Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Σάββατο 14 Απριλίου 2018

Έκτωρ Κακναβάτος, «Αυλίδα – Σχόλιο»

Φρανσουά Περιέ, Η θυσία της Ιφιγένειας, 1633

στιν ον τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας κα τελείας…

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Σου ’λαχε να δεις τέτοιαν απανεμιά πριν το χαμό
όπως η γόμωση μες στην οβίδα;
Κάποιος ρωτούσε: για πού θα κινούσανε τα πλοία;
Γιατί κατάπεσε ο άνεμος;
Γιατί σα χίμηξε ο χαλκός ίσα στο λαιμό της
τον είπαν πετεινό;
Πού τηνε σφάξανε;

Οι θάμνοι γύρω σαστισμένοι που
μέσα στη χούφτα νύχτωνε το κόλλυβο
Το σκυλί ακόμα καίγονταν αυτοπυρπολημένο
Στο γιαλό ακούστηκαν πατούσες· είπαν:
Η ψυχή της που έφευγε
Και τότες —χίλιοι ταύροι—
από τον ανοιγμένο της λαιμό σηκώθηκε
ούριος άνεμος
— Αχαιοί, στα πλοία…

Αν όχι τίποτα άλλο, κι αν σακατεύτηκαν
κι αν δεν έμεινε σανίδα απ’ τα καράβια
κι αν η Τροία
κα
Πρίαμος κα λας ϋμμελίω Πριάμοιο
αν όλα πήγαν κατ’ ανέμου
τουλάχιστον αυτό: η σφαγή χρησίμεψε
να ’ναι αλάθητος ο λόγος σου
να ’σαι κι ελόγου σου για Νόμπελ Σταγειρίτη

Κάποιος ρωτούσε αν προβλέπεται ποινική παρακαμπτήριος
για αθλιότητες δεδοξασμένων.

John Singer Sargent, Gassed, 1918. Oil on canvas, 231 x 611.1cm (91 x 240.5in). Collection of the Imperial War Museum, London.

Έκτωρ Κακναβάτος. 1987. Κιβώτιο ταχυτήτων. Αθήνα: Κείμενα. Και στον συγκεντρωτικό τόμο: Έκτωρ Κακναβάτος. 2010. Ποιήματα (1943–1987). Αθήνα: Άγρα.


Παρασκευή 13 Απριλίου 2018

Το στρες είναι μεταδοτικό. Stress is contagious

Pablo Picasso, Femme en pleurs, Woman in tears, 1937. Την εμπειρική παρατήρηση όλων μας επιβεβαιώνουν τώρα και οι επιστήμονες, ενώ εξηγούν την εξελικτική προέλευση του φαινομένου και αναζητούν τρόπους αξιοποίησής του για να μας... ξεαγχώσουν. Turns out other people’s stress can change your brain the way real stress does, and now we’re stressing.

Σας έχει τύχει να είστε ωραίοι και χαλαροί στο γραφείο και να μπαίνει ο συνάδελφος σαν «σίφουνας» με το στρες να χτυπάει «κόκκινο» και ξαφνικά να νιώθετε και εσείς - οι μέχρι προ ολίγου ωραίοι και χαλαροί - αγχωμένοι μέχρι τον λαιμό; Ή να βγαίνετε για ποτό ήρεμοι επιτέλους ύστερα από μια κοπιαστική ημέρα με έναν φίλο και ο φίλος να είναι τόσο στρεσαρισμένος ώστε τελικά να αισθάνεστε και εσείς ότι θα σας «πνίξει» (αντί για το αλκοόλ) το άγχος και ότι η ηρεμία σας... πέταξε μακριά;

Δεν μπορεί, θα σας έχει τύχει. Ε, αυτό που λίγο-πολύ έχει τύχει σε όλους μας απέδειξε μόλις πρόσφατα η επιστήμη: ότι δηλαδή το στρες όχι μόνο είναι μεταδοτικό αλλά ότι επιπλέον προκαλεί αλλαγές στον εγκέφαλο του «αποδέκτη» αντίστοιχες με εκείνες που προκαλούνται στον εγκέφαλο εκείνου που το μεταδίδει. Γι' αυτό και προτού περάσουμε στις… αγχωτικές λεπτομέρειες μιας νέας μελέτης σχετικά με τη μεταδοτικότητα του στρες που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση «Nature Neuroscience», κρατήστε το μήνυμα του επικεφαλής της, καθηγητή στο Τμήμα Φυσιολογίας και Φαρμακολογίας του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι στον Καναδά και μέλους του Ινστιτούτου για τον Εγκέφαλο Hotchkiss (Hotchkiss Brain Institute, HBI), Τζαϊντίπ Μπέινς: Δείτε τα πράγματα χαλαρά για το καλό το δικό σας αλλά και των γύρω σας!

