Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2016

Αρχαιότερος πολιτισμός στην Γη αυτός των Αβοριγίνων. Indigenous Australians most ancient civilization on Earth, DNA study confirms

Αυτό είναι το συμπέρασμα μεγάλης γενετικής ανάλυσης με επικεφαλής ελληνίδα επιστήμονα. A new population analysis of Indigenous Australians and Papuans shows they can trace their origins back to the very first arrivals on the continent about 50,000 years ago. Photograph: Matt Turner/Getty Images

Οι πρώτοι ιθαγενείς πληθυσμοί της Αυστραλίας, γνωστοί σήμερα ως Αβορίγινες, κατάγονται από τους ίδιους πληθυσμούς της Αφρικής, που εγκατέλειψαν τη «μαύρη ήπειρο» πριν από περίπου 72.000 χρόνια για να εξαπλωθούν σε όλη την Ευρώπη και στην Ασία.

Η συνεχής παρουσία αυτών των πρώτων τολμηρών εξερευνητών στην Αυστραλία, όπου έφθασαν πριν περίπου 50.000 χρόνια διασχίζοντας τον ωκεανό, τους καθιστά τον αρχαιότερο πολιτισμό του πλανήτη. Αυτό αποκαλύπτει η πιο ολοκληρωμένη έως σήμερα γενετική ανάλυση, με επικεφαλής μια Ελληνίδα γενετίστρια της διασποράς.

Η ανακάλυψη

Willandra Lakes where the oldest Australian "Mungo Man" was found (43,500 years old).

Η έρευνα, που έγινε σε συνεργασία με τις διάφορες κοινότητες των αυτοχθόνων, επιβεβαιώνει ότι όλοι οι σημερινοί Αβορίγινες κατάγονται απευθείας από εκείνους τους πρώτους «Αφρικανούς» μετανάστες που αποίκησαν την Αυστραλία.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την Άννα-Σαπφώ Μαλασπίνα, επίκουρη καθηγήτρια γενετικής του Ελβετικού Ινστιτούτου Βιοπληροφορικής, του Πανεπιστημίου της Βέρνης και του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, καθώς και τον δανό καθηγητή γενετικής Έσκε Βίλερσλεβ του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, ανέλυσαν το πλήρες γονιδίωμα 83 συγχρόνων Αβοριγίνων, καθώς και 25 κατοίκων της Παπούα Νέας Γουινέα.

«Η έρευνα δείχνει ότι στην πραγματικότητα υπήρξε μόνο ένα κύμα ανθρώπων, από τους οποίους προέρχονται όλοι οι σημερινοί μη-Αφρικανοί συμπεριλαμβανομένων των Αυστραλών» δήλωσε ο Βίλερσλεβ.

«Η μελέτη αυτή που διήρκεσε τρία χρόνια» δήλωσε η Μαλασπίνα, «είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας ανάμεσα σε ομάδες Αυστραλών ιθαγενών και επιστημόνων. Οριοθετεί την αρχή μιας καινούργιας εποχής, όπου  παραδοσιακοί  ιδιοκτήτες της γης, δηλαδή οι Αυστραλοί ιθαγενείς, και οι επιστήμονες συνεργάζονται στενά  προς κοινό τους όφελος. Τα δεδομένα, που αντιστοιχούν στην πρώτη συνολική μελέτη πλήρους γονιδιώματος σε επίπεδο πληθυσμών στην Αυστραλία, αποκαλύπτουν ότι η γενετική ποικιλομορφία της αυστραλιανής ηπείρου είναι αντίστοιχη σε μέγεθος με την ποικιλομορφία ανάμεσα στους Ευρωπαίους και τους κάτοικους της ανατολικής Ασίας, στηρίζοντας έτσι την άποψη ότι οι Αυστραλοί ιθαγενείς κατοικούν σε αυτήν την ήπειρο  για ένα  εξαιρετικά μεγάλο χρονικό διάστημα».

«Η γενετική διαφοροποίηση ανάμεσα στους Αβορίγινες Αυστραλούς είναι εντυπωσιακή. Οι ομάδες τους στη νοτιοδυτική Αυστραλία είναι γενετικά περισσότερο διαφορετικές από εκείνες στη βορειοανατολική Αυστραλία, από όσο διαφέρουν γενετικά μεταξύ τους π.χ. οι αυτόχθονες Αμερικανοί από τους Σιβηριανούς», πρόσθεσε. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Η εξάπλωση

New evidence supports the idea that there was just ‘one exit event’ – but once out of Africa, the Papuan and Aboriginal ancestors branched off early on, with some eventually reaching Australia, where they would remain isolated from the rest of the world for thousands of years.

Οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι (Homo sapiens), που εγκατέλειψαν την Αφρική πριν από 72.000 χρόνια, εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη και στην Ασία. Οι πρόγονοι των σημερινών Αβοριγίνων εκτιμάται ότι διαχωρίσθηκαν από τους υπόλοιπους πριν από 58.000 χρόνια. Συγκριτικά, οι πρόγονοι των Ευρωπαίων και των Ασιατών (αμφότεροι αφρικανικής καταγωγής) διαχωρίσθηκαν γενετικά πιο πρόσφατα, πριν από περίπου 42.000 χρόνια.

Οι πρόγονοι των Αβοριγίνων έφθασαν τελικά στην Αυστραλία πριν από περίπου 47.000 έως 50.000 χρόνια, σύμφωνα με τα αρχαιότερα απολιθώματα. Τότε ακόμη η Αυστραλία ήταν ενωμένη με τη Νέα Γουινέα και την Τασμανία. Όταν η στάθμη των υδάτων σταδιακά ανέβηκε, οι περιοχές αυτές, πριν από 10.000 χρόνια, διαχωρίσθηκαν μεταξύ τους γεωγραφικά.

