Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 31 Αυγούστου 2016

Αστρονομικό θρίλερ με μυστηριώδες εξωγήινο σήμα. Hear me now? 'Strong signal' from sun-like star sparks alien speculation

Ρώσοι ερευνητές έπιασαν ένα ισχυρό σήμα από κοντινό άστρο και το κράτησαν κρυφό για δύο χρόνια. The signals seem to be coming from a sun-like star known as HD 164595 in the constellation Hercules, around 95 light years away. Pictured is an artist's impression of an alien star system.

Ρώσοι ραδιοαστρονόμοι «έπιασαν» ένα μυστηριώδες σήμα που προερχόταν από την περιοχή του άστρου HD-164595, σε απόσταση 95 ετών φωτός από τη Γη. Το περιστατικό συνέβη τον Μάιο του 2015, αλλά μόλις τώρα ενημερώθηκαν οι αστρονόμοι στον υπόλοιπο κόσμο. Εξ αρχής δημιουργήθηκε μια έξαψη, καθώς δεν αποκλείσθηκε η πιθανότητα το σήμα να προήλθε από κάποιο εξωγήινο πολιτισμό. Όμως οι αναζητήσεις που έκαναν τα αμερικανικά ραδιοτηλεσκόπια των προγραμμάτων SETI και Breakthrough, που αναζητούν ίχνη εξωγήινης νοημοσύνης, δεν κατάφεραν να βρουν κάτι - προς το παρόν τουλάχιστον.

Από που ήρθε

Scientists suggest the spike (pictured) may be the result of a natural phenomenon, such as 'microlensing', in which the star's gravity strengthens and focus signals from farther away.

Το άστρο HD-164595 βρίσκεται στον αστερισμό του Ηρακλή και είναι γνωστό ότι έχει τουλάχιστον έναν εξωπλανήτη γύρω του, χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη και άλλων.  Το ρωσικό ραδιοτηλεσκόπιο RATAN-600, διαμέτρου 577 μέτρων, που έκανε την ανακάλυψη, βρίσκεται στον βόρειο Καύκασο και στελεχώνεται από επιστήμονες της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

Οι Ρώσοι ερευνητές θεωρούνται σοβαροί, παρόλο που αδικαιολόγητα, σύμφωνα με δυτικούς συναδέλφους τους, άργησαν υπερβολικά να ενημερώσουν για το τι παρατήρησαν. Όμως η αδυναμία να ανιχνευθεί κάτι ανάλογο από τα ραδιοτηλεσκόπια στις ΗΠΑ, σημαίνει ότι είτε οι Ρώσοι ήσαν πολύ τυχεροί εκείνη τη στιγμή (παραδέχθηκαν ότι, παρά τις 39 προσπάθειές τους, δεν «έπιασαν» ξανά το σήμα), είτε ότι επρόκειτο για κάποια γήινη παρεμβολή, πχ από κάποιο δορυφόρο, που παραπλάνησε τους Ρώσους αστρονόμους.

A spike in radio signals coming from the direction of a sun-like star, HD 164595, is being followed up by alien-hunting telescopes. SETI is using the Allen Telescope Array (pictured) in northern California and the Boquete Optical SETI Observatory in Panama to confirm the data.

Η υπόθεση του ραδιοσήματος θα συζητηθεί τον επόμενο μήνα σε διεθνές αστρονομικό συνέδριο στο Μεξικό, ενώ αναμένεται και σχετική επιστημονική δημοσίευση. Στο μεταξύ διάφορα ραδιοτηλεσκόπια συνεχίζουν να «χτενίζουν» τον ουρανό. Υπενθυμίζεται ότι ανάλογη έξαψη είχε δημιουργήσει ένα μυστηριώδες ραδιοσήμα -γνωστό ως «Ουάου»- που είχε εντοπιστεί το 1977, αλλά και εκείνο δεν είχε ανιχνευθεί ξανά στη συνέχεια.

Τρίτη 16 Αυγούστου 2016

Ανάμεσα στην Κύπρο και την Κρήτη, ο αρχαιότερος βυθός του κόσμου. In the Mediterranean sea have found the oldest piece of ocean floor

Έχει ηλικία 340 εκατομμυρίων ετών, και δεν αποκλείεται να είναι απομεινάρι από την εποχή της υπερηπείρου Γκοντβάνα. A 23,000 square mile section of rock beneath the eastern Mediterranean (highlighted dark blue) could be the world's oldest region of oceanic crust, dating back up to 340 million years.

