Νέα ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων. LIGO instruments detect fifth binary black hole merger

Για πέμπτη φορά τα όργανα του LIGO ανιχνεύουν βαρυτικά κύματα από τη συγχώνευση δυο μελανών οπών. Στις 8 Ιουνίου 2017 οι δυο ανιχνευτές LIGO κατέγραψαν το πέμπτο σήμα βαρυτικών κυμάτων που προέκυψε από συγχώνευση δυαδικού συστήματος μαύρων τρυπών. Το γεγονός ονομάστηκε GW170608 και συνέβη σε απόσταση περίπου ενός δισεκατομμυρίου ετών φωτός από τη Γη. This graph shows the five black hole mergers discovered using gravitational waves, according to their mass in Suns. The LIGO and Virgo teams usually include a sixth potential event, LVT151012, in this graph, but because the signal's strength was too weak to qualify as a "discovery" we have removed it from this version. The teams do include LVT151012 when calculating how common black hole mergers are in the universe, though. © LIGO/Virgo

Οι ερευνητές των δύο αμερικανικών ανιχνευτών LIGO ανακοίνωσαν ότι ανίχνευσαν και πάλι βαρυτικά κύματα από το Διάστημα. Είναι η πέμπτη ανίχνευση που έχει επιβεβαιωθεί και αυτήν τη φορά έγινε χωρίς τυμπανοκρουσίες, καθώς το φαινόμενο τείνει, πλέον, να γίνει ρουτίνα μετά την ιστορική πρώτη ανακοίνωση τον Σεπτέμβριο του 2015.

Αυτήν τη φορά τα βαρυτικά κύματα εκτιμάται ότι προέρχονται από τη συγχώνευση δύο σχετικά «ελαφριών» μαύρων τρυπών με μάζες επτά και 12 φορές μεγαλύτερες από τη μάζα του Ήλιου, σε απόσταση περίπου ενός δισεκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη.

Black hole and Neutron Star Masses Compared. The masses of stellar remnants are measured in many different ways. This graphic shows the masses for black holes detected through electromagnetic observations (purple); the black holes measured by gravitational-wave observations (blue); neutron stars measured with electromagnetic observations (yellow); and the masses of the neutron stars that merged in an event called GW170817, which were detected in gravitational waves (orange). GW170608 is the lowest mass of the LIGO/Virgo black holes shown in blue. The vertical lines represent the error bars on the measured masses. Image credit: LIGO-Virgo/Frank Elavsky/Northwestern

Η συγχώνευση άφησε πίσω της μία νέα μαύρη τρύπα με μάζα 18 φορές μεγαλύτερη του Ήλιου, πράγμα που σημαίνει ότι ενέργεια ισοδύναμη με περίπου μία ηλιακή μάζα εκλύθηκε στο Διάστημα με τη μορφή βαρυτικών κυμάτων, δηλαδή «ρυτιδώσεων» του χωροχρόνου, φθάνοντας έως τη Γη.

Αστρονομία πολλαπλών μηνυμάτων

Οι αστρονόμοι βρίσκουν ότι το γεγονός GW170608 είναι σύμφωνο με τις προβλέψεις της γενικής σχετικότητας του Αϊνστάιν. Yπολογίστηκε επίσης και το άνω όριο στην μάζα του βαρυτονίου, το οποίο βρίσκεται σε συμφωνία με τα άνω όρια που έδωσαν οι προηγούμενες παρατηρήσεις.

Το συμβάν έγινε αντιληπτό από τους δύο επίγειους ανιχνευτές στις ΗΠΑ στις 8 Ιουνίου φέτος και η ανακοίνωσή του καθυστέρησε για να υπάρξει η αναγκαία επιβεβαίωση.

Η νέα ανακάλυψη αποτελεί άλλο ένα βήμα για την ανάπτυξη της λεγόμενης «αστρονομίας πολλαπλών μηνυμάτων», στην οποία οι αστρονόμοι θα συνδυάζουν, πλέον, στοιχεία από την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία και τα βαρυτικά κύματα.

Σήμερα, οι αμερικανικοί ανιχνευτές LIGO και ο ευρωπαϊκός VIRGO στην Ιταλία βρίσκονται εκτός λειτουργίας, προκειμένου να αναβαθμισθούν, ώστε να επαναλειτουργήσουν το φθινόπωρο του 2018 με αυξημένη ευαισθησία.

