορεία εκατόν δέκα επεισοδίων και τεσσάρων χρόνων, και τώρα από το «Έτσι βλέπω τον κόσμο». Κάποιοι ίσως να ξέρουν το δίδυμο Δανέζη – Θεοδοσίου και από τα βιβλία τους και τη γενικότερη προσπάθειά τους να κοινωνήσουν τον πολύ κόσμο στις νέες επιστημονικές ανακαλύψεις.

«Εκείνη η συνάντηση με τον αστεροειδή Έρωτα ήταν μια απεγνωσμένη προσπάθεια οι Αμερικανοί επιστήμονες να βρουν χορηγούς. Έξυπνη κίνηση» σχολιάζει ο Μάνος Δανέζης, επισημαίνοντας: «Προσωπικά, είμαι εναντίον του μάρκετινγκ και υπέρ της έρευνας. Για παράδειγμα, οι μαρκετίστες του CERN έχουν διασύρει τους ερευνητές του CERN: όλη αυτή η φασαρία με το μποζόνιο του Χιγκς επί τρία χρόνια, “το βρήκαμε, δεν το βρήκαμε, το χάσαμε, το ξαναβρήκαμε” κ.λπ., αντί να περιμένουν την επίσημη επιστημονική δημοσίευση πάνω στο θέμα και να το ανακοινώσουν, ως όφειλαν. Διότι η επιστημονική έρευνα περιμένει, αυτή είναι η ηθική της έρευνας». Ο Σ. Θεοδοσίου σπεύδει να σχολιάσει: «Δεν θεωρούμε κακό το μάρκετινγκ, αρκεί να μη γίνεται εις βάρος της επιστήμης».

Καθόμαστε στο Εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ακαδημίας και Σίνα γωνία. Εκείνοι το επέλεξαν. Εκεί βρίσκεται, μεταξύ άλλων, το πορτρέτο του Γεωργίου Βούρη, καθηγητή μαθηματικών και φυσικής, ο οποίος ανέλαβε τα ηνία του Αστεροσκοπείου Αθηνών τον 19ο αιώνα. «Ιστορικά ήταν ο δεύτερος διευθυντής του Αστεροσκοπείου» λέει ο Σ. Θεοδοσίου, «μετά τον Βαυαρό Ιούλιο Σμιντ, τον οποίο είχε φέρει ο Σίνας. Και εδώ είμαστε Σίνα και Ακαδημίας. Ευτυχώς που υπάρχει ακόμα όμως το πορτρέτο του Βούρη. Πριν από μερικά χρόνια εισέβαλαν καταληψίες και το έβαψαν με σπρέι. Συντηρητές το αποκατέστησαν». Τόσο ο Μ. Δανέζης όσο και ο Σ. Θεοδοσίου έχουν διεξαγάγει στον χώρο αυτόν μαθήματα σε μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψηφίους διδακτορικού. «Κάθε φορά που είχαμε καταλήψεις στη σχολή», λέει με νόημα ο Μ. Δανέζης, «καταφεύγαμε εδώ, διότι τα μεταπτυχιακά και τα διδακτορικά έτρεχαν. Οι άνθρωποι έπρεπε να πάρουν υποτροφίες, να πάνε στο εξωτερικό κ.λπ. Η γνώση δεν έχει χώρο, αρκεί να τη θέλεις».

Οι δύο αστροφυσικοί είναι γνωστοί για την επιμονή τους να συνδέουν την επιστήμη με την κοινωνία. Ο αποστειρωμένος, κλεισμένος στο εργαστήρι του επιστήμονας δεν τους αφορά. Εκεί στοχεύουν με τα βιβλία και τις εκπομπές τους: σε μια σύζευξη των σύγχρονων επιστημονικών ιδεών με την οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική συνθήκη. «Μας απασχολεί το πώς επιδρά η νέα επιστημονική γνώση στο πολιτικό, κοινωνικό, θεολογικό γίγνεσθαι», παρατηρεί ο Μ. Δανέζης. «Πώς διαμορφώνει καινούργιες ιδέες στην κοινωνία, ειδικά σήμερα, σε μια εποχή τεράστιας προόδου, κοσμογονικών αλλαγών, μα και βαθύτατης κρίσης. Παγκόσμιας κρίσης, πρωτίστως πολιτισμικής και δευτερευόντως οικονομικής».

«Η ΕΤ3 μας στήριξε πολύ» λέει ο Σ. Θεοδοσίου. «Στην ιστοσελίδα της έχει συμπεριλάβει όλα τα επεισόδια από το “Σύμπαν που αγάπησα”, καθώς και τα πρώτα από τη νέα σειρά». Όπως λένε οι δύο φίλοι και συνεργάτες, έχουν μετρήσει 70 – 80.000 «χτυπήματα» στα νέα επεισόδια, ενώ το «Σύμπαν που αγάπησα» μετράει περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια χτυπήματα. Το Διάστημα έχει τους πιστούς του, ειδικά σήμερα.