Με τα ηφαίστεια να αναβλύζουν λάβα και τις τεκτονικές πλάκες να κινούνται αέναα, ο γήινος φλοιός ανανεώνεται συνεχώς και σχεδόν κανένα τμήμα του δεν μένει ίδιο. Φαίνεται όμως ότι υπάρχει μια εξαίρεση: ένα κομμάτι φλοιού στην Ανατολική Μεσόγειο που δείχνει να έχει ηλικία 340 εκατομμυρίων ετών, και δεν αποκλείεται να είναι απομεινάρι από την εποχή της υπερηπείρου Γκοντβάνα.

Scientists believe the region of oceanic crust in the eastern Mediterranean formed part of the Tethys Ocean, which is thought to have begun forming around 340-320 million years ago (illustrated above).

Μελέτη στην επιθεώρηση «Nature Geoscience» εξετάζει τη Λεκάνη του Ηροδότου, μια βαθιά περιοχή της Μεσογείου ανάμεσα στην Κύπρο, την Κρήτη και την Αίγυπτο. Σε δύο αποστολές το 2012 και το 2014, το ισραηλινό ερευνητικό πλοίο RV Mediterranean Explorer πόντισε ένα ευαίσθητο μαγνητόμετρο και το έσυρε σε συνολική απόσταση 7.000 χιλιομέτρων, κινούμενο σε παράλληλες γραμμές.

Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να διαβάσουν τη μαγνητική υπογραφή του υποκείμενου φλοιού, η οποία εξαρτάται από τον προσανατολισμό του γήινου μαγνητικού πεδίου την εποχή που σχηματίστηκε το συγκεκριμένο τμήμα φλοιού από τη στερεοποίηση μάγματος.

The oldest known bit of oceanic crust is sitting at the bottom of the Mediterranean. incamerastock/Alamy Stock Photo

Αυτό που είδε η ερευνητική ομάδα είναι ότι το μαγνητικό πεδίο της Γης αντιστράφηκε πολλές φορές όσο σχηματιζόταν ο φλοιός, κάτι που άφησε ένα αποτύπωμα από εναλλασσόμενες μαγνητικές λωρίδες στα πετρώματα. Οι ίδιες λωρίδες, εξάλλου, σημαδεύουν τον φρέσκο ωκεάνιο φλοιό που σχηματίζεται ακόμα και σήμερα από την άνοδο μάγματος στη μέση του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού.

Pangaea was a supercontinent that as it split apart formed the continents that we see today (illustrated).

Η μέτρηση του αριθμού των μαγνητικών λωρίδων, σε συνδυασμό με προηγούμενες παρατηρήσεις, οδηγεί στην εκτίμηση ότι ο φλοιός της Λεκάνης του Ηροδότου έχει ηλικία 315 έως 265 εκατομμυρίων ετών. Αυτό, λένε οι συντάκτες της μελέτης, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για τμήμα του ωκεάνιου φλοιού της Τηθύος, ενός ωκεανού που χώριζε κάποτε τις υπερηπείρους της Γκοντβάνα και της Λαυρασίας. Η Μεσόγειος και η Ερυθρά Θάλασσα θεωρούνται τμήματα αυτού του αρχαίου ωκεανού.

The research found that a section of the oceanic crust beneath the eastern Mediterranean (highlighted on map above) may be the oldest on the planet.

Αν οι ερευνητές έχουν δίκιο, ο φλοιός ανάμεσα στην Κύπρο και την Κρήτη είναι ο αρχαιότερος γνωστός ωκεάνιος φλοιός. Θα ήταν πάντως δύσκολο να συλλεχθούν δείγματα, καθώς σήμερα είναι θαμμένος από ένα στρώμα ιζημάτων που φτάνει σε βάθος το εντυπωσιακό νούμερο των 15 χιλιομέτρων.

