Ο Τιτάνας είναι σαν…τηγανίτα. Saturn's moon is flat as a pancake: First topographical map of Titan reveals tallest peak is just 500 METRES high

Saturn, with its giant moon Titan in the foreground.

Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα που στέλνει το διαστημικό σκάφος Cassini που εξερευνά τον Κρόνο και τα δεκάδες φεγγάρια του επιστήμονες στις ΗΠΑ έφτιαξαν τον πρώτο τοπογραφικό χάρτη του μεγαλύτερου και πιο σημαντικού εξ αυτών, του Τιτάνα. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί ο Τιτάνας μοιάζει με…τηγανίτα αφού είναι σχεδόν απόλυτα επίπεδος.

«Ίσιος»

Ο πρώτος τοπογραφικός χάρτης του Τιτάνα δείχνει ότι ο δορυφόρος είναι επίπεδος. Using data from NASA's Cassini spacecraft, scientists have created the first global topographic map of Saturn's moon Titan - and found is was flatter than they expected.

Ο Τιτάνας έχει περάσει τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο της επιστημονικής προσοχής αφού όπως διαπιστώθηκε βρίσκεται σε μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη που βρισκόταν η Γη στη βρεφική της ηλικία και έτσι οι ειδικοί μπορούν να δουν εκεί εικόνες από το παρελθόν του πλανήτη μας ενώ παράλληλα να κάνουν προβλέψεις για το μέλλον του Τιτάνα.

To create the first global, topographic map of Saturn's moon Titan, scientists analyzed data from NASA's Cassini spacecraft and a mathematical process called splining. This method effectively uses smooth curved surfaces to "join" the areas between grids of existing topography profiles obtained by Cassini's radar instrument. In the upper panel of this graphic, gold colors show where radar images have been obtained over almost half of Titan's surface.

Με τα δεδομένα που έχει συλλέξει μέχρι στιγμής το Cassini ο Τιτάνας μοιάζει πραγματικά επίπεδος. Η υψηλότερη κορυφή του είναι μόλις 500 μέτρα από την επιφάνεια του εδάφους του ενώ η απόσταση από αυτό το σημείο μέχρι το πιο χαμηλό (προφανώς κάποιον κρατήρα ή κοιλότητα) είναι μόλις 2,5 χιλιόμετρα. Σύμφωνα με τους επιστήμονες που έφτιαξαν τον χάρτη αυτός μπορεί να βοηθήσει στο να δοθούν απαντήσεις για μια σειρά από χαρακτηριστικά του δορυφόρου του Κρόνου, όπως οι κινούμενες σωροί άμμου ή η ροή υγρών (κυρίως μεθανίου).

These polar maps show the first global, topographic mapping of Saturn's moon Titan, using data from NASA's Cassini mission.

«Για να κατανοήσουμε αυτές τις γεωλογικές διεργασίες είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε τις κλίσεις του εδάφους του Τιτάνα. Είναι επίσης πολύ χρήσιμο για όσους μελετούν υδρολογία και προσπαθούν να φτιάξουν κλιματικά και μετεωρολογικά μοντέλα του Τιτάνα. Το που βρίσκονται τα υψηλότερα και που τα χαμηλότερα σημεία του εδάφους είναι κρίσιμοι παράγοντες για αυτές τις μελέτες» αναφέρει ο Ραλφ Λόρενς επιστήμονας του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φυσικής του Πανεπιστημίου Johns Hopkins που ελέγχει τα δεδομένα που στέλνει το ραντάρ του Cassini. O χάρτης δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Icarus».

