Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Παρασκευή 2 Σεπτεμβρίου 2016

Φως στην πανούκλα της εποχής του Ιουστινιανού. Medieval victim reveals secrets of the Plague of Justinian

Νέα στοιχεία για την πανώλη που χτύπησε την Ευρώπη την εποχή του Ιουστινιανού εντόπισαν οι επιστήμονες. Adult woman AE1175 (left) and adult man AE1176 (right) excavated at Altenerding and found positive for presence of Y. pestis © State Collection of Anthropology and Palaeoanatomy Munich). The arrow shows the third Molar sampled from individual AE1175 from which the Altenerding high coverage genome was obtained. Grave goods of individual AE1175 and AE1176 typical of the middle of the 6th century (©Archaeological State Collection Munich), Grave goods not shown true to scale). Credit: State Collection of Anthropology and Palaeoanatomy Munich

Οι επιστήμονες για πρώτη φορά έχουν πλέον μια ολοκληρωμένη γενετική εικόνα για το βακτήριο που προκάλεσε την θανατηφόρα πανώλη (πανούκλα) την εποχή του Ιουστινιανού και η οποία υπολογίζεται ότι έστειλε στον θάνατο περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους (το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού), όχι μόνο στο Βυζάντιο και στη Μεσόγειο, αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές της  Ευρώπης.

Το δόντι

Geographical map specifying the location of the archaeological site "Altenerding". The other site, where Y. pestis has been identified, and its genome has been previously reconstructed (Wagner et al. 2014), is the cemetery of Aschheim, which is located approximately 20 km southwest of Altenerding. *Wagner DM, Klunk J, Harbeck M, Devault A, Waglechner N, Sahl JW, Enk J, BirdsellDN, Kuch M, Lumibao C. 2014. Yersinia pestis and the Plague of Justinian 541-543 AD: A genomic analysis. The Lancet Infectious Diseases 14(4):319-26. Credit: State Collection of Anthropology and Palaeoanatomy Munich

Η νέα μελέτη βασίσθηκε στην ανάλυση του δοντιού ενός θύματος της πανούκλας στη Γερμανία - παραμένει άγνωστο πώς έφθασε έως εκεί ο παθογόνος μικροοργανισμός. Το γενετικό δείγμα ελήφθη από τον σκελετό ενός ατόμου που είχε θαφτεί στην πόλη Αλτερνέντινγκ κοντά στο Μόναχο και είχε πεθάνει από τη νόσο γύρω στο 570 μ.Χ.

Η πανώλη του Ιουστινιανού υπήρξε η πρώτη πανδημία της εν λόγω λοιμώδους νόσου στον κόσμο. Εκδηλώθηκε σε διαδοχικά κύματα μεταξύ του 6ου και του 8ου αιώνα μ.Χ., εξασθενώντας την αυτοκρατορία του Βυζαντίου. Προκλήθηκε από το ίδιο είδος βακτηρίου (Yersinia pestis) που προκάλεσε την κατοπινή ολέθρια πανδημία στην μεσαιωνική Ευρώπη του 14ου αιώνα, γνωστή και ως «Μαύρος Θάνατος».

Skulls of both plague victims buried together in one grave at the Altenerding cemetery. Right: Individual 1175 (female, 25-30 years old) left: individual 1176, (male, 20 to 25 years old). The Yersinia pestis genome was extracted from individual 1175. Credit: State Collection of Anthropology and Palaeoanatomy Munich

Οι ερευνητές (μεταξύ των οποίων η Ελληνίδα Μαρία Σπύρου), με επικεφαλής τον Γιοχάνες Κράουζε του γερμανικού Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας στην Ιένα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Molecular Biology and Evolution», βρήκαν ότι τρία γονίδια του εν λόγω βακτηρίου, που έφεραν μοναδικές μεταλλάξεις, ήσαν πιθανώς τα κατ' εξοχήν «ένοχα» για την θεαματική εξάπλωση της πανώλης. Η πανούκλα «συνοδεύει» την ανθρωπότητα εδώ και τουλάχιστον 5.000 χρόνια και οι επιστήμονες παρακολουθούν στενά τυχόν αναζωπύρωσή της.

