Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Κυριακή 15 Μαΐου 2016

Ερωτική ποίηση της Σαπφούς και αστρονομία. UTA scientists use Planetarium’s advanced astronomical software to accurately date 2500 year-old lyric poem

Σαπφώ: λεπτομέρεια σε τοιχογραφία στην Πομπηία. Detail from a Pompeii fresco painting of Sappho holding a stylus.

Η Σαπφώ (~ 615 – 570 π.Χ.) ήταν ποιήτρια στην αρχαία Ελλάδα που έζησε στη Λέσβο και τη Σικελία. Θεωρείται ως η σημαντικότερη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας.

Οι Πλειάδες, ένα αστρικό σμήνος στον αστερισμό του Ταύρου. A color composite image of the Pleiades from the Digitized Sky Survey. Credit: NASA/ESA/AURA/Caltech

Σε ένα από τα ποιήματά της αναφέρεται στον νυχτερινό ουρανό της Μυτιλήνης, όταν η ώρα έφτασε μεσάνυχτα και η Σελήνη μαζί με τις Πλειάδες είχαν δύσει:

Δδυκε μεν σελννα
κα Πληΐαδες, μσαι δ
νκτες πρα δ ρχετ ρα,
γω δ μνα κατεδω

ή σε μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη:

Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν,
πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε –
και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη

Μπορεί να υπολογιστεί η ακριβής ημερομηνία που η Σαπφώ εμπνεύστηκε τους παραπάνω στίχους;

«Τον καιρό της Σαπφούς», έργο του Τζον Γουίλιαμ Γκόντγουαρντ, Μουσείο J. Paul Getty (1904).

Σύμφωνα με τους ερευνητές του πανεπιστημίου του Τέξας-Άρλινγκτον που υπογράφουν την εργασία με τίτλο «SEASONAL DATING OF SAPPHO’S ‘MIDNIGHT POEM’ REVISITED», το ποίημα αναφέρεται στο χρονικό διάστημα από την 25η Ιανουαρίου μέχρι την 6η Απριλίου του 570 π.Χ.

Οι ερευνητές χρησιμοποιώντας λογισμικό που προσδιορίζει τις θέσεις των άστρων στον ουρανό, όπως το Starry Night 7.3,  βρήκαν ότι η Σαπφώ το νωρίτερο που θα μπορούσε να βλέπει μέχρι τα μεσάνυχτα τις Πλειάδες και τη Σελήνη στον έναστρο ουρανό της Μυτιλήνης ήταν στις 25 Ιανουαρίου του 570 π.Χ. και το αργότερο μέχρι στις αρχές Απριλίου του 570 π.Χ.

Το πρόγραμμα έδειξε ότι, το 570 π.Χ., οι Πλειάδες έδυσαν μεσάνυχτα στις 25 Ιανουαρίου, ενώ από την ημερομηνία αυτή και μετά δύουν όλο και νωρίτερα κάθε βράδυ. «Το ερώτημα της χρονολόγησης είναι περίπλοκο, δεδομένου ότι εκείνη την εποχή δεν είχαν ακριβή μηχανικά ρολόγια, ίσως να είχαν μόνο ρολόγια νερού» λέει ο Μάνφρεντ Κουνζ, καθηγητής Φυσικής και πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης. «Για το λόγο αυτό, υπολογίσαμε και την τελευταία ημερομηνία κατά την οποία οι Πλειάδες θα ήταν ορατές για την Σαπφώ κάποια στιγμή το απόγευμα» προσθέτει. Η τελευταία μέρα που συνέβη αυτό το 570 π.Χ. ήταν η 31η Μαρτίου, έδειξε το λογισμικό. «Από εκεί μπορέσαμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια την εποχή του έτους από τα μέσα του χειμώνα μέχρι τις αρχές της άνοιξης» λέει ο Κρουζ.

Έτσι επιβεβαιώνεται το παλαιότερο συμπέρασμα των Herschberg και Mebius, που είχαν εκτιμήσει ότι το ποίημα γράφτηκε στα τέλη του χειμώνα/ νωρίς την άνοιξη του 570 π.Χ. [Herschberg, I.S., and Mebius, J.E., 1990. ΔΕΔϒΚΕ men a ΣΕΛΑΝΝΑ. Mnemosyne, 43, 150–151]. Στην πραγματικότητα, όμως, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος: η νέα μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι το ποίημα γράφτηκε το 570 π.Χ., κατά προσέγγιση το έτος που πέθανε η Σαπφώ. Η χρονιά κατά την οποία γράφτηκε το ποίημα πιθανότατα θα παραμείνει άγνωστη για πάντα, και η παραδοχή στην οποία βασίστηκαν οι ερευνητές είναι ουσιαστικά αυθαίρετη.

