Στο φως οι «κούροι της Αταλάντης». Magnificent Ancient Statues Unearthed in Central Greece

Επιτύμβια αρχαϊκά αγάλματα φυσικού μεγέθους έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στη Φθιώτιδα. «Κούρους της Αταλάντης» τους χαρακτήρισαν οι αρχαιολόγοι. At least four marble statues of kouroi and parts of an ancient cemetery were discovered by a farmer near the town of Atalanti in Fthiotida, central Greece. The life-size kouroi, Greek statues representing young standing males, are in very good condition.

Τέσσερα επιτύμβια αρχαϊκά αγάλματα σε φυσικό μέγεθος, οι «κούροι της Αταλάντης» ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια ανασκαφικής έρευνας της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας, στην ευρύτερη περιοχή της Αταλάντης στη Φθιώτιδα, από τα μέσα Οκτωβρίου. Συγκεκριμένα βρέθηκαν τέσσερις κορμοί πώρινων αγαλμάτων φυσικού μεγέθους και ένα τμήμα τριεδρικής βάσης αγάλματος.

The kouroi figures began to appear in Greece about 615–590 BC. While many aspects of the kouroi directly reflect Egyptian influence—especially the application in some kouroi of the contemporary Egyptian canon of proportions—they gradually took on distinctly Greek characteristics.

Η αρχαιολογική έρευνα ξεκίνησε με αφορμή την υπόδειξη νέας αρχαιολογικής θέσης από ιδιοκτήτη αγροτεμαχίου της κτηματικής περιφέρειας Αταλάντης, όταν κατά τη διάρκεια άροσης, εντόπισε πώρινο κορμό γυμνού ανδρικού αγάλματος αρχαϊκών χρόνων στον τύπο του κούρου (σωζ. ύψους 0.86μ) και ειδοποίησε άμεσα την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Unlike the Egyptian sculptures, the kouroi had no explicit religious purpose, serving, for example, as tombstones and commemorative markers. They sometimes represented the god Apollo, but they also depicted local heroes, such as athletes.

Μετά την παράδοση και μεταφορά του γλυπτού στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αταλάντης, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Φθιώτιδας και Ευρυτανίας κ. Ε. Καράτζαλη ανέθεσε στην αρχαιολόγο κ. Μαρία Παπαγεωργίου τη διεξαγωγή δοκιμαστικών τομών στον αγρό, κατά τη διάρκεια των οποίων αποκαλύφθηκαν κατά χώρα άλλα τρία πώρινα γλυπτά αρχαϊκών χρόνων και τμήμα τριεδρικής βάσης αγάλματος.

According to the Ministry of Culture, the larger of the four is 1.22 meters (4 feet) in height and survives from the head to the thighs. It depicts a standing, bearded young man with the left leg extended.

Στην πρώτη δοκιμαστική τομή στο βόρειο τμήμα του αγροτεμαχίου βρέθηκε πώρινο γλυπτό φυσικού μεγέθους αρχαϊκών χρόνων (σωζ. ύψους 1.22μ.), που σώζεται από την κεφαλή ως το ύψος των μηρών και παριστάνει όρθια, γενειοφόρο μορφή νεαρού άνδρα με προτεταμένο το αριστερό σκέλος.

Το παραπάνω γλυπτό βρέθηκε μαζί με τμήμα κάτω κορμού μικρότερου πώρινου αναγλύφου που απεικονίζει ιστάμενη γυμνή ανδρική μορφή από την οσφυϊκή χώρα ως τις κνήμες (σωζ. ύψους 0.82μ.), το οποίο επίσης φέρει συμφυή πλίνθο στην οπίσθια επιφάνεια.

Smaller segments of the other three kouroi were also unearthed and transferred to the Atalanti museum for further examination. Excavations continue in the area where the ancient cemetery was discovered.

Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής έρευνας (2/11/18) εντοπίσθηκε ένας ακόμη κούρος σε φυσικό μέγεθος (σωζ. ύψους 0.95μ. εικ.6-7) που σώζεται από το ύψος του λαιμού ως τους μηρούς, απεικονίζει γυμνό νέο με ελαφρά προτεταμένο το αριστερό σκέλος και διατηρείται σε καλή κατάσταση. Η τριεδρική πλίνθος που βρέθηκε ακριβώς δίπλα του πιθανόν ανήκει στο ίδιο γλυπτό.

