Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 11 Μαΐου 2016

Ένας 15χρονος ανακάλυψε μια χαμένη πολιτεία των Μάγια. Forgotten Mayan city 'discovered' in Central America by 15-year-old

Ένας 15χρονος ανακάλυψε χαμένη πολιτεία των Μάγια και έβαλε τα γυαλιά στους επιστήμονες. A 15-year-old boy believes he has discovered a forgotten Mayan city using satellite photos and Mayan astronomy. William Gadoury, from Quebec, came up with the theory that the Maya civilization chose the location of its towns and cities according to its star constellations. View of the ancient 'Valley of the Warriors' in Chiapas, Southern Mexico, which has recently been shown to be the largest pyramidal acropolis in Mesoamerica (file image). JANET SCHWARTZ/AFP/Getty Images

Ένας 15χρονος Καναδός από το Κεμπέκ ανακάλυψε μία χαμένη πολιτεία των Μάγια εφαρμόζοντας τη θεωρία του που θέλει τον πολιτισμό αυτόν να επιλέγει την τοποθεσία όπου θα οικοδομήσει τις πόλεις του με βάση το σχήμα των αστερισμών, σε έναν συσχετισμό που κανείς επιστήμονας δεν είχε σκεφτεί μέχρι σήμερα.

William Gadoury, from Quebec has named the 'lost city' in the Yucatan jungle K'aak Chi, or Mouth of Fire. This satellite photograph shows the outline of a structure that may be a pyramid.

Ο 15χρονος Ουίλιαμ Γκαντουρί από το Κεμπέκ, παθιασμένος με τον πολιτισμό των Μάγια, προκάλεσε τον θαυμασμό της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας καθώς ανέλυσε 22 αστερισμούς διαπιστώνοντας πως εάν συνέδεε επάνω στον χάρτη τα επιμέρους αστέρια των αστερισμών, έπαιρνε ένα σχήμα που αντιστοιχούσε στις τοποθεσίες 117 πολιτειών των Μάγια.

The Canadian teenager, pictured left, compared the locations of 117 existing Mayan cities with a map of the stars. When one constellation of three stars only related to two cities, he searched Google maps for answers.

Με βάση αυτή τη θεωρία ανέλυσε στη συνέχεια τον 23ο αστερισμό, που περιλαμβάνει τρία αστέρια και δύο μόνο πόλεις των Μάγια στον χάρτη. Σύμφωνα με τη θεωρία, θα έπρεπε, κατά συνέπεια, να υπάρχει και μία 118η πολιτεία του αρχαίου πολιτισμού σε μία απομακρυσμένη και χωρίς πρόσβαση περιοχή της χερσονήσου του Γιουκατάν στο Μεξικό.

William Gadoury, from Quebec has named the 'lost city' in the Yucatan jungle K'aak Chi, or Mouth of Fire. This satellite photograph shows the outline of a structure that may be a pyramid.

Όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, η ανάλυση του οπτικού υλικού από δορυφορικές λήψεις διαφόρων διεθνών διαστημικών υπηρεσιών (της καναδικής Διαστημικής Υπηρεσίας, της NASA και της ιαπωνικής Jaxa) αποκάλυψε τελικά μία πυραμίδια και περί τα τριάντα κτίρια στο ακριβές σημείο όπου τοποθετείται το τρίτο αστέρι του 23ου αστερισμού, όπως ακριβώς υπέδειξε ο νεαρός.

Armand La Rocque, from the University of New Brunswick believes one of the images shows network of streets leading to a large square, which may be a pyramid. The Kukulcan temple at Chichen Itza is shown.

Όπως δήλωσε στην εφημερίδα Le Journal de Montreal ο ειδικός Τηλεεντοπισμού στο Πανεπιστήμιο του Νιου Μπράνσγουικ δρ Αρμάν ΛαΡόκ, το οπτικό υλικό παραπέμπει σε ένα σύνολο γεωμετρικών σχημάτων, τετραγώνων και τριγώνων, που δεν μπορούν να αποδοθούν σε φυσικά φαινόμενα, γράφει το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Gadoury named the new city in southern Mexico  as Fire Mouth or La Bouche de Feu in French. It may be among the five biggest Mayan cities known to archaeologists eager to shed light on the ancient civilsation.

«Οταν ο δρ ΛαΡόκ επιβεβαίωσε τον περασμένο Ιανουάριο ότι διακρίνει μία πυραμίδα και καμιά τριανταριά κτίρια ήταν καταπληκτικό», δήλωσε στην εφημερίδα ο Ουίλιαμ Γκαντουρί, ο οποίος ονόμασε την πολιτεία, μία από τις πέντε μεγαλύτερες των Μάγια, K'AAK'CHI', Πύρινο Στόμα.

«Δεν καταλάβαινα γιατί οι Μάγια έκτισαν τις πόλεις τους μακριά από ποταμούς, σε όχι πολύ εύφορες περιοχές και στα όρη», λέει ο μικρός επιστήμονας. «Έπρεπε να υπάρχει κάποιος άλλος λόγος και, καθώς λάτρευα τα αστέρια, μου ήρθε η ιδέα να επιβεβαιώσω αυτήν την υπόθεση. Με μεγάλη έκπληξη και συγκλονισμένος διαπίστωσα ότι τα πιο λαμπρά αστέρια των αστερισμών αντιστοιχούσαν στις μεγαλύτερες πολιτείες των Μάγια».

