Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 6 Φεβρουαρίου 2019

Κάνναβη: Η χρήση με μέτρο δυναμώνει το σπέρμα. Marijuana smoking linked with higher sperm concentrations

Bhang eaters from India c. 1790. Bhang is an edible preparation of cannabis native to the Indian subcontinent. It has been used in food and drink as early as 1000 BCE by Hindus in ancient India. Ανατρεπτικά τα ευρήματα νέας επιστημονικής μελέτης. Men who have smoked marijuana at some point in their life had significantly higher concentrations of sperm when compared with men who have never smoked marijuana, according to new research led by Harvard T.H. Chan School of Public Health. The study, conducted in the Fertility Clinic at Massachusetts General Hospital, also found that there was no significant difference in sperm concentrations between current and former marijuana smokers.

Οι άνδρες που κατά καιρούς έχουν καπνίσει κάνναβη (μαριχουάνα) παράγουν σημαντικά υψηλότερες συγκεντρώσεις σπερματοζωαρίων σε σχέση με όσους δεν υπήρξαν χρήστες ποτέ στη ζωή τους, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα, τα ευρήματα της οποίας οι ίδιοι οι ερευνητές τα χαρακτήρισαν «απρόσμενα», καθώς περίμεναν να βρουν το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή χειρότερη ποιότητα σπέρματος στους χρήστες κάνναβης.

Παλαιότερες έρευνες είχαν συμπεράνει ότι η χρήση μαριχουάνας σχετίζεται με αρνητικές επιπτώσεις στην αναπαραγωγική υγεία των ανδρών, όμως τα συμπεράσματα αυτά έχουν προκύψει από μελέτες είτε σε ζώα είτε σε άνδρες με ιστορικό συχνής χρήσης ή κατάχρησης στα ναρκωτικά.

Φαίνεται όμως ότι δεν ισχύει το ίδιο για όσους κάνουν περιστασιακή ή λελογισμένη χρήση. Επιπλέον, η μελέτη που πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, στην Κλινική Γονιμότητας του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης, βρήκε ότι δεν υπάρχει σημαντική διαφορά στην ποιότητα του σπέρματος ανάμεσα στους νυν και στους πρώην καπνιστές μαριχουάνας.

Unexpected results suggest a few joints may not harm men's sperm. Researchers urge caution and call for more research on effects of cannabis on reproductive health.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή επιδημιολογίας Χόρχε Τσαβάρο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Human Reproduction» της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας, ανέλυσαν δείγματα σπέρματος και αίματος από 662 άνδρες με μέση ηλικία 36 ετών, από τους οποίους οι 365 (ποσοστό 55%) είχαν κάνει χρήση κάνναβης στο παρελθόν (το 44%) ή ήταν χρήστες στο παρόν (το 11%).

Η μέση χρήση ήταν δύο τσιγάρα μαριχουάνας την εβδομάδα μεταξύ 2000-2017. Η ανάλυση έδειξε ότι οι χρήστες κάνναβης είχαν κατά μέσον όρο 62,7 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστό του λίτρου σπέρματος, ενώ όσοι δεν είχαν ποτέ καπνίσει μαριχουάνα είχαν κατά μέσον όρο 45,4 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά χιλιοστό του λίτρου.

Μόνον το 5% των καπνιστών κάνναβης είχαν συγκεντρώσεις κάτω των 15 εκατομμυρίων ανά χιλιοστόλιτρο (το όριο του φυσιολογικού, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας), έναντι 12% των μη καπνιστών/χρηστών.

Η μελέτη βρήκε επίσης ότι, μεταξύ των καπνιστών μαριχουάνας, η μεγαλύτερη χρήση κάνναβης σχετιζόταν με υψηλότερα επίπεδα της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι δεν είναι σαφές σε ποιο βαθμό αυτά τα ευρήματα ισχύουν για το γενικό πληθυσμό, καθώς η μελέτη περιέλαβε άνδρες που έκαναν θεραπεία υπογονιμότητας σε σχετική κλινική.

«Τα ευρήματά μας ήταν αντίθετα με αυτό που αρχικά είχαμε υποθέσει. Όμως, συνάδουν με δύο διαφορετικές ερμηνείες: η πρώτη είναι ότι τα χαμηλά επίπεδα χρήσης μαριχουάνας μπορούν να ωφελήσουν την παραγωγή σπερματοζωαρίων λόγω επίδρασης στο ενδοκανναβινοειδικό σύστημα, το οποίο παίζει ρόλο στη γονιμότητα, αλλά τα οφέλη αυτά χάνονται με τα υψηλότερα επίπεδα κατανάλωσης μαριχουάνας. Η δεύτερη εξίσου εύλογη εξήγηση είναι ότι οι άνδρες με υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης είναι πιθανότερο να εμπλακούν σε συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, όπως το κάπνισμα μαριχουάνας» δήλωσε η ερευνήτρια δρ Φέιμπι Νασάν.

