Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2016

Άστρο που πεθαίνει εκτοξεύει μπάλες φωτιάς. Hubble Detects Giant 'Cannonballs' Shooting from Star

Ένα τελείως ασυνήθιστο φαινόμενο «είδε» το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. This four-panel graphic illustrates how the binary-star system V Hydrae is launching balls of plasma into space. Credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

Ένα τελείως ασυνήθιστο φαινόμενο «είδε» το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble: τεράστιες καυτές μπάλες αερίων να εκτοξεύονται από ένα άστρο που πεθαίνει. Κάθε μπάλα πλάσματος είναι διπλάσια σε μέγεθος από τον πλανήτη Άρη και κινείται με τρομερή ταχύτητα στο διάστημα (περίπου μισό εκατομμύριο μίλια την ώρα).

Το αίνιγμα

1) This artist’s impression shows the two stars of the V Hydrae system orbiting each other. One of the stars is nearing the end of its life and has swelled in size, becoming a red giant. See the next sequence below. Illustration credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

2) The smaller star’s orbit carries the star into the red giant’s expanded atmosphere. As the star moves through the atmosphere, it gobbles up material from the red giant that settles into a disc around the star. Illustration credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

3) The buildup of material reaches a tipping point and is eventually ejected as blobs of hot plasma along the star’s spin axis. Illustration credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

4) This ejection process is repeated every eight years, which is the time it takes for the orbiting star to make another pass through the bloated red giant’s envelope. Illustration credit: NASA, ESA, and A. Feild (STScI)

Αυτές οι αστρικές «κανονόμπαλες» εκτοξεύονται με ρυθμό μία κάθε 8,5 χρόνια εδώ και τουλάχιστον 400 χρόνια, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, με επικεφαλής τον Ραγκβέντρα Σαχάι της NASA. Οι «μπάλες» αποτελούν ένα αίνιγμα, επειδή οι αστρονόμοι δεν μπορούν να φανταστούν με ποιό τρόπο το άστρο V Hydrae, ένας ετοιμοθάνατος ερυθρός γίγαντας σε απόσταση 1.200 ετών φωτός από τη Γη, μπορεί να εκτινάξει τέτοιο υλικό και με τέτοια μορφή.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι οι «μπάλες» εκτοξεύονται από κάποιο άλλο «κανόνι», ένα δεύτερο άστρο-συνοδό, που ακόμη δεν έχει εντοπισθεί και το οποίο κάθε 8,5 χρόνια πλησιάζει τo V Hydrae, «κλέβοντας» ένα μέρος της ατμόσφαιρας του τελευταίου και μετά «πυροβολώντας» το σαν μπάλα στο διάστημα. Κάθε σφαίρα πλάσματος έχει θερμοκρασία τουλάχιστον 9.500 βαθμών Κελσίου, σχεδόν διπλάσια από εκείνη στην επιφάνεια του Ήλιου. Όσο απομακρύνεται από το άστρο, κάθε καυτή σφαίρα κρυώνει σταδιακά και γίνεται αόρατη στο φάσμα του ορατού φωτός.

Η «δεύτερη Γη» ίσως έχει ωκεανούς! Proxima B Planet May Have Oceans

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Proxima b ο οποίος ίσως διαθέτει ωκεανούς και γενικότερα φιλικό στη ζωή περιβάλλον. An artist's impression of a view of the surface of the planet Proxima b orbiting the red dwarf star Proxima Centauri, the closest star to the Solar System. A team including CNRS astrophysicists have calculated the size and surface properties of the planet dubbed Proxima b, and concluded it may be an 'ocean planet' similar to Earth.

Ο Εγγύτατος β του Κενταύρου (Proxima b), ένας εξωπλανήτης που ανακαλύφθηκε πρόσφατα γύρω από τη δυνητικά κατοικήσιμη ζώνη του κοντινότερου στη Γη άστρου, μπορεί να είναι όχι μόνο βραχώδης, αλλά επίσης σκεπασμένος από ωκεανούς. Αυτή είναι η νέα εκτίμηση γάλλων επιστημόνων, που βασίζεται όμως σε θεωρητικούς υπολογισμούς και όχι σε άμεσα δεδομένα παρατηρήσεων.

Η μελέτη

What Proxima b could look like: From left to right: Proxima b with the smallest attainable radius (65% metallic core surrounded by a rocky mantle separated into two phases), Earth (ditto with 32.5% core) and b with the Proxima maximum authorized range (50% of rocky mantle surrounded by a layer of water in solid and liquid form).