The teenager used  satellite images from the Canadian Space Agency and Google Earth to search the dense jungle for any signs of buildings - possible evidence is shown above.

Ο Ουίλιαμ Γκαντουρί ενδιαφέρθηκε για τους Μάγια έπειτα από τη δημοσίευση του ημερολογίου των Μάγια που ανήγγελλε το τέλος του κόσμου για το 2012 και μελετώντας ένα χειρόγραφο βιβλίο τους βρήκε 22 αστερισμούς. Ενώνοντας τα επιμέρους αστέρια των αστερισμών για να δημιουργήσει σχήματα και τοποθετώντας στα σχήματά του σε διαφανές χαρτί επάνω σε σε έναν χάρτη του Google Earth διαπίστωσε ότι αντιστοιχεί στις τοποθεσίες των πολιτειών των Μάγια στη χερσόνησο του Γιουκατάν. Συνολικά, 142 αστέρια αντιστοιχούν σε 117 πόλεις. Τα λαμπρότερα αστέρια αντιστοιχούν στις σπουδαιότερες πολιτείες των Μάγια.

Σημειώνεται πως η μέθοδός του λειτουργεί και στους πολιτισμούς των Αζτέκων, των Ίνκας και των Χαράπα στην Ινδία. Σε ένα βιβλίο αναφοράς για τον πολιτισμό των Μάγια βρήκε έναν 23ο αστερισμό. Ενώνοντας τα τρία αστέρια διαπίστωσε ότι μία πολιτεία των Μάγια απουσίαζε από τον χάρτη. Ήταν το K'AAK'CHI', όχι απλώς μία πολιτεία των Μάγια, αλλά μία από τις πέντε σπουδαιότερες.

Οι αρχαιολογικές έρευνες δεν έχουν ξεκινήσει ακόμη στη χερσόνησο του Γιουκατάν, για οικονομικούς λόγους. Όμως οι αρχαιολόγοι έχουν υποσχεθεί στον Ουίλιαμ Γκαντουρί ότι θα είναι παρών στις ανασκαφές.

Πλανητικό τσουνάμι! NASA's Kepler Mission Announces Largest Collection of Planets Ever Discovered

Το τηλεσκόπιο Kepler ανακάλυψε άλλους 1.284 εξωπλανήτες. Πολλοί από τους εκατοντάδες νέους πλανήτες που ανακαλύφθηκαν είναι πιθανό να διαθέτουν φιλικές στη ζωή συνθήκες. On May 10, 2016, NASA announced the discovery of 1,284 more alien planets by is Kepler Space Telescope, a haul that includes nine exoplanets that might be habitable. This artist's concept depicts select planetary discoveries made to date by NASA's Kepler space telescope. Credits: NASA/W. Stenzel

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Πρίνστον και της NASA ανακοίνωσαν την ανακάλυψη 1.284 εξωπλανητών!

Η τεχνική

Kepler's candidates require verification to determine if they are actual planets and not another object, such as a small star, mimicking a planet. Credits: NASA Ames/W. Stenzel

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια νέα τεχνική επιβεβαίωσης των σημάτων που έστειλε τον Ιούλιο του 2015 το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler που εξερευνά τον γαλαξία μας για τον εντοπισμό πλανητών. Οι ερευνητές παρουσιάζουν την ανακάλυψη τους στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal» και δηλώνουν βέβαιοι σε ποσοστό 99% ότι αυτοί οι 1.284 εξωπλανήτες είναι πραγματικά πλανήτες και όχι άλλα ουράνια σώματα.

A new statistical validation technique enables researchers to quantify the probability that any given candidate signal is in fact caused by a planet, without requiring any follow-up observations. This technique uses two different kinds of simulations-- both simulations of the detailed shapes of transit signals caused by both planets and objects, such as a star, masquerading as planets (left diagram), and also simulations of how common imposters are expected to be in the Milky Way galaxy (right diagram). Combining these two different kinds of information gives scientists a reliability score between zero and one for each candidate. Candidates with reliability greater than 99 percent are call “validated planets.” Credits: NASA Ames/W. Stenzel; Princeton University/T. Morton

Το Kepler, που εκτοξεύτηκε το 2009, έχει εξετάσει εξονυχιστικά 150.000 άστρα για να βρει ενδείξεις πλανητών σε τροχιά γύρω από αυτά και κυρίως πλανήτες που βρίσκονται σε απόσταση τέτοια που θα μπορούσαν να έχουν νερό σε υγρή κατάσταση, κάτι που θα επέτρεπε ενδεχομένως την εμφάνιση ζωής.

The histogram shows the number of planet discoveries by year for more than the past two decades of the exoplanet search. The blue bar shows previous non-Kepler planet discoveries, the light blue bar shows previous Kepler planet discoveries, the orange bar displays the 1,284 new validated planets. Credits: NASA Ames/W. Stenzel; Princeton University/T. Morton

Το Kepler υποδεικνύει μετά από κάθε έρευνα του την ύπαρξη δεκάδων ή και εκατοντάδων πλανητών και στη συνέχεια οι επιστήμονες προσπαθούν να επιβεβαιώσουν την ανακάλυψη. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περίπου 5.000 «επίδοξοι» εξωπλανήτες και οι 2.325 από αυτούς εντοπίστηκαν από το Kepler.

