Αυτό το κβάζαρ έχει θερμοκρασία 10 τρισ. βαθμούς Κελσίου! To the center of the brightest quasar

Είναι ο πιο φωτεινός ενεργειακός πυρήνας στο Σύμπαν. This image from Hubble’s Wide Field and Planetary Camera 2 (WFPC2) is likely the best of ancient and brilliant quasar 3C 273, which resides in a giant elliptical galaxy in the constellation of Virgo (The Virgin). Its light has taken some 2.5 billion years to reach us. Despite this great distance, it is still one of the closest quasars to our home. It was the first quasar ever to be identified, and was discovered in the early 1960s by astronomer Allan Sandage. The term quasar is an abbreviation of the phrase “quasi-stellar radio source”, as they appear to be star-like on the sky. In fact, quasars are the intensely powerful centres of distant, active galaxies, powered by a huge disc of particles surrounding a supermassive black hole. As material from this disc falls inwards, some quasars — including 3C 273 — have been observed to fire off super-fast jets into the surrounding space. In this picture, one of these jets appears as a cloudy streak, measuring some 200000 light-years in length. Quasars are capable of emitting hundreds or even thousands of times the entire energy output of our galaxy, making them some of the most luminous and energetic objects in the entire Universe. Of these very bright objects, 3C 273 is the brightest in our skies. If it was located 30 light-years from our own planet — roughly seven times the distance between Earth and Proxima Centauri, the nearest star to us after the Sun — it would still appear as bright as the Sun in the sky. WFPC2 was installed on Hubble during shuttle mission STS-125. It is the size of a small piano and was capable of seeing images in the visible, near-ultraviolet, and near-infrared parts of the spectrum. Credit: ESA/Hubble

Διεθνής ομάδα αστρονόμων κατάφερε να μελετήσει την «καρδιά» του φωτεινότερου ενεργού γαλαξιακού πυρήνα (κβάζαρ) στο Σύμπαν κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι η θερμοκρασία της ξεπερνά τα δέκα τρισεκατομμύρια βαθμούς Κελσίου! Πρόκειται φυσικά για μια πραγματικά αδιανόητη θερμοκρασία πολύ μεγαλύτερη από ό,τι θεωρείτο έως τώρα δυνατό.

Η μελέτη

Kαλλιτεχνική άποψη του ραδιοτηλεσκοπίου 10 μέτρων στον Ρωσικό δορυφόρο Spektr-R. Combining an orbiting radio telescope with telescopes on Earth made a system capable of the highest resolution of any observation ever made in astronomy. The super sharp radio 'vision' produced a pair of surprises. Artistic view of the 10-meter space radio telescope on the Russian satellite Spektr-R comprising the space-borne component of the RadioAstron mission. Credit: © Astro Space Center of Lebedev Physical Institute

Ερευνητές του διεθνούς προγράμματος ραδιοαστρονομίας RadioAstron, με επικεφαλής τον Γιούρι Κοβάλεφ του Φυσικού Ινστιτούτου Λεμπέντεφ της Μόσχας, τον Αντρέι Λομπάνοφ του Ινστιτούτου Ραδιοαστρονομίας Μαξ Πλανκ στη Γερμανία και τον Μάικλ Τζόνσον του Κέντρου Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν των ΗΠΑ, έκαναν δύο δημοσιεύσεις στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal Letters», ανέλυσαν την ακτινοβολία του κβάζαρ 3C 273.

Quasar 3C 273, with its jet. Image by Chandra X-ray Observatory.

Το εν λόγω κβάζαρ, σε απόσταση περίπου 2,4 δισεκατομμυρίων ετών από τη Γη, βρίσκεται στην κατεύθυνση του αστερισμού της Παρθένου και είναι το πιο φωτεινό στον ουρανό από όσα έχουν ανακαλυφθεί μέχρι στιγμής.

Το RadioAstron χρησιμοποιεί τον ρωσικό δορυφόρο Spektr-R με κεραία δέκα μέτρων, που βρίσκεται σε ελλειπτική τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας. Οι παρατηρήσεις του συνδυάζονται με αυτές μεγάλων επίγειων ραδιοτηλεσκοπίων, όπως του γερμανικού ραδιοτηλεσκοπίου διαμέτρου 100 μέτρων στο Έφελσμπεργκ, του διαμέτρου 110 μέτρων τηλεσκοπίου Green Bank και του τηλεσκοπίου διαμέτρου 300 μέτρων στο Αρεσίμπο. Έτσι το RadioAstron σχηματίζει ένα συμβολόμετρο (ένα εικονικό ραδιοτηλεσκόπιο) μεταξύ Γης και διαστήματος.

Οι πυρήνες

Artistic view of a quasar; a super-massive black hole in the center is being fed by a disk of gas and dust, producing collimated jets of ejected material moving at nearly the speed of light. © Wolfgang Steffen, Institute for Astronomy, UNAM, Mexico

Τα κβάζαρ είναι τεράστιες μαύρες τρύπες με μάζα εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τον Ήλιο μας. Βρίσκονται στο κέντρο μεγάλων γαλαξιών και εκπέμπουν πανίσχυρη ακτινοβολία, συχνά «σβήνοντας» με τη λάμψη τους όλα τα άστρα του γαλαξία τους.

Οι επιστήμονες πίστευαν ότι η θερμοκρασία στο εσωτερικό αυτών των ενεργών γαλαξιακών πυρήνων δεν ξεπερνά τα 100 δισεκατομμύρια βαθμούς Κελσίου, αλλά οι νέοι υπολογισμοί δείχνουν μια ασύλληπτα μεγαλύτερη θερμοκρασία. Οι επιστήμονες προς το παρόν δεν κατανοούν θεωρητικά πώς αυτό μπορεί να συμβεί.