Πομποί και δέκτες

Scientists have discovered that stress transmitted from others can change the brain in the same way as a real stress does. Jaideep Bains, professor in the Department of Physiology and Pharmacology, and Toni-Lee Sterley, postdoctoral fellow in Bains' lab and the study's lead author. Credit: Adrian Shellard, Hotchkiss Brain Institute

Οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι μελέτησαν την επίδραση του στρες σε ζεύγη αρσενικών και θηλυκών ποντικιών. «Στόχος μας ήταν να δούμε αν το στρες μεταδίδεται, πώς μεταδίδεται και τι επίδραση μπορεί να έχει στον εγκέφαλο η πιθανή μετάδοσή του» μας εξηγεί ο καθηγητής Μπέινς. Για να επιτευχθούν όλοι αυτοί οι στόχοι, οι επιστήμονες προχώρησαν σε σειρά πειραμάτων: αρχικώς απομάκρυναν ένα ποντίκι από το κάθε ζεύγος και το υπέβαλαν σε ήπιο στρες προτού το επιστρέψουν στο «ζευγάρι» του. Στη συνέχεια εξέτασαν σε κάθε ποντίκι την απόκριση ενός συγκεκριμένου πληθυσμού κυττάρων, των νευρώνων CRH (Cortictropin-Releasing Hormone neurons, νευρώνες έκλυσης κορτικοτρόπου ορμόνης) οι οποίοι ελέγχουν την απόκριση του εγκεφάλου στο στρες. «Το πείραμα αυτό αποκάλυψε ότι δίκτυα στον εγκέφαλο τόσο των ποντικιών που είχαν εκτεθεί σε στρες όσο και των συντρόφων τους στους οποίους μεταδόθηκε το στρες παρουσίασαν παρόμοιες αλλαγές. Συγκεκριμένα είδαμε ότι οι νευρώνες CRH των ποντικιών που δεν είχαν εκτεθεί άμεσα στο στρες εμφάνισαν, μετά την επαφή με τα ποντίκια που είχαν άμεση έκθεση στο στρες, αλλαγές ταυτόσημες με εκείνες που καταγράφηκαν στα στρεσαρισμένα πειραματόζωα» σημειώνει ο επιστήμονας.

Στη συνέχεια η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε οπτογενετικές προσεγγίσεις ώστε να είναι σε θέση να «ανάβει» ή να «σβήνει» κατά βούληση τους νευρώνες CRH. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως όταν αποσιώπησαν τους νευρώνες CRH κατά τη διάρκεια έκθεσης των ποντικιών σε στρες δεν εμφανίστηκαν αλλαγές στον εγκέφαλο οι οποίες υπό φυσιολογικές συνθήκες θα λάμβαναν χώρα λόγω του στρες. «Επιπροσθέτως, όταν αποσιωπήσαμε τους νευρώνες στο δεύτερο ποντίκι το οποίο δεν είχε εκτεθεί το ίδιο σε στρες αλλά αλληλεπιδρούσε με εκείνο που είχε εκτεθεί σε στρες, παρατηρήσαμε ότι δεν γινόταν "μετάδοση" του στρες» λέει ο καθηγητής Μπέινς. Ήταν μάλιστα αξιοσημείωτο πως όταν οι νευρώνες ενεργοποιούνταν με χρήση του φωτός στο ένα ζώο, ακόμη και με απουσία στρες, τόσο ο εγκέφαλος του ποντικιού που… φωτιζόταν όσο και εκείνος του συντρόφου του εμφάνιζαν αλλαγές σαν να ήταν παρών και ο σημαντικός παράγοντας «στρες».

Χτίσιμο δεσμών

Πώς γίνεται όμως η μετάδοση του στρες; Ο επικεφαλής της μελέτης εξηγεί: «Ανακαλύψαμε πως η ενεργοποίηση των νευρώνων CRH προκαλεί την έκλυση ενός χημικού σήματος, συγκεκριμένα μιας φερομόνης, που λειτουργεί ως "σήμα συναγερμού" από το ένα ποντίκι προς το άλλο. Το ποντίκι που λαμβάνει το σήμα μπορεί στη συνέχεια με τη σειρά του να προειδοποιήσει και άλλα μέλη της ίδιας ομάδας σχετικά με το ότι έχει προκύψει... στρεσογόνος κατάσταση». Κατά τον καθηγητή Μπέινς, αυτή η... μετάδοση της μετάδοσης των σημάτων του στρες αποκαλύπτει έναν μηχανισμό-«κλειδί» σχετικά με τη μεταφορά πληροφοριών σε πολλά και διαφορετικά είδη συμβάλλοντας σημαντικά στον σχηματισμό κοινωνικών δικτύων. «Θεωρούμε ότι πρόκειται για μια ζωτικής σημασίας διαδικασία που δεν είναι νέα αλλά "προϊόν" της εξέλιξης».