Kepler measures the brightness of stars. The data will look like an EKG showing the heart beat. Whenever a planet passes in front of its parent star as viewed from the spacecraft, a tiny pulse or beat is produced. From the repeated beats we can detect and verify the existence of Earth-size planets and learn about the orbit and size of the planet. The scientific data from Kepler come in a different way than most astronomy missions. The Kepler spacecraft will not produce pretty pictures or even colorful spectrograms, but rather light curves derived from brightness changes collected from transits. Credit: NASA Ames and Dana Berry

«Πριν από την εκτόξευση του Kepler δεν ξέραμε αν οι εξωπλανήτες είναι σπάνιοι ή άφθονοι και τώρα φαίνεται ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν περισσότεροι πλανήτες παρά άστρα» αναφέρει ο Πολ Χερτζ, διευθυντής του τμήματος αστροφυσικής της NASA. «Οι πληροφορίες αυτές θα καθοδηγήσουν τις μελλοντικές αποστολές μας για να μάθουμε αν είμαστε μόνοι ή όχι στο σύμπαν».

Η ανακάλυψη

Since Kepler launched in 2009, 21 planets less than twice the size of Earth have been discovered in the habitable zones of their stars. The orange spheres represent the nine newly validated planets announcement on May 10, 2016. The blue disks represent the 12 previous known planets. These planets are plotted relative to the temperature of their star and with respect to the amount of energy received from their star in their orbit in Earth units. The sizes of the exoplanets indicate the sizes relative to one another. The images of Earth, Venus and Mars are placed on this diagram for reference. The light and dark green shaded regions indicate the conservative and optimistic habitable zone. Credits: NASA Ames/N. Batalha and W. Stenzel

Ανάμεσα στους 1.284 πλανήτες υπάρχουν 550 βραχώδεις πλανήτες και εννέα βρίσκονται στη λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη». Είναι δηλαδή σε απόσταση τέτοια από το μητρικό τους άστρο ώστε να είναι πιθανό να έχουν αναπτυχθεί σε αυτούς συνθήκες φιλικές στη ζωή όπως για παράδειγμα, νερό σε υγρή μορφή.

The Arc of Discovery artistic concept features NASA's astrophysics missions searching for signs of life beyond Earth. Credits: NASA Ames/N. Batalha and W. Stenzel

«Η ανακάλυψη αυτή μας κάνει να ελπίζουμε ότι κάπου, σε τροχιά γύρω από ένα άστρο παρόμοιο με τον Ήλιο μας, θα βρούμε τελικά έναν αδελφό πλανήτη της Γης», δηλώνει η Έλέν Στόφαν, στέλεχος της NASA. «Οι υπολογισμοί που κάνουμε μας δείχνουν ότι είναι πιθανό να υπάρχουν δεκάδες δισεκατομμύρια κατοικήσιμοι πλανήτες. Προσωπικά πιστεύω ότι ένας τέτοιος πλανήτης βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, εκτιμώ σε απόσταση περίπου 11 ετών φωτός από εμάς» αναφέρει η Ναταλί Μπατάλχα, στέλεχος της NASA και εκ των επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.  

Τρίτη 10 Μαΐου 2016

Φρανσίς Πικαμπιά, «Κανιβαλικό Μανιφέστο Νταντά». Francis Picabia, “Dada Cannibalistic Manifesto”

Francis Picabia, Tableau Rastadada. 1920.

«Είστε όλοι κατηγορούμενοι, σηκωθείτε

Ο ομιλητής δε μπορεί να σας μιλήσει παρά μόνο αν είστε όρθιοι

Όρθιοι όπως όταν ακούτε τον εθνικό ύμνο

Όρθιοι όπως όταν ακούτε τη Διεθνή

Όρθιοι όπως όταν ακούτε το God save the king

Όρθιοι όπως μπροστά στη σημαία.


Τέλος όρθιοι μπροστά στο ΝΤΑΝΤΑ που αντιπροσωπεύει τη ζωή

Και που σας κατηγορεί ότι αγαπάτε τα πάντα από σνομπισμό,

Αρκεί να είναι ακριβά.


Μπα, τώρα ξανακαθίσατε;

Καλύτερα, έτσι θα με ακούτε με μεγαλύτερη προσοχή.

Μα τι κάνετε εδώ, στοιβαγμένοι σαν σοβαρά στρείδια

-γιατί είστε σοβαροί, έτσι δεν είναι;

Σοβαροί, σοβαροί, σοβαροί μέχρι θανάτου.

Ο θάνατος όμως, είναι κάτι σοβαρό, ε;


Πεθαίνουμε σαν ήρωες, ή σαν ηλίθιοι, το ίδιο είναι.

Η Μόνη λέξη που δεν είναι εφήμερη, είναι η λέξη θάνατος.

Αγαπάτε τον θάνατο όταν αφορά τους άλλους.

Εις θάνατον, εις θάνατον.

To μόνο αθάνατο, είναι το χρήμα. Το χρήμα ταξιδεύει. 

Είναι Θεός, το σεβόμαστε –αξιοσέβαστο, αγαπητό στις οικογένειες.

Τιμή, τιμή στο χρήμα: ο άνθρωπος που έχει χρήμα, είναι άνθρωπος με κύρος.


Η Τιμή πουλιέται και αγοράζεται σαν τον κώλο. Ο κώλος,

Ο κώλος αντιπροσωπεύει τη ζωή σαν τις τηγανητές πατάτες,

Και όλοι εσείς που είστε σοβαροί, θα βρωμάτε χειρότερα

Από σκατά αγελάδας.


ΤΟ ΝΤΑΝΤΑ όμως δεν αισθάνεται τίποτα, δεν είναι τίποτα.