Πηγή: Y. Y. Kovalev, N. S. Kardashev, K. I. Kellermann, A. P. Lobanov, M. D. Johnson, L. I. Gurvits, P. A. Voitsik, J. A. Zensus, J. M. Anderson, U. Bach, D. L. Jauncey, F. Ghigo, T. Ghosh, A. Kraus, Yu. A. Kovalev, M. M. Lisakov, L. Yu. Petrov, J. D. Romney, C. J. Salter, K. V. Sokolovsky. RADIOASTRONOBSERVATIONS OF THE QUASAR 3C273: A CHALLENGE TO THE BRIGHTNESS TEMPERATURE LIMIT. The Astrophysical Journal, 2016; 820 (1): L9 DOI: 10.3847/2041-8205/820/1/L9

Ένας εξωπλανήτης που «παριστάνει» τον κομήτη. Investigating the Mystery of Migrating 'Hot Jupiters'

Καλλιτεχνική απεικόνιση του HD 80606 b που ακολουθεί την πιο παράξενη τροχιά πλανήτη που γνωρίζουμε. Συνήθως κινείται μακριά από το μητρικό του άστρο αλλά ξαφνικά κάνει μια... βουτιά και τον πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής και λίγο μετά κυριολεκτικά εκτοξεύεται μακριά από αυτόν. HD 80606 b (rendered here) stands out amid the hundreds of exoplanets discovered recently because of its highly eccentric orbit. Researchers have studied how the planet’s temperature changes as it approaches, sweeps by, and moves away from its star. Credit: Courtesy of the researchers and JPL

Πριν από επτά χρόνια οι αστρονόμοι εντόπισαν σε απόσταση 190 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό της Μεγάλης Αρκτου ένα  εξωπλανήτη. Ο πλανήτης αυτός ονομάστηκε HD 80606 b και αμερικανοί επιστήμονες κατάφεραν να τον μελετήσουν διαπιστώνοντας ότι πρόκειται για τον πιο παράξενο από τους περίπου δύο χιλιάδες εξωπλανήτες που έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Ο HD 80606 b ακολουθεί μια… ιδιόρρυθμη τροχιά η οποία είναι πρωτοφανής για πλανήτη και θυμίζει εκείνη των κομητών.

Τεράστιος και καυτός

The exoplanet HD80606 b spends most of its time far from its star, but every 111 days it swings in feverishly close. NASA's Spitzer Space Telescope measured the planet's extreme temperature swings using infrared light. This allowed astronomers to simulate its atmosphere. Visuals credit: NASA/JPL-Caltech

Τον εξωπλανήτη μελέτησε με τη βοήθεια του διαστημικού τηλεσκοπίου Spitzer ομάδα ερευνητών από το ΜΙΤ, το Ινστιτούτο Space Telescope Science Institute και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Σάντα Κρουζ. Πρόκειται για ένα πλανήτη που ανήκει σε μια κατηγορία πλανητών που ονομάζονται «καυτοί Δίες». Είναι πλανήτες με μέγεθος παρόμοιο ή μεγαλύτερο από αυτό του Δία και συνήθως βρίσκονται κοντά στο μητρικό τους άστρο και η θερμοκρασία τους είναι ιδιαίτερα υψηλή. Ο HD 80606 b υπολογίζεται ότι είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τον Δία και όταν βρίσκεται πολύ κοντά στο άστρο η θερμοκρασία του ξεπερνάει τους χίλιους βαθμούς Κελσίου.

Η τροχιά

Astronomers watched an exoplanet called HD 80606b heat up and cool off during its sizzling-hot orbit around its star. Image credit: NASA/JPL-Caltech/MIT

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές ο HD 80606 b ολοκληρώνει μια περιστροφή γύρω από το μητρικό του άστρο σε 111 μέρες. Όμως αυτή η τροχιά του HD 80606 b είναι εκκεντρική και προσομοιάζει αυτή των κομητών. Πιο συγκεκριμένα ο πλανήτης για 100 μέρες ακολουθεί μια πορεία μακριά από το μητρικό του άστρο και ξαφνικά κάνει μια στροφή και πλησιάζει κοντά σε αυτό, μια συμπεριφορά που έχουν οι κομήτες.

Κάποια στιγμή μάλιστα ο HD 80606 b πλησιάζει σε απόσταση αναπνοής το άστρο και πραγματοποιεί μια περιστροφή γύρω από αυτό σε διάστημα μόλις 20 ωρών! «Αν η Γη επρόκειτο να πλησιάσει τόσο κοντά στον Ήλιο, πολύ σύντομα θα έχανε την ατμόσφαιρά της και η επιφάνειά της θα μετατρεπόταν σε λιωμένο μάγμα» αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters». Μόλις ολοκληρώσει αυτή την καυτή του βόλτα γύρω από το άστρο ο HD 80606 b κάνει ένα.. άλμα και επιστρέφει στην απομακρυσμένη από το άστρο περιοχή που κινείται τον περισσότερο χρόνο. Επίσης οι ερευνητές  υπολόγισαν την ταχύτητα περιστροφής γύρω από το άξονα του, δηλαδή τη διάρκεια της μέρας του, και βρήκαν ότι είναι περίπου 90 ώρες.