Οι αστροφυσικοί του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS) της Γαλλίας, υπολόγισαν ότι ο Proxima b, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου τεσσάρων ετών φωτός από τη Γη, μπορεί να είναι ένας υδάτινος κόσμος, όμοιος με τον δικό μας.

Proxima Centauri is smaller and 1,000 times weaker than our Sun, which means Proxima b is at exactly the right distance for conditions to be potentially habitable.

Ο εξωπλανήτης έχει εκτιμώμενη μάζα 1,3 φορές μεγαλύτερη από τη Γη και απέχει από το άστρο του γύρω στα 7,5 εκατ. χλμ., σχεδόν το ένα δέκατο της απόστασης Ερμή-Ήλιου. Επειδή όμως το άστρο του είναι μικρότερο από το δικό μας και 1.000 φορές λιγότερο λαμπερό από τον Ήλιο, δεν αποκλείεται να υπάρχουν μεγάλες θάλασσες στην επιφάνειά του - πράγμα που θα ευνοούσε την ανάπτυξη μορφών ζωής. Σύμφωνα με ένα από τα «σενάρια» των γάλλων επιστημόνων, ο Εγγύτατος β μπορεί να διαθέτει ένα ενιαίο τεράστιο ωκεανό βάθους έως 200 χιλιομέτρων, ενώ ο πλανήτης εκτιμάται ότι διαθέτει και μια αραιή ατμόσφαιρα.

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2016

Ο πραγματικός «Άρχοντας των Δαχτυλιδιών»: Τι κρύβει ο 3.500 ετών σπουδαίος τάφος πολεμιστή, γεμάτος με θησαυρούς, στην Πύλο. Lord of the Rings: Rare discovery in Bronze Age tomb prompts new consideration of Greek history

Το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι σφραγίδα που είναι γνωστό στο Αιγαίο, παρουσιάζει πέντε περίτεχνα ντυμένες γυναικείες μορφές. The excavation yielded the discovery of the second largest gold signet ring known in the Aegean world, which shows five elaborately dressed female figures gathered by a seaside shrine. Credit: University of Cincinnati

Ένας όμορφος άνδρας, με μακριά μαύρα μαλλιά, ήταν πιθανόν ο «Γρύπας Πολεμιστής», όπως αποκαλείται ο «ένοικος» του τάφου του 1.500 π. Χ., που αποκαλύφθηκε πέρσι στον Άνω Εγκλιανό της Πύλου, δίπλα από το μυκηναϊκό ανάκτορο του Νέστορος.  

The skeleton of an adult male stretched out on his back lay in the grave with weapons arranged to his left and a hoard of fine jewellery on his right. Credit: Denitsa Nonova

Αυτός ήταν ο «γρύπας πολεμιστής» της Πύλου που έζησε το 1.500 π.Χ. Το πορτρέτο του πολεμιστή προέκυψε από την ανασύσταση των οστών του κρανίου που έκαναν οι Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Το πρόσωπό του, που ανασυστάθηκε από τα οστά του κρανίου του, όπως και τα νέα ερευνητικά δεδομένα, θα παρουσιαστούν σήμερα στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, από τους αρχαιολόγους Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ από το Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι.

Οι συντονιστές της ανασκαφής, Τζακ Ντέιβις, καθηγητής Αρχαιολογίας στην Έδρα Carl W. Blegen στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, και Σάρον Στόκερ, κύρια ερευνήτρια στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του McMicken College of Arts and Sciences. The team of Jack L. Davis and Sharon R. Stocker, from the University of Cincinatti has brought to light this unlooted and extremely wealthy tomb. Credit: University of Cincinnati

Οι δύο αρχαιολόγοι, το καλοκαίρι του 2015 βρήκαν κάτι μοναδικό: Έναν ασύλητο, λακκοειδή τάφο με τον σκελετό άνδρα, ηλικίας 30 με 35 ετών, καθώς και περισσότερα από 1.400 μοναδικά αντικείμενα ως κτερίσματα για τη μετά θάνατο ζωή του.