Ενωμένη ή διαχωρισμένη, πάντως, η μακρινή ήπειρος κατοικείται συνεχώς εδώ και τουλάχιστον 50.000 χρόνια από απογόνους εκείνων των πρώτων μεταναστών. Από την άλλη, οι Αβορίγινες της Αυστραλίας και οι Παπούα της Νέας Γουινέα -για άγνωστους λόγους- φαίνεται ότι διαχωρίσθηκαν γενετικά πριν από 37.000 χρόνια, πολύ πριν οι δύο περιοχές διαχωρισθούν από τα νερά.

Η απομόνωση

Rock art at Mount Borradaile, Awunbarna, Arnhem Land. IMAGE: UIG VIA GETTY IMAGES

Οι πρόγονοι των Αβοριγίνων έζησαν σχεδόν τελείως απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο, μέχρι πριν από λίγες χιλιάδες χρόνια, όταν ήλθαν σε επαφή με μερικούς ασιατικούς πληθυσμούς, ενώ μόλις πρόσφατα, τον 18ο αιώνα, τους «επισκέφθηκαν» (αν αυτή είναι η σωστή λέξη...) οι Ευρωπαίοι.

Η έρευνα -στην οποία συμμετείχε ένας ακόμη ελληνικής επιστήμων, ο Γιώργος Αθανασιάδης του Κέντρου Ερευνών Βιοπληροφορικής του δανικού Πανεπιστημίου του Ώρχους- αποκαλύπτει επίσης ότι στο εσωτερικό της Αυστραλίας πριν από 31.000 χρόνια οι διάφορες κοινότητες των Αβοριγίνων είχαν ήδη γενετικά απομονωθεί μεταξύ τους, πιθανώς λόγω του δύσβατου και δυσπρόσιτου εδάφους, ιδίως εξαιτίας της ουσιαστικά αδιάβατης ερήμου στο κέντρο της ηπείρου.

Πριν εξάλλου από 4.000 χρόνια, η γενετική ανάλυση δείχνει ότι υπήρξε μια εκτεταμένη εσωτερική μετανάστευση από μια μυστηριώδη ομάδα ανθρώπων στα βορειοανατολικά της ηπείρου προς τις άλλες κατευθύνσεις, επηρεάζοντας καθοριστικά τον τρόπο ομιλίας και την κουλτούρα των κατοπινών Αβοριγίνων. Όμως ξαφνικά αυτοί οι εσωτερικοί μετανάστες εξαφανίστηκαν σαν «φαντάσματα» από το γενετικό αρχείο.

Η μετανάστευση

The research suggests all modern humans living today emerged from a single migration wave and then interbred with other extinct human species (illustrated).

Όλοι οι μη Αφρικανοί που ζουν σήμερα -οι Ευρωπαίοι, Ασιάτες κ.α.- έλκουν την καταγωγή τους σχεδόν αποκλειστικά από την τολμηρή εκείνη ομάδα των εξερευνητών-μεταναστών που έφυγαν από την κοιτίδα τους, την Αφρική, σε ένα μαζικό μεταναστευτικό κύμα πριν από περίπου 60.000 έως 75.000 χρόνια, σύμφωνα με νέες γενετικές μελέτες, τις πιο ολοκληρωμένες έως τώρα πάνω στην καταγωγή των σημερινών ανθρώπων.

Αυτό πάντως δεν αποκλείει ότι είχαν προηγηθεί μικρότερες μεταναστεύσεις από την Αφρική. Όμως εκείνοι οι πρώτοι-πρώτοι πρωτοπόροι γρήγορα εξαφανίστηκαν από προσώπου γης και έτσι τα ίχνη τους στο DNA των σημερινών ανθρώπων έχουν χαθεί σχεδόν τελείως. Το «αποτύπωμα» εκείνων των πρώιμων και όχι ιδιαίτερα πετυχημένων μεταναστεύσεων δεν ξεπερνά το 1% έως 2% του DNA των σημερινών ανθρώπων.

Παραμένει όμως ακόμη άγνωστο ή αποτελεί αιτία επιστημονικής διαμάχης πότε ακριβώς έγινε η «έξοδος» από την Αφρική, από ποιο ακριβώς σημείο της «μαύρης» ηπείρου και από ποιους ακριβώς πληθυσμούς στο εσωτερικό της Αφρικής. Οι νέες πάντως αναλύσεις DNA από συνολικά 787 ανθρώπους που ανήκουν σε πάνω από 270 διαφορετικούς πληθυσμούς ανά τη Γη, ενισχύουν την πεποίθηση των περισσοτέρων επιστημόνων πως ένα μοναδικό συμβάν «εξόδου» -και όχι πολλά- ήταν αυτό που καθόρισε το DNA των σημερινών ανθρώπων.

Οι διαφωνίες και τα ευρήματα

Aboriginal rock art in the Kimberley. Image via Flickr user Ian Cochrane

Έως τώρα, οι επιστήμονες συμφωνούσαν ότι οι ανατομικά σύγχρονοι άνθρωποι (Homo sapiens) αναδύθηκαν και εξελίχθηκαν στην Αφρική, αλλά διαφωνούσαν κατά πόσο η μετέπειτα μετανάστευσή τους προς την Ευρώπη και την Ασία έγινε σε διαδοχικά κύματα ή σε ένα μόνο.

