Κοντινό σουπερνόβα θαμπώνει τους αστρονόμους, Bright New Supernova Blows Up in Nearby M82, the Cigar Galaxy

Before and after photos of the galaxy M82 showing the appearance of a brand new 11.7 magnitude supernova. The object is located in the galaxy’s plane 54″ west and 21″ south of its center. Credit: E. Guido, N. Howes, M. Nicolini

H θερμοπυρηνική έκρηξη ενός γερασμένου άστρου στις 21 Ιανουαρίου συνέβη τόσο κοντά στη Γη ώστε έγινε ορατή με ένα μικρό τηλεσκόπιο στο συννεφιασμένο Λονδίνο -και δεν αποκλείεται να γίνει τόσο λαμπρή ώστε να είναι ορατή με απλά κυάλια. Το σουπερνόβα, το πιο κοντινό που έχει γίνει αντιληπτό από το 1987, βρίσκεται σε έναν γειτονικό γαλαξία σε απόσταση μόλις 11,4 εκατομμυρίων ετών.

Η ανακάλυψη

An animation showing a comparison between the confirmation image of supernova in M82 by the team from the Remanzacco Observatory and archive image by a 2-meter telescope FTN – LCOGT from November 22, 2013. Click on the image for a larger version. Credit: E. Guido, N. Howes, M. Nicolini.

Ο νέος υπερκαινοφανής εντοπίστηκε από τον Στιβ Φόσει, αστρονόμο του University College London, την ώρα που έδειχνε τον ουρανό στους φοιτητές του με ένα εκπαιδευτικό τηλεσκόπιο διαμέτρου 35 εκατοστών.

Το βέλος να δείχνει τη θέση του σουπερνόβα στον γαλαξία M82. Το σουπερνόβα ανακαλύφθηκε από έναν καθηγητή που έδειχνε τον ουρανό στους φοιτητές του

Η φωτεινή κουκκίδα που είδε στον γειτονικό γαλαξία M82, γνωστό και ως «γαλαξίας πούρο», τον έκανε να ενημερώσει συναδέλφους του στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Καλιφόρνια (Caltech). Από εκεί ζητήθηκε η συνδρομή ενός τηλεσκοπίου των 3,5 μέτρων στο Νιου Μέξικο, το οποίο έδειξε ότι η φασματική υπογραφή της κουκκίδας ταιριάζει με την υπόθεση του σουπερνόβα.

Το φαινόμενο

Evolution of a Type Ia supernova. A superdense white dwarf star draws matter from a companion star, reaches a critical limit and then burns catastrophically. Credit: NASA/CXC/M. Weiss

Σε γενικές γραμμές, τα σουπερνόβα ή υπερκαινοφανείς αστέρες είναι εξαιρετικά φωτεινές εκρήξεις γερασμένων άστρων τα οποία έχουν εξαντλήσει τα καύσιμά τους και καταρρέουν κάτω από το ίδιο τους το βάρος. Η ακτινοβολία τους είναι τόσο ισχυρή ώστε επισκιάζει τον μητρικό γαλαξία του σουπερνόβα και ισοδυναμεί με την ενέργεια που εκπέμπει ένα άστρο σαν τον Ήλιο σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.

This is the starburst galaxy M82 imaged by Hubble in 2006, with approximate location of the new supernova noted. Image credit: NASA/ESA and the Hubble Heritage team, image notation by Jason Major.

Το σουπενόβα του γαλαξία M82, το οποίο εκτιμάται ότι θα γίνεται όλο και λαμπρότερο τις επόμενες δύο εβδομάδες, ανήκει σε μια ιδιαίτερη κατηγορία που ονομάζονται υπερκαινοφανείς Τύπου 1α.

Τα σουπερνόβα αυτής της κατηγορίας πιστεύεται ότι δημιουργούνται όταν ένας λευκός νάνος (ένα είδος εξαντλημένου άστρου) απορροφήσει υλικό από ένα γειτονικό άστρο ή έναν άλλο λευκό νάνο. Η μάζα του έτσι αυξάνεται, φτάνει σε ένα κρίσιμο όριο και τελικά προκαλεί μια αλυσιδωτή θερμοπυρηνική αντίδραση που εκτοξεύει τα πάντα στο Διάστημα.