Thomas Hope – Σχέδια της Οθωμανικής Κωνσταντινούπολης. Thomas Hope: Drawings of Ottoman Istanbul

Thomas Hope, «Ελληνικές παραθαλάσσιες επαύλεις ή γιαλιά στο Βόσπορο». Υδατογραφία σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27338, τ. V. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, Greek waterfront villas or yalıs on the Bosporus and view of the Sultaniye valley on the Asian side. Watercolours on paper Inv. no. 27338, 27339 v. V Benaki Museum.

Γόνος οικογένειας μεγιστάνων τραπεζιτών, ο Thomas Hope (1769-1831) πραγματοποίησε, κατά το τελευταίο τέταρτο του 18ου αιώνα, το Grand Tour· την καθιερωμένη για τους νέους της τάξης του περιοδεία στην Ελλάδα και την Μέση Ανατολή. Πολυμαθής, φιλότεχνος, με μοναδικές συλλογές αρχαιοτήτων, γλυπτικής και ευρωπαϊκής ζωγραφικής, γενναιόδωρος χορηγός και ειδήμων σε θέματα αρχιτεκτονικής και διακόσμησης ανέτρεψε τα καλλιτεχνικά δεδομένα της εποχής του, αφήνοντας το στίγμα του στην καλλιτεχνική περίοδο Regency (αρχές 19ου αιώνα).

Thomas Hope, «Διάφορες ενδυμασίες της Κωνσταντινούπολης». Σχέδιο με μελάνι σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27112 τ. I. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, Various Costumes of Istanbul. Pen drawing on paper Inv. No. 27112 v. I Benaki Museum.

Δημιούργησε το «στυλ Hope», το οποίο εμπνέεται από αρχαίους πολιτισμούς της Μεσογείου, και το διέδωσε, εκδίδοντας μια σειρά εικονογραφημένων εγχειριδίων με ενδυματολογικό ρεπερτόριο, καθώς και προτάσεις για χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα.

Thomas Hope, «Τα διαμερίσματα της μητέρας του σουλτάνου στο θερινό ανάκτορο». Υδατογραφία σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27368 τ. V. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, The Apartments of the Queen Mother in the Summer Palace. Watercolour on paper Inv. no. 27368 v. V Benaki Museum.

Ο ίδιος υπήρξε ένας εξαιρετικά ταλαντούχος σχεδιαστής και σχεδίασε επιμελώς ποικίλα θέματα από τις περιοχές που επισκέφθηκε στη διάρκεια του Grand Tour. Τα έργα αυτά (σύνολο 350), ταξινομημένα από τον ίδιο, φυλάσσονταν στην προσωπική του βιβλιοθήκη δεμένα σε πέντε τόμους, οι οποίοι μετά το θάνατό του εξαφανίστηκαν. Ενώ η διεθνής επιστημονική κοινότητα τους θεωρούσε χαμένους, στην πραγματικότητα είχαν αγοραστεί το 1930 από τον Αντώνη Μπενάκη και φυλάσσονταν στη βιβλιοθήκη του Μουσείου Μπενάκη. Η ανακάλυψή τους το 1984 αποτέλεσε ένα γεγονός με διεθνή επιστημονική απήχηση, δεδομένου ότι τα έργα συγκροτούν ένα θησαυρό οπτικών μαρτυριών για αρχαιολογικές τοποθεσίες και μνημεία που έχουν εκ τότε αλλοιωθεί, από την Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Τουρκία, όπου πρωταγωνιστεί θεματικά η Κωνσταντινούπολη.

Thomas Hope, «Άποψη των Γλυκών Νερών της Ευρώπης ή Καγίτχανε». Υδατογραφία σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27362 τ. V. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, View of the Sweet Waters of Europe or Kağithane. Watercolour on paper Inv. no. 27362 v. V Benaki Museum.

Περισσότερα από 30 χρόνια μετά την ανακάλυψη αυτή, το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει έκθεση με τίτλο «Thomas Hope: Σχέδια της Οθωμανικής Κωνσταντινούπολης» στους χώρους του Μουσείου Ισλαμικής Τέχνης.

Thomas Hope, «Άποψη ενός περιπτέρου στον κήπο του Τοπκαπί». Σχέδιο με μελάνι σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27093 τ. I. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, View of a Kiosk in the Garden of the Topkapı. Ink drawing on paper Inv. no. 27093 v. I Benaki Museum.

Στην έκθεση παρουσιάζονται 60 έργα με θέμα την Κωνσταντινούπολη. Η θεματική ποικιλία και η λεπτομέρεια των σχεδίων είναι αξιοθαύμαστη και αποκαλύπτουν τη γοητεία που άσκησε στον Thomes Hope η πρωτεύουσα της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα θέματα απεικονίζουν: τοπογραφικά σχεδιαγράμματα και διπλωτά πανοράματα της Κωνσταντινούπολης και των περιχώρων, οθωμανικά παλάτια, αίθουσες του σεραγιού, πύλες, τζαμιά, ταφικά μνημεία,  υπαίθριες κρήνες, τα γιαλιά πάνω στο Βόσπορο, τις λέμβους διασκεδάσεων του σουλτάνου, επίσης απόψεις από γειτονιές και προάστια, σκηνές στα μαγαζιά και στα καφενεία της αγοράς, παραστάσεις με ενδυμασίες.

Thomas Hope, «Ταξιδιώτες αναπαύονται στη Ρωμυλία». Σχέδιο με μελάνι σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27056 τ. I. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, Travellers Resting on the Road in Roumeli. Pen drawing on paper Inv. no. 27056 v. I Benaki Museum.

