Ο λαμπρότερος «τοκετός» στο Σύμπαν! Gluttonous Star May Hold Clues to Planet Formation

To FU Orionis απορροφά την ύλη του δίσκου που βρίσκεται γύρω του και αυξάνει την λάμπρότητα του δημιουργώντας ταυτόχρονα το περιβάλλον για την γέννηση πλανητών. The brightness of outbursting star FU Orionis has been slowly fading since its initial flare-up in 1936. Researchers found that it has dimmed by about 13 percent in short infrared wavelengths from 2004 (left) to 2016 (right). Credit: NASA/JPL-Caltech

Αμερικανοί αστρονόμοι έκαναν νέες παρατηρήσεις σε ένα υπό διαμόρφωση ηλιακό σύστημα σε απόσταση περίπου 1.500 ετών φωτός από εμάς. Το νεαρό άστρο του συστήματος έχει μέγεθος παρόμοιο με αυτό του Ήλιου και γύρω του έχει σχηματιστεί ένας δίσκος ύλης την οποία το άστρο καταβροχθίζει δημιουργώντας τις συνθήκες για να ξεκινήσει ο σχηματισμός πλανητών και να δημιουργηθεί ένα νέο ηλιακό σύστημα. Η αλληλεπίδραση του άστρου με τον δίσκο ύλης έχει αυξήσει υπέρμετρα τη φωτεινότητα του. Σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι το λαμπρότερο φαινόμενο του είδους που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.

Το άστρο

FU Orionis and its associated nebula. Image cedit: ESO

Το 1936 οι αστρονόμοι εντόπισαν σε απόσταση 1.500 ετών από τη Γη στον αστερισμό του Ωρίωνα ένα άστρο με ηλικία μόλις μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ετών, ένα άστρο πραγματικό βρέφος δηλαδή. Το άστρο έλαβε την ονομασία FU Orionis και οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι γύρω από αυτό είχε σχηματιστεί ένας δίσκος ύλης η οποία τροφοδοτούσε το άστρο. Μέσα σε διάστημα τριών μηνών και καθώς η ύλη που απορροφούσε το άστρο μετατρεπόταν σε ενέργεια το FU Orionis έγινε 100 φορές πιο φωτεινό!

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να θερμαίνεται ο δίσκος της ύλης και οι θερμοκρασίες σε αυτόν να αγγίξουν τους 6.5 χιλιάδες βαθμούς Κελσίου. Η αύξηση της θερμοκρασίας στον δίσκο προκαλεί χημικές και άλλες μεταβολές στην ύλη που υπάρχει εκεί. Σύμφωνα με τους ειδικούς το μετασχηματισμένο πλέον υλικό του δίσκου είναι αυτό από το οποίο σχηματίζονται πλανήτες και εικάζουν ότι αυτό θα συμβεί στο κοντινό ή απώτερο μέλλον εκεί.

Ο Ήλιος

Brightness in 2016. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Χρησιμοποιώντας το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer επιστήμονες του Space Telescope Science Institute στη Βαλτιμόρη πραγματοποίησαν νέες παρατηρήσεις στο FU Orionis. Μελετώντας τα νέα δεδομένα και συγκρίνοντας τα με στοιχεία από παλαιότερες παρατηρήσεις στο FU Orionis οι ερευνητές κατέληξαν σε μια σειρά από συμπεράσματα για το πώς συμπεριφέρεται το άστρο και το πώς εξελίσσονται εκεί οι κοσμικές διεργασίες. Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές τα τελευταία 80 χρόνια το FU Orionis έχει καταβροχθίσει ύλη ίση με αυτή 18 πλανητών σαν τον Δία. Διαπίστωσαν επίσης ότι από το 2004 ως το 2016 η λαμπρότητα του έχει μειωθεί κατά 13% σε σχέση με εκείνη που είχε καταγραφεί το 1936.

«Παρατηρώντας το FU Orionis βλέπουμε ένα ηλιακό σύστημα σε βρεφική ηλικία. Είναι πιθανό και το δικό μας μητρικό άστρο, ο Ήλιος, να πέρασε από μια ανάλογη φάση αυξημένης λαμπρότητας γεγονός που είναι πιθανό να αποτέλεσε ένα κρίσιμο στάδιο για τον σχηματισμό της Γης και των άλλων πλανητών» αναφέρει ο Τζόελ Γκριν, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Οι ερευνητές εικάζουν ότι και ο Ήλιος πέρασε μια ανάλογη φάση με βάση τις διαφορές στην σύσταση των πλανητών που βρίσκονται πιο κοντά στο άστρο μας και σε εκείνη που βρίσκονται πιο μακριά. Οι μεταβολές που υπήρξαν από την πιθανή υπερθέρμανση του δίσκου ύλης γύρω από τον Ήλιο μπορούν να εξηγήσουν για παράδειγμα τις σημαντικές διαφορές στα δομικά υλικά του Άρη με αυτά της Γης. Επειδή ο Άρης σχηματίστηκε πιο μακριά από τον Ήλιο τα υλικά από τα οποία… οικοδομήθηκε δεν είχαν θερμανθεί τόσο όσο εκείνα της Γης που βρίσκεται πιο κοντά στο άστρο μας.

Πόσο πρέπει να κοιμούνται παιδιά και έφηβοι; Recharge with sleep: Pediatric sleep recommendations promoting optimal health

Francis Chantrey, The Sleeping Children, 1817. Οι νέες οδηγίες λαμβάνουν υπόψη τους τις επιστημονικές μελέτες των τελευταίων ετών. For the first time, the American Academy of Sleep Medicine has released official consensus recommendations for the amount of sleep needed to promote optimal health in children and teenagers to avoid the health risks of insufficient sleep.