Πηγή: Nature Geoscience, DOI: 10.1038/ngeo2784

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2016

Υπήρχε ζωή στην Αφροδίτη; NASA Climate Modeling Suggests Venus May Have Been Habitable

Η Αφροδίτη μπορεί κάποτε να ήταν κατοικήσιμη σαν τη Γη. Observations suggest Venus may have had water oceans in its distant past. A land-ocean pattern like that above was used in a climate model to show how storm clouds could have shielded ancient Venus from strong sunlight and made the planet habitable. Credits: NASA

Η Αφροδίτη, που σήμερα αποτελεί μια σκέτη καυτή κόλαση, κάποτε μπορεί να είχε τελείως διαφορετικές συνθήκες και να ήταν για καιρό κατοικήσιμη όπως και η Γη, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις επιστημόνων της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), οι οποίες όμως βασίζονται σε κλιματικά μοντέλα με τη βοήθεια υπολογιστών και όχι σε απτά δεδομένα.

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Μάικλ Γουέι του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ της NASA, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ‘Geophysical Research Letters’ της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, θεωρούν πιθανό ότι κατά τα πρώτα δύο δισεκατομμύρια χρόνια ύπαρξης της Αφροδίτης υπήρχε ένας ρηχός ωκεανός με νερό, ενώ οι θερμοκρασίες ήσαν πολύ πιο χαμηλές από ό,τι σήμερα.

Τα υπολογιστικά μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν, είναι σχεδόν ίδια με εκείνα που χρησιμοποιήθηκαν για να προβλέψουν την μελλοντική εξέλιξη του κλίματος στον δικό μας πλανήτη, μόνο που «έτρεξαν» πίσω στον χρόνο.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η αρχαία Αφροδίτη μπορεί να ήταν ένας πολύς διαφορετικός πλανήτης σε σχέση με σήμερα», δήλωσε ο Γουέι. Στην τωρινή Αφροδίτη οι επιφανειακές θερμοκρασίες φθάνουν τους 462 βαθμούς Κελσίου, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου υδρατμοί (για νερό ούτε λόγος), ενώ η γεμάτη διοξείδιο του άνθρακα ατμόσφαιρα είναι 90 φορές πιο πυκνή από τη γήινη.

Εδώ και καιρό οι επιστήμονες πίστευαν ότι η Αφροδίτη σχηματίσθηκε από υλικά παρόμοια με της Γης, αλλά ακολούθησε ένα τελείως διαφορετικό εξελικτικό μονοπάτι. Οι μετρήσεις του σκάφους Pioneer (Πρωτοπόρος) της NASA στη δεκαετία του ’80 έδωσαν τις πρώτες ενδείξεις ότι ο γειτονικός πλανήτης μπορεί κάποτε να είχε ένα ωκεανό. Επειδή όμως η Αφροδίτη είναι πιο κοντά στον Ήλιο και έτσι δέχεται πολύ περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία, ο αρχικός αυτός ωκεανός εξατμίσθηκε.

Planet Venus is now a hellish world. Simulations using NASA's climate model, however, revealed that the second planet from the sun may have once been habitable. Credit: NASA/JPL | Wikipedia  

Όταν το νερό εξαφανίσθηκε, το διοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε δραματικά στην ατμόσφαιρά της, οδηγώντας σε ένα ανεξέλεγκτο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», οδηγώντας τελικά στον σημερινό κόσμο-κόλαση.

Όμως η νέα μελέτη δείχνει ότι, έως ότου γίνουν όλα αυτά, η Αφροδίτη επί περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια μπορεί να είχε συνθήκες φιλικές προς τη ζωή. Μάλιστα οι ερευνητές δεν αποκλείουν ότι η Αφροδίτη υπήρξε ο πρώτος κατοικήσιμος πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα, προτού η Γη αποκτήσει ανάλογες ευνοϊκές συνθήκες. Ακόμη εικάζουν ότι παρέμεινε έτσι έως πριν από 715 εκατομμύρια χρόνια περίπου. Μετά άρχισε η περιβαλλοντική κατρακύλα…

Πηγή: www.nasa.gov

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2016

Τα φαράγγια μεθανίου και υδρογονανθράκων του Τιτάνα. Cassini Finds Flooded Canyons on Titan

Στοιχεία του σκάφους Cassini αποκαλύπτουν πως τα φαράγγια βάθους έως 570 μέτρων του δορυφόρου του Κρόνου είναι γεμάτα μεθάνιο και υγρούς υδρογονάνθρακες. NASA's Cassini spacecraft pinged the surface of Titan with microwaves, finding that some channels are deep, steep-sided canyons filled with liquid hydrocarbons. One such feature is Vid Flumina, the branching network of narrow lines in the upper-left quadrant of the image. Credit: NASA/JPL-Caltech/ASI

Ορισμένα από τα βαθιά φαράγγια που καταλήγουν σε μια μεγάλη λιμνοθάλασσα μεθανίου στον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, είναι γεμάτα με υγρούς υδρογονάνθρακες. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τους μικρότερους παραπόταμους ενός εκτεταμένου δικτύου ποταμών που καταλήγουν στην περιοχή αυτή της «Λιγείας Θάλασσας» (Ligeia Mare).