Τα σουπερνόβα Τύπου 1a έχουν κρίσιμη σημασία για τις μετρήσεις κοσμικών αποστάσεων επειδή έχουν πάντα την ίδια εγγενή φωτεινότητα. Οι αστρονόμοι μπορούν για παράδειγμα να υπολογίσουν την απόσταση ενός γαλαξία μετρώντας πόσο έχει εξασθενίσει το φως ενός σουπερνόβα μέσα σε αυτόν τον γαλαξία μέχρι να διανύσει την απόσταση μέχρι στιγμής.

Μάλιστα η ακριβής μέτρηση των διαγαλαξιακών αποστάσεων χάρη στα σουπερνόβα Τύπου 1α έπαιξε κρίσιμο λόγο στην ανακάλυψη της «σκοτεινής ενέργειας», μιας μυστηριώδους δύναμης που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και αναγκάζει το Σύμπαν να διαστέλλεται με ολοένα μεγαλύτερη ταχύτητα.

Τι συνέβη

Another view of the galaxy M82 with the new bright supernova photographed earlier today. M82 glows at magnitude 8.4 and a popular object for telescopes of every size. Credit: Leonid Elenin

Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το μηχανισμό γέννησης του σουπερνόβα, οι αστρονόμοι θα ανατρέξουν τώρα σε παλαιότερες φωτογραφίες του γαλαξία M82, στις οποίες θα αναζητήσουν την εικόνα του άστρου που εξερράγη.

H θέση του M82 σε σχέση με την Μεγάλη Άρκτο. This map shows the sky facing north-northeast at 8 p.m. local time in late January. The supernova is located about a “fist” above the Dipper Bowl in M82. Right next door is the equally bright M81 galaxy. It’s easy to tell them apart. M81 is round with a bright core; M82 looks like a streak mark. Stellarium

Το πλησιέστερο σουπερνόβα που έχει καταγράψει η σύγχρονη αστρονομία εμφανίστηκε το 1987. Βρισκόταν μέσα στον δικό μας Γαλαξία σε απόσταση μόλις 170.000 ετών φωτός. Η τελευταία ανακάλυψη δεν έχει δημοσιευτεί ακόμα στον επιστημονικό τύπο.

«Παρεξηγημένες οι μαύρες τρύπες» λέει ο Χόκινγκ, Stephen Hawking: 'There are no black holes'

The defining characteristic of a black hole may have to give, if the two pillars of modern physics — general relativity and quantum theory — are both correct. Artist's impression VICTOR HABBICK VISIONS/SPL/Getty

Αίσθηση και πολλές συζητήσεις αναμένεται να προκαλέσει στη επιστημονική κοινότητα η νέα «παρέμβαση» του διάσημου αστροφυσικού Στίβεν Χόκινγκ. Ο βρετανός επιστήμονας διατυπώνει μια νέα θεωρία σύμφωνα με την οποία οι μελανές οπές έχουν δομικές διαφορές στη λειτουργία και τους μηχανισμούς τους σε σχέση με ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Οι νέες απόψεις του Χόκινγκ παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον αφού εκτός των άλλων ο ίδιος είναι από τους «πατέρες» των σύγχρονων θεωριών για τις μαύρες τρύπες.

Η ύλη φυλακίζεται ή όχι;

Ο διάσημος αστροφυσικός ρίχνει στο τραπέζι μια νέα επαναστατική θεωρία για τις μελανές οπές στο Σύμπαν. Stephen Hawking puts forward new theory about black holes. Reuters

Η κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι οι μελανές οπές έχουν τον λεγόμενο «ορίζοντα γεγονότων, ένα «σημείο χωρίς επιστροφή» από όπου τίποτε (ούτε καν το φως) δεν μπορεί να ξεφύγει. Με απλά λόγια ο ορίζοντας των γεγονότων λειτουργεί ως μια φυλακή της ύλης. Με τη νέα εργασία του ο Χόκινγκ ανατρέπει πλήρως τα δεδομένα. Υποστηρίζει ότι ο «ορίζοντας γεγονότων», είναι ασύμβατος με την κβαντική θεωρία και συνεπώς δεν υφίσταται όπως σήμερα τον εννοούμε. Στη θέση του, ο Χόκινγκ αντιπροτείνει έναν «φαινομενικό ορίζοντα» που προκύπτει από την κατάρρευση της βαρύτητας, μια επιφάνεια κατά μήκος της οποίας το φως δεν εμποδίζεται για πάντα να «δραπετεύσει» από το εσωτερικό της μαύρης τρύπας, καθώς ο ίδιος ο ορίζοντας ενδέχεται κάποια στιγμή να καταρρεύσει.