Πηγές: GW170608: Observation of a 19-solar-mass Binary Black Hole Coalescence - http://www.aei.mpg.de/2164902/gw170608 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=916396

Μια άλλου είδους βροχή. Another rain

Ξυλογραφία που απεικονίζει την «καταιγίδα» των Λεοντιδών στις 13 Νοεμβρίου του 1833. Woodcut depiction of 1833 meteor storm. Courtesy of Elsevier/M. Littmann

Tις πρώτες πρωινές ώρες από τις αρχές του μήνα και μέχρι τα μέσα, περίπου, του Νοεμβρίου, μπορεί κανείς να παρατηρήσει την ετήσια επίσκεψη μιας ροής σωματιδίων που σχηματίζουν την επονομαζόμενη «βροχή» των Λεοντιδών, η οποία αναμένεται να φτάσει φέτος σ’ έξαρση τα ξημερώματα της 17ης Νοεμβρίου, τρεις ημέρες μετά την πανσέληνο. Η «βροχή» αυτή ονομάζεται έτσι επειδή τα μετέωρα αυτά φαίνεται ότι προέρχονται από την κατεύθυνση του αστερισμού του Λέοντα, και από τα σωματίδια που αφήνει πίσω του ο κομήτης Tempel-Tuttle. Ο κομήτης αυτός εντοπίστηκε στις 19 Δεκεμβρίου 1865 από τον Γερμανό αστρονόμο Wilhelm Tempel, ο οποίος ανακάλυψε 21 συνολικά κομήτες. Δύο εβδομάδες αργότερα, στις 6 Ιανουαρίου 1866, ο ίδιος κομήτης εντοπίστηκε ανεξάρτητα και από τον Αμερικανό αστρονόμο Horace Tuttle, ο οποίος ανακάλυψε κι αυτός 15 κομήτες και δύο αστεροειδείς.

The famous Leonid meteor shower is peaking over the next couple of mornings, Friday, November 17 and Saturday, November 18. To see the optimum number of meteors, no matter where you live on the globe, try watching between midnight and dawn. Here’s the good news. The new moon on November 18 will provide deliciously dark skies for the 2017 Leonid meteor shower.

Τέτοιου είδους «βροχές» δημιουργούνται από τα μικρά σωματίδια σκόνης που αφήνουν πίσω τους οι κομήτες καθώς τέμνουν πολλές φορές την τροχιά της Γης. Όταν η Γη κατά την περιφορά της γύρω από τον Ήλιο συναντάει μια τέτοια ομάδα σωματιδίων συγκρούεται μαζί τους και τότε αυτά εισέρχονται στην ατμόσφαιρά μας με ρυθμό μερικών δεκάδων αντικειμένων την ώρα. Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια, τα περισσότερα με βάρος ενός γραμμαρίου, χτυπάνε την ατμόσφαιρά μας σε ύψος περίπου 100 χιλιομέτρων και αναφλέγονται. Η ανάφλεξη αυτή σχηματίζει μια φωτεινή σφαίρα 2 έως 3 μέτρων που κινείται με ταχύτητα 30 έως 60 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Αυτή τη φωτεινή σφαίρα, λοιπόν, βλέπουμε από τη Γη, και την ονομάζουμε διάττοντα, μετέωρο ή «πεφταστέρι». Τέτοιου είδους διαστημική σκόνη, άλλωστε, φτάνει στη Γη μας με ρυθμό 100 τόνων κάθε ημέρα.

This image is a composition of 33 Leonids captured overnight from Nov. 18 to 19, 2001. Credit: Koen Miskotte

Επειδή ο κομήτης Τεμπλ-Τατλ συμπληρώνει μια πλήρη τροχιά κάθε περίπου 33 χρόνια, η τελευταία επίσκεψή του (περιήλιο) στην περιοχή μας έγινε τον Φεβρουάριο του 1998. Γι’ αυτό πολλοί αστρονόμοι υπολόγιζαν ότι η «βροχή» των Λεοντιδών του 1999 θα ήταν ιδιαίτερα θεαματική όπως και οι περίφημες προηγούμενες επισκέψεις του κομήτη, που δημιούργησαν μια πραγματική καταιγίδα μετεώρων. Στη διάρκεια μιας τέτοιας καταιγίδας, μέχρι και περίπου 700.000 μετέωρα εμφανίζονται κάθε ώρα. Η συμπεριφορά όμως των σωματιδίων αυτών είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτη λόγω των διαταραχών που υφίστανται από τις βαρυτικές δυνάμεις των πλανητών, αν και το πάχος της ροής των σωματιδίων που έχει αφήσει πίσω του ο κομήτης υπολογίζεται ότι φτάνει τα 35.000 χιλιόμετρα.

Four views of the Leonid meteor shower of 1966, a peak year for this active yearly shower. The next Leonid peak is in the years 1998 to 2000. The Leonids make their appearance, and take their name, from a point in the constellation Leo. These pictures were taken on November 18th, 1966, from the Kitt Peak National Observatory near Tucson, Arizona. (The digital images were replaced in January 2001 by better scans from the original film.) Minimum credit line: NOAO/AURA/NSF

Η μεγαλύτερη παρόμοια «καταιγίδα» που παρατηρήθηκε ποτέ ήταν αυτή των Λεοντιδών στις 13 Νοεμβρίου του 1833, όταν τα μετέωρα έμοιαζαν με πυροτεχνήματα από μια ροή δεκάδων μετεώρων κάθε δευτερόλεπτο, που διήρκεσε επί ώρες. Ένας ιστορικός μάλιστα το 1878 τη θεώρησε ένα από τα εκατό πιο σημαντικά γεγονότα του αιώνα. Πολλές ξυλογραφίες έχουν απεικονίσει το γεγονός με μεγάλη επιτυχία. Αρκετοί κοινωνιολόγοι, μάλιστα, αποδίδουν στο ουράνιο αυτό φαινόμενο την εξάπλωση της θρησκομανίας που επηρέασε τα επόμενα χρόνια την όλη κοινωνική εξέλιξη και τον σύγχρονο χαρακτήρα των ΗΠΑ.