Οι βακτηριακές «ρίζες» της φωτοσύνθεσης. Scientists offer first definitive proof of bacteria-feeding behavior in green algae

Το μονοκύτταρο φύκος Cymbomonas φέρει ένα άνοιγμα σαν στόμα (d) μέσω του οποίου καταπίνει βακτήρια (v). This transmission electron micrograph shows bacteria-feeding in the green alga Cymbomonas. In the cross-section features a large vacuole (v) containing bacterial cells. It also shows the tubular duct (d) that transports food into the vacuole. Other structures pictured are plastids/chloroplasts (p), a mitochondrion (m), and Golgi bodies (g). The scale bar represents 2 micrometers. Credit: AMNH/E. Kim

H ανακάλυψη ενός μονοκύτταρου φύκους που καταπίνει ολόκληρα βακτήρια προσφέρει νέα στήριξη στην κρατούσα θεωρία για το πώς εμφανίστηκε η φωτοσύνθεση πριν από ένα δισεκατομμύριο και πλέον χρόνια.

Οι υποψίες

This illustration demonstrates the bacteria-eating behavior of green alga and the eventual evolutionary path it created for photosynthetic algae and land plants. Credit: AMNH/E. Kim and National Institute for Basic Biology/S. Mauyama

Οι βιολόγοι υποψιάζονται εδώ και καιρό ότι οι πρώτοι οργανισμοί που εξέλιξαν τη λειτουργία της φωτοσύνθεσης δεν ήταν φυτά, αλλά βακτήρια, τα οποία μάλιστα συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμα και σήμερα.

Τα κύτταρα των φύλλων περιέχουν φωτοσυνθετικά οργανίδια που ονομάζονται χλωροπλάστες. Τα εργοστάσια αυτά δεν αποκλείεται να είναι ό,τι απέμεινε από ζωντανά συμβιωτικά βακτήρια.

Και, σύμφωνα με την κρατούσα άποψη, οι πρόγονοι των φυτών ουσιαστικά υπέκλεψαν την τεχνογνωσία της φωτοσύνθεσης από αυτά τα βακτήρια. Αυτό συνέβη όταν οι πρόγονοι των μονοκύτταρων φυκών απορρόφησαν και ενσωμάτωσαν ζωντανά φωτοσυνθετικά βακτήρια στο εσωτερικό τους. Η παράξενη αυτή συμβίωση συνεχίστηκε μέχρι που τα έγκλειστα βακτήρια εκφυλίστηκαν και μετατράπηκαν σε χλωροπλάστες, τα οργανίδια των φυτικών κυττάρων στα οποία συμβαίνει η φωτοσύνθεση.

Ο βακτηριοφάγος

The green alga used in this study and shown here is from the genus Cymbomonas, which presumably resembles early ancestors of the group. The scale bar represents 10 micrometers. Credit: AMNH/E. Kim

Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση «Current Biology», προσφέρει για πρώτη φορά άμεσες ενδείξεις για το πώς οι πρόγονοι των φυτών κατάπιαν τα φωτοσυνθετικά βακτήρια.

Οι ερευνητές του Αμερικανικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας ανακάλυψαν ένα μονοκύτταρο φύκος του γένους Cymbomonas που καταβροχθίζει βακτήρια. Σε εικόνες ηλεκτρονικού μικροσκοπίου διέλευσης, το μικροσκοπικό φύκι διακρίνεται να τραβά τη λεία του σε ένα άνοιγμα που μοιάζει με στόμα, να την καταπίνει και να την χωνεύει μέσα σε ένα χυμοτόπιο, ένα οργανίδιο που περιέχει πεπτικά ένζυμα.

Η ανακάλυψη δείχνει ότι ορισμένα σημερινά φύκη διατηρούν την ικανότητα των προγόνων τους να απορροφούν βακτήρια, επισημαίνουν οι ερευνητές. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι τα φύκη Cymbomonas ουσιαστικά χωνεύουν τα βακτήρια αυτά και δεν τα αφήνουν να επιζήσουν στο εσωτερικό τους. Δεν αποκλείεται όμως ότι κάτι τέτοιο συνέβαινε και πριν από ένα δισεκατομμύριο χρόνια, μέχρι που κάποιος πρόγονος των φυτών ξέχασε να χωνέψει τη λεία του και την άφησε να φωτοσυνθέτει μέσα του.

Ανοιξιάτικη βόλτα στην Άνω Πόλη

Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Βακουφτσής, Photos: Kostas Vakouftsis

Η αληθινή στολή του Iron Man. Is this an early prototype of a real-life Iron Man suit?