“There is no escape from a black hole in classical theory, but quantum theory enables energy and information to escape.” Peter van den Berg/Photoshot

Όπως υποστηρίζει ο μεγάλος αστροφυσικός, ο εναλλακτικός «φαινομενικός ορίζοντας» μόνο προσωρινά φυλακίζει μέσα στην μαύρη τρύπα την ύλη και την ενέργεια, και κάποια στιγμή την απελευθερώνει αλλά σε διαφορετική μορφή. Ο Χόκινγκ τονίζει πάντως ότι για μια ολοκληρωμένη εξήγηση της όλης διαδικασίας, απαιτείται μια εξίσου ολοκληρωμένη θεωρία που να ενοποιεί τη βαρύτητα με τις άλλες θεμελιώδεις δυνάμεις στη φύση, κάτι που μέχρι στιγμής δεν έχουν καταφέρει οι επιστήμονες.

Notion of an 'event horizon', from which nothing can escape, is incompatible with quantum theory, physicist claims. Illustration of a supermassive black hole. Reuters

Stephen Hawking: The view from GR. Talk given at the workshop "Black Holes: Complementarity, Fuzz, or Fire?" Kavli Institute for Theoretical Physics, Santa Barbara, August 2013.

Η νέα εργασία έχει τον τίτλο «Διατήρηση πληροφορίας και πρόβλεψη καιρού για τις μαύρες τρύπες» και δημοσιεύεται στον δικτυακό τόπο επιστημονικών προδημοσιεύσεων arXiv.

Η λιμνοθάλασσα των άστρων, VST Zooms in on Lagoon Nebula

Η νέα εντυπωσιακή εικόνα της λιμνοθάλασσας των άστρων. This image, taken with the VLT Survey Telescope, shows the Lagoon Nebula. Image credit: ESO / VPHAS+ team.

Μια νέα εντυπωσιακή εικόνα από το Νεφέλωμα Λιμνοθάλασσας κατέγραψε το τηλεσκόπιο VLT στη Χιλή.

This chart shows the location of the star formation region Messier 8, also known as the Lagoon Nebula, within the constellation of Sagittarius (the Archer). This map shows most of the stars visible to the unaided eye under good conditions and Messier 8 itself is highlighted with a red circle on the image. This bright object is visible to the unaided eye as a small patch in the heart of the Milky Way and is an impressive sight in moderate-sized amateur telescopes. Credit: ESO, IAU and Sky & Telescope

Το νεφέλωμα με κωδική ονομασία Μ8 και NGC 6523 βρίσκεται σε απόσταση πέντε χιλιάδων ετών φωτός από εμάς στον αστερισμό του Τοξότη.

This new infrared view of the star formation region Messier 8, often called the Lagoon Nebula, was captured by the VISTA telescope at ESO’s Paranal Observatory in Chile. This colour picture was created from images taken through J, H and Ks near-infrared filters, and which were acquired as part of a huge survey of the central parts of the Milky Way. The field of view is about 34 by 15 arcminutes. Credit:ESO/VVV. Acknowledgment: Cambridge Astronomical Survey Unit

Το νεφέλωμα έχει διάμετρο 100 ετών φωτός και σε αυτό υπάρχουν κολοσσιαίες ποσότητες κοσμικής σκόνης δημιουργώντας έτσι ένα γιγάντιο εργοστάσιο παραγωγής νέων και μεγάλης λαμπρότητας άστρων.

This video sequence gives a close-up look at a richly detailed new image of the Lagoon Nebula captured by the VLT Survey Telescope at ESO's Paranal Observatory in Chile. This giant cloud of gas and dust is creating intensely bright young stars, and is home to young stellar clusters. This image is a tiny part of just one of eleven public surveys of the sky now in progress using ESO telescopes. Together these are providing a vast legacy of publicly available data for the global astronomical community. Credit: ESO/VPHAS+ team

Σούπερ κοσμικός «τοκετός», Never-Before-Seen Stage of Planet Birth Revealed

Ένα γιγάντιο πλανητικό σύστημα σχηματίζεται στο άστρο HD 142527. This artist’s impression shows the disk of gas and cosmic dust around the young star HD 142527. Astronomers using the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescope have seen vast streams of gas flowing across the gap in the disc. These are the first direct observations of these streams. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO)/M. Kornmesser (ESO)