Όλα αυτά με μια εξαιρετική σχεδιαστική ποιότητα, καθώς η απαράμιλλη δεξιοτεχνία του Thomas Hope στη γραμμική διατύπωση αγγίζει την ικανότητα μικρογράφου, ενώ η ευαίσθητη χρωματική του κλίμακα, του επιτρέπει να αναδείξει λεπτομέρειες των κτηρίων και των ενδυμασιών που καταπλήσσουν το θεατή και διεγείρουν τη φαντασία του.

Thomas Hope, «Άποψη της πλατείας του Τοπχανέ». Υδατογραφία σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27327 τ. V. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, View of the Tophane Square. Watercolour on paper Inv. no. 27327 v. V Benaki Museum.

Ωστόσο, η σημασία της συλλογής Thomas Hope δεν εξαντλείται στην αισθητική χαρά που προσφέρει στους φιλότεχνους. Για τους μελετητές του οθωμανικού πολιτισμού τα έργα αποτελούν έναν μοναδικό θησαυρό, κυρίως γιατί η χρονολογία σχεδίασής τους, δηλαδή ο 18ος αιώνας, τα καθιστά ένα σπάνιο εικαστικό εύρημα, δεδομένου ότι η συγκεκριμένη χρονική περίοδος είναι σχετικά φτωχή σε οπτικές μαρτυρίες για την Τουρκία.

Thomas Hope, «Ταφικό μνημείο στο Σκουτάρι». Υδατογραφία σε χαρτί. Αρ. Ευρ. 27372 τ. V. Μουσείο Μπενάκη. Thomas Hope, Tomb at Üsküdar. Watercolour on paper Inv. no. 27372 v. V Benaki Museum.

Ένα δεύτερο και εξίσου σημαντικό στοιχείο, το οποίο διαφοροποιεί τα έργα του Thomas Hope από άλλα εικονογραφικά σύνολα παρόμοιας θεματικής, είναι η αυθεντικότητα των παραστάσεων. Όπως γνωρίζουν οι μελετητές, πολλοί ζωγράφοι-περιηγητές -μολονότι σχεδίαζαν επιτόπου- συχνά παραμόρφωναν τα τοπικά χαρακτηριστικά προκειμένου να εξωραΐσουν τις παραστάσεις. Αυτό είναι ένα φαινόμενο που υποβαθμίζει την τεκμηριωτική τους αξία. Αυτή δεν είναι καθόλου η περίπτωση του Thomas Hope, ο οποίος σχεδίαζε με ευσυνειδησία, καταγράφοντας τα θέματα με απόλυτη πιστότητα. Επιπλέον, η αξεπέραστη θεματική ποικιλία της συλλογής την καθιστά σημείο αναφοράς για μελετητές πολλαπλών ειδικοτήτων, όπως ιστορικούς, αρχιτέκτονες, λαογράφους, ενδυματολόγους κ.λ.π. Ειδικά, δε, για την Κωνσταντινούπολη το έργο του αποτελεί μία αστείρευτη δεξαμενή υλικού για όποιον επιθυμεί να ανασυστήσει ένα πανοραμικό πορτρέτο της πόλης κατά τον 18ο αιώνα, με αυθεντικά δείγματα του τοπίου, της αρχιτεκτονικής, των κατοίκων και της καθημερινότητας. Το σημαντικότερο είναι ότι πρόκειται για ένα αρχείο, αδημοσίευτο στο σύνολό του, η έκδοση του οποίου αναμένεται να εκτιμηθεί ιδιαίτερα από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα.

Η έκδοση κυκλοφόρησε με την ευκαιρία της ομότιτλης έκθεσης από το Αρχείο των προσωπικών Σχεδίων του Βρετανού καλλιτέχνη, που φιλοξενήθηκε στο Μουσείο Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης (Μάρτιος – Σεπτέμβριος 2016). Τα σχέδια του Thomas Hope, στο σύνολό τους, αποτελούν μία πολύτιμη συνεισφορά στη γνώση μας για την Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 18ου αιώνα.

Την έκθεση συνοδεύει έκδοση δίγλωσση (ελληνικά/αγγλικά), η οποία περιλαμβάνει φωτογραφίες των έργων και συνοδευτικά κείμενα σχετικά με τον καλλιτέχνη και την εποχή του, από τις επιμελήτριες της έκθεσης δρα Φανή-Μαρία Τσιγκάκου, ιστορικό της τέχνης, και Μίνα Μωραΐτου, επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης.

Sixty works of Dutch and British merchant banker, author, philosopher and art collector Thomas Hope (1769-1831), which present Istanbul during the era of the Ottoman Empire, are hosted in an exhibition titled “Thomas Hope: Drawings of Ottoman Istanbul” at the Benaki Museum of Islamic Art.

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 25 Σεπτεμβρίου 2016 και πραγματοποιείται με την ευγενική υποστήριξη του Γραφείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκικής Πρεσβείας στην Αθήνα.

Πηγή: http://www.archaiologia.gr/

Εγκέλαδος και Ρέα είναι ακόμη... βρέφη! Moons of Saturn may be younger than the dinosaurs

Νέα μελέτη αναφέρει ότι οι δύο δορυφόροι του Κρόνου έχουν ηλικίας μόλις 100 εκ. ετών. New research suggests that some of Saturn's icy moons, as well as its famous rings, might be modern adornments. Their dramatic birth may have taken place a mere hundred million years ago, more recent than the reign of many dinosaurs. The new paper finds that Saturn's moon Rhea and all other moons and rings closer to Saturn may be only 100 million years old. Outer satellites (not pictured here), including Saturn's largest moon Titan, are probably as old as the planet itself. Credit: NASA/JPL

Μια εντυπωσιακή ανακάλυψη έκαναν επιστήμονες του προγράμματος εντοπισμού νοήμονος ζωής SETI.