Η μελέτη, επομένως, είναι στην πραγματικότητα μια απλή άσκηση που φέρνει σε επαφή την αστρονομία και την ποίηση. Είναι εξάλλου ένας συνδυασμός που ενθουσίαζε και την ίδια τη Σαπφώ. Όπως λέει ο Δρ Κουνζ, «η Σαπφώ θα έπρεπε να θεωρείται άτυπος συντελεστής της πρώιμης ελληνικής αστρονομίας. Δεν υπάρχουν πολλοί αρχαίοι ποιητές που αναφέρονται σε αστρονομικές παρατηρήσεις τόσο ξεκάθαρα».

Πηγή: www.uta.edu


Σάββατο 14 Μαΐου 2016

Κριστόφ Γκαλφάρ: Το Σύμπαν στα χέρια σας. Christophe Galfard: The Universe in Your Hand

The collision of two black holes is seen in this still image from a computer simulation. Credit: Simulating eXtreme Spacetimes, via Reuters

Σ​​το γυμνάσιο και στο λύκειο υπήρξα ο κλασικός σκράπας μαθητής σε ό,τι αφορά τα φυσικομαθηματικά. Δεν το λέω με υπερηφάνεια (όχι ότι δεν το διασκεδάζω, αφού δεν μπορώ να κάνω και αλλιώς). Για την ακρίβεια, ήμουν εκείνος ο κουτοπόνηρος τύπος που έριχνε το στυλό του από το γραφείο τη στιγμή που ο φυσικός ή μαθηματικός έψαχναν να βρουν ποιον θα σηκώσουν στον πίνακα. Και ως συνήθως, σήκωναν εμένα και το αποτέλεσμα ήταν Βατερλώ. Από τα χρόνια του Δημοτικού, ωστόσο, είχα την πετριά «με το Διάστημα», γι’ αυτό και έλεγα με παράπονο πως αν ήμουν καλός στην αριθμητική, θα γινόμουν αστρονόμος (είχα και τηλεσκόπιο!). Στην πραγματικότητα, αυτό που θα ήθελα να είχα γίνει (αν ήμουν καλός στα φυσικομαθηματικά, είπαμε) ήταν αστροφυσικός ή/και κοσμολόγος.

Καλλιτεχνική απεικόνιση μιας μαύρης τρύπας και πώς διαστρεβλώνει την υφή του χωρόχρονου γύρω της.

Τέλος πάντων, στα είκοσι οκτώ μου, σε μια ξεκάρφωτη νυχτερινή κουβέντα στον «Ένοικο» των Εξαρχείων, βρέθηκα σε μια παρέα, όπου ένας μαθηματικός μaς εξήγησε τι εστί μαύρη τρύπα, αναφέροντας τον όρο «ορίζοντας γεγονότων». Με καταγοήτευσε η αινιγματική αυτή έννοια και ζήτησα να μάθω τι σημαίνει. «Το νοητό όριο μιας μαύρης τρύπας, μετά το οποίο τα γεγονότα, όπως τα ξέρουμε στο Σύμπαν, παύουν να ισχύουν».

Ξετρελάθηκα· έκτοτε ρήμαξα ό,τι βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης πετύχαινα, ορισμένα από τις εκδόσεις Ωρόρα (όπως του Τζον Γκρίμπιν και του Καρλ Σαγκάν), κυρίως από τις εκδόσεις Τραυλός και τις εκδόσεις Κάτοπτρο, πιο όψιμα από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης και την Αλεξάνδρεια. Εσχάτως από τις εκδόσεις Καλέντη. Θα εξηγηθώ παρακάτω.

Astrophysics has a bad rap and author Christophe Galfard is on a mission to change that. On page one of his book, "The Universe in Your Hand," he boldly proclaims his goal to leave no reader behind as he dives into the mysteries of time and space, atoms and stars. Brian Christophe Galfard, a physicist turned science writer, holds a PhD in Theoretical Physics from Cambridge University, and is himself a former student of Steven Hawking.

Κατηγορούν συχνά τους καθηγητές στα σχολεία ότι ευθύνονται που δεν μας δίδαξαν τη μαγεία της φυσικής, των μαθηματικών – ή και των αρχαίων ελληνικών. Έχει μια δόση αλήθειας αυτό, αλλά ας μην είμαστε ισοπεδωτικοί. Σκέφτομαι όμως, από την άλλη, πως η παιδική μου φοβία απέναντι στους αριθμούς και στις εξισώσεις ίσως να είχε καμφθεί αν είχε βρεθεί ένας μαθηματικός, όπως εκείνος στη βραδιά του «Ενοίκου».

Όλη αυτή η αυτοαναφορά, για να τονίσω πως το φρέσκο βιβλίο του Γάλλου αστροφυσικού Κριστόφ Γκαλφάρ «Το Σύμπαν στα χέρια σας», που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καλέντη (εξαιρετική η μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου), είναι μια τέτοια μαγική βραδιά στον «Ένοικο», συν το ότι διαρκεί πολύ περισσότερο: σχεδόν πεντακόσιες σελίδες επιστημονικής σαγήνης, γραμμένες με τον οίστρο του προικισμένου αφηγητή, είναι απλώς ένα μεγάλο δώρο.