Ομάδα επιστημόνων από την Ιαπωνία χρησιμοποιώντας τα ραδιοτηλεσκόπια του αστεροσκοπείου ALMA εντόπισαν ένα άστρο γύρω από το οποίο υπάρχει ένας δίσκος κοσμικής ύλης. Το άστρο που έλαβε την κωδική ονομασία HD 142527 βρίσκεται σε απόσταση 456 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Λύκου. Σύμφωνα με τους ερευνητές γύρω από το άστρο σχηματίζεται ένα γιγάντιο πλανητικό σύστημα.

Πρωτοφανής δημιουργία

Observations made with the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) telescope of the disc of gas and cosmic dust around the young star HD 142527, showing vast streams of gas flowing across the gap in the disc. These are the first direct observations of these streams. Credit: ALMA (ESO/NAOJ/NRAO), S. Casassus et al.

Οι παρατηρήσεις των ερευνητών δείχνουν ότι σχηματίζονται πλανήτες σε όλο το εύρος του κοσμικού (ή πρωτοπλανητικού) δίσκου. Σύμφωνα με τους ερευνητές ορισμένοι πλανήτες σχηματίζονται σε απόσταση τόσο μεγάλη από το άστρο τους που κάτι παρόμοιο δεν έχει παρατηρηθεί ξανά μέχρι σήμερα. Αυτό και άλλα ευρήματα κάνουν τους ερευνητές να πιστεύουν ότι δημιουργείται ένα γιγάντιο σε μέγεθος και πιθανώς πληθυσμό κοσμικών σωμάτων πλανητικό σύστημα.

A team of Japanese astronomers has obtained a firm evidence of formation of a giant planetary system around a young star by the observations with the Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA). This result has a transformative impact on the theories of planet formation and gives us a clue to the origin of a wide variety of planetary systems. The research team, led by astronomers at Osaka University and Ibaraki University, observed with ALMA a young star named HD 142527 in the constellation Lupus (the Wolf). The ALMA image shows that cosmic dust, which is component material of planets, is circling around the star in a form of asymmetric ring. By measuring the density of dust in the densest part of the ring, the astronomers found that it is highly possible that Jupiter-like giant gaseous planets or Earth-like rocky planets are now being formed in that region. This region is far from the central star, about 5 times larger than the distance between the Sun and the Neptune. This is the first firm evidence of planet formation found so far from the central star in a protoplanetary disk. The research team plans further observations of HD 142527 with ALMA for closer investigation, as well as other protoplanetary disks to have a comprehensive understanding of the planet formation in general.

Η ανακάλυψη είναι επίσης σημαντική εκτός των άλλων επειδή η παρατήρηση και μελέτη τέτοιων κοσμικών δίσκων προσφέρει στοιχεία για τη δημιουργία πλανητών. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στον δικτυακό τόπο επιστημονικών προδημοσιεύσεων arXiv.

Τα «σιντριβάνια» της Δήμητρας. Water Found on Dwarf Planet Ceres, May Erupt from Ice Volcanoes

Η Δήμητρα εκτοξεύει στο Διάστημα υδρατμούς. An artist's impression of water outgassing from two sources on the dwarf planet Ceres, which is also the largest asteroid in the solar system. Credit: IMCCE-Observatoire de Paris/CNRS/Y.Gominet, B. Carry

Ένα χρόνο πριν το διαστημικό σκάφος Dawn προσεγγίσει τη Δήμητρα (Ceres), τον μεγαλύτερο αστεροειδή του ηλιακού μας συστήματος, διεθνής ομάδα αστρονόμων έκανε μια εντυπωσιακή ανακάλυψη. Εντόπισε την παρουσία νερού στη Δήμητρα. Πίδακες υδρατμών εκτινάσσονται στο Διάστημα από το εσωτερικό του αστεροειδή που τα τελευταία χρόνια έχει… αναβαθμιστεί και κατατάσσεται πλέον στους λεγόμενους «πλανήτες νάνους».