Similar in many ways, Saturn's moons Tethys and Rhea (left and right, respectively) even share a discoverer: Giovanni Cassini, namesake of the NASA spacecraft that captured this view. The moons are named for sisters -- two Titans of Greek mythology. Although somewhat different in size, Rhea (949 miles or 1,527 kilometers across) and Tethys (660 miles or 1,062 kilometers across) are medium-sized moons that are large enough to have pulled themselves into round shapes. They are both composed largely of ices and are generally thought to be geologically inactive today. The view looks toward the anti-Saturn sides of Tethys and Rhea. North on both moons is up. The image was taken in visible red light with the Cassini spacecraft narrow-angle camera on Oct. 11, 2015. The two moons appear close together here, but Tethys was about 220,000 miles (360,000 kilometers) farther away from Cassini when the image was captured -- nearly the distance from Earth to our moon. Thus, the view does not accurately reflect the bodies' relative sizes. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Saturn's moon Tethys, with its giant canyon Ithaca Chasma. We propose that Ithaca Chasma was opened by strong tidal forces millions of years ago when Tethys was in an orbital resonance with the neighboring moon Dione. Credit: NASA

Μελετώντας τις βαρυτικές αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στον Κρόνο και τα δεκάδες φεγγάρια του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι κάποιοι εξ αυτών όπως ο Τιτάνας και ο Ιαπετός σχηματίστηκαν την ίδια περίπου εποχή με τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών δηλαδή πριν από περίπου 4 δισ. έτη αλλά κάποιοι όπως ο Εγκέλαδος και η Ρέα δημιουργήθηκαν πολύ πρόσφατα και πιο συγκεκριμένα μόλις πριν από περίπου 100 εκ. έτη.

NASA's Cassini spacecraft captured this view of Saturn's moon Enceladus that shows wrinkled plains that are remarkably youthful in appearance, being generally free of large impact craters. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Η ανακάλυψη είναι σημαντική γιατί εκτός των άλλων ο Εγκέλαδος έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σώματα του ηλιακού μας συστήματος και η προσοχή των επιστημόνων είναι μόνιμα στραμμένη σε αυτόν ενώ εξετάζεται σοβαρά και η οργάνωση μιας αποστολής εξερεύνησης σε αυτόν.

During its final close flyby of Saturn's moon Enceladus, NASA's Cassini spacecraft revisited a landscape, and a mystery, that it had originally glimpsed more than 10 years earlier. In views of this terrain captured during a 2005 flyby, imaging scientists noticed small dark spots of an uncertain nature. Observing the same features in this false-color view, at higher resolution than before, provides some new insights. The spots are evidently large, relatively dark protrusions of solid "bedrock" ice and ice blocks scattered on and around the prominent ridge that runs across the scene from north to south (from top center toward lower left). The ice blocks range in size from dozens to hundreds of feet (tens to hundreds of meters). To an observer on the surface, the prominent north-south trending ridge might look superficially like icy flatirons (tilted, triangular outcroppings of rock), but probably more shallowly dipping than terrestrial examples. The exposed line of ice blocks along its ridge crest might make it look a bit like a hogback (a narrow ridge with steep sides, often with vertical rocky outcrops along the top). On Enceladus, with no wind to scour loose particulate ice or "snow" off of them, the solid blocks are probably cleared by some combination of downslope movement of particulates, and perhaps sublimation. Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Όλα τα στοιχεία που έχουν στη διάθεση τους οι επιστήμονες υποδεικνύουν ότι κάτω από την παγωμένη επιφάνεια του Εγκέλαδου υπάρχει ένας ωκεανός και μάλιστα κάποιες μελέτες αναφέρουν ότι είναι φιλικός στη ζωή.

Πηγή: Matija Ćuk, Luke Dones, David Nesvorný. Dynamical Evidence for a Late Formation of Saturn's Moons. Astrophysical Journal, 2016 [link]

Ο ωκεανός του Άρη ήταν προϊόν βομβαρδισμού αστεροειδών. Asteroid barrage may have birthed a short-lived ocean on Mars

Σύμφωνα με τη νέα θεωρία ο Άρης βομβαρδίστηκε από αστεροειδείς και κομήτες και προέκυψε τελικά ένας μεγάλος ωκεανός στον Κόκκινο Πλανήτη ο οποίο όμως δεν κατάφερε να επιζήσει τόσο ώστε να υπάρξει ζωή σε αυτόν. Mars may once have had an ocean – but only for a geological blink of an eye, which puts a dampener on ideas that there is or was life on the Red Planet. That’s according to a new theory put forward by Tim Parker of NASA’s Jet Propulsion Laboratory in Pasadena, California. Speaking at the Lunar and Planetary Science Conference in The Woodlands, Texas this week, he argued that a sustained barrage of asteroids hitting the young Mars could have delivered water to the surface, at least temporarily. A bombardment of asteroids would bring water. Image credit: Stocktrek/Getty

Ο στόλος των δορυφόρων που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη αλλά και των ρομπότ που εξερευνούν την επιφάνεια του έχουν συλλέξει σειρά ευρημάτων που υποδεικνύουν την ύπαρξη στο μακρινό παρελθόν ενός μεγάλου ωκεανού που κάλυπτε σχεδόν ολόκληρο το βόρειο ημισφαίριο του Κόκκινου Πλανήτη. Έχουν πραγματοποιηθεί πολλές μελέτες και έχουν αναπτυχθεί πολλές θεωρίες για την ύπαρξη αυτού του ωκεανού και την πιθανότητα να είχε αναπτυχθεί σε αυτόν κάποιες μορφές ζωής. Σε συνέδριο πλανητικής επιστήμης που διεξάγεται στο Τέξας ο Τιμ Πάρκερ, επιστήμονας του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA, διατύπωσε μια νέα θεωρία για αυτό τον ωκεανό.