Δεν χρειάζεται να έχετε κάποια πετριά «με το Διάστημα» για να σας κερδίσει. Αρκεί να έχετε την απαιτούμενη τρέλα με την αφήγηση, την ανάγνωση και το μυστήριο που μας περιβάλλει.

Ο Δρόμος του Μεταξιού έφθανε ψηλά στα Ιμαλάια. Rare Nepali textile finds raise prospect of Silk Road extending further south than previously thought

Υφάσματα που βρέθηκαν σε τάφο στο Άνω Μουστάνγκ του Νεπάλ δείχνουν ότι ο περίφημος Δρόμος του Μεταξιού έφθανε ψηλά στα Ιμαλάια. Thanks to a recent discovery in Nepal, it is now believed that the historic trade route known as the Silk Road extended further South than originally believed. The Silk Road extended from China to the Mediterranean, acting as a trade route for goods including silk and spices, as well as cultures, beliefs, and ideas. Caravan on the Silk Road (1380 AD). Public Domain

Μερικά κομμάτια ύφασμα που βρέθηκαν σε έναν μεσαιωνικό τάφο ψηλά στα Ιμαλάια, στο Νεπάλ, δεν είναι μόνο σπάνια αλλά έχουν επιπλέον σημαντική ιστορική αξία. Έρχονται να προεκτείνουν τη διαδρομή που κάλυπτε ο περίφημος Δρόμος του Μεταξιού - η οδός που ακολουθούσαν οι κινέζοι έμποροι για να προωθήσουν το πολύτιμο προϊόν τους σε μεγάλο μέρος του τότε γνωστού κόσμου.

Ένα από τα δείγματα μεταξωτού υφάσματος, βαμμένο σε κόκκινο χρώμα. Fine open tabby of silk sample with irregular red colour. Photo credit: Margarita Gleba

Τα υφασμάτινα ευρήματα είναι φτιαγμένα από ίνες μεταξιού σε συνδυασμό με τοπικές πρώτες ύλες και βαφές. Καθώς δεν υπάρχουν ενδείξεις για παραγωγή μεταξιού στην περιοχή, οι επιστήμονες θεωρούν ότι υποδηλώνουν πως το εμπορικό δίκτυο που είχε δημιουργήσει η Κίνα για να προαγάγει την πολυτελή αυτή πρώτη ύλη της οποίας διατηρούσε το μονοπώλιο ήταν μεγαλύτερο από ό,τι πιστεύαμε ως τώρα.

Σπάνια διατηρημένα ευρήματα

Μια νεκρική μάσκα από χρυσό και ασήμι βρέθηκε κοντά στο φέρετρο ενός άνδρα. A gold/silver mask, possibly related to the textile finds (Image: ©Mark Aldenderfer).

Τα υπολείμματα υφάσματος προέρχονται από το Σαμτζόνγκ, μια αρχαιολογική θέση που περιλαμβάνει ένα σύμπλεγμα τάφων κοντά στο ομώνυμο χωριό του Άνω Μουστάνγκ στο Βόρειο Νεπάλ. Το Άνω Μουστάνγκ βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο στα Ιμαλάια - είναι μια εξαιρετικά απομακρυσμένη και απομονωμένη επαρχία η οποία θεωρείται μία από τις καλύτερα διατηρημένες περιοχές στον πλανήτη.

The tombs were cut into the cliff face in Upper Mustang (similar caves above a monastery in Lo Manthang, Nepal pictured) more than 13,100ft up, where the dry cold air helped to preserve the cloth.

Οι δέκα τάφοι που είναι λαξεμένοι στον βράχο επάνω από το χωριό Σαμτζόνγκ ανακαλύφθηκαν το 2009 ύστερα από κατολίσθηση που προκλήθηκε από σεισμό. Το ξηρό κλίμα και το μεγάλο υψόμετρο της περιοχής ευνοούν τη συντήρηση των αντικειμένων οργανικής προέλευσης και έτσι τα υφάσματα, τα οποία χρονολογούνται γύρω στο 400-650 μ.Χ., κατάφεραν να σωθούν σε καλή κατάσταση αποτελώντας ένα από τα ελάχιστα δείγματα αυτής της περιόδου που έχουν βρεθεί στο Νεπάλ.

Ένα από τα ευρήματα είναι από μάλλινο ύφασμα στο οποίο είναι ραμμένες γυάλινες, χάλκινες και υφασμάτινες χάντρες. Βρέθηκε κοντά στη νεκρική μάσκα. A reconstruction of the sequence of the various components of Samples 46 and 47 comprising the possible headdress (Image: ©Margarita Gleba).