Εντυπωσιακός

An artist's depiction of the dwarf planet Ceres. Observations by ESA's Herschel space observatory between 2011 and 2013 find that the dwarf planet has a thin water vapor atmosphere. Credit: ESA/ATG medialab

Η Δήμητρα ανακαλύφθηκε το 1801 και έχει διάμετρο περίπου 950 χιλιομέτρων. Είναι ο μεγαλύτερος και πιο σφαιρικός αστεροειδής του ηλιακού μας συστήματος. Στις αρχές του 21ου αιώνα η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) αποφάσισε με βάση τα νέα δεδομένα που είχαν προκύψει να αλλάξει τις προδιαγραφές για την κατηγοριοποίηση των κοσμικών σωμάτων.

Έτσι σώματα, όπως η Δήμητρα, που έχουν διαστάσεις πολύ μεγάλες για να θεωρούνται αστεροειδείς αλλά μικρές για κερδίσουν τον… τίτλο του πλανήτη βαφτίστηκαν «πλανήτες νάνοι». Με βάση αυτή την απόφαση το 2006 ο Πλούτωνας υποβιβάστηκε και από «κανονικός» πλανήτης μπήκε στην κατηγορία των πλανητών νάνων ξεσηκώνοντας μεγάλες αντιδράσεις στην επιστημονική κοινότητα αλλά και τους φίλους του Διαστήματος.

Το νερό

       

The dwarf planet Ceres as seen by the Hubble Space Telescope. Credit: NASA, ESA, J. Parker (Southwest Research Institute), P. Thomas (Cornell University), L. McFadden (University of Maryland, College Park), and M. Mutchler and Z. Levay (STScI)

Το 1991 παρατηρήσεις στη Δήμητρα υπέδειξαν την πιθανή παρουσία νερού. Στη συνέχεια όμως δεν έγινε εφικτό να εντοπιστούν ίχνη νερού σε αυτή. Ομάδα Ευρωπαίων και Αμερικανών επιστημόνων με επικεφαλής τον Μίκαελ Κίπερς του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel για να μελετήσουν τη Δήμητρα. Ανακάλυψαν στον αστεροειδή πίδακες υδρατμών που εκτινάσσονται από το εσωτερικό του στο Διάστημα. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο αστεροειδής παράγει περίπου έξι κιλά υδρατμών ανά δευτερόλεπτο.

Η πηγή και η… ζωή

Το ερώτημα που ζητά απάντηση τώρα είναι η προέλευση του νερού στη Δήμητρα. Η πρώτη θεωρία που έπεσε στο τραπέζι είναι και η πιο προφανής ότι δηλαδή ο πάγος που υπάρχει στην επιφάνειά του εξαχνώνεται, δηλαδή μετατρέπεται από στερεό σε αέριο. Αυτό συμβαίνει όταν ο αστεροειδής εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Μια δεύτερη εικασία των ειδικών είναι ότι στο εσωτερικό της Δήμητρας υπάρχει νερό σε υγρή μορφή το οποίο εκτοξεύουν στο Διάστημα με τη μορφή υδρατμών «ψυχρά» ηφαίστεια που υπάρχουν στον αστεροειδή. Δεν είναι το πρώτο σώμα στο ηλιακό μας σύστημα όπου εντοπίζονται… γκέιζερ.

Το φαινόμενο υπάρχει και στον Εγκέλαδο, τον παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου. Αν επιβεβαιωθεί η δεύτερη θεωρία ότι δηλαδή υπάρχει στο εσωτερικό της Δήμητρας νερό σε υγρή μορφή αυτό σύμφωνα με τους επιστήμονες θα σημαίνει ότι ο αστεροειδής σχηματίστηκε σε κάποιο απομακρυσμένο από τον Ήλιο σημείο του ηλιακού μας συστήματος και στη συνέχεια μετακινήθηκε στη ζώνη των αστεροειδών ανάμεσα στον Δία και τον Άρη.

Λαΐδα, η διάσημη εταίρα της Κορίνθου, Lais of Corinth

«Η Λαΐς από την Κόρινθο» (1526), έργο του Χανς Χολμπάιν του νεότερου. Lais of Corinth by Hans Holbein the Younger, Kunstmuseum Basel.

Η πιο διάσημη εταίρα της αρχαιότητας, ήταν η Λαΐδα η Κορίνθια. «Όλη η Ελλάδα έλιωνε από πόθο μπροστά στην πόρτα της», έγραφε ο Ρωμαίος ποιητής, Προπέρτιος.