Η Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου έδωσε στη δημοσιότητα τις νέες κατευθυντήριες οδηγίες για το πόσο πρέπει να κοιμάται ένα παιδί, ανάλογα με την ηλικία του.  Οι νέες οδηγίες, που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Journal of Clinical Sleep Medicine», λαμβάνουν υπόψη τους τις επιστημονικές μελέτες των τελευταίων ετών.

Τα ωράρια

William Rinehart, Sleeping Children, 1869. Τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται αρκετό ύπνο και πρέπει οι γονείς να φροντίζουν αυτό να συμβαίνει.

Το βασικό συμπέρασμα παραμένει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται αρκετό ύπνο. Επισημαίνεται ότι τουλάχιστον ένας στους τέσσερις 12χρονους κοιμάται κάτω από εννέα ώρες το βράδυ, ενώ και ένα στα τρία παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν κοιμάται όσο πρέπει.

Αναλυτικότερα οι συστάσεις ανά ηλικιακή ομάδα έχουν ως εξής:

• Νήπια τεσσάρων μηνών έως ενός έτους: 12-16 ώρες (σε 24ωρη βάση μαζί με τoυς ενδιάμεσους υπνάκους μέσα στη μέρα)
• Παιδιά ενός έως δύο ετών: 11-14 ώρες (μαζί με τους ενδιάμεσους υπνάκους)
• Παιδιά τριών έως πέντε ετών: 10-13 ώρες (σε 24ωρη βάση)
• Παιδιά έξι έως 12 ετών: εννέα έως 12 ώρες
• Έφηβοι 13-18 ετών: οκτώ έως δέκα ώρες.

Η έλλειψη ύπνου, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου, σχετίζεται με χειρότερες σχολικές επιδόσεις, ψυχικά προβλήματα και συμπεριφοράς, καρδιολογικά, μεταβολικά και άλλα προβλήματα υγείας.  Για περισσότερο και καλύτερο ύπνο των παιδιών και εφήβων, οι ειδικοί συστήνουν όχι τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές-ταμπλέτες και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές στην κρεβατοκάμαρα την ώρα του ύπνου, οργανωμένο πρόγραμμα καθημερινότητας που περιλαμβάνει σωματική άσκηση, περιορισμένη δραστηριότητα λίγο πριν τον ύπνο κ.α.

Πηγή: www.aasmnet.org/articles.aspx?id=6326

Ο μεγαλύτερος εξωπλανήτης με δύο ήλιους. New Planet Is Largest Discovered That Orbits Two Suns

Έχει μέγεθος ανάλογο του Δία και ηλικία παρόμοια με της Γης. Καλλιτεχνική απεικόνιση του Kepler-1647 b (η μαύρη κουκκίδα) που βρίσκεται σε δυαδικό αστρικό σύστημα. Artist's impression of the simultaneous stellar eclipse and planetary transit events on Kepler-1647. Credits: Lynette Cook

Αστρονόμοι στις ΗΠΑ ανακάλυψαν τον μεγαλύτερο μέχρι τώρα εξωπλανήτη, ο οποίος έχει δύο ήλιους στον ουρανό του.

Comparison of the relative sizes of several Kepler circumbinary planets. Kepler-1647 b is substantially larger than any of the previously known circumbinary planets. Credits: Lynette Cook 

Έχει μέγεθος ανάλογο του Δία, βρίσκεται σε απόσταση 3.700 ετών φωτός στην κατεύθυνση του αστερισμού του Κύκνου και έχει ηλικία περίπου 4,4 δισεκατομμυρίων ετών, δηλαδή σχεδόν όσο και η Γη. Τα δύο άστρα γύρω από τα οποία περιφέρεται, μοιάζουν με τον Ήλιο, με το ένα να είναι λίγο μεγαλύτερο και το άλλο λίγο μικρότερο.

Φιλικός;

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Kepler-1647 b. A standalone version of the artistic impression of the planet Kepler-1647 b. Given that the planet is nearly identical to Jupiter in both size and mass, the planet is expected to be roughly similar in appearance. But it is much warmer -- Kepler-1647 b is in the habitable zone. Credits: Lynette Cook

Ο εξωπλανήτης, που εντοπίσθηκε με το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler, χρειάζεται 1.107 μέρες για να διαγράψει μια πλήρη περιφορά γύρω από τους ήλιους του. Θεωρείται ότι, με βάση την απόστασή από τα άστρα του, βρίσκεται στη δυνητικά φιλόξενη για ζωή ζώνη.

A bird's eye view comparison of the orbits of the Kepler circumbinary planets. Kepler-1647 b's orbit, shown in red, is much larger than the other planets (shown in gray). For comparison, the Earth's orbit is shown in blue. Credits: B. Quarles

Οι επιστήμονες του Διαστημικού Κέντρου Goddard της NASA και του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, με επικεφαλής τον Βεσέλιν Κόστοφ, έκαναν τη σχετική ανακοίνωση σε συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας, ενώ σχετική δημοσίευση θα γίνει στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astrophysical Journal».

Πηγή: Kepler-1647b: the largest and longest-period Kepler transiting circumbinary planet, arXiv:1512.00189 [astro-ph.EP] arxiv.org/abs/1512.00189v2

Γεράσιμος Σκλάβος - Στο φως της μεγάλης τέχνης. Gerasimos Sklavos - In light of the great art

Μεταφυσική ιδιοσυγκρασία, απόλυτα χαρισματική, πολυδιάστατη, σηματοδοτεί την πορεία της τέχνης στην πιο ακραιφνή μορφή της. Ανατρεπτικός και εφευρετικός, συνδύασε τις παραδοσιακές αξίες με τους εντελώς σύγχρονους τρόπους δημιουργίας και έκφρασης και αυτό τον κατέστησε μορφή στο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα. Τον θεωρούσαν τον σημαντικότερο γλύπτη, μετά τον θάνατο του Τζιακομέτι. Λες και μάντευε το σύντομο πέρασμα του από τη ζωή, γι' αυτό ίσως, στην προσπάθεια του να προλάβει, δούλευε πυρετωδώς. Ο Γεράσιμος Σκλάβος πρόλαβε στη σύντομη ζωή του να ενσαρκώσει κι όχι απλώς να πλάσει ή να σχεδιάσει ένα πολυδιάστατο, μνημειακό, συμπαγές με πνοή έργο. Άφησε πίσω του περί τα εκατόν είκοσι μικρά- μεγάλα γλυπτά, πολλά σχέδια και πίνακες ζωγραφικής. Ο Γεράσιμος Σκλάβος στο ατελιέ του δίπλα στην «Τελευταία Ενόραση» (1967) το οποίο ολοκλήρωσε τη μέρα που χτυπήθηκε θανάσιμα από γλυπτό του.