Είναι σαν τις ελπίδες σας: τίποτα,

Σαν τον παράδεισό σας: τίποτα,

Σαν τα είδωλα σας: τίποτα,

Σαν τους πολιτικούς σας: τίποτα

Σαν τους ήρωες σας; Τίποτα

Σαν τους καλλιτέχνες σας: τίποτα

Σαν τις θρησκείες σας: τίποτα


Μπορείτε να  γιουχάρετε, να ουρλιάξετε, να μου σπάσετε τα μούτρα: και μετά; ΚΑΙ ΜΕΤΑ;

Θα σας φωνάζω, ξανά και πάλι, ότι είστε όλοι σας κορόιδα.

Σε τρεις μήνες, εγώ και τα φιλαράκιά μου, θα σας πουλάμε τους πίνακες μας για μερικά φράγκα».

Francis Picabia, Dada Movement, Dada, Number 5, 15 May 1919

Κανιβαλικό Μανιφέστο Νταντά, Φρανσίς Πικαμπιά, 1920.

Dada Cannibalistic Manifesto (1920)

Francis Picabia, Dresseur d'animaux. 1923

"You are all accused; stand up The orator will speak to you only if you are standing.

Standing as for the Marseillaise,

standing as for the Russian hymn, standing as for God save the king

standing as before the flag.

Finally standing before DADA, which represents life and accuses you of loving everything out of snobbism from the moment that it becomes expensive

Are you completely settled? So much the better, that way you are going to listen to me with greater attention.

What are you doing here, parked like serious oysters for you are serious, right?

Serious serious, serious to death Death is a serious thing, huh? One dies as a hero, or as an idiot, which is the same thing. The only word which is not ephemeral is the word death. You love death for others.

To death, death, death.

Only money which doesn't die, it just leaves on trips.

It is God, one respects it, the serious p respect of families. Honour, honour to money; the man who has money is an honourable man

Honour is bought and sold like ass. Ass, ass represents life like fried potatoes, and all of you who are serious, you will smell worse than cow shit.

DADA doesn't smell anything, it is nothing, nothing, nothing.

It is like your hopes: nothing

like your paradise: nothing

like your idols: nothing

like your political men: nothing

like your heroes: nothing

like your artists: nothing

like your religions: nothing

Whistle, cry, smash my mouth and then, and then? I will tell you again that you are all pears. In three months we, my friends and I, are going to sell you our paintings for several francs".

Francis Picabia, 1919, Danse de Saint-Guy, 104.4 x 84 cm, Centre Georges Pompidou, Musée National d'Art Moderne. Reproduced in The Little Review, Picabia number, Autumn 1922.

Επαναλειτουργεί ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC). The 2016 physics season starts at the LHC

Απεικόνιση σύγκρουσης δεσμών πρωτονίων στον ανιχνευτή LHCb. A display of a proton-proton collision taken in the LHCb detector in the early hours of 9 May (Image : LHCb)

Ο μεγάλος επιταχυντής αδρονίων (LHC) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN) ξεκίνησε την επίσημη λειτουργία του και πάλι, μετά από τη συνηθισμένη χειμερινή ανάπαυλά του, όπως ανακοίνωσε σήμερα το ερευνητικό κέντρο. Σκοπός του για το 2016 είναι η συλλογή όσο το δυνατόν περισσότερων δεδομένων, που θα βοηθήσουν τους επιστήμονες να εισχωρήσουν στα Άδυτα της θεμελιώδους φυσικής.

Οι επιστήμονες του CERN ανακοίνωσαν ότι όλα τα πειράματα του επιταχυντή είναι έτοιμα να δεχτούν νέα δεδομένα, αυξάνοντας την ενέργεια των δεσμών πρωτονίων για να πετύχουν τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό συγκρούσεων σωματιδίων.

Start of physics run in 2016 in video. (Video: CERN)

«Ο LHC είναι σε εξαιρετική κατάσταση. Έχουμε τον φιλόδοξο στόχο για το 2016 να συγκεντρώσουμε έξι φορές περισσότερα δεδομένα απ΄ ό,τι το 2015,» δήλωσε ο διευθυντής Επιταχυντών και Τεχνολογίας του CERN Φρέντερικ Μπόρντρι.

«Η επαναλειτουργία του LHC είναι πάντα φορτισμένη συναισθηματικά για εμάς,», ανέφερε η Φαμπιόλα Τζιανότι, νέα γενική διευθύντρια του CERN. «Τα δεδομένα που θα συλλέξουμε το 2016, θα επιτρέψουν να βελτιώσουμε τις μετρήσεις μας για το μποζόνιο Χιγκς και για τα άλλα γνωστά σωματίδια, ενώ ταυτόχρονα διαθέτουμε τη δυναμική για να αναζητήσουμε νέα φυσικά φαινόμενα, που θα μας οδηγήσουν σε καινούριες ανακαλύψεις

A proton-proton collision recorded by the ATLAS detector during the commissioning phase of the LHC, with low-intensity beam (Image : ATLAS)

Η επαναλειτουργία του LHC σηματοδοτεί τη δεύτερη χρονιά που ο επιταχυντής θα λειτουργήσει στην εξαιρετικά υψηλή ενέργεια συγκρούσεων των 13 TeV (τρισεκατομμυρίων ηλεκτρονιοβόλτ). Οι δέσμες των πρωτονίων κινούνται σε έναν υπόγειο δακτύλιο μήκους 27 χιλιομέτρων σχεδόν με την ταχύτητα του φωτός.