Τα κοινωνικά δίκτυα που δημιουργούνται σε διαφορετικά είδη - πιθανότατα και στον άνθρωπο - εμφανίζουν τη μοναδική ιδιότητα να μειώνουν την επίδραση του στρες. Ωστόσο αυτή η... εκτόνωση της έντασης που προκαλεί το στρες φαίνεται, όπως έδειξαν τα πειράματα της ομάδας από το Κάλγκαρι, να αποτελεί αποκλειστικώς «θηλυκή υπόθεση». Τι εννοούμε; Μόνο όταν δύο θηλυκά ποντίκια... έκαναν παρέα η επίδραση του στρες στους νευρώνες CRH μειωνόταν κατά σχεδόν 50% - ουσιαστικώς δηλαδή η αλληλεπίδραση του στρεσαρισμένου θηλυκού ζώου με τη... χαλαρή φίλη του έκανε καλό στον εγκέφαλό του. Δεν φάνηκε να ισχύει το ίδιο μέσα από την αλληλεπίδραση δύο αρσενικών όμως...

Οικειότητα διπλής όψεως

Trials suggest being around stressed people can alter the brain in the same way as when you are overloaded at work.

Ωραία όλα αυτά τα ευρήματα στα ζώα, αλλά σημαίνουν κάτι και για εμάς τους ανθρώπους και τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Κάλγκαρι θεωρεί ότι τα αποτελέσματα πιθανότατα αφορούν και τον άνθρωπο. «Και εμείς οι άνθρωποι "επικοινωνούμε" το στρες μας στους υπολοίπους, κυρίως στους πιο κοντινούς και οικείους ανθρώπους μας, χωρίς πολλές φορές να το αντιλαμβανόμαστε. Δεν είναι τυχαίο ότι μελέτες έχουν δείξει πως οι πιο κοντινοί άνθρωποι ατόμων με διαταραχή μετατραυματικού στρες εμφανίζουν και οι ίδιοι έντονα συμπτώματα στρες. Από την άλλη πλευρά όμως, η ικανότητά μας όχι μόνο να αντιλαμβανόμαστε αλλά και να μοιραζόμαστε τη συναισθηματική κατάσταση των άλλων αποτελεί νευραλγικό κομμάτι του "χτισίματος" των κοινωνικών δεσμών». Με λίγα λόγια, ουδέν κακόν αμιγές καλού...

Ποια είναι τα επόμενα βήματα της ερευνητικής ομάδας μετά τα τόσο ενδιαφέροντα τελευταία ευρήματά της, ρωτήσαμε τον καθηγητή. Εκείνος μάς απάντησε ότι «αναζητούμε τώρα τρόπους σχεδιασμού παρόμοιων μελετών και σε ανθρώπους ώστε να δούμε πώς ακριβώς γίνεται η μετάδοση του στρες και στον άνθρωπο. Συγχρόνως, σκεφτόμαστε να μελετήσουμε και την άλλη, την "καλή όψη του νομίσματος". Αν όντως, όπως πιστεύουμε, μεταδίδεται εύκολα το στρες μεταξύ ανθρώπων, τι συμβαίνει στον αντίποδα, με τις θετικές εμπειρίες; Μήπως και αυτές μεταδίδονται εξίσου εύκολα; Και αν όντως συμβαίνει αυτό, μήπως μπορεί να αποκτήσει ιδιαίτερη αξία στις… αγχωμένες κοινωνίες μας;». Παράλληλα, σύμφωνα με τον ερευνητή, η καλύτερη κατανόηση της μετάδοσης πληροφοριών, και ιδιαιτέρως συναισθημάτων, που προσφέρει η νέα μελέτη, μπορεί να ρίξει φως και σε διαταραχές όπως ο αυτισμός, στον οποίο το άτομο εμφανίζεται συναισθηματικά και κοινωνικά αποκομμένο από τον περίγυρό του.

Κλείνοντας, ο καθηγητής επιθυμεί να... μεταδώσει για άλλη μια φορά το μήνυμα ότι «πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας πως το στρες μας γίνεται εύκολα και στρες των γύρω μας». Γι' αυτό, θα συμπληρώσουμε εμείς, αφού η μετάδοση συναισθημάτων φαίνεται να είναι μάλλον δεδομένη, ας φροντίσουμε να μεταδίδουμε κάτι άλλο λιγότερο αγχωτικό. Ας πάμε λοιπόν - και μέρες που είναι - με το μήνυμα... χαμογελάτε, είναι μεταδοτικό!