Η αρχική σύνδεση των διαφόρων ετήσιων βροχών διαττόντων με τους κομήτες βασίστηκε στην παρατήρηση της συμπεριφοράς του κομήτη Μπιέλα, που ανακαλύφτηκε το 1826. Όταν ο κομήτης αυτός επέστρεψε το 1845 διαχωρίστηκε σε δύο κομμάτια που επέστρεψαν και πάλι το 1851, αν και από τότε δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά. Τον Νοέμβριο του 1872, όμως, σε μια καταπληκτική εμφάνιση μιας «καταιγίδας διαττόντων» μετρήθηκαν περίπου εκατό διάττοντες κάθε λεπτό και επί μία ολόκληρη ώρα. Οι διάττοντες αυτοί εκπέμπονταν από το σημείο του ουρανού από το οποίο αναμενόταν να εμφανιστεί ο κομήτης Μπιέλα τον ίδιο εκείνο μήνα. Έτσι το φαινόμενο αυτό επιβεβαίωσε την υποψία των επιστημόνων που συνδύαζαν τις βροχές διαττόντων με τους κομήτες.

Radiant of the Leonid meteor shower near the star Algeiba in the constellation Leo.

Για μιαν ακόμη φορά, λοιπόν, σας προτρέπουμε να σηκώσετε το κεφάλι προς τον ουρανό, ο οποίος θα σας ανταμείψει με το υπέροχο θέαμα των λαμπερών του άστρων και τις αναλαμπές των διαττόντων που θα τον διασχίζουν από τη μια του άκρη στην άλλη. Και παρόλο που η σύγχρονη γνώση δεν μας το επιτρέπει, εντούτοις όταν δείτε τη λαμπερή γραμμή που αφήνει πίσω του κάποιο «πεφταστέρι», μην ξεχάσετε να ακολουθήσετε την άποψη που εκφράζει ο λαός μας, και να κάντε μιαν ευχή! Δεν έχετε άλλωστε να χάσετε τίποτε απολύτως!

Διονύσης Π. Σιμόπουλος, επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου.

Πηγές: http://www.kathimerini.gr/882950/article/epikairothta/episthmh/mia-alloy-eidoys-vroxh - http://earthsky.org/tonight/radiant-point-for-leonid-meteor-shower

Ανακαλύφθηκε εξωπλανήτης ικανός να φιλοξενήσει ζωή. There’s a new planet in the neighborhood — and it looks like a nice place to live

Βρίσκεται σε απόσταση μόλις 11 ετών φωτός από εμάς. Ο Ross b είναι ο δεύτερος κοντινότερος εξωπλανήτης χωρίς ακραίες θερμοκρασίες. This artist’s impression shows the temperate planet Ross 128 b, with its red dwarf parent star in the background. This planet, which lies only 11 light-years from Earth, was found by a team using ESO’s unique planet-hunting HARPS instrument. The new world is now the second-closest temperate planet to be detected after Proxima b. It is also the closest planet to be discovered orbiting an inactive red dwarf star, which may increase the likelihood that this planet could potentially sustain life. Ross 128 b will be a prime target for ESO’s Extremely Large Telescope, which will be able to search for biomarkers in the planet's atmosphere. Credit: ESO/M. Kornmesser

Ευρωπαίοι αστρονόμοι ανακάλυψαν ένα εξωπλανήτη σε απόσταση μόνο 11 ετών φωτός, ο οποίος όχι μόνο έχει περίπου το μέγεθος της Γης, αλλά -το κυριότερο- οι θερμοκρασίες στην επιφάνειά του εκτιμάται ότι είναι παρόμοιες με του δικού μας πλανήτη, από μείον 60 έως 20 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που αποτελεί μία από τις βασικές ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη ζωής.  

Ο εξωπλανήτης Ross 128 b περιφέρεται γύρω από το άστρο Ross 128, έναν ήσυχο ερυθρό νάνο. Ο νέος εξωπλανήτης είναι ο δεύτερος πιο κοντινός μετά τον Proxima b που βρίσκεται γύρω από τον Εγγύτατο του Κενταύρου σε απόσταση τεσσάρων ετών φωτός. 