Έζησε την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου, από το 431 π.Χ. μέχρι το 404 π.χ. Λεγόταν ότι είχε όμορφες ξανθές μπούκλες, λεπτό και καλλίγραμμο σώμα, με δύο στήθη «σαν κυδώνια». Ήταν τόσο περιζήτητη, που τολμούσε να ζητάει υπέρογκα ποσά από τους πελάτες της.

Ο φιλόσοφος Σωτίων υποστήριζε, ότι η παροιμιώδης έκφραση «οὐ παντὸς ἀνδρὸς ἐς Κόρινθον ἔσθ’ ὁ πλοῦς», δηλαδή «δεν είναι για όλους τους άνδρες η Κόρινθος», αναφερόταν στις «τσουχτερές» τιμές της εταίρας Λαΐδας, που δεν μπορούσαν να πληρώσουν όλοι.

Bust of the Greek orator Demosthenes. Marble, Roman artwork, inspired from a bronze statue by Polyeuctos (ca. 280 BC). Found in Italy.

Ο μεγάλος Αθηναίος ρήτορας Δημοσθένης, ήταν ένας απ’ τους επίδοξους εραστές της Λαΐδας. Όταν, όμως, άκουσε το ποσό που θα έπρεπε να καταθέσει, για να απολαύσει μία νύχτα μαζί της, άλλαξε γνώμη και της απάντησε «οὐκ ὠνοῦμαι μυρίων δραχμῶν μεταμέλειαν», δηλαδή «δεν αγοράζω με δέκα χιλιάδες δραχμές κάτι που αργότερα θα μετανιώσω».

Δέκα χιλιάδες δραχμές αντιστοιχούσαν σε περίπου 2.000 ευρώ, αν οι υπολογισμοί των ειδικών είναι σωστοί.

Λόγω της ακρίβειας και της απληστίας της, συνήθιζαν να την αποκαλούν «Αξίνη». Φημιζόταν, όχι μόνο για την ομορφιά και τον αισθησιασμό της, αλλά και για  τη μόρφωση και την καλαισθησία της.

Πολλοί έλεγαν, ότι μπορεί η Αθήνα να είχε για στολίδι τον Παρθενώνα, αλλά στην Κόρινθο μπορούσε κανείς να δει το ανάκτορο και τους κήπους της εταίρας Λαΐδας, που ήταν αξεπέραστου κάλλους.

«Στο σκοτάδι, όλες οι γυναίκες σαν τη Λαΐδα είναι»

 Jean-Léon Gérôme, Diogenes sitting in his tube, 1860.

Η Λαΐς είχε ενοχληθεί από την αδιαφορία του κυνικού φιλόσοφου Διογένη. Αν και ανάμεσα στους θαυμαστές της συγκαταλέγονταν μερικά απ’ τα μεγαλύτερα ονόματα της φιλοσοφίας και των τεχνών, ο Διογένης έμενε τελείως ανεπηρέαστος.

Τότε, η εταίρα αποφάσισε να των τιμωρήσει. Τον πλησίασε και του πρόσφερε να περάσει μία νύχτα μαζί της, χωρίς χρέωση. Ο Διογένης συμφώνησε και πήγε να τη βρει σε ένα σκοτεινό δωμάτιο.

Η Λαΐς, όμως, δεν βρισκόταν στο δωμάτιο. Τη θέση της είχε πάρει μία κακάσχημη και ηλικιωμένη υπηρέτριά της. Ο Διογένης δεν κατάλαβε τίποτα και πέρασε τη νύχτα με την άγνωστη γυναίκα.

William Blake, Lais of Corinth, 1820, 150x140mm, Private Collection, Great Britain.

Την επόμενη μέρα, η Λαΐς τον ενημέρωσε για το περιστατικό και τον έκανε «βούκινο» σε όλη την Κόρινθο. Η αντίδραση του Διογένη, έβαλε στη θέση της την «άταχτη» εταίρα: «Λύχνου σβεσθέντος, πάσα γυνή Λαΐς», δηλαδή «Στο σκοτάδι, όλες οι γυναίκες σαν τη Λαΐδα είναι».

Jacob Jordaens, Diogenes Searching for an Honest Man, circa 1642.

Η εταίρα εντυπωσιάστηκε απ’ το πνεύμα του φιλοσόφου και του προσέφερε μία πραγματική νύχτα μαζί της, χωρίς να ζητήσει χρήματα. Άλλωστε, ο Διογένης δεν είχε να της δώσει αυτό που ο ίδιος περιφρονούσε, δηλαδή τάλαντα.