Αναλύοντας τα στοιχεία του ραντάρ του σκάφους Cassini που είχε περάσει πάνω από τον δορυφόρο του Κρόνου το 2013, οι αστρονόμοι έχουν πλέον τις πρώτες άμεσες ενδείξεις πως αυτά τα φαράγγια, που έχουν πλάτος έως ένα χιλιόμετρο, βάθος 240 έως 570 μέτρα και πλαγιές με απότομες κλίσεις άνω των 40 μοιρών (ιδανικές για ριψοκίνδυνο σκι!), γεμίζουν με μεθάνιο και άλλους υδρονάνθρακες.

Το πυκνότερο δίκτυο οκτώ φαραγγιών καταλήγει στον μήκους 400 χιλιομέτρων ποταμό Vid Flumina, ο οποίος με τη σειρά του χύνεται στη λιμνοθάλασσα μεθανίου Ligeia Mare, τη δεύτερη μεγαλύτερη του Τιτάνα. Σε μερικά φαράγγια, η στάθμη των υγρών υδρογονανθράκων βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τη Ligeia Mare, ενώ σε άλλα είναι δεκάδες μέτρα ψηλότερα, πράγμα που οι επιστήμονες αποδίδουν σε μικρότερους παραπόταμους, οι οποίοι τροφοδοτούν τα φαράγγια με μεθάνιο και άλλους υδρογονάνθρακες.

Ένα απόκοσμο τοπίο με χαρακτηριστικά Γης

The canyons of Vid Flumina are seen in this view from Cassini's radar mapper. Credit: NASA/JPL-Caltech/ASI

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Βαλέριο Ποτζιάλι του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters» της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, επεσήμαναν ότι ο πυθμένας των φαραγγιών είναι εντυπωσιακά επίπεδος. 

«Η Γη είναι ζεστή και βραχώδης, με ποταμούς νερού, ενώ ο Τιτάνας είναι κρύος και παγωμένος, με ποταμούς μεθανίου. Παρόλα αυτά, είναι εντυπωσιακό πόσο παρόμοια χαρακτηριστικά συναντάμε στους δύο κόσμους», δήλωσε ο 'Αλεξ Χέις του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης.

Το Cassini, μια κοινή αποστολή της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας, (NASA), της Ευρωπαϊκής (ESΑ) και της Ιταλικής, ξεκίνησε την αποστολή του 1997 και έκτοτε επέτρεψε στους επιστήμονες να μελετήσουν από κοντά τον Κρόνο και το μεγάλο σύστημα των δακτυλίων και των δορυφόρων του. 

Οι θάλασσες (ή μεγάλες λίμνες) υδρογονανθράκων του Τιτάνα εντοπίσθηκαν για πρώτη φορά το 2006. Ο Τιτάνας είναι το μοναδικό σώμα - εκτός από τη Γη - στο ηλιακό μας σύστημα, που η επιφάνεια του εμφανίζει συνεχή διάβρωση από γεωλογικές διαδικασίες ευρείας κλίμακας, οι οποίες, μεταξύ άλλων, οδηγούν στη δημιουργία τεράστιων φαραγγιών. Μεγάλα φαράγγια υπάρχουν και αλλού, όπως στον Άρη (Vallis Marineris), όμως μόνο στον Τιτάνα μερικά από αυτά είναι ακόμη γεμάτα με υγρό. Οι επιστήμονες μάλιστα πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλά μικρότερα φαράγγια, που δεν έχουν καταφέρει ακόμη να παρατηρήσουν.

Τετάρτη 10 Αυγούστου 2016

Η ανάγνωση βιβλίων μας χαρίζει χρόνια. Book up for a longer life: readers die later, study finds

Félix Vallotton, Reader with Yellow Necklace, 1920. Όσοι διάβαζαν περίπου 3,5 ώρες την εβδομάδα, αντιμετώπιζαν κατά 17% μικρότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου από οποιοδήποτε αίτιο, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Survey of more than 3,500 people finds that reading books – markedly more than periodicals – appears to deliver a noticeable ‘survival advantage’.