This image shows the sky around the red dwarf star Ross 128 in the constellation of Virgo (The Virgin). It was created from images forming part of the Digitized Sky Survey 2. Ross 128 appears at the centre of the picture. Close inspection reveals that Ross 128 has a strange multiple appearance as this image was created from photographs taken over a more than forty year period, and the star, which is only 11 light-years from Earth, moved across the sky significantly during this time. Ross 128 is a “quiet” red dwarf star and is orbited by Ross 128 b, an exoplanet with a similar mass and temperature to the Earth. Credit: Digitized Sky Survey 2. Acknowledgement: Davide De Martin

Ο Ross b είναι ο δεύτερος κοντινότερος εξωπλανήτης χωρίς ακραίες θερμοκρασίες και ο πιο κοντινός γύρω από ένα αδρανή ερυθρό νάνο. Γι' αυτό, αναμένεται να αποτελέσει κατ' εξοχήν στόχο των μελλοντικών τηλεσκοπίων, όπως του υπό κατασκευήν ευρωπαϊκού «Υπερβολικά Μεγάλου Τηλεσκοπίου» (ELT), τα οποία θα αναζητήσουν δυνητικά φιλόξενους εξωπλανήτες, ανιχνεύοντας τους κατάλληλους βιοδείκτες (π.χ. οξυγόνο) στην ατμόσφαιρά τους.

Οι ερευνητές του Ευρωπαϊκού Νοτίου Αστεροσκοπείου (ESO) στη Χιλή, με επικεφαλής τον Ξαβιέ Μπονφίλς του Ινστιτούτου Πλανητολογίας και Αστροφυσικής του γαλλικού Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ, που  χρησιμοποίησαν το όργανο HARPS για την ανακάλυψη, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση Astronomy & Astrophysics.

Τα χαρακτηριστικά του

Δείτε ένα βίντεο για τον εξωπλανήτη που προκαλεί μεγάλο ενδιαφέρον στους επιστήμονες. A temperate planet has been discovered only 11 light-years from Earth by a team using ESO’s unique planet-hunting HARPS instrument. The new world has the designation Ross 128 b and is now the second-closest temperate planet to be detected after Proxima b. It is also the closest planet to be discovered orbiting an inactive red dwarf star, which may increase the likelihood that this planet could potentially sustain life. Ross 128 b will be a prime target for ESO’s Extremely Large Telescope, which will be able to search for biomarkers in the planet's atmosphere. This short video explains the discovery and its significance. Credit: ESO

Ο εξωπλανήτης Ross 128 b ολοκληρώνει μια πλήρη περιφορά γύρω από το άστρο του σε σχεδόν δέκα γήινες μέρες (η διάρκεια του έτους του), κινούμενος σε 20 φορές μικρότερη απόσταση από το άστρο του από ό,τι η Γη γύρω από τον Ήλιο. Όμως, παρά την εγγύτητα στο άστρο του, ο Ross 128 b δέχεται μόνο 1,4 φορές περισσότερη ακτινοβολία σε σχέση με τη Γη. 

Οι ερυθροί νάνοι είναι ψυχρά, αχνά και τα πιο κοινά άστρα στο σύμπαν. Ορισμένοι όμως, όπως ο Εγγύτατος του Κενταύρου, ο οποίος επίσης είναι ερυθρός νάνος, κατά διαστήματα εξαπολύουν ισχυρές εκλάμψεις που «λούζουν» τους πλανήτες τους με θανατηφόρες υπεριώδεις ακτινοβολίες και ακτίνες-Χ. Γι' αυτό, ο κοντινότερος εξωπλανήτης Proxima b γύρω από τον Εγγύτατο είναι πολύ πιθανό να μην είναι φιλόξενος.

This chart shows the large zodiacal constellation of Virgo (The Virgin). This constellation is home to the faint red dwarf star Ross 128, marked with a red circle, which is sometimes known as Proxima Virginis as it is the closest star to the Earth in the constellation. It is orbited by an Earth-mass planet, Ross 128 b. This picture shows most of the stars that can be seen with the naked eye on a dark and clear night, Ross 128 itself needs a small telescope to be visible. Credit: ESO, IAU and Sky & Telescope

Όμως ο Ross 128 b είναι ένα πολύ πιο ήσυχο άστρο, συνεπώς οι εξωπλανήτες του μπορεί να διαθέτουν πιο ευνοϊκές συνθήκες για τη ζωή. Μάλιστα, το άστρο Ross 128, μαζί με τους όποιους εξωπλανήτες του, κινείται προς το δικό μας ηλιακό σύστημα και αναμένεται να γίνει ο κοντινότερος αστρικός μας «γείτονας» σε περίπου 79.000 χρόνια. Έτσι, ο Ross 128 b και όχι ο Proxima b θα είναι πια ο κοντινότερος στη Γη εξωπλανήτης.

Οι αστρονόμοι ανακαλύπτουν όλο και περισσότερους «γήινους» εξωπλανήτες. Το επόμενο κρίσιμο στάδιο θα είναι να αποκτήσουν την ικανότητα ανάλυσης της ατμόσφαιράς τους με μεγαλύτερη λεπτομέρεια, έτσι ώστε να βγάλουν αξιόπιστα συμπεράσματα κατά πόσο είναι πιθανό να έχουν αναπτυχθεί μορφές ζωής σε κάποιον από αυτούς.