Ο βομβαρδισμός

Terrain on Mars that seems likely to have been created by water. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Ο Πάρκερ υποστηρίζει ότι όπως συνέβη και στη Γη έτσι και ο Άρης λίγο μετά την δημιουργία του δέχτηκε ένα ανηλεή βομβαρδισμό κομητών και αστεροειδών. Σύμφωνα με τον Πάρκερ και τον συνάδελφο του στο JPL Ρόμπερτ Άντερσον ο ωκεανός περιείχε το νερό που κουβαλούν μαζί τους οι αστεροειδείς και οι κομήτες. Η θεωρία των δύο επιστημόνων είναι ότι η πτώση των διαστημικών σωμάτων στον Άρη απελευθέρωσε το νερό που διέθεταν το οποίο τελικά σχημάτισε ένα ωκεανό που κάλυπτε το μισό βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη.

Όμως όπως ανέφερε ο Πάρκερ στο συνέδριο δεν υπάρχει καμία περίπτωση να είχε αναπτυχθεί οποιαδήποτε μορφή ζωής σε αυτόν τον ωκεανό. Αυτό γιατί οι δύο επιστήμονες εκτιμούν ότι οι ατμοσφαιρικές συνθήκες του Άρη δεν επέτρεψαν στον ωκεανό να επιζήσει για χρονικό διάστημα τέτοιο που να επιτρέψει όλες τις βιοχημικές διεργασίες που απαιτούνται για να αναπτυχθεί κάποια μορφή ζωής. Αν η θεωρία των δύο επιστημόνων είναι σωστή τότε μειώνονται δραματικά οι πιθανότητες να υπήρξε κάποτε ζωή στον Άρη αφού αν αυτό δεν συνέβη μέσα στο νερό τότε πολύ δύσκολα θα μπορούσε αυτό να έχει συμβεί μακριά από αυτό στο εξαιρετικά αφιλόξενο περιβάλλον του Κόκκινου Πλανήτη.

Βρέθηκε το Έβερεστ του Τιτάνα. These Are Titan's Highest Mountains

Εντοπίστηκε όρος η κορυφή του οποίου βρίσκεται σε ύψος 3.337 μέτρων. Planetary researchers with NASA’s Cassini mission have identified the highest point on Titan, the largest moon of Saturn. The trio of ridges on Titan known as Mithrim Montes is home to the hazy Saturnian moon’s tallest peak. The mountain, which has an elevation of 10,948 feet (3,337 metres), is located midway along the lower of the three ridges shown in this radar image from NASA’s Cassini spacecraft. Image credit: NASA/JPL-Caltech/ASI.

Μια ακόμη εντυπωσιακή ανακάλυψη από το εντυπωσιακό σύστημα του Κρόνου έκανε το διαστημικό σκάφος Cassini που από το 2004 εξερευνά τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών του ηλιακού μας συστήματος και τους δορυφόρους του. Το Cassini πέρασε για πολλοστή φορά πάνω από τον Τιτάνα, τον πιο ενδιαφέρον δορυφόρο όχι μόνο του Κρόνου αλλά ολόκληρου του ηλιακού μας συστήματος. Ανακαλύφθηκε ένα όρος με ύψος 3.337 μέτρων που είναι η υψηλότερη που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα στον Τιτάνα.

Γεμάτος εκπλήξεις

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα χάρτη με τα όρη που έχουν εντοπιστεί στον Τιτάνα στον οποίο καταγράφονται και τα όρη Μίθριμ όπου υπάρχει η ψηλότερη κορυφή του δορυφόρου του Κρόνου. This map of Titan identifies the locations of mountains that have been named by the International Astronomical Union. By convention, mountains on Titan are named for mountains from Middle-earth, the fictional setting in fantasy novels by J.R.R. Tolkien. Colles (collections of hills) are named for characters from the same works by Tolkien. The map uses data collected by both Cassini’s visual and infrared mapping spectrometer (VIMS) and radar instruments. Image credit: NASA / JPL-Caltech / University of Arizona / USGS.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες ο Τιτάνας βρίσκεται σε μια γεωατμοσφαιρική κατάσταση παρόμοια με εκείνη της Γης όταν βρισκόταν στα πρώιμα στάδια της ύπαρξης της. Έτσι μαθαίνουμε στοιχεία για το μακρινό παρελθόν του πλανήτη μας αλλά και δεδομένα για την πορεία της εξέλιξης της. Το 2012 το Cassini εντόπισε κοντά στον ισημερινό του Τιτάνα ένα σύστημα οροσειρών στο οποίο δόθηκε η ονομασία «Όρη Μίθριμ» (Mithrim Montes) από την ομώνυμη περιοχή της Μέσης Γης στον φανταστικό κόσμο του δημιουργού του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν.

Aside from Earth, Titan is the only place in the solar system known to have rivers, rainfall and seas - and possibly even waterfalls. Regular Earth-water, H2O, would be frozen solid on Titan where the surface temperature is -180°C (-292°F).