Πηγή: Molecular Biology and EvolutionDOI: 10.1093/molbev/msw1 

Εκπληκτικό κρυοηφαίστειο στη Δήμητρα. Massive ice volcano discovered on dwarf planet Ceres

Μια από τις εικόνες που έδωσε στη δημοσιότητα η NASA από το κρυοηφαίστειο της Δήμητρας. Έχει ύψος πέντε χλμ. και ξερνά λιωμένο πάγο. Ceres' lonely mountain, Ahuna Mons, is seen in this simulated perspective view. The elevation has been exaggerated by a factor of two. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA/PSI

Τα τελευταία στοιχεία που έστειλε στη Γη το διαστημικό σκάφος Dawn της NASA που μελετά τον πλανήτη νάνο Δήμητρα αποκαλύπτουν την ύπαρξη ενός τεράστιου κρυοηφαιστείου που ξερνά λιωμένο πάγο αντί για καυτή λάβα, καθώς επίσης πολλών μικρομεσαίων κρατήρων και αρκετών επιφανειακών ρωγμών. Ολα αυτά είναι ενδείξεις έντονων και πολύπλοκων εσωτερικών γεωλογικών διαδικασιών που θυμίζουν αντίστοιχες στη Γη.

H xαρτογράφηση

A view of the Ahuna Mons region, derived from a digital terrain model and images from the Framing Camera on board the Dawn spacecraft. Image Credit: Ruesch et a.,l Science 2016

Για πρώτη φορά οι επιστήμονες παρουσίασαν, σε έξι ξεχωριστές επιστημονικές δημοσιεύσεις στην επιθεώρηση «Science», την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα -και απρόσμενη- εικόνα για το μεγαλύτερο αντικείμενο στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία. Το Dawn συνεχίζει να βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Δήμητρα και να στέλνει νέα δεδομένα.

Με βάση τα έως τώρα στοιχεία, η Δήμητρα διαθέτει ένα τουλάχιστον μεγάλο ηφαίστειο πάγου (γνωστό και ως κρυοηφαίστειο), το Αχούνα Μονς, το οποίο εκτιμάται ότι δημιουργήθηκε σχετικά πρόσφατα, πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια.

Perspective view of Ahuna Mons in false-colour derived from the Dawn framing camera data. The bluish colour of the mountain's flanks probably reflects a compositional change. The mountain is 4km -high and 17km-wide. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Προς το παρόν παραμένει ασαφές με ποιά υλικά τροφοδοτείται το κρυομάγμα του εν λόγω ηφαιστείου, ύψους περίπου τεσσάρων χιλιομέτρων, που είναι και το υψηλότερο όρος της Δήμητρας, περίπου το ήμισυ του Έβερεστ. Το κρυομάγμα πιθανώς αποτελείται από ένα μίγμα αλάτων χλωρίου ή αμμωνίας και παγωμένου νερού. Πιθανά - αλλά όχι σίγουρα- κρυοηφαίστεια έχουν εντοπισθεί επίσης στον Πλούτωνα και ίσως στον δορυφόρο Τιτάνα του Κρόνου. Πάντως ορισμένοι πλανητικοί επιστήμονες δεν έχουν ακόμη πεισθεί ότι όντως το Αχούνα Μονς είναι κρυοηφαίστειο και περιμένουν περισσότερα στοιχεία επ' αυτού.

Ο πλανήτης

Scientists with NASA's Dawn mission were surprised to find that Ceres has no clear signs of truly giant impact basins. This image shows both visible (left) and topographic (right) mapping data from Dawn. Credit: NASA/JPL-Caltech/SwRI

Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι η επιφάνεια της Δήμητρας, όπου η μέση θερμοκρασία είναι μείον 113 βαθμοί Κελσίου, αποτελείται από ένα παράξενο μίγμα βράχων και πάγου σε ποσοστό 60% και 40% αντίστοιχα, που οι επιστήμονες δεν έχουν δει αλλού στο ηλιακό μας σύστημα.