Αρίστιππος και Λαΐδα

Aristippus of Cyrene.

Εκείνη την περίοδο, ο πιο «τακτικός» πελάτης της, ήταν ο φιλόσοφος Αρίστιππος, τον οποίον κορόιδευαν οι Κορίνθιοι, επειδή ξόδευε τεράστια ποσά στην κλίνη της.

Όταν μαθεύτηκε ότι η Λαΐς προσέφερε δωρεάν το κορμί της στο Διογένη, όλοι στράφηκαν στον Αρίστιππο και ανέμεναν μία έντονη αντίδραση απ’ τον αδικημένο εραστή.

Έμειναν ανικανοποίητοι, γιατί ο Αρίστιππος, με εξίσου φιλοσοφική διάθεση, απάντησε πολύ ήρεμα: «Την πληρώνω για να ευχαριστεί εμένα, όχι για να μην ευχαριστεί άλλους.»

Aristippus, Rome Palazzo Spada.

Ο Αρίστιππος ήταν ο ιδρυτής της ηδονιστικής σχολής και ένας απ’ τους μεγαλύτερους θαυμαστές της Λαΐδας. Ζούσαν μαζί για μία περίοδο και την υπερασπίστηκε σθεναρά, όταν κάποιος τον ρώτησε αν ντρέπεται που ζει με μία πόρνη.

Ο Αρίστιππος είπε: «Σου φαίνεται περίεργο να ζεις σε ένα σπίτι, που πριν από εσένα, ζούσαν άλλοι; Ή δεν ταξιδεύεις με πλοίο, που ταξίδεψαν κι άλλοι; Φυσικά και όχι. Με τον ίδιο τρόπο, δεν είναι ντροπή να είσαι με μία γυναίκα, που έχει σχέσεις και με άλλους».

Άδοξο τέλος, ή αγαπημένη σύζυγος;

Lais in Hades by Gustave Cortos, print by Luis Falero (1902).

Ο κωμικός ποιητής Επικράτης παρομοίασε τη Λαΐδα με έναν αετό, που κατασπαράσσει τα πάντα όταν είναι νέος και γερός, ενώ όταν γερνά, δεν μπορεί  ούτε καν να τραφεί μόνος του. Ήθελε με αυτό το δεικτικό σχόλιο, να καυτηριάσει τη ζωή της μεγάλης εταίρας, η οποία όταν μεγάλωσε, έγινε μία φτωχή μαστροπός.

Ο θάνατός της προήλθε είτε από πνιγμό, όταν ένα κουκούτσι ελιάς κόλλησε στον λαιμό της, είτε από ανακοπή καρδιάς, κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Ως προς το τέλος της, επικρατεί σύγχυση και πολλά σενάρια.

Άλλοι λένε, ότι η Λαΐδα έφυγε από την Κόρινθο, παντρεύτηκε τον αγαπημένο της, τον Ιππόστρατο και έζησε μαζί του στη Θεσσαλία, μέχρι το τέλος της ζωής της. Εκεί υπάρχει κι ένα τάφος, που υποθέτουν οι αρχαιολόγοι ότι ανήκει σε μία εταίρα.

Άλλοι, όμως, υποστηρίζουν ότι υπήρχαν δύο διαφορετικές εταίρες με το ίδιο όνομα. Η μία που γεννήθηκε και πέθανε στην Κόρινθο, ήταν μερικές δεκαετίες μεγαλύτερη. Η άλλη που πέθανε στη Θεσσαλία, είχε έρθει στην Ελλάδα ως δούλα απ’ τη Σικελία.

Ancient Roman Perfume Bottles. This famous Courtesan Lais of Corinth was said to have developed a perfume from orange blossoms, and oyster shells in the 4th century BC.

Όπως και να έχει το τέλος της, το βέβαιο είναι, ότι κατά τη διάρκεια της ζωής της υπήρξε σπουδαία και αξεπέραστη, ασκώντας ένα επάγγελμα που οι αρχαίοι Έλληνες σέβονταν. Αρκεί να μπορούσαν να πληρώσουν το τίμημα. Και η Λαΐς είχε το υψηλότερο.