Οι γενετικές ομοιότητες ανάμεσα στους γεωγραφικά απομακρυσμένους πληθυσμούς δείχνουν ξεκάθαρα ότι υπήρξε μόνο μια «έξοδος», δήλωσε ο καθηγητής γενετικής Ντέιβιντ Ράιχ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, επικεφαλής μιας από τρεις επιστημονικές μελέτες που παρουσιάσθηκαν στην επιθεώρηση «Nature». Επίσης, πρόσθεσε, οι νέες αναλύσεις δείχνουν ότι οι Αφρικανοί πρόγονοί μας είχαν αρχίσει να σχηματίζουν διαφορετικές ομάδες στο εσωτερικό της Αφρικής πριν από τουλάχιστον 200.000 χρόνια.

Η πρώτες έξοδοι

This illustration shows the interaction between modern and archaic human lineages according to a second study published, showing traces of an early out of Africa expansion that can still be seen within the genome of modern Sahul populations in Papua New Guinea.

Η δεύτερη μελέτη, με επικεφαλής τον Λούκα Παγκάνι του Τμήματος Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ, ανακάλυψε ότι το 2% του DNA των κατοίκων της Παπούα Νέας Γουινέα φαίνεται να προέρχεται από μια παλαιότερη ακόμα «έξοδο» από την Αφρική. Οι ερευνητές δήλωσαν ότι αυτά τα γενετικά ίχνη μιας πιθανής παλαιότερης μετανάστευσης «σκεπάστηκαν» σχεδόν τελείως από την κατοπινή μαζική «έξοδο».

Οι επιστήμονες μιας τρίτης μελέτης, με επικεφαλής τον Άλεξ Τίμερμαν του Πανεπιστημίου της Χαβάης, θεωρούν πιθανό ότι κατά τα τελευταία 125.000 χρόνια υπήρξαν συνολικά τέσσερα κύματα εξόδου από την Αφρική, υπό την πίεση των κλιματικών αλλαγών. Σε όλες τις περιπτώσεις οι μετανάστες πιθανώς ακολούθησαν τον τότε «πράσινο» βορειοανατολικό διάδρομο εξόδου μέσω της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής χερσονήσου. Οι πιθανές χρονολογίες των τεσσάρων μεταναστεύσεων είναι κατά προσέγγιση πριν από 100.000, 80.000, 55.000 και 37.000 χρόνια.

Πέρα από τις γενετικές αναλύσεις, απολιθώματα ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων έχουν βρεθεί σε Ισραήλ, Κίνα κ.α., τα οποία χρονολογούνται προ 80.000 έως 120.000 ετών. Αυτό ενισχύει τις απόψεις ορισμένων γενετιστών ότι υπήρξαν μεμονωμένες έξοδοι από την Αφρική πριν από την μεγάλη έξοδο, η οποία τελικά καθόρισε και το DNA των σημερινών ανθρώπων.

Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2016

Η μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου για τη Rosetta. New Vangelis album inspired by ESA's Rosetta mission

O Βαγγέλης Παπαθανασίου ταξιδεύει, για μία ακόμη φορά, στο Διάστημα… Vangelis has revealed details of upcoming album Rosetta, inspired by the European Space Agency mission of the same name. The 12-track suite was inspired by the 12-year operation that landed the Philae module on Comet P67 in 2014. The programme will end on September 30, when the Rosetta parent vehicle is slow-crashed on to the comet. The music was inspired after speaking to ESA astronaut Andre Kuipers, who was aboard the International Space Station at the time.

Κυκλοφόρησε το νέο άλμπουμ του Βαγγέλη Παπαθανασίου (Vangelis) με τίτλο “Rosetta”. Είναι εμπνευσμένο από την ομώνυμη διαστημική αποστολή της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας, που έθεσε διαστημικό σκάφος σε τροχιά γύρω από κομήτη, και επιπλέον προσγείωσε την διαστημοσυσκευή Philae, στην επιφάνειά του. Ένα επίτευγμα μοναδικό στην μέχρι σήμερα ιστορία της ανθρωπότητας.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου έχει γράψει έργα εμπνευσμένα από το Διάστημα, όπως η μουσική για την τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» και η «Μυθωδία» για διαστημική αποστολή της NASA.

«Η εξερεύνηση του Διαστήματος είναι ένα θέμα που με συναρπάζει από την παιδική μου ηλικία», έχει εξομολογηθεί ο Βαγγέλης Παπαθανασίου. Γι’ αυτό εξάλλου κι όταν βρέθηκε στον διαστημικό σταθμό της συγκεκριμένης αποστολής, η έμπνευση τον «επισκέφθηκε» απρόσμενα και του έδειξε τον δρόμο γι’ αυτές τις νέες συνθέσεις, τις οποίες αφιέρωσε σε όλους όσοι συνέπραξαν για την επιτυχία αυτού του προγράμματος, που βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, ως ένδειξη σεβασμού και εκτίμησης της σημαντικής προσπάθειάς τους.

Η επίσκεψη

Ανάμεσά τους είναι ο αστροναύτης Andre Kuipers, o οποίος συζήτησε πολλή ώρα με τον Έλληνα συνθέτη κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στον διαστημικό σταθμό, αλλά και το στέλεχος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος Carl Walker, ο οποίος δήλωσε χαρακτηριστικά: «Όταν συνδυάσαμε τις εικόνες της αποστολής με τη μουσική, νιώσαμε ότι αποτυπώνουν ακριβώς το πώς θα ένιωθαν οι άνθρωποι αν αντίκριζαν έναν κομήτη από κοντά. Με τη μουσική μπορείς να εντείνεις τα συναισθήματα και να δημιουργήσεις αναμνήσεις. Πιστεύω ότι αυτό που επιθυμούσε ο Vangelis ήταν να μοιραστεί μια ανάμνηση της αποστολής Rosetta μέσω της μουσικής του».