Η Δήμητρα που έχει ηλικία 4,5 δισ. ετών, διαθέτει στην επιφάνειά της πολύ νερό σε μορφή πάγου, η προέλευση του οποίου παραμένει επίσης απροσδιόριστη. Δεν αποκλείεται μάλιστα να υπάρχουν μεγάλες ποσότητες υπόγειου νερού ή και ένας υπόγειος ωκεανός, όπως στον δορυφόρο Εγκέλαδο, αν και το πιθανότερο είναι ότι αυτός υπήρξε κάποτε, αλλά όχι πια σήμερα. Ό,τι κι αν συμβαίνει, οι ερευνητές θεωρούν πιθανό ότι η Δήμητρα μπορεί ακόμη και τώρα να φιλοξενήσει (μικροβιακή) ζωή.

Ακόμη, οι επιστήμονες ανακάλυψαν στο νάνο πλανήτη φορτισμένα ηλιακά σωματίδια, καθώς ο ηλιακός άνεμος αλληλεπιδρά με τη Δήμητρα, από το οποίο συμπεραίνεται ότι η τελευταία ίσως διαθέτει μια ασθενή ατμόσφαιρα.

Η αποστολή

High resolution Dawn framing camera image of Ahuna Mons. Image width is 30km. Image Credit: NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA

Το Dawn, μία αποστολή κόστους 467 εκατομμυρίων δολαρίων, εκτοξεύθηκε το το 2007. Μεταξύ Ιουλίου 2011-Σεπτεμβρίου 2012 τέθηκε σε τροχιά γύρω από τον μεγάλο αστεροειδή Εστία (το δεύτερο μεγαλύτερη σώμα στη ζώνη αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία) και τον Μάρτιο του 2015 έφθασε στη Δήμητρα. Είναι η πρώτη διαστημοσυσκευή στην ιστορία που στο ίδιο ταξίδι τέθηκε σε τροχιά γύρω από δύο διαδοχικά ουράνια σώματα.

Analysis of images from NASA's Dawn mission reveals that dwarf planet Ceres hosts an unexpectedly young cryovolcano that formed with the past billion years. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/Katrina Jackson

Πρόσφατα η NASA επέκτεινε για μια διετία την αποστολή του Dawn και, παράλληλα, έδωσε εντολή στο σκάφος να ανέβει σε υψηλότερη τροχιά, στα 1.460 χιλιόμετρα, από τα 385 χλμ. που εκινείτο έως τώρα. Ο λόγος είναι για να εξοικονομηθούν καύσιμα (υδραζίνη), που θα επιτρέψουν την παράταση της αποστολής. Το σκάφος θα συνεχίσει να μελετά την μορφολογία της Δήμητρας και τις γεωλογικές διαδικασίες της.

Τετάρτη 31 Αυγούστου 2016

Αστρονομικό θρίλερ με μυστηριώδες εξωγήινο σήμα. Hear me now? 'Strong signal' from sun-like star sparks alien speculation

Ρώσοι ερευνητές έπιασαν ένα ισχυρό σήμα από κοντινό άστρο και το κράτησαν κρυφό για δύο χρόνια. The signals seem to be coming from a sun-like star known as HD 164595 in the constellation Hercules, around 95 light years away. Pictured is an artist's impression of an alien star system.

Ρώσοι ραδιοαστρονόμοι «έπιασαν» ένα μυστηριώδες σήμα που προερχόταν από την περιοχή του άστρου HD-164595, σε απόσταση 95 ετών φωτός από τη Γη. Το περιστατικό συνέβη τον Μάιο του 2015, αλλά μόλις τώρα ενημερώθηκαν οι αστρονόμοι στον υπόλοιπο κόσμο. Εξ αρχής δημιουργήθηκε μια έξαψη, καθώς δεν αποκλείσθηκε η πιθανότητα το σήμα να προήλθε από κάποιο εξωγήινο πολιτισμό. Όμως οι αναζητήσεις που έκαναν τα αμερικανικά ραδιοτηλεσκόπια των προγραμμάτων SETI και Breakthrough, που αναζητούν ίχνη εξωγήινης νοημοσύνης, δεν κατάφεραν να βρουν κάτι - προς το παρόν τουλάχιστον.

Από που ήρθε

Scientists suggest the spike (pictured) may be the result of a natural phenomenon, such as 'microlensing', in which the star's gravity strengthens and focus signals from farther away.