Συγκεκριμένα τα υφασμάτινα ευρήματα εντοπίστηκαν στον τάφο 5 του συγκροτήματος του Σαμτζόνγκ. Ένα από αυτά είναι φτιαγμένο από κομμάτια από μάλλινο ύφασμα στο οποίο είναι ραμμένες χάλκινες, γυάλινες και υφασμάτινες χάντρες. Βρέθηκε κοντά στο φέρετρο ενός ενήλικου άνδρα μαζί με μια εντυπωσιακή νεκρική μάσκα από χρυσό και ασήμι. Οι μικρές τρύπες που υπάρχουν γύρω-γύρω στο περίγραμμα της μάσκας υποδηλώνουν ότι κάποτε ήταν ραμμένη σε ύφασμα και οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι αποτελούσε τμήμα ενός σύνθετου διακοσμημένου καλύμματος της κεφαλής.

Μετάξι και εξωτικές βαφές

Extent of Silk Route/Silk Road. Red is land route and the blue is the sea/water route. (Public Domain)

Οι αναλύσεις που έγιναν από ερευνητές του Ινστιτούτου Αρχαιολογικών Ερευνών Μακ Ντόναλντ του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ στη Βρετανία, το οποίο είναι υπεύθυνο για την ανασκαφή, εντόπισαν σε κάποια δείγματα ίνες από μετάξι. Οι ίνες είναι αποκομμιωμένες - επεξεργασμένες, δηλαδή, ώστε να γίνουν ύφασμα -, ενώ για τη βαφή των υφασμάτων έχουν χρησιμοποιηθεί μεταξύ άλλων και ινδικές βαφές (ινδικό ερυθρόδανο και λάκα). Αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, υποδηλώνει ότι την περίοδο εκείνη οι κάτοικοι της περιοχής εισήγαν πρώτες ύλες από την Κίνα και την Ινδία τις οποίες χρησιμοποιούσαν σε συνδυασμό με τις τοπικές.

The researchers say their discovery suggests merchants travelling the Silk Road (shown in red) had plied their wares far further south than had been initially thought.

«Δεν υπάρχουν ενδείξεις για την παραγωγή μεταξιού στην περιοχή, γεγονός το οποίο υποδηλώνει ότι το Σαμτζόνγκ περιλαμβανόταν στο μεγάλο εμπορικό δίκτυο του Δρόμου του Μεταξιού» ανέφερε σε δελτίο Τύπου η Μαργκαρίτα Γκλέμπα, επικεφαλής της μελέτης που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Science and Technology of Archaeological Research» (STAR). «Τα ευρήματα ενισχύουν την ιδέα ότι, αντί να είναι απομονωμένο και απομακρυσμένο το Άνω Μουστάνγκ, υπήρξε κάποτε ένας μικρός αλλά σημαντικός κόμβος σε ένα πολύ μεγαλύτερο δίκτυο λαών και τόπων».

Το Νεπάλ είναι σήμερα γνωστό για τις παραδοσιακές υφαντουργικές τεχνικές του και, όπως επεσήμανε η ερευνήτρια, τα νέα ευρήματα προσφέρουν μια πολύτιμη ματιά στο παρελθόν αυτής της παράδοσης. «Τα υφάσματα αυτά μπορούν να διευρύνουν την κατανόησή μας για τις πρώτες ύλες και τις τεχνικές της τοπικής υφαντουργίας, καθώς και για τους μηχανισμούς μέσω των οποίων διάφορες κοινότητες ανέπτυξαν και προσάρμοσαν νέες υφαντουργικές τεχνολογίες για να ανταποκριθούν στις τοπικές πολιτισμικές και οικονομικές ανάγκες».

Πηγή: Science & Technology of Archaeological Research here


Παρασκευή 13 Μαΐου 2016

Ο Τρωικός Πόλεμος ήταν η τελική μάχη του πρώτου παγκοσμίου πολέμου! World War Zero brought down mystery civilisation of ‘sea people’

Νέα άκρως ενδιαφέρουσα θεωρία που μιλάει για άγνωστο ισχυρό πολιτισμό που προσπάθησε να κυριαρχήσει στη Μεσόγειο. Possibly the most famous horse in the world. More than 3000 years ago, the flourishing Bronze Age civilizations of the eastern Mediterranean suddenly met their downfall. The Trojan War erupted as one of the final events culminating an era of chaos which one archaeologist has named 'World War Zero,' plunging the region into a Dark Age soon after. Universal History Archive /Universal Images Group/Superstock/Getty

Διεθνής ομάδα ειδικών υποστηρίζει ότι αυτό που γνωρίζουμε ως Τρωικό Πόλεμο ήταν στην πραγματικότητα κάτι ανάλογο με την… απόβαση στην Νορμανδία. Ο Τρωικός Πόλεμος ήταν η μάχη που έδωσε τέλος σε ένα γενικευμένο πόλεμο στην Ανατολική Μεσόγειο, στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο όπως τον χαρακτηρίζουν οι ερευνητές που διατυπώνουν τη νέα θεωρία

Το μυστήριο

In the new scenario, it's argued that the many Luwian-speaking petty kingdoms and western Asia Minor, a peninsula also called Anatolia, joined together in a coalition (red) to attack the neighbouring Hittites (green). The new theory suggests the coalition converged upon the Hittite capital Hattusa from land and sea.