Here's something very rare: a suite of unreleased music Vangelis composed for the special edition of Carl Sagan's Cosmos in 1986, the tv documentary serie that originally started already in 1980. The suite is compiled from 6 Movement songs. I omitted the sixth movement since it's the same as the only song that is commercially released as Comet 16. The music is absolutely gorgeous. Vangelis uses both crystal clear digital synthesizers and his famous old analogues as well... absolutely fabulous combination of both worlds. It's incredible luck for us all that these movements saw the daylight.

Η σχέση του Βαγγέλη Παπαθανασίου και της μουσικής του δημιουργίας με το Διάστημα είναι μακρόχρονη και ιδιαίτερη στενή. Δεδομένου πως ο ίδιος πιστεύει ακράδαντα ότι η μουσική είναι μια ιερή βασική δύναμη του Σύμπαντος με σκοπό να ανυψώσει, να εμπνεύσει και να γιατρέψει την ανθρωπότητα, έχει γράψει σπουδαία έργα εμπνευσμένα από το Διάστημα και αφιερωμένα σ’ αυτό. Η πρώτη επαφή του με τον μαγικό κόσμο του Διαστήματος έγινε το 1980 μέσω της μουσικής που συνέθεσε για την αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» που αφορούσε στη σχέση του ανθρώπου με το Σύμπαν και στην ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Τη σειρά, η οποία τιμήθηκε με βραβείο Emmy, παρακολούθησαν περισσότεροι από 500 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 60 διαφορετικές χώρες.

Mythodea — Music for the NASA Mission: 2001 Mars Odyssey is a choral symphony by Greek electronic composer and artist Vangelis. Originally premiered in concert in 1993, it was published in 2001 by Vangelis' new record label Sony Classical, which also set up the NASA connection and promoted a new concert. The 2001 version of Mythodea was recorded and played on-stage by: Vangelis on synthesizers and keyboards, the London Metropolitan Orchestra augmented by two harpists, sopranos Kathleen Battle and Jessye Norman, the chorus of the Greek National Opera, and, for the concert only, the Seistron and Typana percussion ensembles. The concert was held in Athens, Greece on June 28, 2001, and the record was officially released on October 23, 2001, to coincide with the 2001 Mars Odyssey spacecraft entering the orbit of planet Mars. A video of the concert was released in early 2002.

Από τα κορυφαία έργα του διεθνούς Vangelis εξάλλου είναι και η «Μυθωδία», η οποία γράφτηκε για να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ 2001: Οδύσσεια στον Άρη και παρουσιάστηκε, σε α’ παγκόσμια εκτέλεση, το καλοκαίρι του 2001 στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, με τη συμμετοχή των διάσημων υψιφώνων Τζέσι Νόρμαν και Κάθλιν Μπαλτ και της Μητροπολιτικής Ορχήστρας του Λονδίνου. Η παρουσίαση του έργου εντυπωσίασε και προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον κόσμο.

Παράλληλα, το 2013 η ΝΑΣΑ επέλεξε και πάλι τον Βαγγέλη Παπαθανασίου για τη δημιουργία ενός μουσικού έργου που πλαισίωσε το βίντεο από την αποστολή ΗΡΑ, το οποίο παρουσίαζε, για πρώτη φορά, την ταυτόχρονη κίνηση της Γης και της Σελήνης. Η ΝΑΣΑ μάλιστα έχει απονείμει στον καταξιωμένο συνθέτη το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς, σε αναγνώριση της σημαντικής συνεισφοράς στο όραμά της, ενώ από το 1995 ο Αστεροειδής της Κύριας Ζώνης 6254 ονομάζεται 6354 Vangelis!

With less than a week before Vangelis' "Rosetta" album release, Decca has unveiled a lighthearted and fun website dedicated to the album at vangelisrosetta.com. The website features some music snippets from Vangelis' album, while giving the chance to play a shooter game featuring a little spaceship clearing a field of asteroids. On the website there are links to the recent music videos that were posted on YouTube, links to retailers where the album can be obtained, and some additional information.

Η αποστολή του διαστημικού σκάφους Rosetta ολοκληρώνεται στις στις 30 Σεπτεμβρίου. Η Rosetta θα ακολουθήσει την προσεδάφιση της διαστημοσυσκευής Philae στον κομήτη θα πέσει στην επιφάνεια του κομήτη 67P/C-G με μια ελεγχόμενη σύγκρουση.

Animation of Rosetta’s trajectory over the last two months of its mission at Comet 67P/Churyumov–Gerasimenko.  The animation begins in early August, when the spacecraft started flying elliptical orbits that brought it progressively closer to the comet at its closest approach. On 24 September 2016, Rosetta will leave its current close, flyover orbits and transfer into the start of a 16 x 23 km orbit that will be used to prepare and line up for the final descent. On the evening of 29 September (20:50 GMT) Rosetta will manoeuvre onto a collision course with the comet, beginning the descent from an altitude of 19 km. The spacecraft will fall freely, without further manoeuvres, collecting scientific data during the descent. The trajectory shown here was created from real data provided over the last month, but may not necessarily follow the exact comet distance because of natural deviations from the comet’s gravity and outgassing.

Κατά τη διάρκεια αυτής της καθόδου, θα είναι δυνατές μοναδικές επιστημονικές παρατηρήσεις, όπως πολύ υψηλής ανάλυσης φωτογραφίες και ευαίσθητες μετρήσεις των αερίων και της σκόνης του κομήτη, από τις πιο κοντινές αποστάσεις της Rosetta από τον κομήτη – μέχρι κι από την επιφάνεια (σχεδόν) του 67P/C-G.