Υπάρχουν ακόμη πολλά αναπάντητα ερωτήματα, όπως π.χ. γιατί στη Φση η ύλη υπερίσχυσε της αντιύλης ή σε τι συνίσταται η σκοτεινή ύλη που αποτελεί το ένα τέταρτο όλου του σύμπαντος;

Η νέα φάση λειτουργίας του LHC με συγκρούσεις δεσμών πρωτονίων θα διαρκέσει έξι μήνες και στη συνέχεια ο επιταχυντής θα λειτουργήσει για τέσσερις ακόμη εβδομάδες με συγκρούσεις πρωτονίων και ιόντων μολύβδου.

An image of a proton-proton collision taken in the ALICE detector during the commissioning phase of the LHC, with low-intensity beams (Image : ALICE)

Τα τέσσερα μεγαλύτερα πειράματα του LHC ALICE, ATLAS, CMS και LHCb αρχίζουν από σήμερα να συλλέγουν τα δεδομένα του 2016, σε συνεργασία με τρία μικρότερα πειράματα TOTEM, LHCf και MoEDAL, τα οποία θα μελετήσουν με τη μεγαλύτερη δυνατή ευαισθησία συγκεκριμένα χαρακτηριστικά των συγκρούσεων πρωτονίων.

Δευτέρα 9 Μαΐου 2016

Ο «πατέρας» της Αστρονομίας. The "father" of Astronomy

Ο Ίππαρχος δημιούργησε τον πρώτο κατάλογο των 48 γνωστών στην αρχαιότητα αστερισμών με την ακριβή θέση 1.022 άστρων. Hipparchus of Nicaea 190-125 BC greek astronomer, in the alexandrian observatory. Chromolithography after La Ciencia y sus Hombres by Louis Figuier, 1881, Barcelona Spain.

Είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι ο μήνας Μάιος συνδέεται με διάφορους τρόπους με τον Μέγα Κωνσταντίνο. Πρώτα απ’ όλα, η μνήμη του γιορτάζεται στις 21 του μήνα· δέκα ημέρες νωρίτερα εορτάζονται τα εγκαίνια της πόλης που φέρει το όνομά του («Γενέθλιον της Κωνσταντινουπόλεως», 330 μ.Χ.), ενώ στις 29 του μήνα δεν μπορούμε να ξεχάσουμε ποτέ την Άλωσή της (1453). Όταν ο Κωνσταντίνος, το 324, αποφάσισε να μεταφέρει την πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη θέση του αρχαίου Βυζαντίου, ήταν και πάλι ο ίδιος ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, κρατώντας ένα ακόντιο χάραξε τα σύνορα της πόλης, που όμως φάνηκαν πολύ μεγάλα στους συμβούλους του. Γι’ αυτό τον ρώτησαν πόσο θα προχωρήσει ακόμη, και εκείνος τους απάντησε: «Θα προχωρήσω μέχρις ότου σταματήσει αυτός που προχωρεί μπροστά μου». Τον Μάιο της επόμενης χρονιάς ο Μέγας Κωνσταντίνος συγκάλεσε στη Νίκαια της Βιθυνίας την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο της χριστιανοσύνης για να διευθετήσει, μεταξύ των άλλων, και τον τρόπο προσδιορισμού του χριστιανικού Πάσχα με βάση την πρώτη Εαρινή Πανσέληνο. Δύο δηλαδή θέματα (Σελήνη και ισημερίες) για τα οποία προσέφεραν τα μέγιστα οι κατοπινές μελέτες του Ίππαρχου, ο οποίος 515 έτη νωρίτερα είχε γεννηθεί στην ίδια εκείνη πόλη της Μικράς Ασίας.

An image of Hipparchus from the title page of William Cunningham's Cosmographicall Glasse (1559).

Από τη γενέθλια πόλη του έλαβε το όνομα Ίππαρχος ο Νικαεύς, αν και είναι περισσότερο γνωστός ως Ίππαρχος ο Ρόδιος, αφού, σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Ρόδο, όπου έκανε και τις περισσότερες παρατηρήσεις του. Παρ’ όλα αυτά, μερικά από τα πιο παραγωγικά του χρόνια τα πέρασε ως διευθυντής του αστεροσκοπείου του Μουσείου της Αλεξάνδρειας. Στην περίφημη εκείνη πόλη του Αλεξάνδρου, ο Ίππαρχος δημιούργησε τον πρώτο κατάλογο των 48 γνωστών στην αρχαιότητα αστερισμών με την ακριβή θέση 1.022 άστρων που διασώζεται στο βιβλίο του Πτολεμαίου «Μαθηματική Σύνταξις» (Αλμαγέστη). Για τη δημιουργία του καταλόγου του ο Ίππαρχος «…εφηύρε τα κατάλληλα όργανα για τον ορισμό της θέσης του κάθε άστρου έτσι ώστε από τη θέση και από το μέγεθός τους να αναγνωρίζονται εύκολα και, εάν κάποιο απ’ αυτά εξαφανιζόταν ή κάποιο νέο εμφανιζόταν ή ορισμένα απ’ αυτά μετακινούνταν ή εάν η λάμψη μερικών άλλαζε, να γίνεται άμεσα αντιληπτό, μ’ αυτόν τον τρόπο άφησε στην ανθρωπότητα τον ουρανό ολόκληρο ως κληρονομιά», όπως μας αναφέρει ο Πλίνιος.