Είναι γνωστό ότι στις περιοχές της Μικράς Ασίας και της Ανατολίας πριν από περίπου πέντε χιλιάδες έτη έκανε δυναμικά την εμφάνιση του ένας λαός με πολλές αρετές. Ονομάζονταν Χετταίοι και ο πολιτισμός τους έφτασε στο απόγειο του τη 2η χιλιετία π.Χ., ειδικά στο δεύτερο μισό αυτής της περιόδου, όταν οι Χετταίοι είχαν τον ισχυρότερο στρατό στον κόσμο λόγω της χρήσης του σιδήρου στα όπλα και τα άρματα τους. Ανακάλυψαν την κατεργασία του σιδήρου, κρατώντας το πολύτιμο μυστικό μόνο για τον εαυτό τους, για' αυτό ο στρατός τους με τα σιδηρά όπλα ήταν ανίκητος.

Shortly after, the Mycenaean kings in Greece banded together to destroy the Luwians, who could not defend their large territory. The Myceneans built a large fleet and attacked the port cities of Asia Minor, which were easily destroyed.

Την ίδια εποχή στην Μεσόγειο υπήρχαν άλλοι δύο μεγάλοι πολιτισμοί. Το Νέο Βασίλειο της Αιγύπτου και ο Μυκηναϊκός πολιτισμός. Όμως μέσα σε διάστημα λίγων μόλις δεκαετιών, περίπου σε διάστημα μιας γενιάς, και οι τρεις μεγάλοι πολιτισμοί κατέρρευσαν χωρίς μέχρι σήμερα οι ιστορικοί, οι αρχαιολόγοι και οι επιστήμονες να έχουν καταλήξει στην αιτία. Κάποιοι κάνουν λόγο για απότομες κλιματικές αλλαγές, κάποιοι για ένα ντόμινο μεγάλων σεισμών και κάποιοι για μεγάλες κοινωνικές αναταραχές.

Ο μυστηριώδης πολιτισμός

Δείτε ένα βίντεο που έδωσαν στη δημοσιότητα οι ερευνητές για τη θεωρία που ανέπτυξαν για τον αρχαίο παγκόσμιο πόλεμο. Around 1200 BC, the countries of the Eastern Mediterranean went into major cultural decline: The Late Bronze Age came to a sudden end. Kingdoms that had wielded immense power completely disappeared. For several centuries after this, agriculture was people’s only means of subsistence. These were pivotal changes in history. Explaining them remains one of the big challenges in Mediterranean archaeology. In this video, the foundation Luwian Studies presents a comprehensive and plausible scenario of what might have happened.

Σε γραπτά κείμενα των Χετταίων υπήρχαν αναφορές για μια ομάδα ανθρώπων που ονομάζονταν Luwians η οποία αναπτύχθηκε γρήγορα και δημιούργησε ένα πολιτισμό σε περιοχές της Μικράς Ασίας. Διεθνής ομάδα ειδικών δημιούργησε στη Ζυρίχη μια μη κερδοσκοπική οργάνωση με το όνομα Luwian Studies η οποία κάνει μελέτες και έρευνες για αυτόν τον πολιτισμό αλλά και γενικότερα για την ιστορία των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου. Η ομάδα αυτή μελετώντας γραπτές αναφορές των Χετταίων και των Αιγυπτίων ανέπτυξε μια πολύ ενδιαφέρουσα θεωρία.

Then, the two armies gathered before Troy. The subsequent battle – the infamous 'Trojan War' – ended in the complete destruction of the Luwian coalition, and the fall of Troy. But, the victors were met with their own chaos in the years to follow. 'The Burning of Troy,' pictured above.

Η ομάδα των ειδικών υποστηρίζει ότι ο πολιτισμός των Luwians έμοιαζε με τον αρχαιοελληνικό, ήταν χωρισμένος σε πολλά μικρά βασίλεια ή σε πόλεις κράτη αν προτιμάτε. Η ομάδα των ειδικών εκτιμά ότι στα μέσα της δεύτερης  χιλιετίας π.Χ οι ηγέτες των βασιλείων των Luwians συχνά πυκνά συμμαχούσαν και εξαπέλυαν επιθέσεις στους Χετταίους. Σύμφωνα με την ομάδα των ειδικών πριν από περίπου 3.200 έτη οι Luwians κατάφεραν ολοκληρωτική νίκη απέναντι στους Χετταίους και κατέστρεψαν την αυτοκρατορία τους.

Kings returned home from war to clash with the deputies who had since assumed their roles. Few kings were able to resume their claim to the throne, and 'traditional Mycenaean kingdoms existed next to areas of anarchy.' Pictured above is a scene from the Iliad, an epic poem by Homer set during the Trojan War.