Η ανάγνωση βιβλίων όχι μόνο κάνει καλό στο μυαλό και στον ίδιο τον εγκέφαλο απομακρύνοντας την πιθανότητα εκδήλωσης άνοιας - κάτι ήδη γνωστό- αλλά συνδέεται και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Οι άνθρωποι που διαβάζουν ένα βιβλίο έστω και για μισή ώρα κάθε μέρα (συνολικά 3,5 ώρες την εβδομάδα), μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά περίπου 20%, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Το όφελος από την ανάγνωση εφημερίδων και περιοδικών είναι πολύ μικρότερο.

Μελέτη για βιβλιοφάγους

Armand Rassenfosse, La Lecture, 1906. Ακόμα και μισή μέρα φάνηκε προσφέρει στην υγεία των βιβλιοφάγων σημαντικά οφέλη παρατείνοντας παράλληλα το προσδόκιμο ζωής τους.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια επιδημιολογίας Μπέκα Λέβι της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γέιλ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κοινωνικής ιατρικής «Social Science & Medicine», ανέλυσαν στοιχεία για 3.635 ανθρώπους, συσχετίζοντας τις αναγνωστικές συνήθειες καθενός, με τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του σε βάθος 12 ετών.

Διαπιστώθηκε ότι όσοι διάβαζαν περίπου 3,5 ώρες την εβδομάδα, ήταν κατά μέσο όρο 17% λιγότερο πιθανό να πεθάνουν πρόωρα από οποιοδήποτε αίτιο, ενώ για όσους διάβαζαν πάνω από 3,5 ώρες εβδομαδιαίως η πιθανότητα ήταν 23% μικρότερη.

Στη διάρκεια της 12ετούς μελέτης, πέθαναν το 27% των αναγνωστών βιβλίων και το 33% όσων δεν διάβαζαν καθόλου βιβλία. Όσα περισσότερα βιβλία διάβαζε κάποιος, τόσο μειωνόταν ο κίνδυνος θανάτου του.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η ανάγνωση βιβλίων βοηθά στον ύπνο, στην ψυχική διάθεση, στην καθυστέρηση της νόσου Αλτσχάιμερ κ.α.

Η νέα μελέτη, σύμφωνα με τη Λέβι, δείχνει ότι «η ανάγνωση βιβλίων ακόμη και για μισή ώρα καθημερινά προσφέρει σημαντικό πλεονέκτημα επιβίωσης, σε σχέση με όσους δεν διαβάζουν καθόλου. Και αυτό το πλεονέκτημα για τους αναγνώστες των βιβλίων ισχύει άσχετα με το εισόδημά τους, την μόρφωσή τους, την εξυπνάδα τους, το φύλο τους, την ηλικία τους, την οικογενειακή κατάστασή τους ή άλλες παραμέτρους».

Άλλο πράγμα το βιβλίο

Vincent Van Gogh, Nature morte avec Bible, Still life with Bible, 1885.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα βιβλία προάγουν το λεγόμενο βαθύ και αφοσιωμένο διάβασμα - περισσότερο από τις εφημερίδες, τα περιοδικά ή τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα - πράγμα που ωφελεί περισσότερο το νου και τον εγκέφαλο. Επιπλέον, το λεξιλόγιο, η λογική, η συγκέντρωση και η κριτική σκέψη ευνοούνται από τα βιβλία, ιδιότητες που επίσης συμβάλλουν στο πλεονέκτημα επιβίωσης που χαρίζει η ανάγνωσή τους.

Η έρευνα δεν έκανε διάκριση για το είδος των βιβλίων, όμως οι περισσότεροι συμμετέχοντες διάβαζαν λογοτεχνία. Μια μελλοντική έρευνα θα μελετήσει τις ωφέλειες των βιβλίων σε μεγαλύτερο βάθος, αναζητώντας απαντήσεις στο κατά πόσο τα ηλεκτρονικά βιβλία έχουν το ίδιο όφελος με τα παραδοσιακά έντυπα βιβλία, αν κάποιο είδος βιβλίων είναι σαφώς πιο «υγιεινό» κ.α.