Πηγές: http://www.eso.org/public/news/eso1736/ - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=915963

Μουσική από τα δεδομένα του διαστημικού σκάφους Voyager 1. Scientists create music from NASA Voyager 1 spacecraft data

Artist's concept of NASA's Voyager spacecraft. Credit: NASA/JPL-Caltech

Μουσική η οποία δημιουργήθηκε από τα δεδομένα που έχει μεταδώσει πίσω στη Γη το διαστημόπλοιο Voyager 1, καθ’όλη τη διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών της αποστολής του, παρουσιάζει η NASA στο πλαίσιο της SC17 Supercomputing Conference στο Ντένβερ του Κολοράντο.

Excerpt of music created by Dr Domenico Vicinanza (Anglia Ruskin University and GEANT) and Dr Genevieve Williams (University of Exeter) using data measurements sent from the Voyager 1 spacecraft. Image Credit: NASA

Το διάρκειας τριών λεπτών μουσικό κομμάτι φτιάχτηκε για τα 40ά γενέθλια του Voyager 1 και βασίζεται στις πληροφορίες που έχει συλλέξει το όργανο LECP (Low-Energy Charged Particle), ένα ειδικό τηλεσκόπιο σχεδιασμένο για τον εντοπισμό πρωτονίων και άλλων σωματιδίων στο διάστημα. Ο κάθε αριθμός, που αντιστοιχεί σε έναν μέσο όρο μετρήσεων 26 ημερών που έχει ληφθεί από το Space Physics Data Facility της ΝASA μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα, μετατρέπεται σε μουσική νότα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας μελωδίας η οποία αντιπροσωπεύει όλο το ταξίδι του διαστημοπλοίου.

Dr Vicinanza, Director of the Sound And Game Engineering (SAGE) Research Group at Anglia Ruskin University.

Για να δημιουργήσουν τη μουσική, ο Dr. Ντομένικο Βιτσινάντζα, του Anglia Ruskin University και του GEANT και η Dr. Ζενεβιέβ Γουΐλιαμς, του University of Exeter, χρησιμοποίησαν μια διαδικασία με την ονομασία «data sonification», για τη μετατροπή των μετρήσεων και των χαρακτηριστικών της πτήσης σε μελωδία, αρμονία και ενορχήστρωση.

Artist’s concept of Voyager 1. Circles represent the orbits of the major outer planets: Jupiter, Saturn, Uranus, and Neptune. Image via NASA, ESA, and G. Bacon (STScI)

Η διαδικασία αυτή βασίζεται σε μετρήσεις του LECP οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις μεταβολές που ανίχνευσε το Voyager 1 όταν πλησίασε πρώτα τον Δία, μετά τον Κρόνο και μετά όταν βγήκε εκτός ηλιακού συστήματος το 2012, βγαίνοντας στο διαστρικό διάστημα. Η κύρια μελωδία προέρχεται από τις μετρήσεις πάνω στην κοσμική ακτινοβολία, και παίζεται με βιολιά για τα δεδομένα μέχρι το 2012, και στη συνέχεια με φλάουτο, πίκολο και μεταλλόφωνο. Στη «επισκέψεις» στον Δία και τον Κρόνο συμμετέχουν επίσης πιάνο και γαλλικό κόρνο, υπογραμμίζοντας την αύξηση και τη μείωση της κοσμικής ακτινοβολίας κατά την είσοδο και την έξοδο από τις ατμόσφαιρες των πλανητών.

Όπως υπογράμμισε ο Βιτσινάντζα, το data sonification μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο ως προς το να «μοιραζόμαστε επιστημονικές ανακαλύψεις, και ελπίζουμε πως, μετατρέποντας 40 χρόνια δεδομένων σε μουσική, οι ακροατές θα είναι σε θέση να ακούσουν πλευρές του ταξιδιού του Voyager 1 οι οποίες ίσως να μην είναι τόσο προφανείς όταν κοιτά κανείς γραφήματα δεδομένων».

Πηγές:  naftemporiki.gr – Anglia Ruskin University

Στην Γεωργία το αρχαιότερο κρασί στον πλανήτη. World's oldest wine 'made in Georgia'

Εντοπίστηκαν πήλινα δοχεία που περιείχαν κρασί ηλικίας περίπου 8.000 ετών. 8,000-year-old pottery fragments from two sites in the Republic of Georgia, South Caucasus, have revealed the earliest biomolecular archaeological and archaeobotanical evidence of grape wine and winemaking. The discovery is described in a paper published online in the Proceedings of the National Academy of Sciences. Early Neolithic jar, circa 6000-5000 BC, from Khramis Didi-Gora in the Republic of Georgia. Note the probable grape cluster motives encircling the mouth of the vessel, and the small base, which would have been inadequate for a free-standing vessel. The latter feature suggests that the jar was once partly or wholly buried underground, like modern qvevris (Georgian, ‘large jars’). This specimen is nearly a meter (3.3 feet) tall and a meter (3.3 feet) broad, with a volume exceeding 80 gallons. Image credit: Mindia Jalabadze / National Museum of Georgia

Καναδοί, Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Γεωργιανοί επιστήμονες και αρχαιολόγοι ανακάλυψαν σε δύο νεολιθικούς οικισμούς περίπου 50 χιλιόμετρα νότια της Τυφλίδας, πρωτεύουσας της Γεωργίας, μεγάλα πήλινα δοχεία που στο εσωτερικό τους υπήρχαν τα αρχαιότερα μέχρι σήμερα ίχνη κρασιού, ηλικίας περίπου 8.000 ετών. Επιβεβαιώνεται έτσι ότι η παραγωγή κρασιού άρχισε κάπου στο νότιο Καύκασο, στα σύνορα ανατολικής Ευρώπης και δυτικής Ασίας.