Σύμφωνα με την ομάδα των ειδικών οι ηγέτες των ελληνικών βασιλειών στην Ελλάδα μαθαίνοντας τα νέα αντιλήφθηκαν ότι ερχόταν η σειρά τους και αποφάσισαν να ακολουθήσουν το παράδειγμα των Luwians. Συμμάχησαν και αποφάσισαν να κάνουν εκείνοι την πρώτη κίνηση κάνοντας την εκστρατεία εναντίον της Τροίας η οποία αποτελούσε κομβικής και στρατηγικής σημασίας πόλη για τους Luwians. Η συνέχεια είναι γνωστή στο ένα της τουλάχιστον σκέλος και άγνωστη στο άλλο. Οι Έλληνες κέρδισαν την μάχη ή τον παγκόσμιο πόλεμο κατά την ομάδα των ειδικών αλλά τι συνέβη μετά; Η ομάδα των ειδικών υποστηρίζει ότι ελλείψει άλλης ισχυρής δύναμης στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς αντίπαλο δηλαδή, τα ελληνικά βασίλεια εκείνης της εποχής άρχισαν να… καβγαδίζουν και τελικά ξεκίνησε ένας εμφύλιος πόλεμος χωρίς νικητή αφού ο εμφύλιος απλά οδήγησε σε καταστροφή τον Μυκηναϊκό πολιτισμό.

Πέμπτη 12 Μαΐου 2016

Τα γονίδια της εξυπνάδας και την μόρφωσης. Gene variants linked to success at school prove divisive

Τους γονιδιακούς μηχανισμούς της νοημοσύνης σε διάφορα επίπεδα διερεύνησαν εκατοντάδες επιστήμονες. Genetic differences explain just 3.2% of the variation in educational achievement between people. Credit: Tim Smith/Panos

Διεθνής ομάδα που αποτελούνταν από 253 επιστήμονες πραγματοποίησε μια από τις μεγαλύτερες γενετικές μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια. Οι ερευνητές εντόπισαν γονίδια που εμπλέκονται στο μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων ενώ υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει κάποιο μεμονωμένο γονίδιο που να καθορίζει το επίπεδο της νοημοσύνης αλλά στο IQ εμπλέκονται χιλιάδες γονίδια. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει δυνατότητα γενετικού σχεδιασμού για την γέννηση παιδιών με υψηλή νοημοσύνη.

Οι σπουδές

Οι ερευνητές ανέλυσαν το γονιδίωμα σχεδόν 294.000 ατόμων άνω των 30 ετών από 15 χώρες και βασικός τους στόχος ήταν η αναζήτηση γενετικών παραγόντων που φαίνεται να επηρεάζουν τη διάρκεια των σπουδών. Στην έρευνα που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature» συμμετείχαν ο καθηγητής Γιώργος Δεδούσης και η Ιωάννα Καλαφάτη από το Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας - Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, καθώς επίσης ο καθηγητής Πάνος Δελούκας και η Σταυρούλα Κανόνη από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Queen Mary του Λονδίνου. Οι ερευνητές εντόπισαν 74 γονίδια που σχετίζονται με το μορφωτικό επίπεδο άλλα έσπευσαν να σημειώσουν ότι πρωτίστως το μορφωτικό επίπεδο επηρεάζεται από κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες και πολύ λιγότερο από γενετικούς.

Τα ευρήματα

Kiki de Montparnasse, L’école, 1929. Μεγάλη μελέτη αποκαλύπτει τη γενετική βάση του… IQ. Huge study uncovers 74 genetic markers that influence the number of years spent in education.

Όπως φαίνεται τα γονίδια εν μέρει επιδρούν στις νοητικές ικανότητες ενός ανθρώπου και σε ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, όπως η επιμονή, τα οποία, με τη σειρά τους, επηρεάζουν τον αριθμό των ετών της εκπαίδευσης.

Όμως η συνολική επίδραση των 74 γονιδίων στις διαφορές του μορφωτικού επιπέδου μεταξύ των ανθρώπων εκτιμάται από 0,5% έως το πολύ 1%. Οι ερευνητές εκτιμούν πάντως ότι χιλιάδες ακόμη γονίδια, άγνωστα έως τώρα, παίζουν ρόλο στο μορφωτικό επίπεδο, το καθένα ασκώντας μια ανεπαίσθητη επίδραση.

Συνολικά, οι γενετιστές εκτιμούν ότι η γενετική επίδραση στο μορφωτικό επίπεδο μπορεί να εξηγεί έως και το 20% των διαφορών του μορφωτικού επιπέδου μεταξύ των ανθρώπων, ενώ το υπόλοιπο 80% έχει να κάνει με κοινωνικούς-περιβαλλοντικούς παράγοντες. Αλλά δεν συμφωνούν όλοι ότι η γενετική «συνιστώσα» μπορεί να είναι τόσο σημαντική και μερικοί θεωρούν ότι η συμβολή της κινείται μάλλον κοντά στο 3%.