Οι ερευνητές επεσήμαναν επίσης ότι ο μέσος άνθρωπος που συμμετείχε στην μελέτη, αφιέρωνε 3,9 ώρες την εβδομάδα στα βιβλία και 6,1 ώρες σε εφημερίδες και περιοδικά. Όπως είπαν, αν αυτή η τάση αντιστρεφόταν υπέρ των βιβλίων, θα υπήρχε μεγαλύτερο όφελος για την υγεία.

Ίχνη από έκρηξη σουπερνόβα 2,2 εκατ. ετών βρέθηκαν στη Γη. Time-resolved 2-million-year-old supernova activity discovered in Earth’s microfossil record

Μια έκρηξη σουπερνόβα πριν από πολλά πολλά χρόνια «έλουσε» τη Γη με εξωγήινα χημικά στοιχεία. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα «εξωγήινα» ισότοπα σιδήρου-60 που εντόπισαν έφτασαν ως τον πλανήτη μας με κάποια κατακλυσμική έκρηξη. A team of researchers from several institutions in Germany and Austria has found possible evidence of iron from a supernova in sediment cores taken from the floor of the Pacific Ocean. In their paper published in Proceedings of the National Academy of Sciences, the team describes how they analyzed the core samples and why they believe they hold evidence of an ancient supernova. Credit: NASA

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν στον πλανήτη μας την «υπογραφή» μιας έκρηξης υπερκαινοφανούς αστέρα (σουπερνόβα), η οποία συνέβη πριν από τουλάχιστον 2,2 εκατομμύρια χρόνια. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι η υπογραφή αυτή είναι «ζωντανή», καθώς οφείλεται σε ζωντανούς οργανισμούς, που είχαν αξιοποιήσει δεόντως τα εξωγήινα χημικά στοιχεία.

Όταν ένα γιγάντιο άστρο ολοκληρώνει τον κύκλο της ζωής του με την μορφή μιας κατακλυσμικής έκρηξης σουπερνόβα, διάφορα υλικά εκτοξεύονται στον διαστρικό χώρο, όπως ισότοπα σιδήρου-60.

Εξωγήινη ανακάλυψη

Το συγκεκριμένο ραδιοϊσότοπο δεν παράγεται με φυσικό τρόπο στη Γη, συνεπώς η παρουσία του παραπέμπει σε κάποια έκρηξη σουπερνόβα, το «αποτύπωμα» της οποίας έφθασε ως εδώ.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Σον Μπίσοπ του Τμήματος Φυσικής του Πολυτεχνείου του Μονάχου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), εντόπισαν άτομα σιδήρου-60 μέσα σε απολιθωμένους νανοκρυστάλλους μαγνητίτη, που είχαν παραχθεί από μικροοργανισμούς (τα λεγόμενα «μαγνητοτακτικά» βακτήρια). Τα δείγματα ελήφθησαν από δύο ιζήματα στον πυθμένα του Ειρηνικού ωκεανού.

Με τη χρήση εξελιγμένων μεθόδων ανάλυσης, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι τα εν λόγω ραδιοϊσότοπα, αφού ταξίδεψαν στο σύμπαν, έφθασαν στη Γη πριν από 2,2 έως 2,6 εκατ. χρόνια. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η χρονολόγηση αυτή συμπίπτει με μια περίοδο μαζικής εξαφάνισης πολλών ειδών, καθώς και με μια ψύχρανση του κλίματος, ενδείξεις ότι πιθανώς η Γη υπέστη τις συνέπειες της έκρηξης σουπερνόβα, η απόσταση της οποίας παραμένει άγνωστη.

Πηγή: Peter Ludwig et al. Time-resolved 2-million-year-old supernova activity discovered in Earth's microfossil record, Proceedings of the National Academy of Sciences (2016). DOI: 10.1073/pnas.1601040113

Τρίτη 9 Αυγούστου 2016

Επιταχυντής σωματιδίων αποκάλυψε... κρυφό πορτρέτο σε πίνακα του Ντεγκά. Hidden painting beneath Degas' 'Portrait of a Woman' revealed by Australian Synchrotron

Χάρη στις δυνατότητες ενός επιταχυντή σωματιδίων (συγχρότρου), ερευνητές στην Αυστραλία κατόρθωσαν να φέρουν στο φως το κρυφό πορτρέτο μιας δεύτερης νεαρής γυναίκας, που κρύβεται κάτω από το έργο «Πορτρέτο μιας γυναίκας» του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Εντγκάρ Ντεγκά. Edgar Degas' "Portrait of a Woman," left, and the image of a woman believed to be a 19th-century French model that was revealed underneath by a high-definition X-ray beam. Australian Synchrotron via AP