Το άστρο HD-164595 βρίσκεται στον αστερισμό του Ηρακλή και είναι γνωστό ότι έχει τουλάχιστον έναν εξωπλανήτη γύρω του, χωρίς να αποκλείεται η ύπαρξη και άλλων.  Το ρωσικό ραδιοτηλεσκόπιο RATAN-600, διαμέτρου 577 μέτρων, που έκανε την ανακάλυψη, βρίσκεται στον βόρειο Καύκασο και στελεχώνεται από επιστήμονες της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

Οι Ρώσοι ερευνητές θεωρούνται σοβαροί, παρόλο που αδικαιολόγητα, σύμφωνα με δυτικούς συναδέλφους τους, άργησαν υπερβολικά να ενημερώσουν για το τι παρατήρησαν. Όμως η αδυναμία να ανιχνευθεί κάτι ανάλογο από τα ραδιοτηλεσκόπια στις ΗΠΑ, σημαίνει ότι είτε οι Ρώσοι ήσαν πολύ τυχεροί εκείνη τη στιγμή (παραδέχθηκαν ότι, παρά τις 39 προσπάθειές τους, δεν «έπιασαν» ξανά το σήμα), είτε ότι επρόκειτο για κάποια γήινη παρεμβολή, πχ από κάποιο δορυφόρο, που παραπλάνησε τους Ρώσους αστρονόμους.

A spike in radio signals coming from the direction of a sun-like star, HD 164595, is being followed up by alien-hunting telescopes. SETI is using the Allen Telescope Array (pictured) in northern California and the Boquete Optical SETI Observatory in Panama to confirm the data.

Η υπόθεση του ραδιοσήματος θα συζητηθεί τον επόμενο μήνα σε διεθνές αστρονομικό συνέδριο στο Μεξικό, ενώ αναμένεται και σχετική επιστημονική δημοσίευση. Στο μεταξύ διάφορα ραδιοτηλεσκόπια συνεχίζουν να «χτενίζουν» τον ουρανό. Υπενθυμίζεται ότι ανάλογη έξαψη είχε δημιουργήσει ένα μυστηριώδες ραδιοσήμα -γνωστό ως «Ουάου»- που είχε εντοπιστεί το 1977, αλλά και εκείνο δεν είχε ανιχνευθεί ξανά στη συνέχεια.

Τρίτη 16 Αυγούστου 2016

Ανάμεσα στην Κύπρο και την Κρήτη, ο αρχαιότερος βυθός του κόσμου. In the Mediterranean sea have found the oldest piece of ocean floor

Έχει ηλικία 340 εκατομμυρίων ετών, και δεν αποκλείεται να είναι απομεινάρι από την εποχή της υπερηπείρου Γκοντβάνα. A 23,000 square mile section of rock beneath the eastern Mediterranean (highlighted dark blue) could be the world's oldest region of oceanic crust, dating back up to 340 million years.

Με τα ηφαίστεια να αναβλύζουν λάβα και τις τεκτονικές πλάκες να κινούνται αέναα, ο γήινος φλοιός ανανεώνεται συνεχώς και σχεδόν κανένα τμήμα του δεν μένει ίδιο. Φαίνεται όμως ότι υπάρχει μια εξαίρεση: ένα κομμάτι φλοιού στην Ανατολική Μεσόγειο που δείχνει να έχει ηλικία 340 εκατομμυρίων ετών, και δεν αποκλείεται να είναι απομεινάρι από την εποχή της υπερηπείρου Γκοντβάνα.

Scientists believe the region of oceanic crust in the eastern Mediterranean formed part of the Tethys Ocean, which is thought to have begun forming around 340-320 million years ago (illustrated above).

Μελέτη στην επιθεώρηση «Nature Geoscience» εξετάζει τη Λεκάνη του Ηροδότου, μια βαθιά περιοχή της Μεσογείου ανάμεσα στην Κύπρο, την Κρήτη και την Αίγυπτο. Σε δύο αποστολές το 2012 και το 2014, το ισραηλινό ερευνητικό πλοίο RV Mediterranean Explorer πόντισε ένα ευαίσθητο μαγνητόμετρο και το έσυρε σε συνολική απόσταση 7.000 χιλιομέτρων, κινούμενο σε παράλληλες γραμμές.

Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να διαβάσουν τη μαγνητική υπογραφή του υποκείμενου φλοιού, η οποία εξαρτάται από τον προσανατολισμό του γήινου μαγνητικού πεδίου την εποχή που σχηματίστηκε το συγκεκριμένο τμήμα φλοιού από τη στερεοποίηση μάγματος.

The oldest known bit of oceanic crust is sitting at the bottom of the Mediterranean. incamerastock/Alamy Stock Photo

Αυτό που είδε η ερευνητική ομάδα είναι ότι το μαγνητικό πεδίο της Γης αντιστράφηκε πολλές φορές όσο σχηματιζόταν ο φλοιός, κάτι που άφησε ένα αποτύπωμα από εναλλασσόμενες μαγνητικές λωρίδες στα πετρώματα. Οι ίδιες λωρίδες, εξάλλου, σημαδεύουν τον φρέσκο ωκεάνιο φλοιό που σχηματίζεται ακόμα και σήμερα από την άνοδο μάγματος στη μέση του Ατλαντικού και του Ειρηνικού Ωκεανού.

Pangaea was a supercontinent that as it split apart formed the continents that we see today (illustrated).

Η μέτρηση του αριθμού των μαγνητικών λωρίδων, σε συνδυασμό με προηγούμενες παρατηρήσεις, οδηγεί στην εκτίμηση ότι ο φλοιός της Λεκάνης του Ηροδότου έχει ηλικία 315 έως 265 εκατομμυρίων ετών. Αυτό, λένε οι συντάκτες της μελέτης, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για τμήμα του ωκεάνιου φλοιού της Τηθύος, ενός ωκεανού που χώριζε κάποτε τις υπερηπείρους της Γκοντβάνα και της Λαυρασίας. Η Μεσόγειος και η Ερυθρά Θάλασσα θεωρούνται τμήματα αυτού του αρχαίου ωκεανού.

The research found that a section of the oceanic crust beneath the eastern Mediterranean (highlighted on map above) may be the oldest on the planet.

Αν οι ερευνητές έχουν δίκιο, ο φλοιός ανάμεσα στην Κύπρο και την Κρήτη είναι ο αρχαιότερος γνωστός ωκεάνιος φλοιός. Θα ήταν πάντως δύσκολο να συλλεχθούν δείγματα, καθώς σήμερα είναι θαμμένος από ένα στρώμα ιζημάτων που φτάνει σε βάθος το εντυπωσιακό νούμερο των 15 χιλιομέτρων.

Πηγή: Nature Geoscience, DOI: 10.1038/ngeo2784

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2016

Υπήρχε ζωή στην Αφροδίτη; NASA Climate Modeling Suggests Venus May Have Been Habitable

Η Αφροδίτη μπορεί κάποτε να ήταν κατοικήσιμη σαν τη Γη. Observations suggest Venus may have had water oceans in its distant past. A land-ocean pattern like that above was used in a climate model to show how storm clouds could have shielded ancient Venus from strong sunlight and made the planet habitable. Credits: NASA

Η Αφροδίτη, που σήμερα αποτελεί μια σκέτη καυτή κόλαση, κάποτε μπορεί να είχε τελείως διαφορετικές συνθήκες και να ήταν για καιρό κατοικήσιμη όπως και η Γη, σύμφωνα με νέες εκτιμήσεις επιστημόνων της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA), οι οποίες όμως βασίζονται σε κλιματικά μοντέλα με τη βοήθεια υπολογιστών και όχι σε απτά δεδομένα.

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον Μάικλ Γουέι του Ινστιτούτου Διαστημικών Μελετών Γκόνταρντ της NASA, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό ‘Geophysical Research Letters’ της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, θεωρούν πιθανό ότι κατά τα πρώτα δύο δισεκατομμύρια χρόνια ύπαρξης της Αφροδίτης υπήρχε ένας ρηχός ωκεανός με νερό, ενώ οι θερμοκρασίες ήσαν πολύ πιο χαμηλές από ό,τι σήμερα.

Τα υπολογιστικά μοντέλα που χρησιμοποιήθηκαν, είναι σχεδόν ίδια με εκείνα που χρησιμοποιήθηκαν για να προβλέψουν την μελλοντική εξέλιξη του κλίματος στον δικό μας πλανήτη, μόνο που «έτρεξαν» πίσω στον χρόνο.