Sharon Stocker standing in the excavated tomb. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations

«Από ό,τι φαίνεται ήταν ένας όμορφος άνδρας. Τον έχουμε αποκαταστήσει με μακριά μαύρα μαλλιά, με βάση την αναπαράσταση πολεμιστή που βρέθηκε σε μία σφραγίδα στον τάφο και η οποία θα δημοσιευτεί του χρόνου. Θα δείξουμε την εικόνα του κατά τη διάρκεια της ομιλίας μας», δήλωσε η δρ. Στόκερ, η οποία μαζί με τον άνδρα της, καθηγητή Τζακ Ντέιβις, θα δώσουν διάλεξη με θέμα «Lord of the Gold Rings: The Grave of the Griffin Warrior of Pylos» («Ο Άρχοντας των Χρυσών Δαχτυλιδιών: Ο Τάφος του Γρύπα Πολεμιστή της Πύλου»). Η ανασύσταση του προσώπου του έγινε από τους Lynne Schepartz και Tobias Houlton του Πανεπιστημίου του Ουιτγουότερσραντ στο Γιοχάνεσμπουργκ. Πέρσι, η συγκλονιστική ανακάλυψη είχε χαρακτηριστεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ως «η πιο εντυπωσιακή περίπτωση επίδειξης προϊστορικού πλούτου σε ταφικά μνημεία της Ηπειρωτικής Ελλάδας, που έχει έρθει στο φως τα τελευταία 65 χρόνια».

Θαυμάσια διατηρημένη χρυσή αλυσίδα, μήκους άνω των 75 εκατοστών, με δύο χρυσά μενταγιόν διακοσμημένα με φύλλα κισσού. Βρέθηκε κοντά στον λαιμό του πολεμιστή. This unique necklace measures more than 30-inches long and features two gold pendants decorated with ivy leaves. It was found near the neck of the warrior's skeleton. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations

Ένα χάλκινο όπλο με λαβή από ελεφαντόδοντο και χρυσό. Dagger with a gold hilt overlaid with gold in a rare technique imitating embroidery. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations

Finds from the grave at Ano Englianos. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations

Τα ευρήματα συνηγορούσαν και με το παραπάνω σε αυτό: Χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια και κύπελλα, ένα χάλκινο σπαθί με επιχρυσωμένη ελεφαντοστέινη λαβή, μια σπάνια χρυσή αλυσίδα, ασημένια κύπελλα -ορισμένα με χρυσά χείλη-, χάλκινα αγγεία και κύπελλα, ένας χάλκινος αμφορέας, χάλκινες πρόχοι και λεκανίδες, 50 και πλέον σφραγιδόλιθοι, περισσότερες από 1.000 ψήφους από πολύτιμους λίθους και άλλα εντυπωσιακά. 

Σκηνή από ταυροκαθάψια σε ένα από τα τέσσερα δαχτυλίδια που βρέθηκαν στον «τάφο του πολεμιστή» στην Πύλο. This gold ring with a Cretan bull-jumping scene was one of four solid-gold rings found in the tomb. This number is more than found with any other single burial elsewhere in Greece. Credit: University of Cincinnati

Πολλά ήταν έργα μινωικής τεχνοτροπίας, που σε συνδυασμό με την εποχή τους οδήγησε τους ανασκαφείς στην υπόθεση ότι μπορεί να αποτελούσαν προϊόντα λεηλασίας από επιδρομή στην Κρήτη. Σε άρθρο, όμως, που δημοσιεύουν στο περιοδικό «Hesperia» εστιάζουν σε κάτι διαφορετικό. «Αυτό που προτείνουμε στο Hesperia δεν έχει να κάνει με τον τρόπο που αποκτήθηκαν αυτά τα αντικείμενα, αλλά με το γιατί. Δηλαδή ισχυριζόμαστε ότι τα συγκεκριμένα αντικείμενα που βρέθηκαν στην ταφή επιλέχθηκαν σκοπίμως και τοποθετήθηκαν στον τάφο για να μεταφέρουν ορισμένα νοήματα, τα οποία σχετίζονται με τα συμβολικά συστήματα που υπήρχαν ήδη στη Μυκηναϊκή κοινωνία», αναφέρει η αρχαιολόγος. 