Ανακαλύφθηκε ένας ακόμη εξωπλανήτης που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από δύο άστρα. Astronomers Confirm Existence of Giant Circumbinary Exoplanet 8,000 Light-Years Away

Η παρατήρηση του εξωπλανήτη OGLE-2007-BLG-349 έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» και η καινοτομία έγκειται στο ότι είναι η πρώτη φορά που επιβεβαιώθηκε ένας εξωπλανήτης σε τέτοιο διπλό αστρικό σύστημα με την τεχνική του βαρυτικού μικροφακού. Καλλιτεχνική απεικόνιση του διπλού συστήματος. Astronomers using the NASA/ESA Hubble Space Telescope have confirmed the existence of a Saturn-mass exoplanet in the binary system OGLE-2007-BLG-349L, located 8,000 light-years away towards the center of our Milky Way Galaxy. Artist’s impression of the Saturn-mass exoplanet OGLE-2007-BLG-349L(AB)b. Image credit: NASA / ESA / G. Bacon, STScI

Μια διεθνής αστρονομική ομάδα, στην οποία περιλαμβάνεται και ένας Έλληνας αστρονόμος της διασποράς, επιβεβαίωσε την ύπαρξη ενός ακόμη εξωπλανήτη, ο οποίος βρίσκεται σε τροχιά γύρω από ένα διπλό σύστημα άστρων σε απόσταση περίπου 8.000 ετών φωτός από τη Γη, προς το κέντρο του γαλαξία μας.

Η παρατήρηση του εξωπλανήτη OGLE-2007-BLG-349 έγινε με το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble και η καινοτομία έγκειται στο ότι είναι η πρώτη φορά που επιβεβαιώθηκε ένας εξωπλανήτης σε τέτοιο διπλό αστρικό σύστημα με την τεχνική του βαρυτικού μικροφακού. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται, εφόσον η βαρύτητα του κοντινότερου άστρου καμπυλώνει και ενισχύει το φως που εκπέμπει το μακρινότερο άστρο, όταν παροδικά τα δύο άστρα ευθυγραμμίζονται μεταξύ τους και με τη Γη. Αυτό βοηθά στον εντοπισμό τυχόν πλανητών γύρω από τα άστρα.

Που βρίσκεται

Hubble images of the system OGLE-2007-BLG-349L. Image credit: D.P. Bennett et al.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο εξωπλανήτης κινείται σε απόσταση περίπου 300 εκατομμυρίων μιλίων από το αστρικό δίδυμο, δηλαδή όσο απέχει από τον Ήλιο η ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη-Δία. Ο πλανήτης ολοκληρώνει μια πλήρη τροχιά γύρω από τα δύο άστρα κάθε επτά χρόνια. Τα δύο άστρα - δύο ερυθροί νάνοι- απέχουν μεταξύ τους μόνο επτά εκατομμύρια μίλια.

Η αρχική πιθανή ανακάλυψη του εξωπλανήτη και των μητρικών άστρων είχε γίνει το 2007 από επίγεια τηλεσκόπια, αλλά εκκρεμούσε η επιβεβαίωσή για την ύπαρξή του, που έγινε μόλις τώρα από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.

Οι περισσότεροι εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα, κινούναι πέριξ μονών άστρων. Οι λίγοι γύρω από διπλά άστρα έχουν εντοπισθεί κυρίως από την αποστολή Kepler.

Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον Ντέιβιντ Μπένετ της NASA, δημοσιεύεται στο περιοδικό αστρονομίας «Astronomical Journal». Μεταξύ των ερευνητών είναι ο Έλληνας αστρονόμος Γιάννης Τσάπρας του Ινστιτούτου Αστρονομίας του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης. Ο ίδιος ήταν ανάμεσα στην επιστημονική ομάδα που ανακάλυψε πρόσφατα τον πιθανώς φιλόξενο για ζωή εξωπλανήτη γύρω από το κοντινό άστρο Εγγύτατος β του Κενταύρου (Proxima b).

Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2016

Ανακοίνωση-έκπληξη της NASA για την Ευρώπη. NASA to Hold Media Call on Evidence of Surprising Activity on Europa

Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες υποπτεύονταν ότι κάτω από το έδαφος του δορυφόρου του Δία κρύβεται ένας μεγάλος ωκεανός. NASA will host a teleconference at 2 p.m. EDT Monday, Sept. 26, to present new findings from images captured by the agency’s Hubble Space Telescope of Jupiter’s icy moon, Europa. Astronomers will present results from a unique Europa observing campaign that resulted in surprising evidence of activity that may be related to the presence of a subsurface ocean on Europa. Surface of Jupiter's icy moon Europa. Image Credit: NASA

Συνέντευξη Τύπου για την επόμενη Δευτέρα ανακοίνωσε η NASA, με θέμα τον δορυφόρο του Δία Ευρώπη και ειδικότερα τις «απροσδόκητες ενδείξεις δραστηριότητας που φαίνεται να σχετίζονται με την ύπαρξη ενός ωκεανού στο υπέδαφος».

Η ανακοίνωση της αμερικανικής υπηρεσίας διαστήματος δεν δίνει άλλες πληροφορίες για τα ευρήματα που θα δημοσιοποιήσει, πέρα το ότι προέκυψαν από εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.

Εδώ και δεκαετίες, οι επιστήμονες υποπτεύονταν ότι κάτω από το έδαφος του δορυφόρου του Δία κρύβεται ένας μεγάλος ωκεανός. Ωστόσο, με δεδομένο πως δεν έχει σταλεί κάποιο ρομποτικό όχημα, το οποίο να εξερευνήσει επιτόπου την Ευρώπη, μέχρι σήμερα αυτή η υπόθεση δεν μπορούσε να επιβεβαιωθεί.

Αυτό που κάνει πάντως ακόμη πιο συναρπαστική την προοπτική επιβεβαίωσης της ύπαρξης ενός ωκεανού στο υπέδαφος είναι μία μελέτη τον περασμένο Μάιο ερευνητών από το Εργαστήριο Αεριοπροώθησης (JPL) της NASA, οι οποίοι προσδιόρισαν τη χημική σύσταση που θα πρέπει να έχουν αυτές οι ποσότητες ύδατος, αν υπάρχουν.