Η επικάλυψη

Η μελέτη δείχνει, επίσης, ότι ορισμένα από τα 74 γονίδια που εντοπίσθηκαν, φαίνεται να επικαλύπτονται με γονίδια που γονίδια που σχετίζονται με τις καλύτερες επιδόσεις στα νοητικά τεστ, πράγμα που δείχνει ότι το μορφωτικό επίπεδο και η νοημοσύνη έχουν κάποια συνάφεια.  Από την άλλη, ορισμένα άλλα από τα 74 γονίδια εμπλέκονται στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ενώ σχετίζονται και με διάφορες παθήσεις, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, η διπολική διαταραχή και η σχιζοφρένεια.

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια Ντάνιελ Μπένζαμιν υπογράμμισε ότι «είναι απλουστευτικό και απολύτως παραπλανητικό να μιλάει κανείς για "γονίδια της μόρφωσης". Από την άλλη, επιβεβαιώνεται ότι το μορφωτικό επίπεδο, εκτός από το περιβάλλον, επηρεάζεται και από τα γονίδια, αν και η επίδραση των επιμέρους γενετικών παραγόντων είναι μικρή».        

Οι αντιρρήσεις

Αλλά ενώ ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι η νέα γενετική ανακάλυψη θα βοηθήσει ανάλογες μελέτες στο πεδίο της βιοιατρικής και της κοινωνικής πολιτικής, άλλοι ερευνητές δηλώνουν αντίθετοι με την ανάδειξη του γενετικού παράγοντα, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο μπορεί να υποβαθμίσει την σαφώς μεγαλύτερη σημασία που έχουν η ανατροφή των γονιών, η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος μιας χώρας κ.α.

«Κυβερνήσεις και χρηματοδότες πρέπει να ‘τραβήξουν την πρίζα' από τέτοιες μελέτες, οι οποίες προσφέρουν ελάχιστα χρήσιμα πράγματα στην κατανόησή μας» ανέφεραν οι ανθρωπολόγοι Αν Μπιουκάναν και Κένεθ Γουάις του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.

Μέτρησαν τον πιο μυστηριώδη πλανήτη νάνο. The Largest Dwarf Planet In Our Solar System Without A Name

Σημαντικά ευρήματα για τον μυστηριώδη πλανήτη νάνο 2007 OR10. Eίναι πολύ μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε. An artist's conception of 2007 OR10, nicknamed Snow White. Astronomers suspect that its rosy color is due to the presence of irradiated methane. Credit: NASA

Ομάδα ερευνητών στην Ουγγαρία έκανε νέες παρατηρήσεις στον πιο μυστηριώδη πλανήτη νάνο του ηλιακού μας συστήματος αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για αυτόν.

Πιο μεγάλος

Πέρασε στην τρίτη θέση των πλανητών νάνων ο σκοτεινός, μυστηριώδης 2007 OR10. New K2 results peg 2007 OR10 as the largest unnamed body in our solar system and the third largest of the current roster of about half a dozen dwarf planets. The revised measurement of 2007 OR10's diameter, 955 miles (1,535 kilometers), is about 60 miles (100 kilometers) greater than the next largest dwarf planet, Makemake, or about one-third smaller than Pluto. Another dwarf planet, named Haumea, has an oblong shape that is wider on its long axis than 2007 OR10, but its overall volume is smaller. Credits: Konkoly Observatory/András Pál, Hungarian Astronomical Association/Iván Éder, NASA/JHUAPL/SwRI

Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως ο νάνος πλανήτης 2007 OR10 -ο οποίος ακόμη δεν έχει «βαφτισθεί»- είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Στην πραγματικότητα, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος πλανήτης νάνος του ηλιακού μας συστήματος μετά τον Πλούτωνα και την Έριδα. Ακολουθούν σε μέγεθος οι πλανήτες νάνοι Μακεμάκε και Χαουμέα.

Με την εξαίρεση της Δήμητρας, που βρίσκεται στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Αρη και Δία, όλοι οι άλλοι πλανήτες νάνοι κινούνται πέρα από τον Ποσειδώνα. Πρόκειται για μακρινούς, μικρούς και παγωμένους κόσμους, δύσκολο να παρατηρηθούν με τα τηλεσκόπια, γι' αυτό, άλλωστε, οι περισσότεροι έχουν ανακαλυφθεί μόλις την τελευταία δεκαετία.