«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι η αρχαία Αφροδίτη μπορεί να ήταν ένας πολύς διαφορετικός πλανήτης σε σχέση με σήμερα», δήλωσε ο Γουέι. Στην τωρινή Αφροδίτη οι επιφανειακές θερμοκρασίες φθάνουν τους 462 βαθμούς Κελσίου, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου υδρατμοί (για νερό ούτε λόγος), ενώ η γεμάτη διοξείδιο του άνθρακα ατμόσφαιρα είναι 90 φορές πιο πυκνή από τη γήινη.

Εδώ και καιρό οι επιστήμονες πίστευαν ότι η Αφροδίτη σχηματίσθηκε από υλικά παρόμοια με της Γης, αλλά ακολούθησε ένα τελείως διαφορετικό εξελικτικό μονοπάτι. Οι μετρήσεις του σκάφους Pioneer (Πρωτοπόρος) της NASA στη δεκαετία του ’80 έδωσαν τις πρώτες ενδείξεις ότι ο γειτονικός πλανήτης μπορεί κάποτε να είχε ένα ωκεανό. Επειδή όμως η Αφροδίτη είναι πιο κοντά στον Ήλιο και έτσι δέχεται πολύ περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία, ο αρχικός αυτός ωκεανός εξατμίσθηκε.

Planet Venus is now a hellish world. Simulations using NASA's climate model, however, revealed that the second planet from the sun may have once been habitable. Credit: NASA/JPL | Wikipedia  

Όταν το νερό εξαφανίσθηκε, το διοξείδιο του άνθρακα αυξήθηκε δραματικά στην ατμόσφαιρά της, οδηγώντας σε ένα ανεξέλεγκτο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», οδηγώντας τελικά στον σημερινό κόσμο-κόλαση.

Όμως η νέα μελέτη δείχνει ότι, έως ότου γίνουν όλα αυτά, η Αφροδίτη επί περίπου δύο δισεκατομμύρια χρόνια μπορεί να είχε συνθήκες φιλικές προς τη ζωή. Μάλιστα οι ερευνητές δεν αποκλείουν ότι η Αφροδίτη υπήρξε ο πρώτος κατοικήσιμος πλανήτης στο ηλιακό μας σύστημα, προτού η Γη αποκτήσει ανάλογες ευνοϊκές συνθήκες. Ακόμη εικάζουν ότι παρέμεινε έτσι έως πριν από 715 εκατομμύρια χρόνια περίπου. Μετά άρχισε η περιβαλλοντική κατρακύλα…

Πηγή: www.nasa.gov

Παρασκευή 12 Αυγούστου 2016

Τα φαράγγια μεθανίου και υδρογονανθράκων του Τιτάνα. Cassini Finds Flooded Canyons on Titan

Στοιχεία του σκάφους Cassini αποκαλύπτουν πως τα φαράγγια βάθους έως 570 μέτρων του δορυφόρου του Κρόνου είναι γεμάτα μεθάνιο και υγρούς υδρογονάνθρακες. NASA's Cassini spacecraft pinged the surface of Titan with microwaves, finding that some channels are deep, steep-sided canyons filled with liquid hydrocarbons. One such feature is Vid Flumina, the branching network of narrow lines in the upper-left quadrant of the image. Credit: NASA/JPL-Caltech/ASI

Ορισμένα από τα βαθιά φαράγγια που καταλήγουν σε μια μεγάλη λιμνοθάλασσα μεθανίου στον Τιτάνα, τον μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, είναι γεμάτα με υγρούς υδρογονάνθρακες. Κάτι ανάλογο συμβαίνει με τους μικρότερους παραπόταμους ενός εκτεταμένου δικτύου ποταμών που καταλήγουν στην περιοχή αυτή της «Λιγείας Θάλασσας» (Ligeia Mare).

Αναλύοντας τα στοιχεία του ραντάρ του σκάφους Cassini που είχε περάσει πάνω από τον δορυφόρο του Κρόνου το 2013, οι αστρονόμοι έχουν πλέον τις πρώτες άμεσες ενδείξεις πως αυτά τα φαράγγια, που έχουν πλάτος έως ένα χιλιόμετρο, βάθος 240 έως 570 μέτρα και πλαγιές με απότομες κλίσεις άνω των 40 μοιρών (ιδανικές για ριψοκίνδυνο σκι!), γεμίζουν με μεθάνιο και άλλους υδρονάνθρακες.