Η αρχαία Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας. Artistic Rendering of the Library of Alexandria, based on some archaeological evidence.

Είχαν ήδη περάσει 180 έτη από τον θάνατο του ιδρυτή της μεγάλης πόλης και ο Ίππαρχος θα περνούσε 20 συνολικά χρόνια στην ίδια θέση που του έδινε την ευκαιρία να μελετήσει με προσοχή όλες τις πληροφορίες που ήσαν συγκεντρωμένες στη Μεγάλη Αλεξανδρινή Βιβλιοθήκη από προηγούμενους ερευνητές. Παρατηρήσεις και έρευνες από τους Βαβυλωνίους έως τον Μέτωνα, και από τον Αρίσταρχο έως τον Αρίστυλλο και τον Τιμόχαρη. Με βάση τις δικές του παρατηρήσεις και τις μετρήσεις που βρήκε στο αρχείο του αστεροσκοπείου, ανακάλυψε ότι τα άστρα μετακινούνται από τη θέση τους κατά 1/72 της μοίρας κάθε χρόνο! Με τις συγκριτικές του, δηλαδή, παρατηρήσεις o Ιππαρχος (αστρονόμος, μαθηματικός και γεωγράφος) είχε ανακαλύψει τη «μετάπτωση των ισημεριών»!

Η ευρωπαϊκή διαστημοσυσκευή «Ίππαρχος», ESTEC, Φεβρουάριος 1988. Hipparcos satellite: testing in the Large Solar Simulator, ESTEC.

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της ανακάλυψης αυτής, αρκεί να επισημάνουμε ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται σε μια απειροελάχιστη κυκλική κίνηση του άξονα της Γης (που περιστρέφεται σαν μια σβούρα η οποία είναι έτοιμη να πέσει), η οποία χρειάζεται 25.770 χρόνια περίπου για να ολοκληρωθεί! Πράγμα που σημαίνει ότι, με την πάροδο των αιώνων, αλλάζει σιγά σιγά και το άστρο που σημαδεύει τον Βόρειο Ουράνιο Πόλο. Γιατί άλλος είναι σήμερα ο «Πολικός Αστέρας» που βλέπουμε στον ουρανό (άλφα Μικρής Άρκτου), άλλος ήταν ο Πολικός πριν από 5.000 χρόνια (άλφα Δράκοντα) και άλλος θα είναι ο Πολικός σε 12.000 χρόνια (άλφα Λύρας). Και όμως η ανακάλυψη αυτή δεν ήταν παρά ένα μόνο από τα δεκάδες παρόμοια επιτεύγματα που δικαίως έδωσαν στον Ίππαρχο τις προσωνυμίες του «πρίγκιπα της παρατήρησης» και του «θεμελιωτή της τριγωνομετρίας» και αναμφιβόλως επάξια τον τίτλο του «πατέρα της αστρονομίας».

Γεωμετρικός υπολογισμός της απόστασης Σελήνης και Ήλιου από τον Ίππαρχο. Geometric construction used by Hipparchus in his determination of the distances to the sun and moon.

Χάρη στην υπομονή και την οξυδέρκειά του, ο Ίππαρχος υπολόγισε επακριβώς τη διάμετρο της Σελήνης και την κυμαινόμενη απόστασή της από τη Γη, προσδιόρισε τη θέση του περίγειου και του απόγειου του Ήλιου, υπολόγισε επακριβώς τη διάρκεια του ηλιακού και αστρικού έτους (επιτρέποντας έτσι στον Σωσιγένη να δημιουργήσει 100 χρόνια αργότερα το Ιουλιανό Ημερολόγιο), υπολόγισε επακριβώς τη λόξωση της εκλειπτικής (κλίση του γήινου άξονα), ενώ απέδειξε επίσης και την ανισότητα της διάρκειας των εποχών. Επιπλέον αυτών, βελτίωσε τα ήδη υπάρχοντα όργανα των αστρονομικών παρατηρήσεων και επινόησε πολλά νέα, μεταξύ των οποίων τη στερεά σφαίρα, τη διόπτρα (ένα όργανο μέτρησης μικρών γωνιών) και τον αστρολάβο, επίπεδο και σφαιρικό, που αποτέλεσε το σημαντικότερο όργανο ουρανίων παρατηρήσεων μέχρι την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, 1.800 χρόνια αργότερα, αν και χρησιμοποιούνταν ευρέως μέχρι και τον 19ο αιώνα. Τελικά το 120 π.Χ., ο Ίππαρχος, ο γιος του Διονυσίου, πέρασε στην αθανασία εκεί απ’ όπου φαίνεται ότι έκανε και τις περισσότερες αστρικές του παρατηρήσεις: την παραλία της αγαπημένης του Ρόδου.

Πηγή: Διονύσης Π. Σιμόπουλος – επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Είδαν πώς γεννιούνται οι πρωτεΐνες. In scientific first, researchers visualize proteins being born

Τη διαδικασία μετατροπής του DNA σε RNA και μετά σε πρωτεΐνη είδαν για πρώτη φορά οι επιστήμονες. For the first time, scientists at Albert Einstein College of Medicine have developed a technology allowing them to "see" single molecules of messenger RNA as they are translated into proteins in living mammalian cells. Initial findings using this technology that may shed light on neurological diseases as well as cancer were published online in Science.