Η πρόσφατη ολιγοήμερη ανασκαφική έρευνα που έχει διενεργηθεί σε μικρό μόνον τμήμα του αγρού, αποκάλυψε σε βαθύτερα στρώματα από αυτό της ανεύρεσης των αρχαϊκών γλυπτών, οργανωμένο νεκροταφείο στο οποίο μέχρι στιγμής διερευνήθηκαν επτά τάφοι που έχουν χρησιμοποιηθεί από τον 5ο αι. π.Χ. ως τον 2ο αι. π.Χ. με αξιόλογα ευρήματα.

Η ύπαρξη του αρχαίου νεκροταφείου σε εγγύτητα με τη σύγχρονη πόλη της Αταλάντης υποδηλώνει ότι πιθανότατα έχει εντοπισθεί τμήμα του οργανωμένου νεκροταφείου του αρχαίου Οπούντα.

Πηγές: http://www.kathimerini.gr/993338/gallery/epikairothta/ellada/sto-fws-oi-koyroi-ths-atalanths-fwtografies - https://greece.greekreporter.com/2018/11/03/magnificent-ancient-statues-unearthed-in-central-greece/

«Να συστηθώ, είμαι το ολόγραμμα του καθηγητή σας». MBA students to be offered hologram lectures

Το Imperial College του Λονδίνου γίνεται το πρώτο πανεπιστήμιο που θα προσφέρει τάξεις ΜΒΑ με διδασκαλία από ολογράμματα καθηγητών. Larry O'Reilly, chief executive of Arht Media, appears as a hologram at Imperial College Business School in London. © Anna Gordon/FT

Aν ένας πολιτικός (βλ. Ζαν-Λικ Μελανσόν) εμφανίζεται σε ολόγραμμα σε μια πολιτική συγκέντρωση, δεν θα το κάνει ένας καθηγητής σε μια τάξη για μελλοντικά στελέχη επιχειρήσεων; Έτσι, δεν προκαλεί τρομερή έκπληξη ότι ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια στον κόσμο, το Imperial College του Λονδίνου, ανακοίνωσε ότι θα είναι το πρώτο που θα προσφέρει σε συστηματική βάση μαθήματα και διαλέξεις από ολογράμματα διδασκόντων και άλλων προσκεκλημένων ομιλητών.

Η αρχή στη χρήση των ολογραμμάτων θα γίνει με τους φοιτητές που κάνουν μεταπτυχιακά στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΜΒΑ), αλλά έπεται μάλλον και συνέχεια με άλλες σχολές του Imperial, το οποίο σκοπεύει να καθιερώσει την τεχνολογική καινοτομία, σύμφωνα με το BBC και τους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς».

Όπως είπε ο δρα Νταβίντ Λεφέβρ, διευθυντής του Εργαστηρίου Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας (EdTech) του βρετανικού πανεπιστημίου, «η εναλλακτική λύση είναι η χρήση λογισμικού βιντεο-διάσκεψης, αλλά πιστεύουμε ότι τα ολογράμματα δίνουν πολύ μεγαλύτερη αίσθηση φυσικής παρουσίας. Οι ομιλητές θα έχουν μια οθόνη υψηλής ανάλυσης μπροστά τους, η οποία θα τους επιτρέπει να δείχνουν τους ανθρώπους και να τους κοιτούν στα μάτια. Θα μπορούν πραγματικά να αλληλεπιδράσουν με την τάξη τους, δεχόμενοι ερωτήσεις σε πραγματικό χρόνο».

Θα υπάρχει δυνατότητα να εμφανισθούν ταυτόχρονα περισσότερα από ένα ολογράμματα. Θα είναι έτσι εφικτό να συγκροτείται π.χ. ένα πάνελ τεσσάρων ομιλητών, από τους οποίους οι δύο θα έχουν φυσική παρουσία στο χώρο της διδασκαλίας ή της εκδήλωσης, ενώ οι άλλοι θα συμμετέχουν με τα ολογράμματά τους, επικοινωνώντας όμως και οι τέσσερις τόσο μεταξύ τους, όσο και με το κοινό.

David Lefevre, director of Imperial's Edtech Lab, 'shakes' hands with the hologram of Mr O'Reilly. Move aims to cut cost of sharing academics and improve on videoconferencing. © Anna Gordon/FT

Επίσης, το ίδιο ολόγραμμα ενός ομιλητή θα είναι δυνατό να προβληθεί ταυτόχρονα σε πολλές τάξεις ή άλλους χώρους. Ακόμη, η ομιλία θα μπορεί να καταγραφεί ψηφιακά και να παιχτεί ξανά στο μέλλον, αν και σε αυτή την περίπτωση του «πλέι-μπακ» δεν θα είναι εφικτή η αλληλεπίδραση με τους ακροατές.