Πηγές: Toni-Lee Sterley, Dinara Baimoukhametova, Tamás Füzesi, Agnieszka A. Zurek, Nuria Daviu, Neilen P. Rasiah, David Rosenegger, Jaideep S. Bains. Social transmission and buffering of synaptic changes after stressNature Neuroscience, 2018; DOI: 10.1038/s41593-017-0044-6 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=962360




Υπόγειες λίμνες στην Αρκτική θα φωτίσουν την... εξωγήινη ζωή. Newly discovered salty subglacial lakes could help search for life in solar system

Κάτω από το παγοκάλλυμα Devon Ice Cap στον Καναδά εντοπίστηκαν αρχαίες λίμνες που ίσως διαθέτουν ζωή. An international team of geophysicists has discovered two hypersaline lakes beneath the Devon Ice Cap, one of the largest ice caps in the Canadian Arctic. A cold and windy spring night on the vast landscape of the Devon Ice Cap where two subglacial lakes are lurking 1,805 to 2,460 feet (550-750 m) below the surface. Super salty water beneath ice could serve as a terrestrial analogue for a habitat for life on other planets. Image credit: Anja Rutishauser

Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα στον Καναδά μελετώντας δορυφορικές εικόνες και εικόνες από ραντάρ της NASA από αρκτικές περιοχές του Καναδά εντόπισαν την ύπαρξη άγνωστων μέχρι σήμερα μικρών λιμνών που βρίσκονται σε βάθη 750 μέτρων κάτω από τους πάγους.

Landsat image overlain with the location of the subglacial lakes and ice divides. Image credit: Rutishauser et al, doi: 10.1126/sciadv.aar4353.

Οι λίμνες βρίσκονται κάτω από το παγοκάλυμμα Devon Ice Cap και ερευνητές έμειναν έκπληκτοι από την ανακάλυψη αφού μελετώντας τις εικόνες αναζητούσαν άλλα πράγματα και δεν περίμεναν ότι θα εντοπίσουν νερό σε υγρή μορφή σε βάθος εκατοντάδων μέτρων κάτω από τους πάγους και σε θερμοκρασίες -10 βαθμών Κελσίου ή και χαμηλότερες.

Οι πρώτες αναλύσεις δείχνουν ότι οι λίμνες αυτές βρίσκονται σε πλήρη απομόνωση από το εξωτερικό περιβάλλον (φως, αέρας, θερμότητα κλπ) τουλάχιστον 120 χιλιάδες έτη.

Η ανακάλυψη θεωρείται σημαντική επειδή οι ειδικοί εκτιμούν ότι πρόκειται για λίμνες με νερό υψηλής αλατότητας και σε περίπτωση που βρίσκονται εκεί κάποιες μορφές ζωής αυτό θα σημαίνει ότι το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στους υπόγειους ωκεανούς που βρίσκονται στους παγωμένους δορυφόρους του Δία και του Κρόνου. Τα τελευταία χρόνια χάρις στου δορυφόρους αλλά και τα νέας γενιάς ραντάρ έχουν εντοπιστεί υπόγειες λίμνες κάτω από τους πάγους της Ανταρκτικής. Όμως είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται τέτοιες λίμνες σε αρκτικές περιοχές του Καναδά.

More than half a kilometre beneath the Devon Ice Cap, scientists discovered two lakes whose extreme saltiness could make them a habitat for microbes--an environment that might also exist on Jupiter's icy moon Europa. Credit: Martin Sharp

«Πρέπει να βρούμε τρόπο να πάρουμε δείγματα εδάφους από αυτές τις λίμνες και να δούμε αν και τι είδους μορφές ζωής μπορεί να υπάρχουν εκεί. Αν πάντως υπάρχουν μορφές ζωής (έστω και μικροβιακές) θα έχουν αναπτυχθεί και εξελιχθεί σε συνθήκες απόλυτης απομόνωσης για 120 χιλιάδες έτη» αναφέρουν οι ερευνητές.

Πηγές: Anja Rutishauser, Donald D. Blankenship, Martin Sharp, Mark L. Skidmore, Jamin S. Greenbaum, Cyril Grima, Dustin M. Schroeder, Julian A. Dowdeswell, Duncan A. Young. Discovery of a hypersaline subglacial lake complex beneath Devon Ice Cap, Canadian ArcticScience Advances, 2018; 4 (4): eaar4353 DOI: 10.1126/sciadv.aar4353 - http://www.tovima.gr/science/article/?aid=964740

Πέμπτη 12 Απριλίου 2018

Γύρω από τη Σελήνη. Tour of the Moon

The Orientale impact basin, combining shaded relief with free air gravity. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/David Ladd

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο με εικόνες υψηλής ανάλυσης από τον δορυφόρο Lunar Reconnaisance Orbiter που περιφέρεται σε τροχιά γύρω από την Σελήνη.

Comparisons of certain frames from the original 2011 tour (bottom) and the 2018 version (top). The data gathered by LRO in the intervening years is reflected in the improved quality of the newer images. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/David Ladd

Στο εντυπωσιακό βίντεο διάρκειας 5 λεπτών απεικονίζονται διάφορες τοποθεσίες τόσο από την κοντινή, όσο και από την απομακρυσμένη πλευρά της Σελήνης σε ανάλυση 4k. Κάποιες εικόνες έχουν ληφθεί από την κοντινή πλευρά της σελήνης και έχουν παρατηρηθεί τόσο από επαγγελματίες όσο και από ερασιτέχνες παρατηρητές στη Γη, ενώ άλλες εικόνες είναι ορατές μόνο από το διάστημα. Στο βίντεο μπορεί κανείς να παρατηρήσει ακόμη και μερικά από τα σημεία προσσελήνωσης του Apollo όπως φαίνονται από ψηλά (από το 3:30’και μετά).