Το πυκνότερο δίκτυο οκτώ φαραγγιών καταλήγει στον μήκους 400 χιλιομέτρων ποταμό Vid Flumina, ο οποίος με τη σειρά του χύνεται στη λιμνοθάλασσα μεθανίου Ligeia Mare, τη δεύτερη μεγαλύτερη του Τιτάνα. Σε μερικά φαράγγια, η στάθμη των υγρών υδρογονανθράκων βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο με τη Ligeia Mare, ενώ σε άλλα είναι δεκάδες μέτρα ψηλότερα, πράγμα που οι επιστήμονες αποδίδουν σε μικρότερους παραπόταμους, οι οποίοι τροφοδοτούν τα φαράγγια με μεθάνιο και άλλους υδρογονάνθρακες.

Ένα απόκοσμο τοπίο με χαρακτηριστικά Γης

The canyons of Vid Flumina are seen in this view from Cassini's radar mapper. Credit: NASA/JPL-Caltech/ASI

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον πλανητικό επιστήμονα Βαλέριο Ποτζιάλι του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters» της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης, επεσήμαναν ότι ο πυθμένας των φαραγγιών είναι εντυπωσιακά επίπεδος. 

«Η Γη είναι ζεστή και βραχώδης, με ποταμούς νερού, ενώ ο Τιτάνας είναι κρύος και παγωμένος, με ποταμούς μεθανίου. Παρόλα αυτά, είναι εντυπωσιακό πόσο παρόμοια χαρακτηριστικά συναντάμε στους δύο κόσμους», δήλωσε ο 'Αλεξ Χέις του Πανεπιστημίου Κορνέλ της Νέας Υόρκης.

Το Cassini, μια κοινή αποστολή της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας, (NASA), της Ευρωπαϊκής (ESΑ) και της Ιταλικής, ξεκίνησε την αποστολή του 1997 και έκτοτε επέτρεψε στους επιστήμονες να μελετήσουν από κοντά τον Κρόνο και το μεγάλο σύστημα των δακτυλίων και των δορυφόρων του. 

Οι θάλασσες (ή μεγάλες λίμνες) υδρογονανθράκων του Τιτάνα εντοπίσθηκαν για πρώτη φορά το 2006. Ο Τιτάνας είναι το μοναδικό σώμα - εκτός από τη Γη - στο ηλιακό μας σύστημα, που η επιφάνεια του εμφανίζει συνεχή διάβρωση από γεωλογικές διαδικασίες ευρείας κλίμακας, οι οποίες, μεταξύ άλλων, οδηγούν στη δημιουργία τεράστιων φαραγγιών. Μεγάλα φαράγγια υπάρχουν και αλλού, όπως στον Άρη (Vallis Marineris), όμως μόνο στον Τιτάνα μερικά από αυτά είναι ακόμη γεμάτα με υγρό. Οι επιστήμονες μάλιστα πιστεύουν ότι υπάρχουν πολλά μικρότερα φαράγγια, που δεν έχουν καταφέρει ακόμη να παρατηρήσουν.

Τετάρτη 10 Αυγούστου 2016

Η ανάγνωση βιβλίων μας χαρίζει χρόνια. Book up for a longer life: readers die later, study finds

Félix Vallotton, Reader with Yellow Necklace, 1920. Όσοι διάβαζαν περίπου 3,5 ώρες την εβδομάδα, αντιμετώπιζαν κατά 17% μικρότερο κίνδυνο πρόωρου θανάτου από οποιοδήποτε αίτιο, σύμφωνα με τους επιστήμονες. Survey of more than 3,500 people finds that reading books – markedly more than periodicals – appears to deliver a noticeable ‘survival advantage’.

Η ανάγνωση βιβλίων όχι μόνο κάνει καλό στο μυαλό και στον ίδιο τον εγκέφαλο απομακρύνοντας την πιθανότητα εκδήλωσης άνοιας - κάτι ήδη γνωστό- αλλά συνδέεται και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Οι άνθρωποι που διαβάζουν ένα βιβλίο έστω και για μισή ώρα κάθε μέρα (συνολικά 3,5 ώρες την εβδομάδα), μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου κατά περίπου 20%, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Το όφελος από την ανάγνωση εφημερίδων και περιοδικών είναι πολύ μικρότερο.