Οι μαθητές μαθαίνουν ότι το κεντρικό δόγμα της μοριακής βιολογίας είναι πως το DNA γίνεται RNA και αυτό με τη σειρά του μετατρέπεται σε πρωτεΐνες. Όμως μέχρι τώρα οι επιστήμονες είχαν δει μόνο το πρώτο στάδιο: την «μεταγραφή» του DNA σε RNA. Τώρα, για πρώτη φορά, είδαν και το δεύτερο στάδιο της ζωτικής διαδικασίας της έκφρασης των γονιδίων: την «μετάφραση» του γενετικού κώδικα του RNA σε πρωτεϊνες, γυρίζοντας και το σχετικό φιλμ σε ζωντανά κύτταρα. Έτσι, οι επιστήμονες, έχοντας δει και το αρχικό στάδιο στη ζωή μιας πρωτεΐνης, δεν θα είναι πια «χαμένοι στην μετάφραση»!

Τι είδαν

A new technology has been developed that allows them to 'see' single molecules of messenger RNA as they are translated into proteins into living cells. The "life cycle" of an mRNA in a eukaryotic cell. RNA is transcribed in the nucleus; processing, it is transported to the cytoplasm and translated by the ribosome. Finally, the mRNA is degraded. Credit: Public Domain

Την έρευνα πραγματοποίησαν ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Κολοράντο, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Τιμ Στάσεβιτς του Τμήματος Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας και έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science».

Εξήντα περίπου χρόνια μετά την περιγραφή της διαδικασίας δημιουργίας των πρωτεϊνών από τον βρετανό νομπελίστα βιολόγο Φράνσις Κρικ, οι επιστήμονες κατάφεραν πια να δουν με τα μάτια τους, χάρη σε ένα ειδικό μικροσκόπιο με δύο υπερευαίσθητες κάμερες και με ακρίβεια σε επίπεδο νανοκλίμακας, τη στιγμή που γεννιέται μια πρωτεΐνη στο ριβόσωμα του κυττάρου. Στο ίδιο τεύχος του «Science» μια δεύτερη επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον Ρόμπερτ Σίνγκερ του Κολλεγίου Ιατρικής Άλμπερτ Αϊνστάιν, παρουσίασε ένα ανάλογο επίτευγμα, αλλά με διαφορετική τεχνική.

«Κανείς έως τώρα δεν είχε μπορέσει να παρατηρήσει τη γέννηση μιας πρωτεΐνης. Πρόκειται για ένα κρίσιμο βήμα στην έκφραση των γονιδίων, που σχετίζεται με πολλές ασθένειες. Επειδή δεν ήμασταν σε θέση να δούμε αυτή τη διαδικασία, δεν μπορούσαμε και να κατανοήσουμε τι πήγαινε στραβά. Στο παρελθόν, οι επιστήμονες είχαν δει τη διαδικασία αυτή in vitro, αλλά όχι σε ζωντανά κύτταρα», δήλωσε ο Στάσεβιτς. Οι πρωτεΐνες -μεγάλα βιομόρια από αμινοξέα- επιτελούν τις περισσότερες κυτταρικές λειτουργίες και είναι ο λόγος που είμαστε ζωντανοί. Μεταξύ άλλων, διαπιστώθηκε ότι η δημιουργία πρωτεϊνών γίνεται με ρυθμό δέκα αμινοξέων ανά δευτερόλεπτο.

Πηγή: B. Wu, C. Eliscovich, Y. J. Yoon, R. H. Singer. Translation dynamics of single mRNAs in live cells and neuronsScience, 2016; DOI:10.1126/science.aaf1084

Κυριακή 8 Μαΐου 2016

Η διάβαση του Ερμή μπροστά από τον Ήλιο. The Mercury Transit of 2016

Δευτέρα 9 Μαΐου 2016 από 2:12 μμ έως 8:23 μμ. Ο Ερμής θα φαίνεται σαν μια μαύρη κουκίδα – το 1/150ό της διαμέτρου του Ήλιου- που θα διασχίζει αργά επί 7,5 περίπου ώρες τον δίσκο του Ήλιου. Φωτογράφηση του φαινομένου κατά το παρελθόν. Έχουν συνδυαστεί 37 διαφορετικές φωτογραφίες του Ήλιου τη στιγμή που ο Ερμής βρισκόταν ακριβώς ανάμεσα στη Γη και τον Ηλιακό δίσκο. Οι θέσεις του Ερμή με την πάροδο του χρόνου φαίνονται ως διαδοχικές κουκκίδες στον δίσκο του Ήλιου. On May 9, 2016, Mercury will appear to cross the face of the sun, as seen from Earth in a rare solar transit that occurs just 13 times a century. IN THIS IMAGE: This multiple-exposure view shows how Mercury transited across the face of the sun on Nov. 8, 2006 during its last solar crossing. The 2016 Mercury transit occurs on May 9. Credit: ESA/NASA/SOHO

Το απόγευμα της Δευτέρας 9 Μαΐου 2016 θα έχουμε την ευκαιρία να παρατηρήσουμε στην Ελλάδα ένα σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο. Ο πλανήτης Ερμής θα βρεθεί ακριβώς ανάμεσα στη Γη και τον Ήλιο. Αποτέλεσμα αυτής της κοσμικής συγκυρίας, η οποία συμβαίνει κάθε 8 περίπου χρόνια, είναι να μπορούμε να δούμε τον Ερμή ως μια σκοτεινή κουκκίδα η οποία κινείται με αργό ρυθμό πάνω στο δίσκο του Ήλιου.