Τη συγκεκριμένη τεχνολογία για την προβολή ολογραμμάτων έχει αναπτύξει η καναδική εταιρεία Arht Media και είναι απλούστερη και φθηνότερη σε σχέση με εκείνη π.χ. που χρησιμοποιήθηκε για το ολόγραμμα του Μελανσόν στη Γαλλία. Η νέα τεχνολογία θα αξιοποιηθεί από την Συμμαχία για το Μέλλον της Εκπαίδευσης στη Διοίκηση Επιχειρήσεων, μια ομάδα έξι διακεκριμένων σχολών μάνατζμεντ με επικεφαλής την Imperial College Business School.

Η προσθήκη καθηγητών-ολογραμμάτων θεωρείται ότι θα είναι ένα ακόμη ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις σχολές που θα την υιοθετήσουν. Ένα βασικό ερώτημα όμως – το οποίο θα απαντηθεί από τη ζωή και η απάντηση μάλλον θα διαφέρει από χώρα σε χώρα- είναι κατά πόσο μια τάξη ή μια ομάδα ακροατών θα θέλει να βλέπει και να ακούει ένα ολόγραμμα αντί για έναν πραγματικό άνθρωπο (άλλωστε, τι πλάκα να κάνεις μέσα στην τάξη σε ένα ολόγραμμα…).

Πηγές: https://www.ft.com/content/01749584-dcf9-11e8-8f50-cbae5495d92b - https://www.tovima.gr/2018/11/02/science/na-systitho-eimai-to-ologramma-tou-kathigiti-sas/

Πιθανή ανίχνευση μυστηριώδους σωματιδίου μάζας 28 GeV στον LHC. Has new ghost particle manifested at Large Hadron Collider?

Scientists at the Cern nuclear physics lab near Geneva are investigating whether a bizarre and unexpected new particle popped into existence during experiments at the Large Hadron Collider. ‘I’d say theorists are excited and experimentalists are very sceptical,’ said Alexandre Nikitenko, a theorist on the CMS team who worked on the data. Photograph: CERN

Οι φυσικοί στο εργαστήριο πυρηνικής φυσικής του CERN προβληματίζονται για το αν εμφανίστηκε ή όχι, ένα μη αναμενόμενο και μυστηριώδες σωματίδιο κατά την διάρκεια των συγκρούσεων πρωτονίων στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC: Large Hadron Collider).

Οι ερευνητές που εργάζονται στον ανιχνευτή Compact Muon Solenoid (CMS) κατέγραψαν κάποια περίεργα γεγονότα στα δεδομένα τους, πίσω από τα οποία μπορεί να κρύβεται ένα άγνωστο σωματίδιο με μάζα δυο φορές την μάζα ενός ατόμου άνθρακα.

Η ύπαρξη ενός νέου τέτοιου σωματιδίου προκαλεί ενθουσιασμό, αλλά και αμηχανία στους φυσικούς. Προς το παρόν καμία από τις γνωστές θεωρίες δεν περιγράφει ένα τέτοιο σωματίδιο, αν και πολλοί θεωρητικοί φυσικοί πρέπει εργάζονται σκληρά αυτή τη στιγμή, για να το συμπεριλάβουν στα μοντέλα τους.

Σύμφωνα με τον Alexandre Nikitenko, θεωρητικό της ομάδας CMS «οι θεωρητικοί φυσικοί είναι ενθουσιασμένοι και οι πειραματικοί πολύ δύσπιστοι. Ως φυσικός είμαι πολύ επιφυλακτικός, αλλά ως συγγραφέας της εργασίας (searches for low-mass resonances) πρέπει να είμαι αισιόδοξος».

Σε δυο ξεχωριστές αναλύσεις η ομάδα του CMS βρήκε στοιχεία (επιπλέον παραγωγή μιονίων μ⁺μ^–) που υποδεικνύουν ένα νέο σωματίδιο μάζας 28 GeV, λίγο μικρότερη από το ¼ της μάζας του μποζονίου Higgs, που ανιχνεύθηκε το 2012. 