Take a virtual tour of the Moon in all-new 4K resolution, thanks to data provided by NASA's Lunar Reconnaissance Orbiter spacecraft. As the visualization moves around the near side, far side, north and south poles, we highlight interesting features, sites, and information gathered on the lunar terrain. Credit: NASA's Goddard Space Flight Center/David Ladd




Ανακαλύφθηκε απολίθωμα του Homo sapiens ηλικίας 90.000 ετών στη Σ. Αραβία. Human finger bone points to an early exodus out of Africa

Η ανακάλυψη δείχνει ότι η πρώτη μαζική μετανάστευση ανθρώπων εκτός Αφρικής με κατεύθυνση την Ευρασία υπήρξε πολύ πιο γεωγραφικά εξαπλωμένη από ό,τι είχε θεωρηθεί έως τώρα. This finger bone (four sides shown) represents the oldest directly dated human fossil found outside of Africa and the Levant. The find, from a prehistoric lake site in Saudi Arabia, challenges the idea that modern humans did not leave Africa until 60,000 years ago. PHOTOGRAPH BY IAN CARTWRIGHT

Το αρχαιότερο απολίθωμα προγόνου του σύγχρονου «έμφρονος» ανθρώπου, του Homo sapiens, που έχει ποτέ βρεθεί έξω από την Αφρική και την περιοχή του Λεβάντε στην ανατολική Μεσόγειο, ανακάλυψαν επιστήμονες στη Σαουδική Αραβία.

At the time the finger was buried, the climate of the region around Al Wusta was humid and monsoonal. Today it is vastly different and is covered in sand.

Το απολίθωμα, το οποίο βρέθηκε στην κατάξερη αραβική έρημο Νεφούντ, στην περιοχή Αλ Γούστα, που κάποτε φιλοξενούσε μια λίμνη, είναι ένα οστό δαχτύλου που έχει ηλικία 85.000 έως 90.000 ετών, μια εποχή όταν η Σ. Αραβία είχε υγρό κλίμα και ήταν «πράσινη». Οι βροχές θα επέτρεψαν στους προγόνους μας να εισχωρήσουν και να εγκατασταθούν στην περιοχή, που σήμερα είναι πολύ αφιλόξενη.

White sediment found at Al Wusta indicates that the site was once the location of a freshwater lake.  PHOTOGRAPH BY KLINT JANULIS

Στην ίδια περιοχή βρέθηκαν πολλά απολιθώματα ζώων, μεταξύ των οποίων ιπποποτάμων, καθώς και πολλά ανθρώπινα λίθινα εργαλεία. Ανάμεσα σε αυτά τα ευρήματα, ανακαλύφθηκε ένα καλοδιατηρημένο μικρό οστό, μήκους μόλις 3,2 εκατοστών, από το οποίο όμως μπορούν να εξαχθούν πολύτιμα συμπεράσματα.

Το οστό αναλύθηκε τρισδιάστατα και συγκρίθηκε με άλλα οστά προγόνων μας και Νεάντερταλ, καθώς επίσης πιθήκων, πράγμα που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι αναμφίβολα ανήκει στο δικό μας είδος (Homo sapiens).

Η ανακάλυψη δείχνει ότι η πρώτη μαζική μετανάστευση ανθρώπων εκτός Αφρικής με κατεύθυνση την Ευρασία υπήρξε πολύ πιο γεωγραφικά εξαπλωμένη από ό,τι είχε θεωρηθεί έως τώρα. Οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι πρώιμες απόπειρες εξόδου από την Αφρική είχαν μάλλον στεφθεί με αποτυχία και είχαν περιορισθεί στις δασωμένες παράκτιες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου.

Το νέο εύρημα δείχνει τόσο ότι πιθανότατα υπήρχαν πολλαπλές μεταναστεύσεις από την Αφρική, όσο και ότι κάποιες από αυτές είχαν εξαπλωθεί μακρύτερα από ό,τι είχε υποτεθεί μέχρι σήμερα.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης και του Ινστιτούτου Επιστήμης της Ανθρώπινης Ιστορίας Μαξ Πλανκ της Λειψίας, με επικεφαλής τους Χάου Γκρούκατ και Μάικλ Πετράγκλια αντίστοιχα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature Ecology & Evolution», σε συνεργασία με Σαουδάραβες συναδέλφους τους.

«Η Αραβική Χερσόνησος είχε έως τώρα θεωρηθεί πολύ μακριά από την κύρια σκηνή της ανθρώπινης εξέλιξης. Όμως η νέα ανακάλυψη βάζει την Αραβία στον χάρτη ως περιοχή-κλειδί για την κατανόηση της προέλευσής μας και την επέκτασή μας στον υπόλοιπο κόσμο. Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται, αναμένουμε να κάνουμε και άλλες σημαντικές ανακαλύψεις στη Σ. Αραβία» δήλωσε ο καθηγητής Πετράγκλια.