Καλλιτεχνική απεικόνιση της στολής RL Mark VI με την οποία θα μπορεί κάποιος να κάνει διαστημικές βουτιές όπως και ο Iron Man. Credit: Mondolithic

Δύο εταιρείες στις ΗΠΑ σχεδιάζουν ένα σύστημα «διαστημικών καταδύσεων», όπως το χαρακτηρίζουν. Πρόκειται για μια στολή που θυμίζει τόσο στον σχεδιασμό όσο και στη λειτουργία τη στολή του Iron Man. Σύμφωνα με τα στελέχη των δύο εταιρειών, οι πρώτες δοκιμές του συστήματος θα ξεκινήσουν στις αρχές του 2016 και, αν όλα πάνε καλά, στο τέλος του έτους θα ξεκινήσει η πώλησή του.

Διαστημικές «βουτιές»

Sol-X Chief Technology Officer Blaze Sanders wearing a Final Frontier Design space suit. Credit: Solar System Express.

Με κομμένη την ανάσα η ανθρωπότητα παρακολούθησε τον περασμένο Οκτώβριο τη βουτιά του Φέλιξ Μπαουμπγκάρντεν από ύψος 39 χλμ στο κενό. Φυσικά ο αλεξιπτωτιστής και λάτρης των ακραίων «αποστολών» επέστρεψε στην επιφάνεια της Γης με τη βοήθεια ενός αλεξίπτωτου που περιείχε η στολή του.

Example of the graphical symbology that will be displayed by the Juxtopia AR Goggles during a typical RL MARK IV space dive. Credit: Blaze Sanders, solarsystemexpress.com

Η εταιρεία ανάπτυξης διαστημικών τεχνολογιών Solar System Express και η εταιρεία σχεδιασμού βιοϊατρικών συστημάτων Juxtopia αναπτύσσουν μια στολή με την οποία θα μπορεί κάποιος να κάνει την ίδια βουτιά και να επιστρέψει στη Γη χωρίς αλεξίπτωτο! Η στολή θα διαθέτει δύο σετ μικροσκοπικών προωθητικών μηχανών με τις οποίες ο κάτοχός της θα μπορεί να απογειώνεται και να προσγειώνεται με ασφάλεια καθώς φυσικά και να εκτελεί όποιες κινήσεις επιθυμεί καθώς πετάει.

Η στολή έχει λάβει την ονομασία RL Mark VI και παρέχει μια σειρά από πληροφορίες στον κάτοχό της καθώς αυτός ίπταται όπως το ύψος στο οποίο βρίσκεται, την ταχύτητα που έχει καθώς και το στίγμα του χρησιμοποιώντας δεδομένα εντοπισμού θέσης (GPS). Τα συστήματα λειτουργούν με φωνητικές εντολές ενώ φυσικά η στολή διαθέτει αλεξίπτωτο το οποίο τίθεται σε λειτουργία αν υπάρξει κάποιο πρόβλημα στις μηχανές της.

Δ. Π. Παπαδίτσας, To φεγγάρι

Paul Delvaux, La Ville Lunaire, 1944, Huile sur Toile, 107,5x238 cm, Collection Particulière.

Δε σκέφτηκε ότι μια νύχτα κρυφά

Στις μύτες των ποδιών μου

Πήρα όλα τα οστά μας

Και τα βούτηξα – ας μην το μάθουν σε παρακαλώ

Στο φεγγάρι

Τώρα ας τραγουδήσουμε το φεγγάρι

Κανείς δεν θα μας πει ότι το περιέχουμε σαν έμβρυο

Η γνωστή ιστορία ότι τα έμβρυα μεγαλώνουν

Και στο τέλος αποχωρίζονται απ’ τις μητέρες τους

Θα επαναληφθεί κι εδώ

Και τότε μ’ έκπληξη οι συγγενείς οι φίλοι κι εμείς οι ίδιοι ακόμα

Θα πηγαίνουμε το φεγγάρι περίπατο

Θα το τραγουδάμε και θα μας τραγουδάει

Θα τό ’χουμε στα χέρια μας

Στο μυαλό μας στη συνήθεια να ξυπνάμε πρωί

Δε γίνεται λόγος για τη σκέψη

Αυτή ανέκαθεν είναι το φεγγάρι

Και κάτι άλλο

Αν σε ρωτήσουν να τους πεις το μυστικό

Πές τους ένα ψέμα:

Υπάρχει ένα και μοναδικό φεγγάρι

Αυτό είναι στον ουρανό.