Το σίγουρο είναι πως το σωματίδιο αυτό, αν επιβεβαιωθεί η ύπαρξή του, δεν είναι το ελαφρύτερο ξαδερφάκι του μποζονίου Higgs που αναζητούσαν οι ερευνητές του CMS. Αυτό που περιπλέκει τα πράγματα είναι πως τα γεγονότα που υποδεικνύουν την ύπαρξη του νέου σωματιδίου, εμφανίζονται συχνότερα στις συγκρούσεις πρωτονίων χαμηλότερης ενέργειας σε σχέση με αυτά που εμφανίζονται σε συγκρούσεις υψηλότερης ενέργειας μετά την αναβάθμιση του LHC. Σύμφωνα με τον Nikitenko, αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί, εφόσον παράγονται περισσότερα σωματίδια «υποβάθρου» σε υψηλότερες ενέργειες, των οποίων το σήμα χάνεται στη συνέχεια. Επειδή η ανάλυση είναι πολύ χρονοβόρα θα χρειαστεί άλλος ένας χρόνος για την οριστική επιβεβαίωση ή απόρριψη του νέου σωματιδίου.

Μια ανεξάρτητη μελέτη είχε ήδη αναφέρει από το 2016 πιθανές ενδείξεις για ένα παρόμοιο σωματίδιο. Ο Arno Heister ανέλυσε εκ νέου παλαιότερα δεδομένα που είχε συγκεντρώσει ο ALEPH, από το 1992 έως 1995, τα οποία περιείχαν επιπλέον παραγωγή ζευγών μιονίου-αντιμιονίου ή ηλεκτρονίου-αντιηλεκτρονίου. Ο ALEPH ήταν ένας ανιχνευτής στον επιταχυντή-πρόγονο του LHC, τον LEP (Large Electron–Positron collider). Η μελέτη του έδειχνε ένα νέο σωματίδιο στα 30GeV.

Ο Georg Weiglein, Γερμανός θεωρητικός φυσικός στο Deutsches Elektronen-Synchrotron (DESY) δήλωσε ότι θα είναι πολύ δύσκολο να βρούμε ένα θεωρητικό μοντέλο που να περιέχει σωματίδιο σαν αυτό που εμφανίζεται στον ανιχνευτή CMS. Αυτό όμως δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το σωματίδιο να είναι πραγματικό. Αντίθετα θα ήταν ακόμα πιο συναρπαστικό αν το σωματίδιο αυτό δεν ταιριάζει με τα υπάρχοντα θεωρητικά μοντέλα.

Την οριστική απάντηση θα δώσει η μελέτη όλων των δεδομένων του ανιχνευτή CMS, αλλά και η αντίστοιχη ανάλυση και δημοσίευση των δεδομένων του ανιχνευτή ATLAS.

Πηγές: https://www.theguardian.com/science/2018/oct/31/has-new-ghost-subatomic-particle-manifested-at-large-hadron-collider - https://physicsgg.me/2018/10/31/

Η μοναξιά αυξάνει ως και 40% τον κίνδυνο άνοιας. Loneliness increases risk of dementia by 40%, study finds

Pablo Picasso, The Old Guitarist, c.1903. Η μοναξιά μπορεί να αυξήσει κατά 40% τον κίνδυνο άνοιας για έναν ηλικιωμένο, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, την μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα. A new Florida State University College of Medicine study involving data from 12,000 participants collected over 10 years confirms the heavy toll that loneliness can take on your health: It increases your risk of dementia by 40 percent. The risk is across the board, regardless of gender, race, ethnicity or education—or whether you have regular social contact with friends and family.

Η μοναξιά μπορεί να αυξήσει κατά 40% τον κίνδυνο άνοιας για έναν ηλικιωμένο, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, την μεγαλύτερη του είδους της μέχρι σήμερα.

Οι ερευνητές του Κολλεγίου Ιατρικής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Φλόριντα, με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Αντζελίνα Σούτιν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό γεροντολογίας «Journal of Gerontology», ανέλυσαν στοιχεία για περισσότερους από 12.000 ανθρώπους άνω των 50 ετών, εκ των οποίων οι 1.104 διαγνώστηκαν με άνοια σε βάθος δεκαετίας.

Οι συμμετέχοντες αξιολογήθηκαν μέσω ερωτηματολογίων και ψυχολογικών τεστ σχετικά με το βαθμό μοναξιάς και κοινωνικής απομόνωσής τους. Επιβεβαιώθηκε, όπως και σε προηγούμενες μελέτες, ότι όσο πιο απομονωμένος νιώθει κανείς, τόσο περισσότερο κινδυνεύει με άνοια και αυτό άσχετα με το φύλο του, τη φυλή του, το μορφωτικό επίπεδό του ή το γενετικό υπόβαθρό του.

Οι ερευνητές επεσήμαναν ότι η αντικειμενική κατάσταση ενός ανθρώπου μπορεί να διαφέρει πολύ από την υποκειμενική, καθώς κάποιος είναι δυνατό να έχει αρκετές κοινωνικές επαφές με φίλους και συγγενείς, παρόλα αυτά να νιώθει μόνος – και αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για άνοια έως 40%.