«Η δική μου κηλίδα φωτός αντάμωσε τον ήλιο» έγραψε ο Γεράσιμος Σκλάβος. Και πράγματι ένα καθάριο-αυτούσιο φως θαρρείς ότι ξεχύνεται από τα γλυπτά του. Εμφανίζεται και εξαφανίζεται ανάλογα με τη χρονική στιγμή, τη θέση, τη σχέση που έχουμε μαζί τους. Το φως και ο χώρος, η ύλη και η μορφή βρίσκονται σε έναν επίπονο διάλογο δυναμικής έντασης στο έργο του. Παθιασμένα και σκληρά ο γλύπτης δούλεψε με τον πορφυρίτη, τον γρανίτη, τον χαλαζίτη, το μάρμαρο και το σίδερο για να εκφράσει τον οραματικό του κόσμο.

Εμπνευσμένα και διεισδυτικά αξιοποίησε το οξυγόνο και την ασετυλίνη χρησιμοποιώντας τη φλόγα σε υψηλή θερμοκρασία (περίπου 3.000 βαθμοί Κελσίου) για να κάμψει τη σκληρότητα της πέτρας φθάνοντας σε σημεία που η σμίλη αδυνατούσε να προσεγγίσει. Τεχνική που του έδινε τη δυνατότητα να κερδίσει μια ενδογενή κίνηση χωρίς να θρυμματίζει τη σκληρή ύλη.

Στην επιφάνεια των συμπαγών όγκων συχνά δημιουργούσε κενά, σαν κυψέλες, για να αναπτύξει τη μορφή σε βάθος. Η ανόργανη ύλη έτσι αποκτούσε μια άλλη διάσταση με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην απορροφά το φως αλλά να το εκπέμπει μπερδεύοντάς μας ως προς το σημείο της εκκίνησής του.

Σκλάβος Γεράσιμος, «Αστραπή», 1965. Μάρμαρο, 60 x 39 x 25 εκ.

Μετά από μια σύντομη περίοδο θητείας στην παραστατική απεικόνιση, στη διάρκεια της οποίας ενδιαφέρθηκε για την ψυχογραφική, αλλά συγχρόνως αφαιρετική απόδοση της ανθρώπινης μορφής, ο Γεράσιμος Σκλάβος πέρασε το 1959 στην αφαίρεση. Δουλεύοντας κυρίως με σκληρά υλικά - γρανίτη, χαλαζίτη, μάρμαρο, πορφυρίτη - και σπανιότερα με σίδερο ή ξύλο, τα οποία λάξευε απευθείας, δημιούργησε συνθέσεις περίοπτες στο πλαίσιο κυρίως της γεωμετρικής και, σε ορισμένες περιπτώσεις, της οργανικής αφαίρεσης. Το 1960 εφηύρε την "Τηλεγλυπτική", μια τεχνική που του επέτρεπε να σκαλίζει ευκολότερα τα υλικά του χρησιμοποιώντας φλόγα οξυγόνου και ασετιλίνης, για την οποία τιμήθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Πρωταρχικό ρόλο στην ανάδειξη των έργων του παίζει το φως, καθώς αποκαλύπτει τις εσοχές και τα ανοίγματα και προβάλλει τους όγκους, τις επιφάνειες, τη φύση και το χρώμα του υλικού. 

Εκτός από τη γλυπτική ασχολήθηκε επίσης με το σχέδιο και τη ζωγραφική, δημιουργώντας έργα που ακολουθούν το ύφος των γλυπτικών του συνθέσεων, από την αναπαράσταση ως την αφαίρεση.

Σκλάβος Γεράσιμος, «Ίκαρος», πριν το 1957. Μπρούντζος, 89 x 18 x 20 εκ.

Η γλυπτική του Σκλάβου διακρίνεται από τη μορφική πολυπλοκότητα, την αίσθηση της κίνησης, την εκφραστική λιτότητα, το αφαιρετικό πνεύμα, τα γεωμετρικά και μετακονστρουκτιβιστικά στοιχεία. Κύρια όμως χαρακτηρίζεται από τη βαθιά της πνευματικότητα. Ο Κριστιάν Ζερβός, φίλος και ένθερμος υποστηρικτής του, γράφει ότι το έργο του «είναι πραγματοποιημένο σε διάστημα μικρότερο από οκτώ χρόνια. Χάρη στην εκμετάλλευση του αχρησιμοποίητου ως τότε μορφικού πλούτου και την επανερμηνεία, με νέο και πρωτότυπο βλέμμα, των γερασμένων από τις χιλιετίες κανόνων, μπόρεσε να συνδυάσει τις ζωντανές δυνάμεις του ενστίκτου και τις επεμβάσεις του πνευματικού φωτός. Θα ήταν ευχή το έργο του να χρησιμεύσει σαν παράδειγμα για τις άλλες γενιές. Έργο της λεπτότητας του πνεύματος και της ποιητικής ευαισθησίας, διαυγεί μέσα στη γενική σύγχυση των σύγχρονων καλλιτεχνικών αξιών ειδικά σε μια εποχή που οι νόμοι της τέχνης ποδοπατούνται και απορρίπτονται».