Η ανακάλυψη

The excavated sites contained the remains of two Neolithic villages at Gadachrili Gora (pictured) and Shulaveris Gora.

Τα χημικά ίχνη του κρασιού (ταρταρικό οξύ και άλλα οργανικά οξέα) ανακαλύφθηκαν σε οκτώ δοχεία, από το οποίο το αρχαιότερο χρονολογείται από το 5980 π.Χ. περίπου. Παρόμοια πιθάρια χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα στη Γεωργία για τη ζύμωση του κρασιού (στη χώρα καλλεργούνται πάνω από 500 ποικιλίες κρασιών). Σε κάθε ένα από τα δύο νεολιθικά γεωργιανά χωριά εκτιμάται ότι ζούσαν περίπου 60 άτομα, που ήσαν γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Κάθε δοχείο έχει ύψος περίπου 80 εκατοστών και διάμετρο 40 εκατοστών.

Κάποια από τα αγγεία, που έχουν γκριζωπή απόχρωση, φέρουν εικόνες αμπελιών και έναν άνδρα που χορεύει (μάλλον μεθυσμένος...). Μέχρι σήμερα οι αρχαιότερες ενδείξεις οινοποιΐας είχαν βρεθεί σε κεραμικά ηλικίας περίπου 7.000 έως 7.500 ετών από τα όρη του Ζάγρου στο βορειοδυτικό Ιράν (5400 έως 5000 π.Χ.). Στην Κίνα έχουν ανακαλυφθεί ίχνη κρασιού όχι από αμπέλια, αλλά από ρύζι, μέλι και φρούτα, που χρονολογούνται πρι 7.000 ετών περίπου.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής στον Στέφεν Μπατιούκ του Πανεπιστημίου του Τορόντο, που έκαναν την ανακάλυψη στις περιοχές ανασκαφών Γκανταχρίλι Γκόρα και Σουλαβέρις Γκόρα, καθώς και τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «PNAS» δήλωσαν ότι «πρόκειται για το αρχαιότερο παράδειγμα καλλιέργειας άγριου ευρασιατικού αμπελιού με αποκλειστικό στόχο την παραγωγή κρασιού». 

For the Neolithic Georgians, the drinking and offering of wine would have permeated nearly every aspect of life from medical practice to special celebrations. Pictured is a Neolithic jar from the site of Khramis Didi Gora.

Είναι μια ακόμη ένδειξη, σύμφωνα με τους επιστήμονες, για τον κεντρικό, πανάρχαιο και πολύπλευρο ρόλο του κρασιού στον πολιτισμό και ειδικότερα στη θρησκεία, στην ιατρική, στις κοινωνικές επαφές, στην κουζίνα, την οικονομία κ.α. Σύμφωνα με τον Μπατιούκ, «το ευρασιατικό αμπέλι, από το οποίο σήμερα παράγεται το 99,9% του κρασιού παγκοσμίως, έχει τις ρίζες του στην περιοχή του Καυκάσου».

Πηγές: http://www.pnas.org/content/early/2017/11/07/1714728114.abstract - http://www.tovima.gr/science/technology-planet/article/?aid=915651

Ο πρώτος κβαντικός επεξεργαστής με 50 κβαντικά «μπιτ». The future is quantum

IBM 50Q System: An IBM cryostat wired for a 50 qubit system.

Η IBM αποκτά ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην κβαντική "κούρσα" κορυφαίων τεχνολογικών εταιρειών. Η μεγάλη αμερικανική εταιρεία ΙΒΜ, ανακοίνωσε ότι δημιούργησε τον πρώτο επεξεργαστή με 50 κβαντικά «μπιτ» ή κβαντικά δυφία (qubits), καταφέρνοντας να γίνει έτσι η πρώτη εταιρεία που επιτυγχάνει κάτι τέτοιο. Η συγκεκριμένη διάκριση της ΙΒΜ χαρίζει στην εταιρεία συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι της Google και άλλων τεχνολογικών εταιρειών, που συμμετέχουν στην άκρως ανταγωνιστική κβαντική «κούρσα».

Τι είναι

IBM 20 & 50 Qubit Arrays, Figure 1. Left) Schematic of 20 qubit system, and Middle) 50 qubit system illustrating qubit interconnectivity. This complex interconnect fabric permits maximum flexibility for IBM Q systems. The 50 qubit is the natural extension of the 20 qubit architecture. Right) Photograph of the quantum processor package for the first IBM Q systems. The processor features improvements in superconducting qubit design, connectivity and packaging.