Σφραγιδόλιθος από κορναλίνη, ένας από τους 50 που βρέθηκαν στον τάφο. This is one of more than four dozen seal stones with intricate Minoan designs found in the tomb. Long-horned bulls and,  sometimes, human bull jumpers soaring over their horns are a common motif in Minoan designs. Credit: University of Cincinnati, Pylos Excavations

Ποια, όμως, είναι αυτά τα μινωικά θέματα που απεικονίζονται στα ευρήματα και δη στα χρυσά σφραγιστικά δαχτυλίδια; «Είναι πολλά», μας απαντά η κ. Στόκερ. «Έχουν να κάνουν με τελετές που σχετίζονται με μία θεά και με την εμφάνισή της, ενώ συχνές είναι και οι σκηνές με τα ταυροκαθάψια», συμπληρώνει. Η εύρεση τεσσάρων χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών με εικονογραφία τέτοιου τύπου είναι κάτι ιδιαίτερα σπάνιο και ασυνήθιστο. Ή μήπως μοναδικό; «Ειδικά το μεγαλύτερο χρυσό δαχτυλίδι έχει χαραχτεί με τέτοια λεπτομέρεια που δεν υπάρχει πουθενά παράλληλό του μεταξύ των χρυσών σφραγιστικών δαχτυλιδιών που γνωρίζουμε ως σήμερα. Οι σκηνές των γυναικών σε αυτό το δαχτυλίδι επαναλαμβάνονται και σε άλλες γνωστές σφραγίδες της Κρήτης, όμως το δαχτυλίδι της Πύλου συνενώνει μικρότερες γνωστές παραστάσεις σε μια μεγαλύτερη και πιο σύνθετη τελετουργική σκηνή», σημειώνει.

A mirror discovered in the tomb of a Greek warrior in southwest Greece refers to a scene of a goddess holding a mirror in one of four gold rings unearthed in the excavation by a team of UC researchers. Credit: University of Cincinnati

Στον τάφο υπήρχαν κι άλλα απρόσμενα ευρήματα, όπως χτένες και ένας καθρέπτης. Ποια η σημασία τους σε έναν τάφο άνδρα; «Χτένες και καθρέπτες έχουν μια γενικότερη σχέση με τις ταφές πολεμιστών», απαντά η κ. Στόκερ, που συμπληρώνει ότι ίσως αντανακλούν ένα έθιμο στολίσματος πριν από τη μάχη. 

One of six ivory combs found within the warrior's tomb. Credit: University of Cincinnati

Και το νόημα που υπάρχει πίσω από την απεικόνιση γρύπα σε δυο από τα ευρήματα (κομμάτια ελεφαντοστού, με το ένα να απεικονίζει γρύπα με μεγάλα φτερά και το άλλο λέοντα που επιτίθεται σε γρύπα), τα οποία έδωσαν και την ονομασία στον πολεμιστή; «Ο γρύπας αντανακλά ένα πολύ γνωστό σύστημα εξουσίας, που πλαισιώνει τον θρόνο της Πύλου, όπως και του Μίνωα της Κνωσού», απαντά. Όσο για τη σημασία των ευρημάτων, πέρα από την τέχνη και τον πλούτο τους, η αρχαιολόγος τονίζει ότι «σε όρους χρονολόγησης, η ανακάλυψη τόσων διαφορετικών τύπων αντικειμένων μέσα σε έναν τάφο με μία μοναδική ταφή είναι ύψιστης σημασίας», αναφερόμενη προφανώς στην εξαιρετική ευκαιρία που δίνει μια τέτοια αδιατάρακτη ταφή τόσο για τη μελέτη των ταφικών εθίμων στην Πρώιμη Μυκηναϊκή εποχή όσο και για τη σχέση του φύλου με τα κτερίσματα και την ταφική γνώση, που δεν θα μπορούσε να αποκτηθεί μέσα από τη μελέτη περισσότερων τυπικών ομαδικών τάφων.

Η κ. Στόκερ, μαζί με τον σύζυγό της, θα συνεχίσουν τις ανασκαφές στην Πύλο τουλάχιστον για άλλα τρία χρόνια. Η μετάδοση της ομιλίας θα γίνει ζωντανά από την ιστοσελίδα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Την ομιλία μπορείτε να δείτε στις 7 το απόγευμα. (www.ascsa.edu.gr/index.php/about/livestream).

Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2016

Στους μηχανολόγους του μικρόκοσμου το φετινό Νομπέλ Χημείας. 3 Makers of World’s Smallest Machines Awarded Nobel Prize in Chemistry

Για τη μελέτη τους σε μοριακά εξαρτήματα και μηχανές που λειτουργούν μέσω της τροφοδότησής τους με μηχανική ή χημική ενέργεια. Από αριστερά: Ζαν-Πιερ Σοβάζ, Φρέιζερ Στόνταρτ και Μπερνάρ Φερινγκά. Jean-Pierre Sauvage, Sir J. Fraser Stoddart and Bernard L. Feringa, winners of the 2016 Nobel prize in chemistry. Photograph: Nobel Prize

Τρεις επιστήμονες που δημιούργησαν μικροσκοπικές μηχανές από μόρια βραβεύονται με το φετινό Νομπέλ Χημείας, ανακοίνωσε πριν από λίγο η επιτροπή των βραβείων στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Σουδίας.

Stoddart, Sauvage, and Feringa. (UCLA/CNRS/University of Gronigen)

Το βραβείο θα μοιραστεί διά τρία στον Γάλλο Ζαν-Πιέρ Σοβάζ, τον Βρετανό σερ Φρέιζερ Στόνταρτ και τον Ολλανδό Μπερνάρ Φερινγκά «για το σχεδιασμό και τη σύνθεση μοριακών μηχανών», οι οποίες μπορούν να εκτελούν συγκεκριμένες κινήσεις όταν τροφοδοτούνται με ενέργεια.

Η ανάπτυξη των υπολογιστών είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς η σμίκρυνση των μηχανών μπορεί να οδηγήσει σε επαναστάσεις, επισημαίνει η ανακοίνωση. Το νέο κεφάλαιο στη Χημεία που άνοιξαν οι τρεις πρωτοπόροι των μοριακών μηχανών, τις δεκαετίες του 1980 και '90, ίσως οδηγήσει τελικά στην ανάπτυξη ιατρικών νανορομπότ και νέων λύσεων για την αποθήκευση ενέργειας, μεταξύ πολλών ακόμα πιθανοτήτων.

Μοριακά ρομπότ

To τετράτροχο «νανοαυτοκίνητο» που ανέπτυξε ο Μπεν Φερινγκά είναι ένα καλό παράδειγμα μοριακού κινητήρα.

Τα μοριακά συστήματα που δημιούργησαν οι τρεις τους είναι αντίστοιχα με τους πρώτους ηλεκτρικούς κινητήρες τη δεκαετία του 1830, όταν οι μηχανικοί δεν είχαν καν φανταστεί ότι η νέα εφεύρεση θα οδηγούσε σε ηλεκτρικά τρένα και αυτοκίνητα, πλυντήρια και άλλες μηχανές που σήμερα θεωρούνται δεδομένες.

Το πρώτο βήμα έγινε το 1983, όταν ο Ζαν-Πιερ Σοβάζ συνέδεσε κυκλικά μόρια σε αλυσίδα. Το σημαντικό ήταν ότι τα μόρια αυτά δεν ήταν ενωμένα με σταθερούς χημικούς δεσμούς, απλώς ήταν περασμένα το ένα μέσα στο άλλο όπως οι κρίκοι μιας μεταλλικής αλυσίδας. Και αυτό ικανοποιούσε μια βασική απαίτηση για το σχεδιασμό οποιασδήποτε μηχανής: τα εξαρτήματα πρέπει να μπορούν να κινούνται το ένα σε σχέση με το άλλο.

Ο Φρέιζερ Στόνταρτ έκανε το δεύτερο βήμα το 1991 περνώντας ένα μακρόστενο μόριο μέσα από ένα κυκλικό μόριο. Το μακρόστενο μόριο λειτουργούσε ως άξονας κατά μήκους του οποίου μπορούσε να κινείται ελεύθερα το δεύτερο μοριακό εξάρτημα. Το σύστημα αυτό αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη μοριακών ανελκυστήρων, μοριακών μυών και κυκλωμάτων που βασίζονται σε μόρια.

Η επόμενη σημαντική εξέλιξη ήρθε το 1999, όταν ο Φερινγκά δημιούργησε τον πρώτο μοριακό κινητήρα, ένα σύστημα στο οποίο μια λεπίδα περιστρεφόταν διαρκώς προς την ίδια κατεύθυνση. Ένα άλλο σύστημα μοριακών κινητήρων μπορούσε να σηκώνει 1.000 φορές το βάρος του, ενώ ένα άλλο σχέδιο με τέσσερις κινητήρες μπορούσε να κινείται σε μια επιφάνεια σαν νανοαυτοκίνητο.