Δ.Π. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑΣ

Όταν ο... ουρανός έπεσε στη Γη. BOLIDES - Visualizing Meteorite Impacts

Έρχονται από το Διάστημα και χτυπούν σαν απρόσμενες βολίδες απροειδοποίητα τη Γη. Ενίοτε οι επιπτώσεις τους μπορεί να είναι από καταστρεπτικές ως και κοσμογονικές: σε αυτούς αποδίδεται η εξαφάνιση των δεινοσαύρων ενώ όλοι θυμόμαστε τι συνέβη τον περασμένο Φεβρουάριο, όταν ένας μετεωρίτης έπεσε ξαφνικά στη Ρωσία προκαλώντας μεγάλες ζημιές και τραυματισμούς. Σίγουρα πάντως είναι θεαματικοί, με την πύρινη λάμψη τους στον αέρα, αν και τις περισσότερες φορές περνούν τη γήινη ατμόσφαιρα εντελώς απαρατήρητοι.

Στα δισεκατομμύρια χρόνια της ύπαρξής του ο πλανήτης μας έχει δεχθεί μάλλον εκατοντάδες χιλιάδες μετεωρίτες, κανείς όμως δεν είναι σε θέση να γνωρίζει τον ακριβή αριθμό. Τα 2.500 τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί 45.716 ενώ έχουν βρεθεί σε διάφορα σημεία της Γης 34.842.  

Από αυτούς όμως τα ανθρώπινα μάτια έχουν δει «εν δράσει» μόνο τους 1.107, όπως μας πληροφορεί με εξαιρετικά φαντασμαγορικό τρόπο μια οπτικοποίηση της visualizing.org με τον τίτλο Bolides που έχει κερδίσει τα εύσημα ακόμη και από την ιστοσελίδα της NASA. Ο δημιουργός της Κάρλο Ζαπόνι έχει χρησιμοποιήσει τα στοιχεία της βάσης δεδομένων της Μετεωριτικής Εταιρείας (Meteoritic Society) για να συνθέσει την ιστορία όλων αυτών των πτώσεων.

Το χρονολόγιο ξεκινάει από το 861 μ.Χ. Τότε έχουμε την πρώτη «επίσημα» καταγεγραμμένη μαρτυρία για τη θεαματική νυχτερινή πτώση ενός μετεωρίτη στις 19 Μαΐου με το Ιουλιανό ημερολόγιο, στη Νογκάτα της Ιαπωνίας. Το επόμενο πρωί ο εξωγήινος βράχος ανασύρθηκε από την τρύπα που είχε ανοίξει στο έδαφος από τους κατοίκους του χωριού και στη συνέχεια μεταφέρθηκε στον σιντοϊστικό ναό της Σούγκα Τζίντζα όπου και φυλάσσεται ως σήμερα.

Thousands of meteorites have collided with the Earth since 2500 BC. 34,513 have been recorded, only 1,042 have been seen falling. BOLIDES is an attempt to visualize and explore the meteorites that have collided with the Earth. The visualization focuses mainly on meteorites that were eye-witnessed when falling and hitting the ground. Data from the Meteoritical Society.

Στα αριστερά τού άψογα στυλιζαρισμένου γραφικού και με φόντο τις θεαματικές φωτεινές βολίδες να διασχίζουν τον ουρανό βλέπετε τους μετεωρίτες να «πέφτουν» σε αριθμούς, ανάλογα με τη χρονιά. Στη γραμμή του χρονολογίου βλέπετε επίσης με μπλε χρώμα την καμπύλη της συχνότητάς τους ανά τους αιώνες. Μεταφέροντας το «βελάκι», βρίσκεστε στη χρονιά που επιθυμείτε και βλέπετε τη «δράση» των μετεωριτών στη διάρκειά της.