Σκλάβος Γεράσιμος, «Αυτοπροσωπογραφία», 1956. Λάδι σε ξύλο, 33 x 23 εκ.

Ο Σκλάβος γεννήθηκε σε ένα μικρό χωριό της Κεφαλλονιάς, τα Ντομάτα, το 1927. Ήταν το τέταρτο από τα οκτώ παιδιά μιας αγροτικής οικογένειας. Εκεί έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια. Αργότερα προσπάθησε να εισαχθεί στη Σχολή Ικάρων αλλά απέτυχε. Πέρασε δύσκολες στιγμές και συνειδητά ζήτησε από τον συμπατριώτη του καθηγητή Α. Αλιβιζάτο να τον βοηθήσει να παρακολουθήσει το εργαστήριο γλυπτικής στην ΑΣΚΤ. Ως απόδειξη του ταλέντου του έδειξε μόνο δύο φωτογραφίες με έργα φτιαγμένα από χιόνι, όταν υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στη Μακεδονία. Φοίτησε στην ΑΣΚΤ με δάσκαλο τον Μιχαήλ Τόμπρο και συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Ecole des Beaux Arts με καθηγητές τους Adam, Gimond, Vencesse και παράλληλα στην Ακαδημία Grande Chaumiere με τον Zadkine. Το 1961 κέρδισε το Α´ Βραβείο Γλυπτικής και το Βραβείο Καλλιτεχνών στη Β´ Μπιενάλε Νέων του Παρισιού. Την ίδια χρονιά ο Κριστιάν και η Υβόννη Ζερβού του οργάνωσαν ατομική έκθεση στη γνωστή γκαλερί του Παρισιού Cahiers d' Art. Δύο χρόνια αργότερα εξέθεσε στη Λωζάννη, στην γκαλερί Panorama, και εγκαταστάθηκε στο ατελιέ που του παραχώρησε η βαρόνη Α. de Rothschild στο προάστιο του Παρισιού Levallois-Perret. 

«Το Δελφικό Φως» του Γεράσιμου Σκλάβου, μάρμαρο (1965 -1966). "The Light of Delphi" by Gerasimos Sklavos, marble (1965 - 1966).

Στον χώρο αυτό, μετά από σημαντικές εκθέσεις, θριαμβευτικές κριτικές και την εγκατάσταση των μνημειακών γλυπτών «Αδελφές αρετές», «Τα μάτια του ουρανού» και του περίφημου «Δελφικού φωτός» αντίστοιχα στο Μόντρεαλ, στη Νέα Υόρκη και τους Δελφούς, θα βρει τον τραγικό θάνατο. Ήταν μόλις 40 ετών, στις 28 Ιανουαρίου του 1967, όταν το περίφημο γλυπτό του «Η Φίλη που δεν έμενε» μοιραία τον καταπλάκωσε... Και ενώ ο Σκλάβος δεν άφηνε ποτέ το έργο του στο παιχνίδι της τύχης και της παραδοξότητας, η ζωή του επεφύλαξε το πιο απροσδόκητο τέλος.

Περιφρονημένο το «Δελφικό Φως» του

«Δελφικό Φως», σε πεντελικό κάτασπρο μάρμαρο (1965 - 66), σχετικά με το οποίο ο καλλιτέχνης έγραψε: «Στους Δελφούς λαμπάδιασε η ψυχή μου./ Τα σκήπτρα κατέχει το φως/. Τα σκήπτρα κατέχει το φως./ Πρέπει να τρέξεις/ γιατί το φως είναι λίγο/ και θα τελειώσει./ Τρέξε τρέξε/ μοιράζουν το φως/ κι είσαι μόνος».

Το «Δελφικό Φως» στάθηκε ο μεγαλύτερος οίστρος του και το αριστούργημά του, ν' ανεμίζει σα φλόγα με θαλασσινό αγέρα. Να 'ρχεται από την Ιτιά στο δελφικό αρχαϊκό ιερό τοπίο, γεμάτο μυστικισμό, συναρπαστικό, από τις Φαιδριάδες Πέτρες. Να σιγοτραγουδά η Κασταλία Πηγή, καθώς γαργαρίζει από τον Παρνασσό ως τον κάμπο κάτω στην Άμφισσα, με τις ασημόφυλλες ελιές και τη γαλάζια θάλασσα ως το Γαλαξίδι. Εκεί, με τους ήχους από τα κουδούνια των γιδοπροβάτων που βόσκουνε στον Παρνασσό, εμπνεύστηκε, συγκινήθηκε και δούλεψε για έντεκα μήνες, με ήλιο, καμίνι, βροχή, κρύο, χιόνι ο Σκλάβος.

Αυτό το θαυμαστό, με τη «διάσταση της ύλης της πέτρας» περίοπτο γλυπτό, έχει την περιπέτειά του. Ο Σκλάβος άρχισε να το δουλεύει στους Δελφούς από το 1965 και το τέλειωσε το 1966. Το προόριζε για το «καλλιτεχνικό» χωράφι στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο. Κι όμως βρίσκεται μαντρωμένο σε κήπο, σε ξενοδοχείο των Δελφών, πράγμα που δεν ήθελε ο γλύπτης. Όπως αποκάλυψε η αδερφή του Ελένη, στο κέντρο του σκάλισε μια τρύπα, όπου έριξε χώμα από τον πατρικό τους τάφο στην Κεφαλλονιά.