Jean-Pierre Sauvage, an emeritus professor at the University of Strasbourg, in 2014. He and two others were awarded the Nobel Prize in Chemistry on Wednesday. Credit Catherine Schroeder/Unistra, via European Pressphoto Agency

Ο Ζαν-Πιέρ Σοβάζ (Jean-Pierre Sauvage) γεννήθηκε το 1944 στη Γαλλία και είναι σήμερα επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου και επίτιμος διευθυντής ερευνών στο γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS)

O σερ Φρέιζερ Στόνταρτ (Fraser Stoddart) γεννήθηκε το 1942 στη Βρετανία και είναι σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern των ΗΠΑ.

Bernard L. Feringa, a professor of organic chemistry at the University of Groningen, in the Netherlands, was one of the three winners of the Nobel Prize in Chemistry, announced Wednesday, who were cited for their work in developing molecule-sized machines. Credit Jeroen Van Kooten/University of Groningen, via Associated Press

Ο Μπερνάρ Φερινγκά (Bernard L. Feringa) γεννήθηκε το 1951 στην Ολλανδία. Είναι σήμερα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Γκρένινγκεν.

Το Νόμπελ Χημείας είναι το τρίτο που ανακοινώνεται μετά το Νόμπελ Ιατρικής - Φυσιολογίας τη Δευτέρα και Φυσικής την Τρίτη.

Οι μπακαλιάροι μιλούν με τοπικές διαλέκτους! Cod speak with regional accents, scientists believe

Οι ήχοι τους διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή που ζουν. Cod found to use a range of different accents when they 'speak', depending on the waters they are from. Image credit: Jezperklauzen / iStock

Ένας μπακαλιάρος στα αμερικανικά ύδατα, μάλλον δύσκολα καταλαβαίνει ένα μπακαλιάρο των βρετανικών υδάτων, επειδή οι ήχοι που βγάζουν, είναι αρκετά διαφορετικοί, όπως συμβαίνει με τις τοπικές διαλέκτους στην ανθρώπινη γλώσσα, σύμφωνα με μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα.

Η ανακάλυψη

New research has suggested that cod from different parts of the country may not understand each other.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή θαλάσσιας βιολογίας Στιβ Σίμπσον του Πανεπιστημίου του Έξετερ, ειδικό στο πεδίο της βιοακουστικής, έκαναν υποθαλάσσιες ηχογραφήσεις αμερικανικών και ευρωπαϊκών μπακαλιάρων. Όπως αποδείχθηκε, αν και πρόκειται ουσιαστικά για τα ίδια ψάρια, οι ήχοι τους είναι αρκετά διακριτοί, πιο «στακάτοι» και ρυθμικοί στην αμερικανική πλευρά, αλλά πιο βαθιοί και σαν γρύλισμα στην ευρωπαϊκή.

Accents could become a problem if cod from different places are forced to seek out colder waters if they prefer because of climate change.

Ο Σίμπσον υποστηρίζει ότι, με τον τρόπο τους, τα ψάρια αναπτύσσουν τη δική τους «προφορά», όταν μεγαλώνουν σε διαφορετικές περιοχές. Οι επιστήμονες έχουν ήδη παρατηρήσει παρόμοιες διαφορές  -σαν τοπικές διαλέκτους- σε πουλιά. Οι βιολόγοι δεν αποκλείουν ότι, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής που σπρώχνει τους μπακαλιάρους να μεταναστεύσουν σε πιο βόρεια και κρύα μέρη, τα ψάρια με τη διαφορετική «προφορά» μπορεί να δυσκολευθούν να βρουν συντρόφους για αναπαραγωγή στο νέο περιβάλλον όπου θα ‘μιλάνε' κάποια άλλη διάλεκτο. Όπως δυσκολεύονται και οι άνθρωποι μετανάστες...