Angelina Sutin, associate professor in the College of Medicine’s Department of Behavioral Sciences. Credit: Florida State University

Οι ερευνητές όρισαν τη μοναξιά ως «την υποκειμενική εμπειρία της κοινωνικής απομόνωσης», κάτι διαφορετικό από την πραγματική κοινωνική απομόνωση. Όπως είπε η δρ Σούτιν «είναι το αίσθημα ότι δεν ανήκεις ή δεν ταιριάζεις με τους ανθρώπους γύρω σου, ακόμη κι αν έχεις πολλές κοινωνικές επαφές. Από την άλλη, υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μόνοι τους, χωρίς πολλές επαφές με ανθρώπους, παρόλα αυτά, αν και αντικειμενικά είναι κοινωνικά απομονωμένοι, υποκειμενικά δεν νιώθουν μόνοι».

Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, η μοναξιά μπορεί να επιτείνει τη χρόνια φλεγμονή στον οργανισμό και να έχει άλλες αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία. Οι άνθρωποι που νιώθουν μόνοι, είναι πιθανότερο να εμφανίζουν διάφορους παράγοντες κινδύνου για άνοια, όπως διαβήτη, υπέρταση και κατάθλιψη, καθώς επίσης να καπνίζουν και να μην είναι σωματικά δραστήριοι.

Πηγές: Angelina R Sutin et al. Loneliness and Risk of Dementia, The Journals of Gerontology: Series B (2018). DOI: 10.1093/geronb/gby112 - https://www.tovima.gr/2018/10/30/science/i-monaksia-ayksanei-os-kai-40-ton-kindyno-anoias/

Πίνακας ζωγραφικής φτιαγμένος από αλγόριθμο τεχνητής νοημοσύνης. A Painting Made By Artificial Intelligence

Πωλήθηκε σε δημοπρασία, για σχεδόν μισό εκατομμύριο δολάρια, ένας πίνακας που ζωγραφίστηκε από τεχνητή νοημοσύνη. Portrait of Edmond Belamy, (detail) 2018, created by GAN (Generative Adversarial Network). Sold for $432,500 on 25 October at Christie’s in New York. Image © Obvious

Με έναν αλγόριθμο και ένα αρχείο 15.000 πορτραίτων ζωγραφισμένων από τον 14ο μέχρι και τον 20ο αιώνα, ζωγραφίστηκε το έργο ‘Πορτραίτο του Έντμοντ Μπελαμί’.

This photo provided by Christie's shows a portrait of Edmond de Belamy, a work of art created by artificial intelligence. Christie's/AP

Το πορτραίτο πωλήθηκε σε δημοπρασία από τον οίκο Christie’s για 432.000 δολάρια, ενώ η αρχική τιμή υπολογιζόταν στα 10.000 δολάρια.

La famille de Belamy — all the portraits in GAN’s fictitious Belamy family tree. Image © Obvious

Προκειμένου να παράγει το έργο, ο αλγόριθμος σύγκρινε την προσωπογραφία του με εκείνες του αρχείου ώσπου να μην μπορεί να είναι διακριτή η διαφορά.

Image © Obvious

Το έργο αυτό είναι το πρώτο έργο τέχνης από τεχνητή νοημοσύνη που πωλείται σε δημοπρασία και τράβηξε τα βλέμματα των μίντια.

Ο διοργανωτής της δημοπρασίας, Ρίτσαρντ Λόιντ, δήλωσε πως «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μία από τις νέες τεχνολογίες που θα αλλάξουν την αγορά τέχνης, παρόλο που είναι πολύ νωρίς να φανταστούμε πως θα είναι η αλλαγή αυτή».

Πηγές: https://www.christies.com/features/A-collaboration-between-two-artists-one-human-one-a-machine-9332-1.aspx - www.skai.gr

«Περίεργο» σύννεφο σχηματίστηκε στην ατμόσφαιρα του Άρη. Mars Express keeps an eye on curious cloud

Since September 13, 2018, ESA’s Mars Express spacecraft has been observing the evolution of a water ice cloud formation hovering in the vicinity of Arsia Mons, the southernmost in a trio of giant Martian volcanoes known collectively as Tharsis Montes. The white, elongated cloud in the vicinity of the Arsia Mons volcano, close to the planet’s equator. Image credit: ESA / GCP / UPV / EHU Bilbao / CC BY-SA 3.0 IGO

Είναι το επί 50 εκατομμύρια ανενεργό ηφαίστειο στον Άρη έτοιμο να εκραγεί; Η επιστημονική κοινότητα απαντά, με σιγουριά, πως όχι.