Όπως θα παρατηρήσετε, η συχνότητα αυξάνεται καθώς πλησιάζουμε προς το 2013, το γεγονός όμως δεν σημαίνει ότι οι μετεωρίτες με το πέρασμα του χρόνου άρχισαν να πυκνώνουν και να πέφτουν σαν το χαλάζι. Απλώς η καταγραφή των παρατηρήσεων άρχισε να γίνεται πιο συστηματική. Επί χιλιετίες η εμφάνισή τους αποδιδόταν σε θεϊκή παρέμβαση, γι' αυτό και συχνά τα σημεία της πτώσης τους έχουν μετατραπεί σε τόπους λατρείας.

Ο πρώτος που πρότεινε ανοιχτά την ιδέα ότι προέρχονται από το Διάστημα ήταν ένας γερμανός φυσικός, ο Ερνστ Φλόρενς Χλάντνι, ο οποίος δημοσίευσε το 1794 σχετική μελέτη. Η ιδέα του αντιμετωπίστηκε αρχικά με χλευασμό, με το γύρισμα του αιώνα όμως τα πνεύματα άλλαξαν όταν μια αντίστοιχη μελέτη του γάλλου φυσικού, μαθηματικού και αστρονόμου Ζαν-Μπατίστ Μπιό έγινε δεκτή από τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών.

Ο κ. Ζαπόνι παρουσιάζει επίσης μερικούς από τους σημαντικότερους μετεωρίτες που έχουν καταγραφεί να πέφτουν ή έχουν βρεθεί στη Γη. Κάνοντας «κλικ» επάνω τους μπορείτε να δείτε περισσότερα στοιχεία και να μεταφερθείτε στις αντίστοιχες πληροφορίες της βάσης δεδομένων της Μετεωριτικής Εταιρείας.

Ένα κρυμμένο πλήθος εξωτικών αστέρων νετρονίων. A Hidden Population of Exotic Neutron Stars

Graphic shows a magnetar called SGR 0418+5729 (SGR 0418 for short), a type of neutron star that has a relatively slow spin rate and generates occasional large blasts of X-rays. (X-ray: NASA/CXC/CSIC-IEEC/N.Rea et al; Optical: Isaac Newton Group of Telescopes, La Palma/WHT; Infrared: NASA/JPL-Caltech)

Τα μάγναστρα είναι πυκνά κατάλοιπα νεκρών άστρων που ξεσπούν σποραδικά με ριπές ακτινοβολίας υψηλής ενέργειας, και αποτελούν μερικά από τα πιο ακραία αντικείμενα στο σύμπαν. Μια αποστολή με βάση το Παρατηρητήριο Chandra της NASA δείχνει τώρα ότι τα μάγναστρα μπορεί να είναι διαφορετικά - αλλά και πιο κοινά - από ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.

Όταν ένα τεράστιο αστέρι εξαντλήσει τα «καύσιμα» του, ο πυρήνας του καταρρέει και σχηματίζει ένα αστέρι νετρονίων, ένα πολύ πυκνό αντικείμενο πλάτους περίπου 15-20 χιλιομέτρων. Η βαρυτική ενέργεια που απελευθερώνεται σε αυτή τη διαδικασία ωθεί τα εξωτερικά στρώματα σε μια έκρηξη σουπερνόβα, και αφήνει το αστέρι νετρονίων πίσω..

Οι περισσότεροι αστέρες νετρονίων περιστρέφονται γρήγορα - μερικές φορές το δευτερόλεπτο - αλλά ένα μικρό ποσοστό έχει ένα σχετικά χαμηλό ρυθμό περιστροφής, ενώ παράλληλα εκπέμπει περιστασιακά μεγάλες εκρήξεις ακτίνων Χ. Επειδή η μόνη πιθανή πηγή για την ενέργεια που εκπέμπεται σε αυτά τα ξεσπάσματα είναι η μαγνητική ενέργεια που αποθηκεύεται στο αστέρι, τα αντικείμενα αυτά ονομάζεται «μάγναστρα».