Ο δορυφόρος Διώνη του Κρόνου διαθέτει υπόγειο ωκεανό. Saturn’s moon Dione harbours a subsurface ocean

Μια άποψη του δορυφόρου του Κρόνου, Διώνη, που λήφθηκε από το διαστημικό σκάφος της NASA/ESA/ASI, Cassini, κατά την διάρκεια ενός κοντινού περάσματος από τον δορυφόρο στις 16 Ιουνίου 2015. Πάνω αριστερά φαίνεται τμήμα των δακτυλίων του Κρόνου – η διαγώνιος γραμμή. A view of Saturn’s moon Dione captured by the NASA/ESA/ASI Cassini spacecraft during a close flyby on 16 June 2015. The diagonal line near upper left is the rings of Saturn, in the distance. Image credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute

Η Διώνη, ένας από τους δορυφόρους του Κρόνου, διαθέτει πιθανώς ένα υπόγειο ωκεανό βαθιά κάτω από την επιφάνειά της, σύμφωνα με εκτιμήσεις βέλγων επιστημόνων, που ανέλυσαν στοιχεία της διαστημοσυσκευής «Κασίνι». Δύο άλλα φεγγάρια του Κρόνου, ο Τιτάν και ο Εγκέλαδος, είναι ήδη γνωστό ότι πιθανότατα κρύβουν μεγάλους ωκεανούς.

Dione (near) is thought to harbour a global ocean under its icy crust like fellow moon Enceladus (far), though much further under the surface.

Οι ερευνητές του Βασιλικού Αστεροσκοπείου του Βελγίου, με επικεφαλής τον Μίκαελ Μπιουθ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό γεωφυσικής «Geophysical Research Letters», ανέλυσαν τα στοιχεία βαρύτητας για τη Διώνη, τα οποία συνέλλεξε το Cassini. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι μπορούν να εξηγηθούν μόνο αν σε βάθος 100 χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια του δορυφόρου, υπάρχει ένας μεγάλος ωκεανός.

This illustration shows the interior of Saturn's moon Enceladus with a global liquid water ocean between its rocky core and icy crust.

Ο ωκεανός αυτός εκτιμάται ότι έχει βάθος αρκετών δεκάδων χιλιομέτρων και περιβάλλει τον μεγάλο βραχώδη πυρήνα της Διώνης. Από αυτή την άποψη, το εσωτερικό της μοιάζει με του Εγκέλαδου. Μόνο που στην περίπτωση του τελευταίου ο υπόγειος ωκεανός βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην επιφάνεια του, όπως συμβαίνει και με τον σχετικά επιφανειακό υπόγειο ωκεανό της Ευρώπης, δορυφόρου του Δία.

Οι επιστήμονες θεωρούν πιθανό ότι ο ωκεανός της Διώνης έχει τεράστια ηλικία, ίσως από τότε σχεδόν που δημιουργήθηκε ο δορυφόρος, πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσε να φιλοξενεί ακόμη και μικροβιακή ζωή.

Μέχρι σήμερα υπάρχουν εκτιμήσεις για επτά υδάτινους κόσμους στο ηλιακό μας σύστημα: τρεις δορυφόρους του Κρόνου, τρεις του Δία και τον Πλούτωνα.


Τρίτη 4 Οκτωβρίου 2016

To πιο μυστηριώδες άστρο του Γαλαξία γίνεται ακόμη πιο μυστηριώδες. Milky Way’s most-mysterious star is even stranger than astronomers thought

Καλλιτεχνική απεικόνιση ενός σμήνους κομητών γύρω από το μυστηριώδες άστρο. Τελικά όμως η θεωρία των κομητών δεν μπορεί να εξηγήσει τη συμπεριφορά του. This artist’s conception shows a star behind a shattered comet. One of the theories for KIC 8462852’s unusual dimming is the presence of debris from a collision or breakup of a planet or comet in the star’s system, creating a short-term cloud that blocks some starlight. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Όσοι πιστεύουν ότι πρόκειται για έργο εξωγήινων έχουν λόγο να ενθουσιαστούν: καμία από τις θεωρίες που έχουν προταθεί δεν μπορεί να εξηγήσει τη συμπεριφορά του άστρου KIC 8462852 στον αστερισμό του Κύκνου, του οποίου η φωτεινότητα βρέθηκε να αυξομειώνεται με ακόμα πιο μυστηριώδη τρόπο από ό,τι είχε αποκαλυφθεί ως σήμερα.

Οι αστρονόμοι ξύνουν το κεφάλι τους από το 2015, όταν το διαστημικό τηλεσκόπιο Kepler της NASA έδειξε ότι το άστρο πέρασε από μια σειρά σύντομων, μη περιοδικών πτώσεων της φωτεινότητάς του.