«Αυτά τα απρόσμενα ευρήματα δείχνουν πόσο λίγα πράγματα ξέρουμε για τις επιπτώσεις της μαριχουάνας στην αναπαραγωγική υγεία και, στην πραγματικότητα, στην υγεία γενικότερα. Τα ευρήματά μας πρέπει να ερμηνευτούν πάντως με επιφύλαξη, ενώ είναι ανάγκη να διερευνηθούν περαιτέρω οι επιπτώσεις της μαριχουάνας στην υγεία» δήλωσε ο Τσαβάρο.

Πρόσθεσε ότι «η ποιότητα του σπέρματος είναι κακός προγνωστικός δείκτης γονιμότητας, συνεπώς τα ευρήματα δεν πρέπει να ερμηνευτούν ότι κατ’ ανάγκη υπάρχει καλύτερη γονιμότητα χάρη στη χρήση κάνναβης».


This documentary explores the longstanding relationship of human beings and cannabis, from its use in ancient Asia to its ban in 20th century America.

Εκτιμάται ότι το 16,5% των ενηλίκων κάνουν χρήση κάνναβης στις ΗΠΑ, όπου η υποστήριξη για τη νόμιμη ψυχαγωγική χρήση της έχει αυξηθεί κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια. Οι ερευνητές συνεχίζουν να μελετούν τις επιπτώσεις της χρήσης κάνναβης σε ζευγάρια που θέλουν να κάνουν παιδί.



Τρίτη 5 Φεβρουαρίου 2019

Ο γυναικείος εγκέφαλος νεότερος κατά τρία χρόνια από τον αντίστοιχο αντρικό. Women's brains appear three years younger than men's

Felice Casorati, Le vecchie comari, 1908. Η φθορά του χρόνου αφήνει περισσότερα ίχνη στον εγκέφαλο των ανδρών από ό,τι των γυναικών. Women's brains appear to be three years younger than men's of the same age, according to a new study on brain metabolism. The findings could explain why women maintain their cognitive skills longer than men.

Η φθορά του χρόνου αφήνει περισσότερα ίχνη στον εγκέφαλο των ανδρών από ό,τι των γυναικών, πράγμα που μπορεί να εξηγεί -εν μέρει τουλάχιστον- γιατί οι γυναίκες είναι πιθανότερο να διατηρήσουν κοφτερό μυαλό στα γεράματά τους.

Μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα διαπίστωσε ότι ο εγκέφαλος μιας γυναίκας φαίνεται να είναι κατά μέσο όρο τρία χρόνια νεότερος από ό,τι ο εγκέφαλος ενός συνομήλικου άνδρα, από άποψη μεταβολισμού.

Με άλλα λόγια, μπορεί ο εγκέφαλος των δύο φύλων να έχει την ίδια χρονολογική ηλικία, όμως η βιολογική ηλικία του γυναικείου εγκεφάλου δείχνει νεότερη σε σχέση με τους ανδρικού. Ίσως γι’ αυτό οι γυναίκες της τρίτης ηλικίας συχνά διατηρούν τη νοητική διαύγειά τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από ό,τι οι άνδρες. Οι ηλικιωμένες γυναίκες έχει διαπιστωθεί ότι τα καταφέρνουν συνήθως καλύτερα από ό,τι οι άνδρες της ίδιας ηλικίας στα νοητικά και μνημονικά τεστ.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος χρησιμοποιεί τη γλυκόζη για να λειτουργήσει και ο τρόπος που αυτό συμβαίνει, μεταβάλλεται όσο οι άνθρωποι μεγαλώνουν. Το ποσοστό σακχάρου που χρησιμοποιείται ως εγκεφαλικό «καύσιμο», συνεχώς μειώνεται με την ηλικία. Καθώς ο εγκέφαλος τείνει να συρρικνωθεί με το πέρασμα του χρόνου, η λειτουργία του μεταβολισμού στον εγκέφαλο γίνεται επίσης πιο αργή στους ηλικιωμένους. Και στις δύο περιπτώσεις οι άνδρες φαίνεται να υστερούν, καθώς ο ανδρικός εγκέφαλος τείνει να συρρικνωθεί ταχύτερα από τον γυναικείο, ενώ και ο μεταβολισμός του ανδρικού εγκεφάλου επιβραδύνεται πιο γρήγορα από ό,τι του γυναικείου.