The High Resolution Stereo Camera on board ESA’s Mars Express snapped a view of a curious cloud formation that appears regularly in the vicinity of the Arsia Mons volcano. This water ice cloud, which arises as the volcano slope interacts with the air flow, can be seen as the long white feature extending to the lower right of the volcano. The cloud, which measures 915 km in this view, also casts a shadow on the surface. This image was taken on 21 September 2018 from an altitude of about 6930 km. North is up. Image credit: ESA/DLR/FU Berlin, CC BY-SA 3.0 IGO

Σε φωτογραφία, η οποία τραβήχτηκε από διαστημόπλοιο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος, διαφαίνεται ένα μακρύ, λευκό σύννεφο, μήκους περίπου χιλίων μιλίων, το οποίο μοιάζει να «βγαίνει» μέσα από ένα τεράστιο ηφαίστειο.

«Είναι απλά ένα σύννεφο», δήλωσε ο Δρ. Έλνταρ Νόε Ντομπρέα, επιστήμονας του Ινστιτούτου Πλανητικής Επιστήμης, το οποίο βασίζεται στο Τουσόν της Αριζόνα.

Πρόσθεσε επίσης, ότι αποκλείεται να πρόκειται για έκρηξη ηφαιστείου, καθώς το διαστημόπλοιο θα είχε εντοπίσει μία αύξηση στις τιμές του μεθανίου, θειικού διοξειδίου και άλλων αερίων, τα οποία εκκρίνονται μετά από εκρήξεις ηφαιστείων. Αντ’ αυτού, το γεγονός αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πως η τοπογραφία επηρεάζει τον καιρό.

The elongated cloud on Mars. Image credit: ESA / GCP / UPV / EHU Bilbao / CC BY-SA 3.0 IGO

Τα σύννεφα σχηματίζονται όταν οι υγρές αέριες μάζες κινούνται ανοδικά κατά μήκος ενός βουνού. Οι πιο ψυχρές αέριες μάζες δεν μπορούν να συγκρατήσουν την ίδια ποσότητα νερού, με αποτέλεσμα μερική από την υγρασία να παγώνει και να σχηματίζει σύννεφα.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «ορογραφική ανύψωση» και συνήθως αναφέρεται στις συχνές καταιγίδες των βουνών της Σιέρα Νεβάδα στη Καλιφόρνια.

Πηγές: http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Mars_Express/Mars_Express_keeps_an_eye_on_curious_cloud - http://www.kathimerini.gr/992331/article/epikairothta/episthmh/periergo-synnefo-sxhmatisthke-sthn-atmosfaira-toy-arh

Μετρώντας τα «Καθιερωμένα Πρότυπα» της θεωρίας των χορδών. Counting String Theory Standard Models

String theory was once the hottest thing in physics. In the 1980s and ’90s, it promised seemingly unlimited bounty. Arising from the notion that matter and energy are fundamentally composed of tiny, vibrating strings rather than pointlike particles, this theory attempted to unify all the known forces into a single, elegant package. Some physicists hailed string theory as the long-sought “theory of everything.” Credit: Varsha Y S, CC BY-SA

Πόσες θεωρίες στοιχειωδών σωματιδίων μπορούν να προκύψουν από την θεωρία των χορδών; Μόνο 10⁷²³, λένε οι Andrei Constantin, Yang-Hui He και Andre Lukas στην δημοσίευση με τίτλο «Counting String Theory Standard Models». 

The Standard Model of elementary particles provides an ingredients list for everything around us. Credit: Fermi National Accelerator Laboratory, CC BY

Το Καθιερωμένο Πρότυπο (Standard Model) είναι η φυσική θεωρία που περιγράφει τα δομικά συστατικά της ύλης και τις μεταξύ τους ισχυρές, ασθενείς και ηλεκτρομαγνητικές αλληλεπιδράσεις. Δεν περιλαμβάνει καμία περιγραφή των βαρυτικών αλληλεπιδράσεων.