Έτσι, όπως βρήκαν, η χημική ισορροπία του αλμυρού νερού στην Ευρώπη θα είναι παρόμοια με αυτήν των γήινων ωκεανών. Κάτι που σημαίνει πως οι ποσότητες υδρογόνου και οξυγόνου θα πρέπει να είναι αρκετές για την ανάπτυξη ζωής, παρόλο που ο δορυφόρος δεν παρουσιάζει ηφαιστειακή δραστηριότητα.

This enhanced-color view from NASA's Galileo spacecraft shows an intricate pattern of linear fractures on the icy surface of Jupiter's moon Europa. Credits: NASA/JPL-Caltech/ SETI Institute

Παρόλο που τέτοιες μελέτες παραμένουν σε εντελώς θεωρητικό επίπεδο μέχρι να επιβεβαιωθεί τελεσίδικα η ύπαρξη του ωκεανού, αυτό δεν σημαίνει πως οι επιστήμονες δεν έχουν στοιχεία τα οποία να συνηγορούν σε αυτό το ενδεχόμενο. Πρώτα καλύτερα, το γεγονός ότι το ανάγλυφο του δορυφόρου είναι ασυνήθιστα ομοιογενές.

An artist’s impression of a plume of water erupting out of Europa’s surface. A mission in the mid-2020s could fly through these such a plume to determine the composition of the interior of the Jovian moon. Image Credit: NASA

Επιπλέον, υπάρχουν μετρήσεις που υποδεικνύουν πως από την Ευρώπη εκτινάσσονται πίδακες  νερού, ενώ πέρυσι επιστήμονες ανακοίνωσαν πως ορισμένες περιοχές της φαίνεται να καλύπτονται από αλμυρό νερό φαίνεται να καλύπτει ορισμένες  η έλλειψη ασυνήθιστα.

Με δεδομένη την απόστασή της από τον ήλιο, η μεγαλύτερη ποσότητα αυτού του νερού θα πρέπει να είναι σε κατάσταση πάγου. Ωστόσο, οι ερευνητές πιστεύουν πως οι ισχυρές παλιρροϊκές δυνάμει από τον Δία διατηρούν σε υγρή μορφή τον ωκεανό στο υπέδαφος.

Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις πως αυτές οι παλιρροϊκές δυνάμεις προκαλούν γεωλογικά φαινόμενα που μοιάζουν με τις κινήσεις τεκτονικών πλακών, τα οποία με τη σειρά τους ενδεχομένως έχουν οδηγήσει στη δημιουργία υδροθερμικών πηγών, όπου το νερό έχει πολύ υψηλή θερμοκρασία.

Could a liquid water ocean beneath the surface of Jupiter’s moon Europa have the ingredients to support life? Here's how NASA's mission to Europa would find out.

Μάλιστα, παρατηρήσεις με τηλεσκόπιο δείχνουν πως ίσως στην Ευρώπη υπάρχει διπλάσια ή και τριπλάσια ποσότητα νερού απ’ ό,τι στη Γη. Επομένως, αν τη Δευτέρα επιβεβαιωθεί η ύπαρξη αυτής της υγρής έκτασης, πιθανότατα θα επιταχύνει η NASA τη μη επανδρωμένη αποστολή στον δορυφόρο του Δία, τη μελέτη της οποίας χρηματοδότησε φέτος. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την συνέντευξη ΕΔΩ: http://www.nasa.gov/live



Η μαρμάρινη Γυμνή Γυναίκα του Çatalhöyük αποκαλύπτεται μετά από 9 χιλιετίες. Incredible discovery of intact female figurine from neolithic era in Turkey

Είναι ασυνήθιστο ότι αυτό το γυναικείο γλυπτό βρέθηκε σε άριστη κατάσταση κάτω από μια έδρα, δίπλα από ένα κομμάτι οψιανού που μάλλον είχε τοποθετηθεί εκεί για τελετουργικούς λόγους. This figurine was discovered at the neolithic site of Çatalhöyük in Turkey. It was carefully buried beneath a platform in a house, along with a valuable piece of obsidian. Made of marble, it's nearly 7 inches long. Credit: Çatalhöyük Research Project

Το ειδώλιο μιας γυναίκας σε αισθησιακή πόζα, το οποίο μάλιστα είναι σε άριστη κατάσταση, αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στον αστικό οικισμό Çatalhöyük της κεντρικής Τουρκίας, περιοχή όπου ανασκαφές φέρνουν στο φως απομεινάρια της νεολιθικής περιόδου. Συγκεκριμένα, έχουν βρεθεί περισσότερα από 2.000 γυναικεία γλυπτά, αλλά ανέπαφο, όπως το συγκεκριμένο, δεν ήταν κανένα μέχρι σήμερα. Επίσης, τα περισσότερα από αυτά αποτελούσαν φόρο τιμής στη Μητέρα, ενώ αυτό είναι το μοναδικό που φέρει λεπτομέρειες μιας πιο ντελικάτης τέχνης. 

Διακοσμητικά κέρατα βοοειδών στο Çatalhöyük. Φωτο: Verity Cridland 

Επίσης ασυνήθιστο, όπως παρατηρούν οι αρχαιολόγοι, είναι ότι αυτό το γυναικείο γλυπτό βρέθηκε σε άριστη κατάσταση κάτω από μια έδρα, δίπλα από ένα κομμάτι οψιανού που μάλλον είχε τοποθετηθεί εκεί για τελετουργικούς λόγους, ενώ τα περισσότερα ευρήματα των ειδικών στο ίδιο σημείο ήταν απομεινάρια γλυπτών φτιαγμένων από πηλό.