Σε αυτή του την επίσκεψη το Cassini εντόπισε την υψηλότερη κορυφή αυτών των οροσειρών η οποία έχει ύψος 3.337 μ. και σύμφωνα με τους επιτελείς της αποστολής Cassini είναι κατά πάσα πιθανότητα το υψηλότερο σημείο του Τιτάνα. Η παγωμένη επιφάνεια του Τιτάνα «κάθεται» πάνω σε ένα βαθύ ωκεανό νερού και οι επιστήμονες δεν περίμεναν να βρουν τόσο ψηλά βουνά στον δορυφόρο. Πιστεύουν ότι κάποιες ενεργές τεκτονικές δυνάμεις «δουλεύουν» στον δορυφόρο και το επόμενο βήμα θα είναι να κατανοήσουν πώς είναι δυνατό να υψώνονται τόσο ψηλές κορυφές πάνω σε ένα παγωμένο ωκεανό.

This infrared image of Saturn's moon Titan shows a large burst of clouds in the moon's south polar region. These clouds form and move much like those on Earth, but in a much slower, more lingering fashion, new results from Nasa's Cassini probe show.

Εκτός από την υψηλότερη κορυφή το Cassini έστειλε στοιχεία που υποδεικνύουν την ύπαρξη ομίχλης στην επιφάνεια του Τιτάνα στοιχείο επίσης εξαιρετικά ενδιαφέρον. Τα νέα ευρήματα παρουσιάστηκαν στο συνέδριο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης που διεξάγεται στο Τέξας.

«Μεταλλικοί» οι πάπυροι που έκαψε ο Βεζούβιος. Metallic Ink Revealed in Burned Vesuvius Scrolls

Οι πάπυροι που έκαψε ο Βεζούβιος ήταν γραμμένοι με μεταλλική μελάνη, γεγονός που ίσως επιτρέψει να διαβαστούν τελικά. At left is a photo of a fragment of the incinerated papyrus. At right, lead is visible in the this X-ray fluorescence image. Credit: E.BRUN

Η έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. δεν κατέστρεψε μόνο την Πομπηία αλλά και κάποιες πόλεις της ευρύτερης περιοχής όπως το Ηράκλειο (Ερκουλάνουμ).

The papyrus scroll was reduced to lumps of coal by the 750-degree Fahrenheit cloud that wrapped the ancient Roman city of Herculaneum during the eruption of Mount Vesuvius in 79 A.D. It was excavated 260 years ago from the Villa of the Papyri in Herculaneum, a magnificent seafront estate thought to be owned by Lucius Calpurnius Piso, Julius Caesar's father-in-law. Credit: E. BRUN

Το 1754 σε ένα δωμάτιο μιας ρωμαϊκής βίλας του Ηρακλείου εντοπίστηκαν εκατοντάδες βιβλία και πάπυροι που είχαν απανθρακωθεί μεν αλλά δεν είχαν καταστραφεί ολοσχερώς.

The Villa of the Papyri was the largest Roman villa ever found. It was recreated in the 1970s in California by Paul Getty, whose art museum in Malibu is a replica of how the villa is thought to have looked. It stretched down toward the sea on four terraces. The villa housed one of the finest libraries of antiquity. The scrolls consisted mainly of Epicurean philosophical texts and were carefully stored in shelves covering the walls. Credit: ERIK ANDERSON/WIKIMEDIA COMMONS

Η βίλα πιστεύεται ότι ανήκε σε κάποιον πλούσιο ρωμαίο πολιτικό, ίσως τον πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα, τον Καλπούρνιο Πίζο Καισονίνο. Οι πάπυροι είναι γραμμένοι στα αρχαία ελληνικά και διπλωμένοι, με τους επιστήμονες να διστάζουν να κάνουν προσπάθεια να τους ανοίξουν φοβούμενοι μήπως τους καταστρέψουν εντελώς.

Using a powerful X-ray procedure, researchers led by Vito Mocella, a physicist from the National Research Council's Institute for Microelectronics and Microsystems (CNR-IMM) in Naples, have for the first time been able to read letters hidden inside two carbonized papyri without unrolling them. Until now it has appeared impossible to distinguish ink from papyrus inside a scroll using conventional X-ray techniques. Credit: J. DELATTRE

Πριν από έναν χρόνο ομάδα ειδικών χρησιμοποιώντας υπερσύγχρονο εξοπλισμό κατάφεραν να διαβάσουν κάποιες λέξεις από τους παπύρους αυτούς, ορισμένοι εκ των οποίων (ή και όλοι) εκτιμάται ότι περιέχουν φιλοσοφικές πραγματείες.

Paradoxically preserved forever (Herculaneum's seaside air would have destroyed them) the scrolls now consist of the only library items known to have survived the ancient world. Out of the 1,785 scrolls discovered during the 18th century excavation, only 585 had been completely unrolled using a 18th century mechanical method while 209 have been partly unrolled. About 400 have never been unrolled and 450 are so difficult to read that their text remains unknown. Credit: BIBLIOTHÈQUE DE L'INSTITUT DE FRANCE

Μια νέα επιστημονική ανάλυση των παπύρων αποκαλύπτει ότι είναι γραμμένοι με μελάνη που περιείχε μέταλλο και συγκεκριμένα μόλυβδο. Η ανακάλυψη ανατρέπει τα ως τώρα δεδομένα, αφού οι ειδικοί θεωρούσαν ως σήμερα ότι τα αρχαία ελληνικά και λατινικά κείμενα γράφονταν σε παπύρους κυρίως με οργανική μελάνη (με βάση τον άνθρακα) και ότι η χρήση της μεταλλικής μελάνης ξεκίνησε κάποια στιγμή τον 4ο ή 5ο αιώνα μ.Χ.