Μετά το θάνατό του, επί υπουργίας Μελίνας Μερκούρη, τ' αδέρφια του δωρίσανε το «Δελφικό Φως» στο ελληνικό Δημόσιο, όπως ήθελε ο καλλιτέχνης (η δωρεά δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως»), με σκοπό να στηθεί στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο, στους Δελφούς. Το δημόσιο δε φρόντισε να πάρει το έργο, που βρίσκεται ακόμα μαντρωμένο. Όπως είπε ο αδερφός του Νίκος, το δημόσιο ζητά τ' αδέρφια του να αναλάβουν να πάρουν το γλυπτό από το ξενοδοχείο, ώστε να το δώσουν στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο (!!!), πράγμα που απαιτεί πολύχρονη και πολυέξοδη διαδικασία.

Σκλάβος Γεράσιμος, «Η Φίλη που δεν Έμεινε», 1966. Γκρίζος γρανίτης, 233x35x23 εκ. Πρόκειται για το «μοιραίο» για τη ζωή του γλυπτό, που βρισκόταν στο εργαστήρι του στην περιοχή Λεβαλουά Περρέ, του Παρισιού, από το οποίο, στα 40 του χρόνια, καταπλακώθηκε, νύχτα, στις 28 Γενάρη 1967, και το οποίο βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, στο Κέντρο Ζορζ Πομπιντού.

Για το θανάσιμο χτύπημα από το γλυπτό «Η φίλη που δεν έμενε», το Γενάρη 1967, στο εργαστήρι του, ρώτησαν τον αδερφό του Νίκο «πώς έγινε το κακό;» και απάντησε μονολεκτικά: «Μυστήριο»! Η αδερφή του Ελένη έμαθε για την «κακή στιγμή», που το γλυπτό του 'σπασε το θώρακα και τον αυχένα. Νύχτα, 28 Γενάρη 1967, πήγε στο εργαστήρι του. Δεν υπήρχε φως. Ανεβαίνοντας, με σκοτάδι, προς το υπνοδωμάτιό του, σκόνταψε πάνω στο γλυπτό, που καθώς μετακινήθηκε τον καταπλάκωσε.

Σκλάβος Γεράσιμος, «Η τελευταία ενόραση», 1967. Μάρμαρο, 106 x 21 x 16 εκ. Με προαίσθηση, ίσως, έγραψε για το έργο: «Κι αν μείνει μες στο σκοτάδι/ γράψε με τα μάτια της ψυχής». (Το χειρόγραφο έχει στο αρχείο του το ζεύγος Θάνος και η Ελένη Κωνσταντινίδη).

Ήταν της ίδιας μέρας που ολοκλήρωσε, με κάποιο προαίσθημα, το μνημειακό γλυπτό «Η τελευταία ενόραση» (βρίσκεται στην Εθνική Γλυπτοθήκη).

Βίντεο με τα γλυπτά του Γεράσιμου Σκλάβου:

Βίντεο με τους πίνακες ζωγραφικής:
          

Βίντεο με τα σχέδια έργων του:

Πηγές: www.rizospastis.gr/story.do?id=4360413, Το Βήμα Online, Γεράσιμος Σκλάβος

Τι συνέβη την τελευταία μέρα των δεινοσαύρων. Here’s What Happened the Day the Dinosaurs Died

O κρατήρας του Τσιξουλούμπ, διαμέτρου 185 χιλιομέτρων, έχει διαβρωθεί και σήμερα δεν διακρίνεται από την επιφάνεια. Sixty-six million years ago, an asteroid struck eastern Mexico and wiped out the dinosaurs. Now scientists have a better idea of what that looked like. PHOTOGRAPH BY TIM PEAKE, ESA, NASA

Συνέβη μια ωραία πρωία του Μεσοζωικού αιώνα, πριν από περίπου 66 εκατομμύρια χρόνια. Όλα ήταν ήσυχα στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η χερσόνησος Γιουκατάν του Μεξικού, με δεινόσαυρους και υπερμεγέθη έντομα να περιφέρονται στα κωνοφόρα δάση και τους βαλτότοπους του Τσιξουλούμπ. Μερικά δευτερόλεπτα αργότερα, όλα είχαν καταστραφεί.

Ένας βράχος από το Διάστημα, μεγάλος σαν βουνό, πέφτει προς στη Γη με ταχύτητα 64.000 χιλιομέτρων την ώρα, και για μια στιγμή φαίνεται μεγαλύτερος και λαμπρότερος από τον Ήλιο καθώς σχίζει τον ουρανό. Μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου αργότερα, συντρίβεται και απελευθερώνει ενέργεια που εκτιμάται στα 100 τρισεκατομμύρια τόνους TNT, ή ένα δισεκατομμύριο βόμβες σαν της Χιροσίμα.

Η πρόσκρουση σκάβει τον γήινο φλοιό σε βάθος 30 χιλιομέτρων και δημιουργεί κρατήρα διαμέτρου 185 χιλιομέτρων. Εκατομμύρια κυβικά χιλιόμετρα πετρωμάτων εξαερώνονται και αρχίζουν ένα ντόμινο καταστροφής που εξαφανίζει το 75% των ζωντανών οργανισμών στη Γη, ανάμεσά τους και οι περισσότεροι δεινόσαυροι.

Η θεωρία της πρόσκρουσης διατυπώθηκε τη δεκαετία του 1980, ωστόσο η ανακάλυψη του κρατήρα του Τσιξουλούμπ στο Μεξικό τη δεκαετία του 1990 έδωσε για πρώτη φορά στους επιστήμονες μια εικόνα για το πού και το πότε, υπενθυμίζει το National Geographic.

Ο υπολογιστής πρόσκρουσης πιάνει δουλειά

This is a piece of the asteroid that made the Chicxulub Crater. PHOTOGRAPH BY FAITH TUCKER, NASA

Οι άμεσες επιπτώσεις του κομβικού βομβαρδισμού μπορούν να εκτιμηθούν με τον «υπολογιστή πρόσκρουσης» που αναπτύχθηκε από γεωεπιστήμονες του Πανεπιστημίου Πέρντιου της Ιντιάνα και του Imperial College του Λονδίνου. Ο χρήστης εισάγει τις βασικές παραμέτρους, όπως το μέγεθος, η ταχύτητα και η γωνία πρόσκρουσης εισερχόμενου αντικειμένου, και το πρόγραμμα αναλαμβάνει να δώσει μια εικόνα των άμεσων συνεπειών.