Οι κβαντικοί υπολογιστές, οι οποίοι βρίσκονται ακόμη στα σπάργανα, υπόσχονται ταχύτητα υπολογισμών πολύ μεγαλύτερη από τους τωρινούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Αυτό συμβαίνει επειδή στους σημερινούς υπολογιστές, το bit, η βασική μονάδα πληροφορίας, μπορεί να πάρει είτε την τιμή «0» είτε την τιμή «1». Όμως το κβαντικό μπιτ (qubit), η στοιχειώδης μονάδα κβαντικής πληροφορίας, μπορεί να παίρνει τις τιμές «0», «1» ή «0 και 1» ταυτόχρονα.

Quantum computing has the potential to solve some of the world’s most complex problems. So how are quantum computers different from the traditional computers we use today?

Η ΙΒΜ ανακοίνωσε ότι αφενός δημιούργησε ένα σύστημα με 20 κβαντικά «μπιτ» που είναι ήδη έτοιμο για χρήση και αφετέρου ότι ανέπτυξε το πρώτο -ακόμη πειραματικό- σύστημα IBM Q με επεξεργαστή 50 qubits. Η εταιρεία έκανε γνωστό ότι το σύστημά της με τα 20 qubits θα είναι διαθέσιμο online στους πελάτες της από το τέλος του 2017, προκειμένου να διερευνήσουν τις δυνατότητες πρακτικής εφαρμογής του. Η επόμενη γενιά κβαντικών συστημάτων της ΙΒΜ θα ενσωματώσει τον ισχυρότερο επεξεργαστή των 50 qubits.

Ο πρώτος κβαντικός υπολογιστής που κατέστη online διαθέσιμος από την ΙΒΜ σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο, ήταν τον Μάιο του 2016. Στο διάστημα που μεσολάβησε, η εταιρεία έχει κάνει περαιτέρω προόδους και φαίνεται να προηγείται στις εξελίξεις από κάθε άλλο ανταγωνιστή της.

Εκτός από τον τομέα του υλικού (hardware), η ΙΒΜ συνεχίζει να αναπτύσσει ένα ολόκληρο «οικοσύστημα» κβαντικής υπολογιστικής, που περιλαμβάνει ανοικτό λογισμικό (software) και εκπαιδευτικό υλικό για την κβαντική κοινότητα των χρηστών. Ήδη, περισσότεροι από 60.000 χρήστες από όλο τον κόσμο (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, σχολεία κ.α.) έχουν πραγματοποιήσει πάνω από 1,7 εκατομμύρια online κβαντικά πειράματα στους υπολογιστές της ΙΒΜ. Παράλληλα, η ΙΒΜ συνεργάζεται με άλλες εταιρείες (Samsung, Honda, Hitachi, Canon κ.α.) για να αναπτύξει βιομηχανικές και άλλες πρακτικές κβαντικές εφαρμογές.

Πηγές: http://www.amna.gr/home/article/204212/O-protos-kbantikos-epexergastis-me-50-kbantika-mpit – https://www.ibm.com/blogs/research/2017/11/the-future-is-quantum/

Η ονειροπόληση δείγμα εξυπνάδας. Daydreaming is Good. It Means You’re Smart

Egon Schiele, The Daydreamer (Gerti Schiele), 1911. Μελέτη δείχνει ότι τα άτομα των οποίων ο εγκέφαλος... βολτάρει συχνά στη δουλειά και όχι μόνο έχουν καλύτερες νοητικές ικανότητες. A new study from the Georgia Institute of Technology suggests that daydreaming during meetings isn’t necessarily a bad thing. It might be a sign that you’re really smart and creative.

Τελικά το να ονειροπολούμε στο γραφείο ή σε μια σημαντική σύσκεψη δεν είναι κάτι κακό - αντιθέτως, σύμφωνα με μια νέα μελέτη ερευνητών του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Τζόρτζια στις ΗΠΑ, μπορεί να αποτελεί σημάδι εξυπνάδας και δημιουργικότητας.

«Τα άτομα με πιο "αποδοτικό", ικανό εγκέφαλο πιθανότατα δεν μπορούν να τον  αποτρέψουν από το να… περιπλανάται» ανέφερε ο Ερικ Σουμάχερ, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχολογίας στο Georgia Tech, εκ των κύριων συγγραφέων της νέας μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Νeuropsychologia».