Τα δύο πρόσωπα του Ιαπετού, Saturn's 'Yin and Yang' Moon

Ο... Γιν Γιανγκ Ιαπετός. The Cassini spacecraft snapped this image of Saturn's "yin and yang" moon Iapetus on Aug. 30, 2013. Image uploaded Jan. 16, 2014. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Είναι μια περίπτωση κοσμικού ταοϊσμού: η αποστολή Cassini της NASA απαθανάτισε τις δραματικές αντιθέσεις στο πρόσωπο του Ιαπετού, ενός δορυφόρου του Κρόνου του οποίου η επιφάνεια μοιάζει με το σύμβολο του Γινγκ και Γιανγκ στην κινεζική φιλοσοφία.

Ο δορυφόρος

More than 60 moons are known to orbit Saturn, but few of them are as visually striking as Iapetus. Named formally after the Greek mythological Titan, Iapetus is sometimes referred to as the "painted," or "yin-yang" moon, due to puzzling variations in its surface composition. Photo by The Cassini Imaging Team, via NASA

Ένας από τους 62 δορυφόρους που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα να περιφέρονται γύρω από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, ο Ιαπετός είναι μάλλον μικρός, με διάμετρο γύρω στα 1.490 χιλιόμετρα και μάζα που αντιστοιχεί στο 2,5% της μάζας της Σελήνης.

Το τελευταίο πορτρέτο του φεγγαριού που δημοσιοποιεί η NASA μεταδόθηκε τον περασμένο Αύγουστο. «Η εικόνα δείχνει το ημισφαίριο του Ιαπετού που κοιτάζει προς τον Κρόνο» εξηγεί ανακοίνωση της υπηρεσίας. «Ο βορράς του Ιαπετού βρίσκεται προς την πάνω πλευρά και έχει περιστραφεί κατά 30 μοίρες. Η εικόνα ελήφθη στο φάσμα του ορατού φωτός με την κάμερα κλειστής γωνίας του Cassini».

Χιονισμένοι κρατήρες με σκούρα τοιχώματα στο μεταίχμιο της φωτεινής και της σκοτεινής περιοχής. Dark material splatters the walls and floors of craters in the surreal, frozen wastelands of Saturn's moon, Iapetus. This image shows terrain in the transition region between the moon’s dark leading hemisphere and its bright trailing hemisphere. The view was acquired during Cassini's only close flyby of the two-toned Saturn moon. Credit: NASA/JPL/Space Science Institute

Πέρα από τη βραχώδη τοπογραφία του, με βουνά που ορθώνονται σε ύψος 10 χιλιομέτρων, το περίεργο με αυτό το φεγγάρι είναι ότι η μία του πλευρά είναι μαύρη σαν πίσσα ενώ η άλλη καλύπτεται από ολόλευκους πάγους.

Μυστηριώδες φαινόμενο

Κανείς δεν είναι σίγουρος πώς το πρόσωπο του Ιαπετού απέκτησε αυτό το σκληρό κοντράστ. Οι πλανητολόγοι, όμως, έχουν μια πιθανή εξήγηση: λόγω της αργής ταχύτητας περιστροφής του δορυφόρου, η μία πλευρά του δέχεται περισσότερο ηλιακό φως από την άλλη. Στην πιο ηλιόλουστη πλευρά, η ζέστη κάνει τους πάγους να εξαχνώνονται και να μετατρέπονται σε αέριο, το οποίο σηκώνεται ψηλά, ψύχεται και τελικά πέφτει στη σκοτεινή πλευρά. Μέσω αυτής της διαδικασίας, η φωτεινή πλευρά γίνεται όλο φωτεινότερη και η σκούρα πλευρά ολοένα και πιο σκούρα.

Ανάλογα με τη γωνία θέασης, η φωτεινή περιοχή δείχνει να έχει σχήμα κόμματος, δημιουργώντας το χαρακτηριστικό σχήμα του Γιν Γιανγκ. Στον ταοϊσμό και άλλους κλάδους της κινεζικής φιλοσοφίας, η έννοια αυτή περιγράφει πώς οι αντίθετες δυνάμεις συνδέονται και αλληλοσυμπληρώνονται.

Ο Ιαπετός ανακαλύφθηκε το 1672 από τον Τζιοβάνι Κασίνι, τον αστρονόμο προς τιμήν του οποίου βαφτίστηκε η αποστολή Cassini. Το σκάφος μελετά το σύστημα του Κρόνου από το 2004.