Πως γίνεται η θεωρία των χορδών να μας οδηγεί σε 10⁷²³ Καθιερωμένα Πρότυπα Στοιχειωδών Σωματιδίων; Πόσο παράλογος είναι ένας τέτοιος ισχυρισμός; Μήπως πρόκειται για όμορφες μαθηματικές ακροβασίες που οδηγούν την φυσική σε αδιέξοδο;

“Why should the laws of nature care about what I find beautiful?” With that statement, theoretical physicist and prolific blogger Sabine Hossenfelder sets out to tell a tale both professional and personal in her new book, Lost in Math. It explores the morass in which modern physics finds itself, thanks to the proliferation of theories devised using aesthetic criteria, rather than guidance from experiments. It also charts Hossenfelder’s own struggles with this approach. The Large Hadron Collider at CERN has ruled out many elegant physics theories. Credit: Maximilien Brice/CERN

Τέτοιου είδους προβληματισμούς, για το πως η αναζήτηση της ομορφιάς οδηγεί τους φυσικούς σε όμορφους μαθηματικούς λαβύρινθους και την φυσική σε λάθος κατεύθυνση, πραγματεύεται η θεωρητικός φυσικός Sabine Hossenfelder στο βιβλίο της «Lost in Math». Υποστηρίζει πως η πίστη στην ομορφιά προκάλεσε μια κρίση στη φυσική, κάτι που επισημάνθηκε παλαιότερα από τον Lee Smolin με το «The Trouble with Physics» και με το «Not Even Wrong» του Peter Woit. Η Hossenfelder επιτίθεται στην θεωρία των χορδών, η οποία απέτυχε να κάνει επαληθεύσιμες προβλέψεις, και γενικότερα εναντίον της μαθηματικής κομψότητας όταν αυτή τίθεται υπεράνω των πειραματικών δεδομένων.

Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο «Lost in Math»:

«Η θεωρία των χορδών αρχικά αναπτύχθηκε για να περιγράψει τις ισχυρές αλληλεπιδράσεις, όμως οι φυσικοί συνειδητοποίησαν πολύ γρήγορα ότι μια άλλη θεωρία, η κβαντική χρωμοδυναμική, ήταν καταλληλότερη για τον σκοπό αυτό. Ωστόσο, παρατήρησαν πως η θεωρία των χορδών μπορεί να περιγράψει μια δύναμη που μοιάζει με την βαρύτητα κι έτσι έβαλε υποψηφιότητα για μια Θεωρία των Πάντων.

Σύμφωνα με τη θεωρία των χορδών, όλα τα σωματίδια αποτελούν διαφορετικούς τρόπους δόνησης χορδών, οι οποίες είναι τόσο μικροσκοπικές που είναι αδύνατον να τις «δούμε» με τις μέχρι τώρα ενέργειες που διαθέτουν οι επιταχυντές. Για λόγους συνέπειας, οι θεωρητικοί των χορδών έπρεπε να υποθέσουν ότι οι χορδές κατοικούν σε έναν χώρο 25 διαστάσεων (συν μια, την χρονική διάσταση).

Επειδή αυτές οι πρόσθετες διαστάσεις δεν φαίνονται, οι φυσικοί θεωρούν ότι οι διαστάσεις αυτές έχουν πεπερασμένο μέγεθος ή είναι «συμπαγοποιημένες» – όπως οι διαστάσεις μιας (υψηλότερων διαστάσεων) σφαίρας, παρά ενός απείρου επίπεδου. Και δεδομένου ότι η αποκάλυψη των μικρών αποστάσεων απαιτεί υψηλές ενέργειες, οι υψηλότερες διαστάσεις δεν έχουν παρατηρηθεί ακόμη, διότι είναι πολύ μικρές. Στη συνέχεια οι θεωρητικοί των χορδών ανακάλυψαν πως η υπερσυμμετρία ήταν απαραίτητη και αυτό περιόρισε τον συνολικό αριθμό των διαστάσεων από 25 σε 9 (συν μία, την χρονική διάσταση), αλλά η αναγκαιότητα της συμπαγοποίησης παρέμεινε.

Δεδομένου ότι δεν παρατηρήθηκαν τα υπερσυμμετρικά σωματίδια, οι θεωρητικοί των χορδών υπέθεσαν ότι η υπερσυμμετρία καταρρέει στις υψηλές ενέργειες, και γι αυτό τα σωματίδια που ονομάζονται υπερσυμμετρικοί σύντροφοι, αν υπάρχουν, δεν παρατηρήθηκαν ακόμη. Δεν πέρασε πολύ χρόνος μέχρι να σημειωθεί ότι, ακόμα κι αν η υπερσυμμετρία καταρρέει στις υψηλές ενέργειες, θα οδηγούσε σε αντιφάσεις με το πείραμα επιτρέποντας αλληλεπιδράσεις που κανονικά απαγορεύονται στο Καθιερωμένο Πρότυπο, αλληλεπιδράσεις που δεν έχουμε δει.