Οι αποστολές της NASA στον Άρη, η ανακάλυψη του πιο μακρινού Γαλαξία, τα πειράματα στο CERN ήταν «θέματα επιστημονικής επικαιρότητας» που θέλαμε να κουβεντιάσουμε με τους Μ. Δανέζη και Σ. Θεοδοσίου. Ωστόσο, άνοιξαν την κουβέντα, υπογραμμίζοντας ότι σήμερα ζούμε μια επιστημονική επανάσταση αντίστοιχη με εκείνη του 16ου – 17ου αιώνα και ότι «οι μεγάλες πολιτισμικές αλλαγές έπονται των μεγάλων επιστημονικών επαναστάσεων. Ζούμε μια τέτοια επανάσταση σήμερα, η οποία θα αλλάξει τις κοινωνικές δομές». Την ίδια στιγμή, κάνουν λόγο για βαθιά κρίση στον δυτικό πολιτισμό. «Ένας πολιτισμός θεμελιώνεται πάνω στην προσπάθεια κατασίγασης των ανθρώπινων φόβων», τονίζουν. «Η δημιουργία του πολιτισμού έρχεται για να καταπολεμήσει αυτούς τους φόβους. Όμως ο δυτικός πολιτισμός προικοδοτεί τον άνθρωπο με πλαστές ανάγκες πλέον. Όσο αυξάνονται οι πλαστές ανάγκες, οι φόβοι γιγαντώνονται. Όσους περισσότερους φόβους έχω τόσο λιγότερη ελευθερία έχω. Ζούμε σήμερα την αποθέωση αυτής της κατάστασης. Αποδείχθηκε ότι μια ζωή με δανεικά θα είναι μια πολύ χειρότερη ζωή».

Για τους Μ. Δανέζη – Σ. Θεοδοσίου βρισκόμαστε μπροστά σε μια νέα αντίληψη γύρω από τις έννοιες του χώρου και του χρόνου. «Πρόσφατα, οι επιστήμονες εντόπισαν τον πιο μακρινό Γαλαξία. Στο μυαλό σου η έννοια της απόστασης στο Σύμπαν μετριέται σε μήκος, οι μακρινοί Γαλαξίες όμως δεν απέχουν σε απόσταση μήκους αλλά χρόνου. Ο πιο μακρινός Γαλαξίας δεν είναι πιο κοντά σε ένα μακρινό σημείο του Σύμπαντος αλλά πιο κοντά στη Μεγάλη Έκρηξη. Ό,τι βλέπουμε στο Σύμπαν δεν είναι το παρόν, μα το παρελθόν του. Αν ο Ήλιος καταστραφεί θα το αντιληφθούμε οκτώ λεπτά μετά, διότι τόσο κάνει για να φτάσει το φως του στη Γη. Αυτό που βλέπουμε σαν Ήλιο είναι το παρελθόν του Ήλιου πριν από οκτώ λεπτά. Ζούμε λοιπόν μέσα σε ένα Σύμπαν παρελθοντικών εικόνων. Όλα αυτά βεβαίως τα ξέρουμε από τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας, αυτό που έχει σημασία όμως δεν είναι να τα ξέρει μια ελίτ αλλά να γίνουν κτήμα όλου του κόσμου. Μια πολιτισμική επανάσταση συντελείται όταν μια γνώση λίγων αρχίζουν να την καταλαβαίνουν όλοι. Τότε αλλάζει ο κόσμος. Και αυτό ακριβώς συμβαίνει σήμερα».

The CERN Experiment - Relativity vs Inflation 

Τι σημαίνουν όμως, π.χ., οι ανακαλύψεις του CERN για την κοινωνία; «Τίποτα δεν θα είναι το ίδιο μετά το CERN», λένε οι δύο αστροφυσικοί, «και πρώτα απ’ όλα η αντίληψή μας γι’ αυτό που ονομάζουμε ύλη. Ύλη δεν είναι το αντικείμενο που επεξεργάζεται το χέρι μας και αυτό έχει αποδειχθεί πειραματικά πια. Πολιτικά συστήματα στηρίζονται πάνω στον διαλεκτικό υλισμό, ο οποίος στηρίζεται πάνω σε μια συγκεκριμένη αντίληψη του τι είναι ύλη. Εάν αλλάξει το πρωτογενές αντικείμενο, δεν επηρεάζονται και τα πολιτικά συστήματα; Η θεολογία δεν στηρίζεται στη φιλοσοφία της διένεξης ύλης και πνεύματος; Οι υλιστές λένε “μόνο το χώμα υπάρχει”, αλλά αυτό δεν θα αλλάξει όταν αποδείξει η επιστήμη ότι αυτό που αντιλαμβανόμαστε γύρω μας είναι κάτι σαν “μάτριξ”, ότι είναι όπως η οθόνη ενός υπολογιστή; Πίσω από την οθόνη τι υπάρχει; Ποσά ενέργειας που κυκλοφορούν μέσα στο μηχάνημα, τα οποία κάτω από ορισμένες συνθήκες μετασχηματίζονται σε εικόνα, σε ήχο».