Οι πρώτες μεταναστεύσεις

Using a technique called uranium series dating, a laser was used to make microscopic holes in the fossil and measure the ratio between tiny traces of radioactive elements. This discovery shows that early members of our species were not just restricted to the Levant.

Η πρώτη μετανάστευση από την Αφρική εκτιμάται ότι έγινε από ένα άλλο είδος του ευρύτερου ανθρωπίνου γένους, τον «όρθιο» άνθρωπο (Homo erectus) πριν από περίπου 1,7 εκατομμύρια χρόνια. Η πρώτη μετανάστευση εκτός Αφρικής από τον «δικό μας» Homo sapiens άρχισε πριν από τουλάχιστον 177.000 χρόνια και κορυφώθηκε πριν από 90.000 έως 130.000 χρόνια, ακολουθώντας κυρίως τη «λεβαντίνικη» διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου (σήμερα Χερσόνησος Σινά, Παλαιστίνη-Ισραήλ, Λίβανος, Συρία). Μάλιστα, πρόσφατες παλαιογενετικές έρευνες απωθούν ακόμη πιο πίσω στο παρελθόν την έναρξη της πρώτης αυτής μετανάστευσης, ακόμη και πριν από 220.000 έως 350.000 χρόνια.

Το δεύτερο μεγάλο μεταναστευτικό κύμα από τη «μαύρη ήπειρο» εκτιμάται ότι υπήρξε πριν από 60.000 έως 50.000 χρόνια. Το νέο αραβικό απολίθωμα τοποθετείται χρονολογικά ανάμεσα στα δύο αυτά κύρια μεταναστευτικά ρεύματα.

Η ανακάλυψή του οδηγεί σε διάφορες υποθέσεις. Η μία είναι ότι κατά την έξοδο από την Αφρική υπήρχε μια δεύτερη πιο νότια διαδρομή που διέσχιζε την Αραβία, η οποία τότε δεν ήταν έρημος. Το πέρασμα στην Αραβία γινόταν μάλλον από το νότιο άκρο της Ερυθράς Θάλασσας, κοντά στο σημερινό στενό Μπαμπ ελ Μαντέμπ, σε μια εποχή που τα νερά θα ήσαν πολύ χαμηλότερα και η διάσχιση θα θύμιζε πέρασμα ποταμού.

Η άλλη υπόθεση είναι ότι εκτός από τα δύο μεγάλα μεταναστευτικά κύματα, υπήρχαν πολλά μικρότερα ή ακόμη και μια λίγο-πολύ συνεχής ροή προγόνων μας από την Αφρική προς την Ευρώπη και την Ασία.




Τετάρτη 11 Απριλίου 2018

Έλον Μασκ: «Αθάνατος δικτάτορας» μπορεί να γίνει η τεχνητή νοημοσύνη. Elon Musk warns AI could become an 'immortal' digital dictator

As if the world didn’t have enough dictators to worry about, Elon Musk says that our future authoritarian leaders will be AI.

Πολλά είναι τα οφέλη που προκύπτουν καθημερινά από την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, όμως θα μπορούσε να γίνει θανάσιμα απειλητική για την ανθρωπότητα όταν φτάσει σε ένα σημείο πέρα από το οποίο τα αποτελέσματά της δεν θα είναι ούτε προβλέψιμα ούτε κατανοητά από την ανθρώπινη νοημοσύνη. Το γεγονός αυτό ονομάζεται τεχνολογική ιδιομορφία ή μοναδικότητα (singularity).

Ο πρώτος που αναφέρθηκε στην τεχνολογική ιδιομορφία ήταν ο John von Neumann στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η οποία έγινε ευρύτερα γνωστή από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Vernor Vinge.

(credit: Ray Kurzweil & KurzweilAI)

Η τεχνολογική ιδιομορφία θεωρείται ως ένας διανοητικός ορίζοντας γεγονότων πέραν του οποίου τα συμβάντα δεν θα μπορούν να προβλεφθούν ή να κατανοηθούν από τους ανθρώπους (υπενθυμίζεται ότι οι μαύρες τρύπες που διαθέτουν ορίζοντα γεγονότων σχετίζονται επίσης με μια singularity….). Σύμφωνα με αναλυτές η εκδήλωσή της αναμένεται στα μέσα του του 21ου αιώνα.

Elon Musk and film director Chris Paine introduced the “Do You Trust This Computer” premiere Thursday in Westwood, Calif. (Joe Scarnici/Getty Images for Best Events)

Για άλλη μια φορά ο επιχειρηματίας Έλον Μασκ, ιδρυτής της Tesla και της Space X, εξέφρασε τις ανησυχίες του για την τεχνητή νοημοσύνη. Μάλιστα, αυτή τη φορά, μιλώντας στο πλαίσιο ενός νέου ντοκιμαντέρ με τίτλο «Εμπιστεύεστε αυτόν τον υπολογιστή;», ανέφερε ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί κάποτε να μετατραπεί σε «αθάνατο δικτάτορα».