«Μπορείς να εισάγεις διαφορετικές αποστάσεις από το σημείο πρόσκρουσης και να δεις πώς τα αποτελέσματα αλλάζουν ανάλογα με την απόσταση» εξηγεί στο National Geographic η Τζοάνα Μόργκαν, μέλος της βρετανικής ερευνητικής ομάδας που ανοίγει την πρώτη γεώτρηση στον κρατήρα του Τσιξουλούμπ.

«Αν βρισκόσουν κοντά, ας πούμε σε ακτίνα 1.000 χιλιομέτρων από την πρόσκρουση, θα σκοτωνόσουν ακαριαία ή μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα» αναφέρει η ερευνήτρια.

Πράγματι, ο θάνατος θα ήταν βέβαιος για οποιονδήποτε βρισκόταν αρκετά κοντά για να δει την πύρινη σφαίρα, συμφωνεί ο Γκάρεθ Κόλινς, μέλος της ερευνητικής ομάδας που ανέπτυξε τον υπολογιστή πρόσκρουσης στο Imperial College.

Εννέα δευτερόλεπτα μετά την ώρα μηδέν, η θερμική ακτινοβολία της πρόσκρουσης τσιγαρίζει τον υποθετικό παρατηρητή μας. Οτιδήποτε μπορεί να καεί -θάμνοι, δέντρα και ολόκληρα δάση- φτάνει στο σημείο ανάφλεξης και πιάνει αυθόρμητα φωτιά από την ακτινοβολία.

Και μετά τη πυρκαγιά, έρχεται η ώρα, της πλημμύρας: ανάλογα με το ανάγλυφο της περιοχής, η πρόσκρουση πιστεύεται ότι σήκωνε τσουνάμι με ύψος μέχρι 305 μέτρα.

Σείστηκε η γη

These rocks were brought up by scientists from the Chicxulub Crater. PHOTOGRAPH BY DAVE SMITH, INTERNATIONAL OCEAN DISCOVERY PROGRAM

Σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, το τράνταγμα του κοσμικού χτυπήματος θα ξεπερνούσε τους 10,1 βαθμούς στην κλίμακα Ρίχτερ. «Ένα σεισμικό συμβάν αυτού του μεγέθους θα αντιστοιχούσε με το να εκδηλωθούν ταυτόχρονα όλοι οι σεισμοί του κόσμου τα τελευταία 160 χρόνια» λέει ο Ρικ Άστερ, καθηγητής Σεισμολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο και πρώην πρόεδρος της Σεισμολογικής Εταιρείας Αμερικής.

Περίπου 8 λεπτά μετά την ώρα μηδέν, συντρίμμια της πρόσκρουσης αρχίζουν να πέφτουν προς τη Γη, πνίγοντας τα πάντα σε ένα κάλυμμα από πυρωμένες πέτρες και στάχτη.

Περίπου 45 λεπτά αργότερα, ένας αφύσικος άνεμος χτυπά τον παρατηρητή με ταχύτητα 960 χιλιομέτρων την ώρα, ισοπεδώνοντας ό,τι είχε καταφέρει να μείνει όρθιο. Μαζί με τη ριπή φτάνει ο κρότος της πρόσκρουσης, ένα βιβλικό βουητό των 105 decibel, εκκωφαντικό σαν αεριωθούμενο που πετά σε χαμηλό ύψος.

Χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, σε περιοχές που παρέμειναν ασφαλείς από τις άμεσες επιπτώσεις, ο ουρανός πρώτα μαυρίζει από τον κουρνιαχτό και μετά φωτίζεται από συντρίμμια που εκτινάχθηκαν στο Διάστημα και μετά έπεσαν στην ατμόσφαιρα σαν πεφταστέρια.

«Δεν θα έμοιαζαν με κανονικούς διάττοντες αστέρες ή μετέωρα» εκτιμά ο Γκάρεθ Κόλινς του Imperial College. «Τα μετέωρα κινούνται με μεγαλύτερες ταχύτητες και καίγονται σε υψηλότερες θερμοκρασίες. Τα συντρίμμια θα εισέρχονταν στην ατμόσφαιρα σε μικρότερο ύψος και με μικρότερη ταχύτητα, εκπέμποντας κυρίως υπέρυθρη ακτινοβολία. Δεν είμαι σίγουρος με τι θα έμοιαζαν. Θα είχαν κάτι σαν κοκκινωπή λάμψη φαντάζομαι».

Σίγουρα θα πέρασε καιρός μέχρι να καθαρίσει η ατμόσφαιρα από την σκόνη. «Τις πρώτες ώρες το σκοτάδι θα ήταν σχεδόν απόλυτο» συνεχίζει ο Κόλινς. Για εβδομάδες, μήνες ή και χρόνια, ο πλανήτης έμεινε βυθισμένος στο ημίφως.

Η απόκοσμη λάμψη του τέλους

People gaze at Tristan the Tyrannosaurus rex in Berlin, Germany. Tristan was found in Montana and is one of the best preserved large dinosaur skeletons ever discovered. PHOTOGRAPH BY AXEL SCHMIDT, GETTY IMAGES

Κι όμως, μια απόκοσμη λάμψη διακρίνεται στον ορίζοντα. Πυρακτωμένα συντρίμμια που έπεσαν στο έδαφος προκαλούν πρωτοφανείς πυρκαγιές που τυλίγουν τη Γη και αφήνουν πίσω τους ένα στρώμα στάχτης, το οποίο παραμένει στα ιζήματα μέχρι και σήμερα ως μάρτυρας του μεγέθους της καταστροφής.