Είναι σαν να εισερχόμαστε στις σφαίρες της μεταφυσικής. Ο Μ. Δανέζης αντιδρά: «Όταν μιλάμε, π.χ., για τέταρτη διάσταση, όλοι νομίζουν ότι μιλάμε για μεταφυσική, ότι περνάμε μέσα από τοίχους. Δεν θα έπρεπε η επιστημονική κοινότητα να βγει και να εξηγήσει ότι η τέταρτη διάσταση είναι μαθηματική θεωρία με πρακτικές εφαρμογές που διδάσκεται στο πανεπιστήμιο και να μην αφήνει το πεδίο ελεύθερο στην ουφολογία; Η ειρωνεία είναι πως πρόκειται για απλά πράγματα, αλλά και τόσο δύσκολα όσο δύσκολο ήταν κάποτε να καταλάβει ένας άνθρωπος ότι η Γη δεν είναι πλακέ αλλά σφαιρική».

«Η επιστήμη δεν είναι εξισώσεις», λέει ο Σ. Θεοδοσίου, «είναι το νόημα των εξισώσεων. Ένα από τα θέματα που βάζουμε στους φοιτητές είναι τι καινούργιο έφερε η Θεωρία της Σχετικότητας. Λένε οι φοιτητές: να σας γράψουμε τύπους. Μα δεν θέλουμε τύπους. Θέλουμε άμα σε ρωτήσει η μητέρα σου να της πεις τι το καινούργιο έφερε στον κόσμο η Θεωρία της Σχετικότητας. Τι θα της πεις; Εξισώσεις;».

Ο Μ. Δανέζης θίγει μιαν άλλη παράμετρο. «Στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας είναι μάθημα επιλογής. Οι φοιτητές επιλέγουν πιο εύκολα μαθήματα, ανεβάζουν τον βαθμό τους και έτσι από τους 300 φοιτητές είναι ζήτημα αν κάθε χρόνο την διδάσκονται 4 – 5. Έχουμε βγάλει γενιές φοιτητών που δεν γνωρίζουν τη Θεωρία της Σχετικότητας, η οποία κυριαρχεί σε όλο τον κόσμο. Θέσαμε το ζήτημα στο Τμήμα Φυσικής, αλλά εις μάτην. Κι όμως, αυτές είναι βασικές γνώσεις σύγχρονης φυσικής. Η έξαρση της παραεπιστήμης και των αποκρυφιστικού τύπου συνωμοσιολογικών θεωριών είναι ένα απότοκο αυτής της ανικανότητας των επιστημόνων να περάσουν στον κόσμο τη γνώση. Υπάρχει μια παραφιλολογία ότι τον Δεκέμβριο του 2012 ο Νιμπίρου θα καταστρέψει τη Γη. Δώσαμε διαλέξεις για να διαφωτίσουμε τον κόσμο, μα η ελληνική επιστημονική κοινότητα συνολικά απέχει. Υπάρχει μια λογική ότι ο επιστήμονας πρέπει να ασχολείται αυστηρά με το αντικείμενό του και όχι με τη σχέση επιστήμης και κοινωνίας. Εμείς διαφωνούμε. Πληρωνόμαστε από τον λαό και έχουμε ευθύνη να προάγουμε την επιστήμη αλλά και την κουλτούρα του λαού, σε τόσο κρίσιμες περιόδους που η επιστημονική κουλτούρα του λαού μας είναι δεκαετίες πίσω από την αντίστοιχη κουλτούρα των Ευρωπαίων και των Αμερικανών».

«Η ειρωνεία ποια είναι;» διερωτάται ο Σ. Θεοδοσίου. «Το 1990 περπατούσαμε με τον Μάνο στις όχθες του Σηκουάνα, εντυπωσιασμένοι από όσα βλέπαμε στο Ομπσερβατουάρ, μα και προβληματισμένοι. Η σχετική ελληνική βιβλιογραφία ήταν τότε ανύπαρκτη. Και όμως, όλος ο ουρανός είναι ελληνικός και δεν είχε γραφεί ένα ελληνικό βιβλίο για τον ουρανό από την εποχή του Ιππάρχου, τον 2ο π.Χ. αιώνα. Έτσι γράψαμε το “Τα άστρα και οι μύθοι τους”. Η φοβερή απόδειξη της ελληνικής ρίζας του ευρωπαϊκού πολιτισμού είναι ο έναστρος ουρανός».

Του Ηλία Mαγκλίνη - kathimerini.gr