Έχοντας άμεση πρόσβαση στην παραμικρή πληροφορία για κάθε άνθρωπο του πλανήτη και μπορώντας να κάνει εκατομμύρια υπολογισμούς σε κλάσμα του δευτερολέπτου και να παίρνει κρίσιμες αποφάσεις, η τεχνητή νοημοσύνη ίσως κάποτε είναι σε θέση όχι μόνο να ελέγχει την παγκόσμια οικονομία και τα οπλικά συστήματα, αλλά τελικά να ενδυθεί τον μανδύα του διδάκτορα δικτάτορα – και μάλιστα του αθάνατου, αφού δεν θα πεθαίνει.

A scene from "Do You Trust This Computer?" (/ Papercut Films and Cinetic Media)

Αυτό το σκοτεινό σενάριο μπορεί να γίνει πραγματικότητα, σύμφωνα με τον Μασκ, αν οι έρευνες για την τεχνητή νοημοσύνη δεν τεθούν έγκαιρα υπό έλεγχο και ρυθμιστική εποπτεία. «Κατευθυνόμαστε ταχέως προς μια ψηφιακή υπερνοημοσύνη που θα υπερβαίνει κατά πολύ οποιονδήποτε άνθρωπο», δήλωσε ο Μασκ και προειδοποίησε ότι «αν μια εταιρεία ή μια μικρή ομάδα ανθρώπων καταφέρει να αναπτύξει θεϊκή ψηφιακή υπερνοημοσύνη, θα κυριαρχήσει στον κόσμο».

«Τουλάχιστον όταν υπάρχει ένας κακός δικτάτορας, είναι ένας άνθρωπος που κάποτε θα πεθάνει. Όμως για την τεχνητή νοημοσύνη δεν υπάρχει θάνατος. Μπορεί να ζει για πάντα και έτσι θα υπάρχει ένας αθάνατος δικτάτορας από τον οποίο δεν θα μπορούμε ποτέ να ξεφύγουμε», πρόσθεσε.

«Αν η τεχνητή νοημοσύνη έχει έναν στόχο και η ανθρωπότητα απλώς συμβαίνει να παρεμβάλλεται σε αυτόν, θα καταστρέψει την ανθρωπότητα σαν κάτι φυσικό, χωρίς καν να το σκεφτεί», ανέφερε ο Μασκ. «Είναι σαν να φτιάχνουμε ένα δρόμο και ένα μυρμήγκι συμβεί να βρεθεί στον δρόμο μας. Δεν μισούμε τα μυρμήγκια, απλώς φτιάχνουμε ένα δρόμο. Κι, έτσι, αντίο μυρμήγκι…».

Ήδη από το 2014 ο Μασκ έχει αποκαλέσει την τεχνητή νοημοσύνη «τη σοβαρότερη απειλή για την ύπαρξη της ανθρωπότητας». Μεταξύ άλλων, έχει δηλώσει ότι «αποτελεί άπειρα μεγαλύτερη απειλή από ό,τι η Βόρεια Κορέα» και ότι «η υιοθέτηση της τεχνητής νοημοσύνης είναι σαν να κάνεις επίκληση στο Διάβολο». Επίσης έχει εκφράσει φόβους ότι εξαιτίας της θα πυροδοτηθεί ο επόμενος παγκόσμιος πόλεμος.

Science fiction has long anticipated the rise of machine intelligence. Today, a new generation of self-learning computers has begun to reshape every aspect of our lives. Incomprehensible amounts of data are being created, interpreted, and fed back to us in a tsunami of apps, personal assistants, smart devices, and targeted advertisements. Virtually every industry on earth is experiencing this transformation, from job automation, to medical diagnostics, even military operations. Do You Trust This Computer? explores the promises and perils of our new era. Will A.I. usher in an age of unprecedented potential, or prove to be our final invention?

Ο Μασκ πλήρωσε τα έξοδα για να προβάλλεται δωρεάν το ντοκιμαντέρ «Do you trust this computer?» στο YouTube, ώστε να μπορεί να το δει όποιος θέλει ελεύθερα. Σπεύσατε!




Έρευνες για ίχνη εξωγήινης ζωής στον Άρη αρχίζει το ExoMars. ExoMars poised to start science mission

The ExoMars orbiter will soon begin its search for gases that may be linked to active geological or biological activity on the Red Planet. Artist’s impression of the ExoMars 2016 Trace Gas Orbiter at Mars. Credit: ESA/ATG medialab

To διαστημόπλοιο της αποστολής ExoMars του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕSA) και της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos πρόκειται να αρχίσει σύντομα την αναζήτηση αερίων που ενδεχομένως να σχετίζονται με ενεργή γεωλογική ή βιολογική δραστηριότητα στον Κόκκινο Πλανήτη.