In 1752, an ancient library was discovered at Herculaneum, buried beneath the ashes of Mount Vesuvius. Astonishingly, nearly 2000 carbonized papyrus rolls were preserved, though some were so badly burned they looked like pieces of charcoal. While some texts from the philosophical library have been published, many of the papyri have yet to be unrolled or read. OUT OF THE ASHES: RECOVERING THE LOST LIBRARY OF HERCULANEUM follows attempts over 250 years to unroll and decipher these precious manuscripts. It also describes modern efforts to use sophisticated multi-spectral imaging technology to read the blackened fragments. Today, 21st century scholars continue to debate the future of the original Villa of the Papyri at Herculaneum, where the scrolls were all found. The site was never fully excavated and recent discoveries have led many scholars to believe that other scrolls — and perhaps another entire library — may still be buried there. Shot in High definition, this fascinating film features the insight of international experts and prominent scholars from the University of Naples, Oxford, University of California/Los Angeles, Brigham Young University, Texas A&M University, the Getty Research Institute and the British School of Rome. Produced, Written and Directed by Julie Walker.

Μια δεύτερη και πιθανώς σημαντικότερη εξέλιξη που προκύπτει από αυτή την ανακάλυψη είναι ότι μπορεί να διευκολύνει τους επιστήμονες να διαβάσουν τα χειρόγραφα που ακόμη φυλάνε τα μυστικά τους, καθώς η μεταλλική μελάνη ανταποκρίνεται καλύτερα στις σύγχρονες τεχνικές απεικόνισης.

Η πρώτη ανάγνωση

Until now, it has appeared impossible to distinguish ink from papyrus inside a scroll using conventional X-ray techniques. To overcome the problem, Mocella and colleagues turned to X-ray phase contrast tomography (XPCT). The technology takes advantage of subtle differences in the way X-rays pass through different substances, in this case papyrus and ink. The team examined two scrolls (one unrolled and the other still rolled-up) which were handed to Napoleon Bonaparte as a gift in 1802 and now belong to the collection of the Institut de France. On the unrolled scroll the researchers identified two words written in several superposed layers of papyrus. On one of the hidden layers, the sequence of Greek capital letters PIPTOIE, possibly meaning "would fall," could be read, while another sequence, EIPOI, meaning "would say," was spotted in the following line. Credit: VITO MOCELLA

Οι πάπυροι είναι γραμμένοι στα αρχαία ελληνικά και διπλωμένοι, και οι επιστήμονες διστάζουν να κάνουν προσπάθεια να τους ανοίξουν φοβούμενοι μήπως τους καταστρέψουν. Επιστήμονες του Ινστιτούτου Μικροηλεκτρονικής και Μικροσυστημάτων του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνών στη Νάπολι κατόρθωσαν πέρυσι να διαβάσουν ένα μικρό μέρος από το περιεχόμενο των παπύρων του Ηρακλείου.

But the main object in the investigation was a carbonized, sausage-shaped, rolled-up papyrus. During the eruption, the scroll suffered a devastating shock, which deformed its internal spiral structure, as this rendition of the reconstructed papyrus shows. The letters were distorted, making data analysis a real challenge. Credit: Vito Mocella

Μετά την έκρηξη του Βεζούβιου ένα κύμα καυτού αέρα, που έφθασε τους 320 βαθμούς Κελσίου, έκαψε τους ευαίσθητους παπύρους και τους άφησε απανθρακωμένους σε μια κατάσταση υπερβολικά ευάλωτη για να δοκιμάσουν οι ερευνητές να τους ανοίξουν και να τους διαβάσουν (συνήθως με υπέρυθρες κάμερες) χωρίς να διακινδυνεύσουν σοβαρά να τους καταστρέψουν. Έτσι ως σήμερα τα χειρόγραφα αυτά, που μπορεί να φθάνουν σε μήκος τα 15 μέτρα όταν ξετυλιχθούν, κρατούν τα μυστικά τους. 

“While our first experiments have revealed only small segments of writing and are in need of further refinement, we note that once the XPCT technique has been tuned, the imaging of an entire papyrus scroll should not require more than a few hours of synchrotron beam time," the researchers said. New experiments are scheduled for the spring. The researchers also hope to determine the chemical composition of the ink, which, according to ancient sources, was made of water, smoke residues and gum acacia. Credit: J. Delattre

Οι ιταλοί επιστήμονες αξιοποίησαν μια νέα τεχνολογία τομογραφίας ακτίνων-Χ, η οποία διαχωρίζει το καμένο υπόστρωμα του παπύρου από τα γράμματα με μαύρο μελάνι, χάρη στην ανεπαίσθητη αλλά διακριτή διαφορά με την οποία τα δύο υλικά (ο πάπυρος και το μελάνι) διαθλούν τις ακτίνες-Χ.

Nevertheless, the scanner was able to pick out all 24 letters of the Greek alphabet. The researchers not only identified some words such as "deny," "for," "the," "to move," but also pinpointed a specific handwriting style, which led to the likely author, the Greek philosopher and poet Philodemus. Credit: Vito Mocella

Για αυτόν τον σκοπό οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το Ευρωπαϊκό Σύγχροτρο που βρίσκεται στην Γκρενόμπλ. Τα γράμματα βρίσκονται μόλις 0,1 χιλιοστό πάνω από την επιφάνεια του παπύρου, όμως είναι δυνατόν να διαβαστούν. Η νέα τεχνική έφερε στο φως μεμονωμένα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, καθώς και μερικές ολοκληρωμένες ελληνικές λέξεις, σε δύο χειρόγραφα, εκ των οποίων το ένα είχε καταστεί δυνατόν να ξετυλιχθεί προηγουμένως.