Αστρονόμοι του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο φέτος γιορτάζει τα 170 χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας του ως το πρώτο ερευνητικό Ίδρυμα της σύγχρονης Ελλάδας, σε συνεργασία με ερασιτέχνες αστρονόμους της Ελληνικής Αστρονομικής Ένωσης θα παρατηρήσουν το φαινόμενο από ειδικά τηλεσκόπια τα οποία θα εγκατασταθούν στους κήπους του Αστεροσκοπείου στο λόφο των Νυμφών στο Θησείο. Το φαινόμενο ξεκινά στις 2:12 μμ και ολοκληρώνεται με τη δύση του Ήλιου στις 8:23 μμ.

Προσοχή: Δεν πρέπει να προσπαθήσουμε να παρατηρήσουμε το φαινόμενο με γυμνά μάτια ή κιάλια. Ο Ερμής έχει φαινόμενη διάμετρο σχεδόν 180 φορές μικρότερη από αυτή του Ήλιου και παρά το ότι βρίσκεται μπροστά από τον Ήλιο δεν ελαττώνει σημαντικά το φως που φθάνει στα μάτια μας. Η χρήση ειδικών ηλιακών γυαλιών ή διαμορφωμένων τηλεσκοπίων από ειδικούς είναι απαραίτητη για την παρατήρηση.

The planet Mercury transiting in front of the sun in 2003, captured by a NASA satellite. Credit: NASA/Goddard Space Flight Center Scientific Visualization Studio, Sam Freeland (LMSAL), Dawn Myers (GSFC), Carolus J. Schrijver (LMSAL)

Εξειδικευμένο προσωπικό θα βρίσκεται στο χώρο και θα είναι στη διάθεση τόσο των ΜΜΕ τα οποία επιθυμούν να ενημερώσουν τους πολίτες για το φαινόμενο αυτό, αλλά και όλων των Αθηναίων και επισκεπτών της πρωτεύουσας που θέλουν να μας επισκεφθούν και να παρατηρήσουν το σπάνιο αυτό φαινόμενο μέσα από ένα ειδικό τηλεσκόπιο.

Τα ιστορικά τηλεσκόπια του Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Θησείο αλλά και το μουσείο του Κέντρου Επισκεπτών το οποίο περιλαμβάνει πλήθος επιστημονικών οργάνων του 19ου αιώνα, καθώς και ένα μοναδικό αντίγραφο του μηχανισμού των Αντικυθήρων, θα είναι ανοικτά για το κοινό. Προτεινόμενη ώρα επίσκεψης είναι 3 μμ με 6 μμ. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την Δρ. Αναστασία-Φιόρη Μεταλληνού στο Κέντρο Επισκεπτών του ΕΑΑ στο Θησείο στα τηλέφωνα 210-3490055 και 210-3490160.

If you don't have a solar telescope, you can watch this rare event in near-real time on www.nasa.gov/transit.

H NASA θα αναμεταδίδει ζωντανά το φαινόμενο μέσω διαδικτύου χρησιμοποιώντας παρατηρήσεις από διάφορα διαστημικά τηλεσκόπια στη διεύθυνση: http://www.nasa.gov/transit.

On May 9, 2016, Mercury crosses the face of the sun in a solar transit. Credit: Alan Eilander/Space.com

Ο Ερμής ολοκληρώνει μια πλήρη τροχιά γύρω από τον Ήλιο κάθε 88 μέρες (το έτος του) και περνάει ανάμεσα στη Γη και στον Ήλιο κάθε 116 μέρες. Όμως συνήθως ο πλανήτης φαίνεται κάτω ή πάνω από τον ηλιακό δίσκο και όχι μέσα σε αυτόν.

Επειδή ο Ερμής είναι ο κοντινότερος πλανήτης στον λαμπρό Ήλιο, κινούμενος σε απόσταση μόνο 46 έως 70 εκατ. χλμ. από αυτόν, είναι δύσκολο να μελετηθεί με τηλεσκόπια από τη Γη. Η θερμοκρασία στην επιφάνειά του κυμαίνεται από μείον 170 έως άνω των 400 βαθμών Κελσίου.

ESA/NASA's Solar and Heliospheric Observatory watched Mercury move across the face of the sun during the most recent Mercury transit on Nov. 9, 2006, as shown in this movie. SOHO will also view the transit on May 9, 2016. Credits: NASA

Περιστρέφεται τόσο αργά γύρω από τον άξονά του, που εμφανίζει την μοναδική ιδιομορφία η μέρα του (μία πλήρης περιστροφή του) να έχει διπλάσια διάρκεια από το έτος του (μια πλήρης περιφορά γύρω από τον Ήλιο). Είναι ένας πυκνός πλανήτης με μια «σιδερένια καρδιά» αναλογικά μεγαλύτερη από ό,τι ο πυρήνας από σίδηρο της Γης, ενώ η επιφάνειά του εμφανίζει έντονα ίχνη ηφαιστειακής δραστηριότητας.

The planet Mercury transiting in front of the sun, as captured by a NASA satellite. Mercury is near the center of the image, while dark sunspots appear near the edges. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center

Μέχρι τώρα, δύο αποστολές της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) έχουν επισκεφθεί τον πλανήτη: το σκάφος «Mariner 10» τρεις φορές στη διετία 1974-75 και το «Messenger» το 2011-15. Η αποστολή BepiColombo του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) και της Ιαπωνικής Υπηρεσίας Διαστήματος (JAXA), που θα εκτοξευθεί το 2017 ή το 2018, θα φθάσει στον Ερμή το 2024.