Μελέτη για βιβλιοφάγους

Armand Rassenfosse, La Lecture, 1906. Ακόμα και μισή μέρα φάνηκε προσφέρει στην υγεία των βιβλιοφάγων σημαντικά οφέλη παρατείνοντας παράλληλα το προσδόκιμο ζωής τους.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την καθηγήτρια επιδημιολογίας Μπέκα Λέβι της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γέιλ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό κοινωνικής ιατρικής «Social Science & Medicine», ανέλυσαν στοιχεία για 3.635 ανθρώπους, συσχετίζοντας τις αναγνωστικές συνήθειες καθενός, με τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του σε βάθος 12 ετών.

Διαπιστώθηκε ότι όσοι διάβαζαν περίπου 3,5 ώρες την εβδομάδα, ήταν κατά μέσο όρο 17% λιγότερο πιθανό να πεθάνουν πρόωρα από οποιοδήποτε αίτιο, ενώ για όσους διάβαζαν πάνω από 3,5 ώρες εβδομαδιαίως η πιθανότητα ήταν 23% μικρότερη.

Στη διάρκεια της 12ετούς μελέτης, πέθαναν το 27% των αναγνωστών βιβλίων και το 33% όσων δεν διάβαζαν καθόλου βιβλία. Όσα περισσότερα βιβλία διάβαζε κάποιος, τόσο μειωνόταν ο κίνδυνος θανάτου του.

Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η ανάγνωση βιβλίων βοηθά στον ύπνο, στην ψυχική διάθεση, στην καθυστέρηση της νόσου Αλτσχάιμερ κ.α.

Η νέα μελέτη, σύμφωνα με τη Λέβι, δείχνει ότι «η ανάγνωση βιβλίων ακόμη και για μισή ώρα καθημερινά προσφέρει σημαντικό πλεονέκτημα επιβίωσης, σε σχέση με όσους δεν διαβάζουν καθόλου. Και αυτό το πλεονέκτημα για τους αναγνώστες των βιβλίων ισχύει άσχετα με το εισόδημά τους, την μόρφωσή τους, την εξυπνάδα τους, το φύλο τους, την ηλικία τους, την οικογενειακή κατάστασή τους ή άλλες παραμέτρους».

Άλλο πράγμα το βιβλίο

Vincent Van Gogh, Nature morte avec Bible, Still life with Bible, 1885.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι τα βιβλία προάγουν το λεγόμενο βαθύ και αφοσιωμένο διάβασμα - περισσότερο από τις εφημερίδες, τα περιοδικά ή τις αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα - πράγμα που ωφελεί περισσότερο το νου και τον εγκέφαλο. Επιπλέον, το λεξιλόγιο, η λογική, η συγκέντρωση και η κριτική σκέψη ευνοούνται από τα βιβλία, ιδιότητες που επίσης συμβάλλουν στο πλεονέκτημα επιβίωσης που χαρίζει η ανάγνωσή τους.

Η έρευνα δεν έκανε διάκριση για το είδος των βιβλίων, όμως οι περισσότεροι συμμετέχοντες διάβαζαν λογοτεχνία. Μια μελλοντική έρευνα θα μελετήσει τις ωφέλειες των βιβλίων σε μεγαλύτερο βάθος, αναζητώντας απαντήσεις στο κατά πόσο τα ηλεκτρονικά βιβλία έχουν το ίδιο όφελος με τα παραδοσιακά έντυπα βιβλία, αν κάποιο είδος βιβλίων είναι σαφώς πιο «υγιεινό» κ.α.

Οι ερευνητές επεσήμαναν επίσης ότι ο μέσος άνθρωπος που συμμετείχε στην μελέτη, αφιέρωνε 3,9 ώρες την εβδομάδα στα βιβλία και 6,1 ώρες σε εφημερίδες και περιοδικά. Όπως είπαν, αν αυτή η τάση αντιστρεφόταν υπέρ των βιβλίων, θα υπήρχε μεγαλύτερο όφελος για την υγεία.