Η μέτρηση


2007 OR10, the largest unnamed body in the solar system, was visible during the K2 mission's campaign three for 19 days in late 2014. K2 is the new mission of Kepler spacecraft. The apparent movement of the faint dwarf planet (indicated with the arrow) among the stars is caused by the changing position of Kepler as it orbits around the sun. The diffuse light sweeping across is a reflection from the much brighter planet Mars passing nearby. Credits: Konkoly Observatory/László Molnár and András Pál

Οι νέες παρατηρήσεις από τα διαστημικά τηλεσκόπια Kepler και Herschel δείχνουν ότι ο 2007 OR10 έχει διάμετρο 1.535 χιλιομέτρων (η προηγούμενη εκτίμηση ήταν 1.280 χλμ.), περίπου 100 χλμ. μεγαλύτερη από τον Μακεμάκε και κατά το ένα τρίτο μικρότερη από τον Πλούτωνα. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Aντρας Παλ του Κέντρου Ερευνών Αστρονομίας της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «The Astrophysical Journal».

Σε αντίθεση με τους άλλους νάνους πλανήτες που είναι πολύ πιο φωτεινοί, ο 2007 OR10 είναι αρκετά σκούρος έχοντας μια ερυθρωπή απόχρωση, πράγμα που πιθανώς οφείλεται στο ότι καλύπτεται από πάγους μεθανίου, μονοξειδίου του άνθρακα και αζώτου.

Περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του πιο αργά σχεδόν από κάθε άλλο ουράνιο σώμα του ηλιακού μας συαστήματος, καθώς χρειάζεται περίπου 45 ώρες για μια πλήρη περιστροφή (η διάρκεια της μέρας του). Κινείται σε ελλειπτική τροχιά, που τον φέρνει τόσο κοντά στον Ήλιο όσο ο Ποσειδώνας, ενώ σήμερα βρίσκεται σε διπλάσια απόσταση από το μητρικό μας άστρο από τον Πλούτωνα. Ο 2007 OR10 ανακαλύφθηκε το 2007 από τους αστρονόμους Μεγκ Σβαμπ, Μάικ Μπράουν και Ντέηβιντ Ραμπίνοβιτς οι οποίοι θα έχουν και την τιμή να «βαφτίσουν» τον νάνο πλανήτη σύντομα.

Τετάρτη 11 Μαΐου 2016

Η Ύδρα, ο μικρός δορυφόρος του Πλούτωνα, καλύπτεται με πάγο. Pluto's Moon Hydra Sheathed in Ultraclean Water Ice

Τα νέα δεδομένα από το διαστημικό σκάφος New Horizons της NASA αποδεικνύουν την ύπαρξη καθαρού πάγου στην επιφάνεια της Ύδρας, του δορυφόρου του Πλούτωνα. Η διάμετρος της Ύδρας είναι μόλις 50 χιλιόμετρα, ενώ η διάμετρος του Χάροντα, του μεγαλύτερου δορυφόρου του Πλούτωνα, είναι 1210 χιλιόμετρα. Measurements from NASA's New Horizons probe suggest that Pluto's farthest moon, Hydra, is covered in highly pure water ice. Credit: NASA/JHUAPL/SwRI

Η Ύδρα, ένας από τους δορυφόρους του Πλούτωνα, είναι σχεδόν πλήρως καλυμμένος με πάγο από σχεδόν «παρθένο» νερό, όπως ανακοίνωσαν επιστήμονες της NASA.  Η εκτίμηση προέρχεται από την ανάλυση των στοιχείων που έστειλε το σκάφος «New Horizons», το οποίο πέρασε κοντά από τον Πλούτωνα πέρυσι το καλοκαίρι.

Πεντακάθαρη

Η Ύδρα, ο πιο απομακρυσμένος δορυφόρος του Πλούτωνα, έχει «παρθένο» νερό! Hydra, Pluto's outermost moon, is about 31 miles (50 kilometers) in diameter. Credit: NASA/JHUAPL/SwRI

Ο πάγος της Ύδρας είναι πολύ πιο καθαρός από τους πάγους στα άλλα φεγγάρια του νάνου πλανήτη, όπως του πολύ μεγαλύτερου και σκοτεινότερου Χάροντα, γι' αυτό άλλωστε η Ύδρα αντανακλά στο ηλιακό φως σαν λαμπερή χιονόμπαλα. Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Σάιμον Πόρτερ του Νοτιοδυτικού Ινστιτούτου Ερευνών του Κολοράντο έκαναν λόγο για «απίστευτη καθαρότητα» στο παγωμένο κρυστάλλινο νερό της Ύδρας, χωρίς να γνωρίζουν γιατί αυτό συμβαίνει.

Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι ο συγκεκριμένος δορυφόρος, ο πιο μακρινός από τον Πλούτωνα, δημιουργήθηκε από θραύσματα πάγου που εκτινάχθηκαν στο διάστημα, όταν μια σύγκρουση δύο ουράνιων σωμάτων πριν από περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια δημιούργησε το σύστημα Πλούτωνα-Χάροντα και των μικρότερων φεγγαριών. Η Ύδρα έχει διάμετρο περίπου 50 χιλιομέτρων, ενώ ο Χάροντας 1.210 χλμ.