Το πείραμα... της συνεργασίας και της ανάπαυσης

Ο καθηγητής Σουμάχερ και οι συνεργάτες του κατέγραψαν τα μοτίβα δραστηριότητας του εγκεφάλου περισσότερων από 100 εθελοντών ενώ εκείνοι υποβάλλονταν σε μαγνητική τομογραφία. Από τους συμμετέχοντες στη μελέτη ζητήθηκε να επικεντρώνουν το βλέμμα σε ένα σταθερό σημείο επί πέντε λεπτά. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε τα δεδομένα που προέκυψαν προκειμένου να εντοπίσει ποιες περιοχές του εγκεφάλου κάθε εθελοντή λειτουργούσαν σε συνεργασία. «Με αυτόν τον τρόπο μπορέσαμε να δούμε ποιες περιοχές του εγκεφάλου συνεργάζονται όταν το άτομο είναι ξυπνητό αλλά σε κατάσταση ανάπαυσης» εξήγησε η Κριστίν Γκοντγουίν, υποψήφια διδάκτωρ στο Georgia Tech και εκ των συγγραφέων της μελέτης, και προσέθεσε ότι «είναι άκρως ενδιαφέρον το γεγονός ότι μελέτες δείχνουν πως τα ίδια αυτά εγκεφαλικά μοτίβα, που εμείς μετρήσαμε σε κατάσταση ανάπαυσης στους εθελοντές, συνδέονται με διαφορετικές γνωστικές ικανότητες».

Μόλις οι επιστήμονες κατέληξαν στο πώς και ποιες περιοχές του εγκεφάλου συνεργάζονται σε κατάσταση ανάπαυσης, συνέκριναν τα στοιχεία με εκείνα που προέκυψαν από τεστ στα οποία υποβλήθηκαν οι εθελοντές και μετρούσαν τις νοητικές και δημιουργικές ικανότητές τους. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν επίσης ερωτηματολόγια σχετικά με πόσο άφηναν το μυαλό τους να ονειροπολεί στην καθημερινότητά τους.

Πολλή ονειροπόληση, υψηλότερες νοητικές ικανότητες

Dante Gabriel Rossetti, The Day Dream, 1880. A new study reveals people who report more frequent daydreaming scored higher on tests of intelligence and creativity. MRI scans also reveals more efficient brain systems for frequent daydreamers.

Όπως φάνηκε, τα άτομα που ανέφεραν πιο συχνή ονειροπόληση μέσα στην ημέρα είχαν και υψηλότερα σκορ στα τεστ νοητικών ικανοτήτων και δημιουργικότητας, ενώ παρουσίαζαν και πιο «αποδοτικά» εγκεφαλικά συστήματα στις μαγνητικές τομογραφίες.

«Συνηθίζουμε να πιστεύουμε ότι η ονειροπόληση είναι κάτι κακό - ότι το άτομο προσπαθεί να επικεντρώσει κάπου την προσοχή του και δεν μπορεί» σημείωσε ο Σουμάχερ. «Τα δεδομένα μας όμως δείχνουν ότι αυτό δεν είναι πάντα αλήθεια. Κάποιοι άνθρωποι έχουν πιο "αποτελεσματικό" εγκέφαλο».

Ποιος είναι ο «αποτελεσματικός» εγκέφαλος

Morgan Westling, The Daydreamer. Those who reported more frequent daydreaming scored higher on intellectual and creative ability and had more efficient brain systems measured in the MRI machine.

Τι μπορεί να σημαίνει αυτή η «αποτελεσματικότητα»; Μεγαλύτερη ικανότητα του ατόμου να σκέφτεται, ακόμη και όταν ο εγκέφαλός του… βολτάρει. Πώς θα μπορούσε κάποιος να καταλάβει αν ο εγκέφαλός του είναι «αποδοτικός»; Ένα βασικό στοιχείο είναι ότι μπορεί να βγαίνει εύκολα από μια συζήτηση και να συντονίζεται ξανά σε αυτή χωρίς να έχει χάσει σημαντικά σημεία της.

«Τα ευρήματά μας μου θυμίζουν τους καθηγητές που συνηθίζουμε να λέμε ότι "είναι στον κόσμο τους" - πανέξυπνοι αλλά βυθισμένοι στις δικές τους σκέψεις» είπε ο καθηγητής Σουμάχερ. «Ή μου φέρνουν επίσης στον νου μαθητές που είναι πιο μπροστά από τους συμμαθητές τους νοητικά. Ενώ οι φίλοι τους χρειάζονται, για παράδειγμα, πέντε λεπτά για να μάθουν κάτι νέο, εκείνοι το μαθαίνουν μέσα σε ένα λεπτό και στη συνέχεια αρχίζουν να ονειροπολούν».

Σύμφωνα με τους ερευνητές, τα νέα ευρήματα ανοίγουν τον δρόμο για περαιτέρω μελέτες ώστε να γίνει καλύτερα κατανοητό πότε η ονειροπόληση μπορεί να είναι επιβαρυντική για το άτομο και πότε μπορεί να είναι εποικοδομητική.

Πηγές: “Functional connectivity within and between intrinsic brain networks correlates with trait mind wandering” by Godwin CA, Hunter MA, Bezdek MA, Lieberman G, Elkin-Frankston S, Romero VL, Witkiewitz K, Clark VP, and Schumacher EH in Neuropsychologia. Published online July 10 2017 doi:10.1016/j.neuropsychologia.2017.07.006 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=914745