Πώς αλλάζει η φωτεινότητα

Brightness of KIC 8462852 as a function of time. The solid line represents the authors’ best estimate of the brightness of the star during the Kepler mission, while the shaded region represents the uncertainty on the brightness at any time. The authors find the star’s brightness slowly decreased over time until early 2012, when it rapidly dimmed in brightness by 2 percent over six months. Image credit: Ben Montet

Σε γενικές γραμμές, η φωτεινότητα των άστρων μπορεί να μειωθεί απότομα όταν ένα μεγάλο αντικείμενο περάσει ανάμεσα στον παρατηρητή και το άστρο και μπλοκάρει έτσι ένα μέρος της ακτινοβολίας.

Μια από τις θεωρίες που έχουν προταθεί ως εξήγηση για την συμπεριφορά του KIC 8462852 είναι ότι περιβάλλεται από έναν ασυνήθιστα μεγάλο αριθμό κομητών, ή από τα συντρίμμια μιας κοσμικής πρόσκρουσης.

Άλλοι, πάλι, εικάζουν ότι το γιγάντιο αντικείμενο που μπλοκάρει το φως του αστέρα είναι μια εξωγήινη υπερκατασκευή.

Η νέα μελέτη, η οποία έχει γίνει δεκτή για δημοσίευση από το έγκριτο Astrophysical Journal, επιβεβαιώνει την υποψία που είχε διατυπωθεί ότι, πέρα από τα σύντομα επεισόδια αυξομείωσης της φωτεινότητας, η λαμπρότητα του KIC 8462852 πέφτει αργά αλλά σταθερά εδώ και δεκαετίες.

Δύο ερευνητές του Πανεπιστημίου Carnegie και του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καλιφόρνια εξέτασαν εικόνες που είχαν ληφθεί για το καλιμπράρισμα του Kepler και δεν είχαν υποβληθεί σε ανάλυση μέχρι σήμερα.

Πράγματι, η φωτεινότητα του περίεργου άστρου μειώθηκε κατά περίπου 1% στα πρώτα τρία χρόνια παρατήρησης. Τους επόμενους έξι μήνες όμως μειώθηκε κατά το εντυπωσιακό ποσοστό του 2% και παρέμεινε σταθερή σε αυτό το επίπεδο το τελευταίο εξάμηνο των παρατηρήσεων.

Πρωτοφανή φαινόμενα

Something massive, with roughly 1,000 times the area of Earth, is blocking the light coming from a distant star known as KIC 8462852, and nobody is quite sure what it is. As astronomer Tabetha Boyajian investigated this perplexing celestial object, a colleague suggested something unusual: Could it be an alien-built megastructure? Such an extraordinary idea would require extraordinary evidence. In this talk, Boyajian gives us a look at how scientists search for and test hypotheses when faced with the unknown.

Οι ερευνητές συνέκριναν στη συνέχεια αυτά τα δεδομένα με παρατηρήσεις 500 παρόμοιων άστρων. Ένα μικρό μέρος των άστρων αυτών βρέθηκε να γίνεται πιο αμυδρό στην πορεία του χρόνου, κανένα όμως δεν παρουσίασε τόσο απότομες μεταβολές σε διάστημα μόνο έξι μηνών, ούτε έχασε συνολικά το 3% της φωτεινότητάς του όπως το KIC 8462852.

«Είναι πρωτοφανές ένα άστρο αυτής της κατηγορίας να χάνει φωτεινότητα για χρόνια» σχολιάζει ο Τζος Σάιμον του Carnegie.

«Το άστρο αυτό ήταν ήδη μοναδικό λόγω των σποραδικών επεισοδίων εξασθένισης. Τώρα όμως βλέπουμε ότι έχει κι άλλα, εξίσου περίεργα χαρακτηριστικά, καθώς εξασθενούσε αργά για τρία χρόνια και ξαφνικά άρχισε απότομα να χάνει φωτεινότητα» εξηγεί.

Η θεωρία ότι το άστρο περιβάλλεται από κομήτες ή συντρίμμια πρόσκρουσης δεν μπορεί να εξηγήσει τις νέες παρατηρήσεις, επισημαίνουν οι δύο ερευνητές.

«Είναι δύσκολο να βρει κανείς μια καλή εξήγηση για ένα άστρο που κάνει ταυτόχρονα τρία διαφορετικά πρωτοφανή πράγματα» παραδέχεται ο Σάιμον.

Όπως φαίνεται, οι αστρονόμοι θα συνεχίσουν να ξύνουν τα κεφάλια τους. Και η θεωρία της εξωγήινης υπερκατασκευής παραμένει στο τραπέζι.