Το Trace Gas Orbiter έφτασε στην τελική του τροχιά μετά από έναν χρόνο ελιγμών που έλαβε τέλος τον Φεβρουάριο. Στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας το σκάφος κινήθηκε στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας του Άρη και τώρα πραγματοποιεί μια περιφορά γύρω από τον πλανήτη κάθε δύο ώρες. Μετά από διαδικασίες βαθμονόνησης και την εγκατάσταση νέου λογισμικού, θα είναι σε θέση να αρχίσει τις επιστημονικές παρατηρήσεις.

Πως γίνεται η ανίχνευση μεθανίου που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα του Άρη. The ExoMars Trace Gas Orbiter is set to analyse the martian atmosphere, in particular trace gases like methane. Although making up a very small amount of the overall atmospheric inventory, methane in particular holds key clues to the planet’s current state of activity. This graphic depicts some of the possible ways methane might be added or removed from the atmosphere. One exciting possibility is that methane is generated by microbes. If buried underground, this gas could be stored in lattice-structured ice formations known as clathrates, and released to the atmosphere at a much later time. Credit: ESA/ATG medialab

Οι επιστημονικές παρατηρήσεις πρόκειται να αρχίσουν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Βασικός σκοπός είναι η καταγραφή των αποκαλούμενων «trace gases», που αποτελούν λιγότερο από 1% του συνόλου της ατμόσφαιρας του πλανήτη. Ειδικότερα, το διαστημόπλοιο θα αναζητήσει ίχνη μεθανίου και άλλων αερίων που θα μπορούσαν να υποδεικνύουν παρουσία ενεργής βιολογικής ή γεωλογικής δραστηριότητας.

Στη Γη οι ζωντανοί οργανισμοί απελευθερώνουν πολύ από το μεθάνιο του πλανήτη, ενώ είναι επίσης βασικό συστατικό πολλών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Στον Άρη, εκτιμάται πως δεν θα έχει μεγάλη διάρκεια ζωής (περίπου 400 χρόνια) επειδή διασπάται από την υπεριώδη ακτινοβολία από τον ήλιο. Εάν εντοπιστεί σήμερα, πιθανότατα θα έχει δημιουργηθεί πρόσφατα ή θα έχει απελευθερωθεί από κάποιο αρχαίο κοίτασμα.

Πως γίνεται η ανίχνευση πάγου που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του Άρη. The ExoMars Trace Gas Orbiter will use a neutron detector – the Fine Resolution Epithermal Neutron Detector or FREND – to map subsurface hydrogen to a depth of 1 m to reveal deposits of water-ice hidden just below the surface. The graphic shows a simple representation of the detection process. Cosmic rays constantly bombard the surface of Mars; they knock neutrons out of the atoms they encounter on the surface and underneath. If water or frozen water-ice is present, hydrogen atoms cause multiple reflections in their paths through the subsurface, slowing down the neutrons. While some neutrons are captured in the subsurface, others escape back out into space. The speeds at which they arrive at the detector on TGO help determine the nature of the subsurface: those that have interacted with water will have lost some of their energy, and be travelling relatively slower than those that have not. Credit: ESA/ATG medialab

Το Trace Gas Orbiter μπορεί να εντοπίζει και να αναλύει μεθάνιο και άλλα αέρια ακόμα και σε μικρές συγκεντρώσεις,με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια σε σχέση με προηγούμενες μετρήσεις- ενώ είναι σε σχέση να διακρίνει τις διαφορετικές προελεύσεις. Ακόμη, τα όργανά του θα αναζητήσουν όγκους πάγου κρυμμένους κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη, που, μαζί με πιθανές πηγές αερίων, θα μπορούσαν να υποδείξουν σημεία ενδιαφέροντος για μελλοντικές προσεδαφίσεις αποστολών.

Since arriving at Mars in October 2016, the ExoMars Trace Gas Orbiter has been aerobraking its way into a close orbit of the Red Planet by using the top of the atmosphere to create drag and slow down. It is almost in the right orbit to begin observations – only a few hundred kilometres to go! With aerobraking complete, additional manoeuvres will bring the craft into a near-circular two-hour orbit, about 400 km above the planet, by the end of April. The mission’s main goal is to take a detailed inventory of the atmosphere, sniffing out gases like methane, which may be an indicator of active geological or biological activity. The camera will help to identify surface features that may be related to gas emissions. The spacecraft will also look for water-ice hidden below the surface, which could influence the choice of landing sites for future exploration. It will also relay large volumes of science data from NASA’s rovers on the surface back to Earth and from the ESA–Roscosmos ExoMars rover, which is planned for launch in 2020. Credit: ESA

Πέρα από αυτά, το σκάφος σύντομα θα αρχίσει να λειτουργεί και ως αναμεταδότης για τα οχήματα Opportunity και Curiosity της NASA, εν όψει και των αφίξεων του InSight της αμερικανικής διαστημικής υπηρεσίας, αλλά και της άφιξης του οχήματος εδάφους του δεύτερου σκέλους της αποστολής ExoMars τον Μάρτιο του 2021.