Όμως ο σημαντικότερος παράγοντας στη μαζική εξαφάνιση ειδών ήταν πιθανότατα το παγκόσμιο σκοτάδι, το οποίο μείωσε τη φωτοσύνθεση των φυτών σε δραματικά χαμηλά επίπεδα, και στέρησε έτσι από τη βασική πηγή τροφής τους τα περισσότερα μεγαλόσωμα ζώα.

Το φαινόμενο εκτιμάται ότι επιδεινώθηκε από τα θειούχα πετρώματα του Τσιξουλούμπ. Το θείο του υπεδάφους εκτινάχθηκε στην ατμόσφαιρα, αντέδρασε με υδρατμούς και σχημάτισε θειικό οξύ, το οποίο έπεσε στη Γη ως διαβρωτική βροχή από βιτριόλι.

Εκτός από θείο, όμως, τα ασβεστολιθικά πετρώματα του Τσιξουλούμπ πρέπει να απελευθέρωσαν κατά την πρόσκρουση γιγάντιες ποσότητες άνθρακα: δέκα δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, εκατό δισεκατομμύρια τόνους μονοξειδίου και ακόμα 100 δισεκατομμύρια τόνους μεθανίου, εκτιμά ο Ντέιβιντ Κρινγκ, γεωλόγος του Lunar and Planetary Institute.

Όταν ο ουρανός καθάρισε, τα αέρια αυτά πιστεύεται ότι προκάλεσαν ένα ακραίο φαινόμενο θερμοκηπίου, ανεβάζοντας δραματικά τη θερμοκρασία για δεκαετίες ή αιώνες. Κοντολογίς, αιτία της μαζικής εξαφάνισης ήταν το διπλό χτύπημα ενός πυρηνικού χειμώνα, τον οποίο ακολούθησε ένα επεισόδιο ακραίας παγκόσμιας θέρμανσης.

Υπάρχουν ωστόσο και εναλλακτικές θεωρίες, σύμφωνα με τις οποίες η εξαφάνιση των δεινόσαυρων προκλήθηκε από την πρόσκρουση του Τσιξουλούμπ σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες όπως γιγαντιαίες ηφαιστειακές εκρήξεις.

Ό,τι κι αν συνέβη, το αρχείο των απολιθωμάτων μαρτυρά ότι τουλάχιστον επτά στα δέκα είδη του πλανήτη εξαφανίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων όλων των τετράποδων ζώων με βάρος άνω των 25 κιλών.

Υπήρχαν όμως και αυτοί που επέζησαν της παγκόσμιας καταστροφής. Ανάμεσά τους μια ομάδα δεινόσαυρων που είχαν μάθει να πετούν, και ήταν οι πρόγονοι όλων των σημερινών πτηνών.

Και αυτό σημαίνει ότι, αντίθετα με την ευρέως διαδεδομένη άποψη, η πρόσκρουση του Τσιξουλούμπ δεν εξαφάνισε όλους τους δεινόσαυρους. Μερικοί πετούν σήμερα ανάμεσά μας, απόγονοι των ηρωικών επιζώντων.

Χαρτογράφησαν τις αμμοθύελλες του Άρη. Mars Atmospheric Temperature and Dust Storm Tracking

Οι αμμοθύελλες του Άρη είναι εξαιρετικά ισχυρές και επίμονες. Κάποιες καλύπτουν όλο τον πλανήτη και διαρκούν μερικούς μήνες. This graphic presents Martian atmospheric temperature data as curtains over an image of Mars taken during a regional dust storm. The temperature profiles extend from the surface to about 50 miles up. Temperatures are color coded, from minus 243 degrees Fahrenheit (purple) to minus 9 F (red). Image credit: NASA/JPL-Caltech

Είναι γνωστό ότι ένα από τα πιο συχνά φαινόμενα στον Άρη είναι αμμοθύελλες που εκδηλώνονται στην επιφάνεια του. Η μελέτη τους είναι πολύ σημαντική από την στιγμή που θέλουμε να δημιουργήσουμε αρχικά βάσεις και αργότερα αποικίες στον Κόκκινο Πλανήτη. Ομάδα επιστημόνων της NASA ολοκλήρωσαν την πρώτη χαρτογράφηση των αμμοθυελλών του Άρη. Τα στοιχεία είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντα όσο και εντυπωσιακά.

Οι τύποι

Οι ερευνητές μελέτησαν δεδομένα που κατέγραψαν οι δορυφόροι Μars Reconnaissance Orbiter και Mars Global Surveyor που μελετούν τον Άρη από το 1997 μέχρι και σήμερα. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στον Κόκκινο Πλανήτη εκδηλώνονται τρεις διαφορετικοί τύποι αμμοθύελλας την ίδια πάντα περίοδο η κάθε μια. Οι τρεις τύποι έλαβαν τις… κοινές ονομασίες A,B και C. Οι δύο πρώτοι τύποι αμμοθύελλας εκδηλώνονται στο νότιο ημισφαίριο του Άρη όταν εκεί επικρατεί η άνοιξη και το καλοκαίρι ενώ ο τρίτος τύπος εκδηλώνεται στο βόρειο ημισφαίριο αμέσως μετά την εκδήλωση των δύο πρώτων. Ο τρίτος τύπος εκδηλώνεται στο βόρειο ημισφαίριο όπου επικρατεί χειμώνας και διαφέρει κάθε φορά σε ένταση και έκταση.