Το ειδώλιο χρονολογείται ανάμεσα στο 7100 και το 6000 π.Χ., γεγονός που το καθιστά το παλαιότερο της κατηγορίας του, περίπου 8.000 ετών δηλαδή. This female figure, though it resembles many others from the region, is unique because it's so well preserved and detailed. Its position dates it to the late classical phase of occupation, roughly 8,500-8,000 years ago. Credit: Çatalhöyük Research Projec

Για παράδειγμα, η Όμορφη Καθιστή Γυναίκα του Çatalhöyük, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα θηλυκής αρχετυπικής μορφής, που κάθεται σε έναν θρόνο ενώ γεννάει, βρέθηκε χωρίς κεφάλι και χωρίς το δεξί της χέρι, που ακουμπούσε σε κάτι που έμοιαζε με κεφάλι αιλουροειδούς, πάνθηρα ή λεοπάρδαλης, εικάζουν οι αρχαιολόγοι. Επιπροσθέτως, το ειδώλιο της γυμνής γυναίκας ίσως είναι το μεγαλύτερο που βρέθηκε στο Çatalhöyük: έχει μήκος 17 εκατοστά, πλάτος 11 εκατοστά και ζυγίζει ένα κιλό. Ξεπερνά σαφώς την καθιστή γυναίκα των 12 εκατοστών. Τα χέρια και τα πόδια του ειδωλίου είναι μικρά εν συγκρίσει με τις αναλογίες του στήθους, της κοιλιάς και των γλουτών. Εξαιτίας ακριβώς αυτών των αναλογιών και των μικρών ποδιών, οι ειδικοί εκτιμούν ότι το ειδώλιο δεν κατασκευάστηκε για να στέκεται όρθιο. 

Σκίτσο του ειδωλίου από την Kathryn Killackey. A detailed illustration of the figurine by Kathryn Killackey, who works with the Çatalhöyük Research Project.

Επίσης, είναι φτιαγμένο από μάρμαρο –άλλη μια ένδειξη σπανιότητας– το οποίο έχει λειανθεί με επιμονή στις λεπτομέρειες, όπως τα σχιστά μάτια, η επίπεδη μύτη που θυμίζει Μοντιλιάνι, το στόμα, ο αφαλός κ.λπ.  Το ειδώλιο χρονολογείται ανάμεσα στο 7100 και το 6000 π.Χ., γεγονός που το καθιστά το παλαιότερο της κατηγορίας του, περίπου 8.000 ετών δηλαδή. Τα υπερβολικά τονισμένα γυναικεία χαρακτηριστικά –τα μεγάλα στήθη, οι γοφοί, οι μηροί–, μια τεχνοτροπία που χρησιμοποιούσαν οι πρωτόγονοι καλλιτέχνες της νεολιθικής περιόδου, κάνουν τους αρχαιολόγους να πιστεύουν ότι πρόκειται για απεικόνιση κάποιας αρχαίας θεότητας της γονιμότητας και της μητρότητας. Ωστόσο, νεότερες μελέτες αποκαλύπτουν ότι πιθανόν τέτοια ειδώλια αναπαριστούν γυναίκες με ισχύ και σεβαστή θέση στις κοινωνίες εκείνης της εποχής.

Ανασκαφές διαρκείας στον οικισμό της νεολιθικής περιόδου

Artist's reconstruction of the east and west mounds at Catalhoyuk. In the foreground, you can see the newer west mound, with the older east mound decaying in the background. The figurine was found in the east mound, from a layer that indicates it was late in the occupation period for the site. Credit: Çatalhöyük Research Project

Το Çatalhöyük θεωρείται ένας συναρπαστικός οικισμός της νεολιθικής περιόδου, καθώς τα αρχαιολογικά ευρήματα μαρτυρούν κινητικότητα από κυνηγούς και αγροτικές κοινότητες.

Co-mingled skeletons found buried under a platform in a house. This treatment is typical of how people buried their dead, though usually there were fewer skeletons than you see here. Often city dwellers would dig up skulls and rebury them in other houses. Archaeologists believe this ritual had spiritual and historical elements, and it was a way of remembering the past. Credit: Jason Quin- lan, Çatalhöyük Research Project

Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1993, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί δημόσια κτίρια, παρά μόνο αγροτικές κατοικίες που συνδέονταν μεταξύ τους από τη στέγη ή μέσω σκάλας. Οι κάτοικοι εικάζεται ότι είχαν αναπτύξει ένας είδος κτηνοτροφικών και αγροτικών κοινωνιών, απολύτως πρωτόγονων: στον οικισμό δεν έχουν βρεθεί ούτε νεκροταφεία –οι νεκροί θάβονταν κάτω από τα σπίτια–, ενώ οι κάτοικοι είχαν αναπτύξει λατρευτικούς δεσμούς προς βοοειδή, καθώς τα σπίτια ήταν διακοσμημένα με κεφαλές και κέρατα, δείγμα αφοσίωσης και λατρείας στα ζώα που τους προμήθευαν με γάλα και κρέας.  

The figurine was found in the TPC area, in the southern part of the east mound of Catalhoyuk. The city's remains have formed two mounds, a newer west mound and an older east mound, with farms and a river in between. Most of the current excavations focus on this east mound, which was larger and occupied for a longer time. Credit: Camilla Mazzucato, Çatalhöyük Research Project

Το αρχαιολογικό πρότζεκτ, που δεν περιορίζεται στις εργασίες ανασκαφής, αλλά εκτείνεται και στη συντήρηση των σπάνιων ευρημάτων του οικισμού, αναμένεται να παρουσιάσει το σύνολο των ανακαλύψεών του στο πλαίσιο πλήρους μελέτης που θα δημοσιευθεί μέσα στο 2016.



Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2016

Βρήκαν το μυστικό των πιο σκληροτράχηλων ζώων. Tardigrades may be the strongest animals in the world

Φως στους εκπληκτικούς μηχανισμούς των βραδύπορων ρίχνουν οι επιστήμονες. Mία πρωτεΐνη κάνει τα βραδύπορα να αντέχουν κυριολεκτικά τα πάντα. Tardigrades, also known as water bears, have survived conditions that would kill almost any other organism – including the vacuum of space, rehydration, and absolute zero temperatures. Now, scientists have uncovered one of the secrets behind their survival abilities.

Ιάπωνες επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά το γενετικό μυστικό που επιτρέπει στα βραδύπορα, τα μικροσκοπικά ζώα μήκους περίπου ενός χιλιοστού, να αντέχουν σε βραστό νερό, στην κατάψυξη και στις διαστημικές ακτινοβολίες, κάτι που τους έχει προσδώσει τον χαρακτηρισμό των πιο σκληροτράχηλων ζώων του πλανήτη μας.

Η πρωτεΐνη

Researchers say the findings suggest tardigrades have unique proteins that allow them to exhibit ‘exceptional tolerance to harsh environmental stresses.’ The team says they may soon find other molecules that contribute to the water bear’s seemingly indestructible nature. A scanning electron microscope image of the hydrated tardigrade or 'water bear' (Ramazzottius varieornatus), in an image released by Nature on September 20, 2016.

Η ανακάλυψη μιας πρωτεΐνης που τα προστατεύει, μπορεί να έχει σημασία και για τους ανθρώπους, καθώς, όπως έδειξαν τα πειράματα με ανθρώπινα κύτταρα, τα τελευταία -όταν ενισχυθούν με την ίδια πρωτεΐνη- αποκτούν και αυτά αντοχή στην επικίνδυνη ακτινοβολία-Χ.

A facial view of a tardigrade or 'water bear' (Ramazzottius varieornatus), in an image released by Nature on September 20, 2016.

Αυτό σημαίνει ότι ίσως στο μέλλον το ανθρώπινο DNA, με την κατάλληλη γενετική τροποποίηση θα μπορούσε να αποκτήσει κάτι από την θαυμαστή ανθεκτικότητα των ταπεινών βραδύπορων. Κάτι τέτοιο θα ήταν χρήσιμο, μεταξύ άλλων, στην αντικαρκινική θεραπεία, στην προστασία των εργαζομένων με ακτινοβολίες, στους αστροναύτες κ.α. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να επιχειρηθεί μια τέτοια γενετική τροποποίηση σε πειραματόζωα.

Η ανακάλυψη



When the the tardigrade Ramazzottius varieornatus encounters dryness, their body water characteristically drops down to 2.5% wt./wt. accompanied by body shrinkage. The contracted dry animal, referred to as a tun, shows no visible signs of life, but it can resume their activity if a drop of water is added. Credit: Daiki D. Horikawa

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή μοριακής βιολογίας Τακεκάζου Κουνιέντα του Πανεπιστημίου του Τόκιο μελέτησαν επί οκτώ ολόκληρα χρόνια το γονιδίωμα των βραδύπορων για να εντοπίσουν την πηγή της αξιοσημείωτης ανθεκτικότητάς τους στις ακραίες συνθήκες του περιβάλλοντος.

Τα βραδύπορα αντέχουν σε θερμοκρασίες από σχεδόν το απόλυτο μηδέν (μείον 273 βαθμοί Κελσίου) έως σχεδόν το σημείο βρασμού του νερού (100 βαθμοί), καθώς και σε πιέσεις εξαπλάσιες από αυτές στους βυθούς των ωκεανών, αλλά και σε παρατεταμένη έλλειψη νερού.


A tardigrade walking on moss. Credit: Kunieda

Τελικά οι επιστήμονες βρήκαν μια πρωτεΐνη, που ονόμασαν Dsup («καταστολέα βλαβών»), η οποία με κάποιο τρόπο τυλίγει το DNA των βραδύπορων και το προστατεύει αποτελεσματικά. Όταν οι ερευνητές  εισήγαγαν αυτή την πρωτεΐνη στο DNA ανθρωπίνων κυττάρων, τα τελευταία υπέστησαν πολύ λιγότερες βλάβες από τις αναμενόμενες, όταν εκτέθηκαν σε ισχυρές ακτίνες-Χ (μείωση 40% έως 50%). Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature Communications».

Αρκούδες του νερού

Tardigrades, also known as water bears, are almost microscopic animals that can be found on the water film that covers musk or leafs in forests. Photo credit: Unisci / Burnt X

Τα ακραιόφιλα οκτάποδα βραδύπορα, γνωστά και ως «αρκούδες του νερού», ζουν οπουδήποτε υπάρχει νερό, από τη λιμνούλα του κήπου σας μέχρι τα βάθη της Ανταρκτικής, ενώ δεν έχουν πρόβλημα με το κενό του διαστήματος, ούτε με τις θανατηφόρες ακτινοβολίες που υπάρχουν εκεί. Το 2007 είχαν σταλεί στο διάστημα από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και, όπως απέδειξαν, όχι μόνο επιβίωσαν, αλλά αναπαράχθηκαν κανονικότατα, όταν γύρισαν στη Γη. Υπάρχουν πάνω από 800 καταγεγραμμένα είδη βραδύπορων στον πλανήτη μας και χιλιάδες ακόμη που δεν έχουν «βαφτιστεί».

Πηγή: Takuma Hashimoto et al. Extremotolerant tardigrade genome and improved radiotolerance of human cultured cells by tardigrade-unique protein, Nature Communications (2016). DOI: 10.1038/ncomms12808