Και έτσι εφευρέθηκε η ομοτιμία (parity) R, μια συμμετρία που όταν συνδυάζεται με την υπερσυμμετρία, απλά απαγορεύει τις μη παρατηρούμενες αλληλεπιδράσεις, αφού θα έρχονταν σε αντίθεση με τη νέα υπόθεση της συμμετρίας. Όμως τα προβλήματα δεν τελείωσαν. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990, οι θεωρητικοί των χορδών είχαν ασχοληθεί με χορδές μόνο σε χωροχρόνους που έχουν αρνητική κοσμολογική σταθερά. Όταν η κοσμολογική σταθερά μετρήθηκε και αποδείχθηκε θετική, οι φυσικοί έπρεπε να βρουν τον τρόπο ώστε να προσαρμοστεί στην θεωρία. Kατάφεραν με τις τροποποιήσεις που επέφεραν να φτιάξουν μια λειτουργική θεωρία, όμως η θεωρία των χορδών εξακολουθεί να είναι κατανοητή για την περίπτωση της αρνητικής κοσμολογικής σταθεράς. Αυτή είναι η περίπτωση που οι περισσότεροι θεωρητικοί των χορδών εξακολουθούν να εργάζονται. Που όμως, δεν περιγράφει το σύμπαν μας.

Τίποτε από αυτά δεν θα είχαν σημασία αν οι διάφορες τροποποιήσεις είχαν καταφέρει να δημιουργήσουν μια Θεωρία των Πάντων. Αντ’ αυτού, οι φυσικοί διαπίστωσαν ότι η θεωρία επιτρέπει έναν τεράστιο αριθμό πιθανών διαμορφώσεων, που οδηγούν σε ισάριθμες διαφορετικές δυνατές συμπαγοποιήσεις, κάθε μια από τις οποίες οδηγεί σε διαφορετικές θεωρίες στο όριο των χαμηλών ενεργειών. Δεδομένου ότι υπάρχουν τόσοι πολλοί τρόποι για να χτιστεί μια θεωρία –γύρω στους 10⁵⁰⁰ τρόπους–το Καθιερωμένο Πρότυπο είναι λογικά ανάμεσα σ’ αυτές.

Αλλά κανείς δεν το βρήκε και δεδομένου του τεράστιου αριθμού των δυνατοτήτων, οι πιθανότητες λένε ότι δεν θα βρεθεί ποτέ. Σε αντίδραση, οι περισσότεροι θεωρητικοί των χορδών απορρίπτουν την ιδέα ότι η θεωρία τους θα καθορίσει με μοναδικό τρόπο τους νόμους της φύσης και αντ’ αυτού υιοθετούν το πολυσύμπαν, στο οποίο όλοι οι δυνατοί νόμοι της φύσης είναι πραγματικοί κάπου. Τώρα προσπαθούν να κατασκευάσουν μια κατανομή πιθανότητας, σύμφωνα με την οποία το σύμπαν μας θα ήταν πιθανόν να υπάρχει στο πολυσύμπαν.

Άλλοι θεωρητικοί των χορδών προσπάθησαν να βρουν εφαρμογές σε άλλους τομείς χρησιμοποιώντας τεχνικές της θεωρίας των χορδών για να κατανοήσουν τις συγκρούσεις μεγάλων ατομικών πυρήνων (βαρέα ιόντα). Σε τέτοιες συγκρούσεις (που επίσης αποτελούν μέρος του προγράμματος LHC), μπορεί να δημιουργηθεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα πλάσμα κουάρκ-γλουανίων. Η συμπεριφορά του πλάσματος είναι δύσκολο να εξηγηθεί με το Καθιερωμένο Πρότυπο, όχι επειδή το Καθιερωμένο Πρότυπο δεν λειτουργεί, αλλά επειδή κανείς δεν ξέρει πώς να κάνει τους υπολογισμούς. Οι πυρηνικοί φυσικοί καλωσόρισαν τις νέες μεθόδους από τη θεωρία χορδών. Δυστυχώς, οι προβλέψεις που βασίζονται στη θεωρία των χορδών για τον LHC δεν ταιριάζουν με τα δεδομένα και οι θεωρητικοί των χορδών έθαψαν αθόρυβα την προσπάθεια.

Στο βίντεο η Sabine Hossenfelder αναπτύσσει «Τα υπέρ και κατά της θεωρίας των χορδών».

Πηγές: https://www.nature.com/articles/d41586-018-05374-9 - http://backreaction.blogspot.com/ - https://physicsgg.me/2018/10/27/