Τα περισσότερα μάγναστρα έχουν εξαιρετικά υψηλά μαγνητικά πεδία στην επιφάνεια τους, που είναι δέκα έως χίλιες φορές ισχυρότερα από αυτά του μέσου άστρου νετρονίων. Νέες παρατηρήσεις δείχνουν ότι το μάγναστρο γνωστό ως SGR 0418 5729 (καλλιτεχνική απεικόνιση) δεν ταιριάζει με αυτό το μοτίβο, καθώς διαθέτει ένα επιφανειακό μαγνητικό πεδίο παρόμοιο με εκείνο των συνηθισμένων αστέρων νετρονίων.

«Έχουμε διαπιστώσει ότι SGR 0418 έχει πολύ χαμηλότερο επιφανειακό μαγνητικό πεδίο από ότι οποιοδήποτε άλλο μάγναστρο», δήλωσε η Νάντα Ρέα του Ινστιτούτου Διαστημικής Επιστήμης στη Βαρκελώνη. «Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες για το πώς σκεφτόμαστε ότι τα αστέρια νετρονίων εξελίσσονται στο χρόνο, και για την κατανόηση των εκρήξεων σουπερνόβα», πρόσθεσε.

X-ray Image of SGR 0418+5729.

Οι ερευνητές παρατήρησαν το SGR 0418 για πάνω από τρία χρόνια, χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο Chandra, και τους δορυφόρους Swift και RXTE της NASA και XMM-Newton της ESA. Ήταν σε θέση να εκτιμήσουν με ακρίβεια την αντοχή του εξωτερικού μαγνητικού πεδίου μετρώντας τις αλλαγές της ταχύτητας περιστροφής κατά τη διάρκεια μιας εκπομπής ακτινοβολίας ακτίνων Χ.

Μοντελοποιώντας την εξέλιξη της ψύξεως του αστέρα και του φλοιού του, καθώς και τη σταδιακή αποσύνθεση του μαγνητικού του πεδίου, οι ερευνητές υπολόγισαν ότι το SGR 0418 είναι ηλικίας περίπου 550.000 ετών. Το γεγονός αυτό καθιστά το SGR 0418 μεγαλύτερο από τα περισσότερα άλλα μάγναστρα, και αυτή η παρατεταμένη διάρκεια ζωής έχει πιθανώς αποδυναμώσει το μαγνητικό του πεδίο. Για αυτό το λόγο το SGR 0418 είναι διαφορετικό από τα γνωστά μάγναστρα, τα οποία με τη σειρά τους είναι διαφορετικά από τα συνηθισμένα αστέρια νετρονίων.

Η περίπτωση του SGR 0418 σημαίνει ότι ενδεχομένως υπάρχουν και αρκετά άλλα «ηλικιωμένα» μάγναστρα με ισχυρά μαγνητικά πεδία κάτω από την επιφάνεια τους. «Πιστεύουμε ότι περίπου μία φορά το χρόνο σε κάθε γαλαξία ένα ήσυχο αστέρι νετρονίων μετατρέπεται σε μάγναστρο, όπως το SGR 0418», δήλωσε ο Χοσέ Πονς, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Ελπίζουμε να βρούμε πολλά περισσότερα από αυτά τα αντικείμενα», πρόσθεσε.

Η επιβεβαίωση των ευρημάτων θα σημαίνει ότι ένα σημαντικό μέρος της ακτινοβολίας ακτίνων-γ προκαλείται από το σχηματισμό των μαγνάστρων και όχι από τις μαύρες τρύπες. Επίσης, η συμβολή των γεννήσεων μαγνάστρων στα σήματα βαρυτικών κυμάτων (κυματισμοί στον χωροχρόνο) θα είναι μεγαλύτερη από ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.