Χρησιμοποιώντας ως πηγή ακτινοβολίας Χ ένα συγχροτρόνιο και την μέθοδο φασματοσκοπίας με φθορισμό ακτίνων Χ (XRF), Aυστραλοί επιστήμονες κατάφεραν να αποκαλύψουν το κρυφό πορτρέτο μιας δεύτερης νεαρής γυναίκας, που κρύβεται κάτω από το έργο «Πορτρέτο γυναίκας» του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Edgar Degas.

Oι David Patterson and Daryl Howard κατά τη διάρκεια των ερευνών τους.  Dr David Patterson and Dr Daryl Howard complete final check and adjustment of the painting ahead of the experiment.  Photo: NGV/Australian Synchrotron

Το συγχροτρόνιο είναι ένας κυκλικός επιταχυντής φορτισμένων σωματιδίων που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας (ακτινοβολία σύγχροτρον). Η ακτινοβολία παράγεται καθώς τα φορτισμένα σωματίδια επιταχύνονται εξαιτίας της κεντρομόλου επιτάχυνσης.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Ντάριλ Χάουαρντ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση, πιστεύουν ότι η κρυμμένη γυναίκα είναι το μοντέλο Έμα Ντομπινί, που είχε ποζάρει και σε άλλους πίνακές του. «Αυτό που είναι αληθινά συναρπαστικό, είναι ότι μπορέσαμε να προσθέσουμε ένα ακόμη έργο τέχνης του Ντεγκά, που πλέον μπορεί να δει όλος ο κόσμος», δήλωσε ο Χάουαρντ.

Using colour techniques to reconstruct the hidden painting. Photo: NGV/Australian Synchrotron

Ήταν ήδη γνωστό από το 1922 ότι ο εν λόγω πίνακας, ο οποίος είχε δημιουργηθεί στο τέλος της δεκαετίας του 1870, κάλυπτε έναν προηγούμενο πίνακα. Οι συμβατικές ακτίνες Χ αρχικά είχαν αποκαλύψει το περίγραμμα ενός άλλου πορτρέτου, αλλά χρειάσθηκαν οι αυξημένες δυνατότητες ενός επιταχυντή, του Αυστραλιανού Συγχρότρου (άρχισε να λειτουργεί το 2008), που γεννά πολύ πιο ισχυρές ακτίνες Χ και εικόνες με ανάλυση 31,6 μεγαπίξελ, για να έλθουν στο φως οι λεπτομέρειες του κρυμμένου πίνακα.

Το πορτρέτο είναι ανοκλήρωτο και δείχνει ότι ο καλλιτέχνης είχε κάνει αρκετές προσπάθειες να τελειοποιήσει τα χαρακτηριστικά του προσώπου. Είναι πιθανό ότι το πορτρέτο αυτό παρέμεινε στο εργαστήριό του για επτά έως δέκα χρόνια, εωσότου ο γάλλος ζωγράφος αποφασίσει να το καλύψει με ένα άλλο πίνακα, κάτι που τότε συνηθιζόταν.

Portrait of a Woman by Edgar Degas. Photo: NGV

Όπως διευκρίνισαν οι ερευνητές, ασφαλώς το αρχικό πορτρέτο θα παραμείνει κρυμμένο. «Σεβόμαστε τις επιλογές του Ντεγκά και τιμούμε την τελική σύνθεσή του. Αναμφίβολα είναι ένα έργο με το οποίο ο καλλιτέχνης ήταν ευχαριστημένος, καθώς αποτελεί τον ολοκληρωμένο και υπογεγραμμένο πίνακά του», δήλωσε η δρ Βάρκοε-Κοκς της Εθνικής Πινακοθήκης της Βικτόρια στη Μελβούρνη, που απέκτησε το «Πορτρέτο μιας γυναίκας» το 1937.

Η ακτινοβολία των συγχρότρων αποτελεί μια μη κατατρεπτική τεχνική που αξιοποιείται ολοένα συχνότερα για την μελέτη της ύλης σε διάφορα πεδία (φυσική, βιολογία, χημεία, αρχαιολογία, τέχνη κ.α.).

Πηγή: ww.smh.com.au