Τα χαρακτηριστικά

This graphic shows Martian atmospheric temperature data related to seasonal patterns in occurrence of large regional dust storms. The data shown here were collected by the Mars Climate Sounder instrument on NASA's Mars Reconnaissance Orbiter over the course of one-half of a Martian year, during 2012 and 2013. The color coding indicates daytime temperatures of a layer of the atmosphere centered about 16 miles (25 kilometers) above ground level, corresponding to the color-key bar at the bottom of the graphic. Three regional dust storms indicated by increased temperatures are labeled A, B and C. A similar sequence of three large regional dust storms has been seen in atmosphere-temperature data from five other Martian years. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Ο πρώτος τύπος αρειανής αμμοθύελλας χαρακτηρίζεται από τους ερευνητές ως «τοπικός» φτάνει σε διάμετρο τα δύο χιλιάδες χλμ. και διαρκεί μερικές ημέρες. Ο δεύτερος τύπος χαρακτηρίζεται ως «περιφερειακός» και πρόκειται για αμμοθύελλες που καλύπτουν το 30% του Άρη και μπορεί να διαρκέσουν τρεις εβδομάδες. Ο τρίτος τύπος αμμοθύελλας κινείται από το βόρειο προς το νότιο ημισφαίριο και όταν φτάνει σε αυτό όπου επικρατούν οι αντίθετες καιρικές συνθήκες μετατρέπεται στον πρώτο τύπο.

Υπάρχει και ένας τέταρτος σπάνιος τύπος αμμοθύελλας ο οποίος καλύπτει ολόκληρο τον πλανήτη και μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες! Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης σημαντικά στοιχεία για το πώς σχηματίζονται αυτές οι αμμοθύελλες και διάφορα άλλα χρήσιμα δεδομένα όπως η θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε αυτές κ.α. Όλα αυτά τα στοιχεία δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters».

Είναι τετραδιάστατος ο εγκέφαλός μας; The Four-Dimensional Brain?

Είμαστε τρισδιάστατα όντα. Άρα και ο εγκέφαλός μας είναι ένα τρισδιάστατο αντικείμενο. Ή μήπως όχι; Current advances in neurosciences deal with the functional architecture of the central nervous system, paving the way for general theories that improve our understanding of brain activity. From topology, a strong concept comes into play in understanding brain functions, namely, the 4D space of a "hypersphere's torus", undetectable by observers living in a 3D world.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται μεγάλες προσπάθειες στις νευροεπιστήμες για να κατανοηθεί η λειτουργική αρχιτεκτονική του κεντρικού νευρικού συστήματος και να διατυπωθούν θεωρίες που θα περιγράψουν την κατανόηση της εγκεφαλικής λειτουργίας.

Σύμφωνα λοιπόν με την περίληψη του άρθρου με τίτλο «Towards a fourth spatial dimension of brain activity» των Arturo Tozzi και James F. Peters, για την ερμηνεία της εγκεφαλικής δραστηριότητας απαιτείται μια τέταρτη χωρική διάσταση!

Πρόκειται για μια περίεργη ιδέα που φιλοδοξεί να εξηγήσει τις εγκεφαλικές λειτουργίες διαμέσου της τοπολογίας. Εισάγεται η έννοια της υπερσφαίρας, ο τετραδιάστατος χώρος ενός «τόρου μιας υπερσφαίρας», στο πλαίσιο της λειτουργικής δραστηριότητας του εγκεφάλου. Ο τόρος μπορεί να συγκριθεί με ένα βιντεο γκέιμ με αεροπλάνα σε μια εναέρια μάχη: όταν το αεροπλάνο πετάει και συναντάει την μια άκρη της οθόνης, δεν καταστρέφεται, αλλά εμφανίζεται στην αντίθετη άκρη της οθόνης. Οι σκέψεις μας φαίνεται να παρουσιάζουν παρόμοια συμπεριφορά, δηλαδή έχουν την μοναδική ικανότητα να συνδέουν γεγονότα του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος σε μια ενιαία συνεκτική εικόνα, σαν να είχαμε τη δυνατότητα να βλέπουμε τις τρεις οθόνες του παρελθόντος-παρόντος-μέλλοντος «κολλημένες» μαζί σε ένα ψυχικό καλειδοσκόπιο.

Οι Tozzi και Peters υποθέτουν ότι οι λειτουργίες του εγκεφάλου είναι ενσωματωμένες σε μια αδιόρατη τέταρτη χωρική διάσταση και προτείνουν μια μέθοδο για τον εμπειρικό προσδιορισμό της. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, η νευροαπεικόνιση μπορεί να ψάξει για αποδείξεις της παρουσίας μιας τέταρτης διάστασης. Υποστηρίζουν ότι υπάρχει ένα τυπικό χαρακτηριστικό που αποκαλύπτει την ύπαρξη μιας λειτουργικής υπερσφαίρας: η ταυτόχρονη ενεργοποίηση περιοχών που βρίσκονται απέναντι μεταξύ τους στην τρισδιάστατη επιφάνεια του φλοιού. Η υπόθεση των Tozzi και Peters – που υποστηρίζονται από τα πρόσφατα ευρήματα – ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα λαμβάνει χώρα σε μια κλειστή τροχιά σαν ντόνατ βοηθά να λυθούν μακροχρόνια μυστήρια σχετικά με τις ψυχολογικές δραστηριότητες, όπως η αναπόληση, η ανάκτηση μνήμης και η ονειρική κατάσταση.

Το να χρησιμοποιούνται οι τοπολογικές έννοιες ως αναλογία για την περιγραφή των εγκεφαλικών λειτουργιών είναι θεμιτό. Έτσι, αν στην εργασία των Tozzi και Peters η έννοια της τέταρτης διάστασης στον εγκέφαλο χρησιμοποιείται μεταφορικά δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Αν όμως υπονοείται ότι μια τέταρτη χωρική διάσταση εμφανίζεται στην κλίμακα του μεγέθους ενός εγκεφάλου, τότε αυτό είναι μια μεγάλη ανοησία.

Πηγή: blogs.discovermagazine.com