Manu Goyal, MD, oversees a brain scan. Goyal and colleagues have found that women's brains appear to be three years younger than men's of the same age. The findings could explain why women maintain their cognitive skills longer than men. Credit: Matt Miller

Οι ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σεντ Λούις, με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή ακτινολογίας και νευρολογίας-νευροεπιστήμης Μανού Γκογιάλ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), μελέτησαν με απεικόνιση ΡΕΤ (τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων) τους εγκεφάλους 121 γυναικών και 84 ανδρών ηλικίας 20 έως 82 ετών, μετρώντας την κυκλοφορία οξυγόνου και σακχάρου (γλυκόζης) στον εγκέφαλο.

Με τη βοήθεια ενός αλγόριθμου τεχνητής νοημοσύνης, ανέλυσαν τη σχέση ανάμεσα στη χρονολογική ηλικία καθενός συμμετέχοντος και στον μεταβολισμό του εγκεφάλου του. Ο αλγόριθμος μηχανικής μάθησης υπολόγισε ότι ο εγκέφαλος μιας γυναίκας έχει κατά μέσο όρο 3,8 χρόνια μικρότερη βιολογική ηλικία από ό,τι η χρονολογική ηλικία της.

Αντίθετα, στην περίπτωση των ανδρών ο αλγόριθμος εκτίμησε ότι η βιολογική ηλικία του εγκεφάλου τους είναι κατά μέσο όρο 2,4 χρόνια μεγαλύτερη από την χρονολογική ηλικία. Η συγκριτικά πιο νεανική βιολογική εικόνα του γυναικείου εγκεφάλου σε σχέση με τον ανδρικό ήταν ορατή ακόμη και σε άτομα 20 έως 30 ετών.

«Δεν έχει να κάνει με το ότι οι εγκέφαλοι των ανδρών γερνάνε πιο γρήγορα. Ξεκινούν την ενηλικίωση περίπου τρία χρόνια αργότερα από τις γυναίκες και αυτή η διαφορά παραμένει στην υπόλοιπη ζωή. Αυτό που δεν γνωρίζουμε, είναι τι αυτό σημαίνει. Ίσως ο λόγος που οι γυναίκες δεν βιώνουν τόσο μεγάλη γνωσιακή έκπτωση στα γεράματα, είναι επειδή οι εγκέφαλοί τους είναι σχετικά νεότεροι», δήλωσε ο Γκογιάλ.

Πηγές: Goyal MS, Blazey TM, Su Y, Couture LE, Durbin TJ, Bateman RJ, Benzinger TLS, Morris JC, Raichle ME, Vlassenko AG. Persistent metabolic youth in the aging female brainProceedings of the National Academy of Sciences, Feb. 4, 2019 DOI: 10.1073/pnas.1815917116 - https://www.tovima.gr/2019/02/05/science/o-gynaikeios-egkefalos-neoteros-kata-tria-xronia-apo-ton-antistoixo-antriko/




Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου 2019

Χρονολογήθηκαν η κατοίκηση και τα ευρήματα του σπηλαίου Ντενίσοβα. Denisovans and Neanderthals Lived in Denisova Cave for Thousands of Years

Two groups of archaic humans — Neanderthals and their enigmatic cousins, Denisovans — occupied Denisova Cave in the Altai region of Siberia almost continuously through relatively warm and cold periods over the past 200,000 years, according to two new studies published in the journal Nature: fossils and DNA traces of Denisovans are found from at least 200,000 to 50,000 years ago, and those of Neanderthals between 200,000 and 100,000 years ago. In 2018, a bone fragment from the cave yielded the genome of the daughter of Neanderthal and Denisovan parents. The new studies reveal that this girl lived around 100,000 years ago. Neanderthals in a cave. Image credit: Tyler B. Tretsven

Φως στο ρωσικό σπήλαιο Ντενίσοβα, στους πρόποδες των βορειοδυτικών ορέων Αλτάι της νότιας Σιβηρίας, καθώς και στους μυστηριώδεις ομώνυμους προγόνους του ανθρώπου, ρίχνουν δύο νέες διεθνείς επιστημονικές έρευνες, στη μία από τις οποίες επικεφαλής είναι μια Ελληνίδα ερευνήτρια της διασποράς.

Η είσοδος του σπηλαίου Ντενίσοβα. Denisova Cave in the Altai Mountains of southern Siberia. (φωτ.: © Tom Higham, University of Oxford)

Το εν λόγω σπήλαιο –όπως προκύπτει και από τα νέα στοιχεία– είναι το μοναδικό γνωστό, στο οποίο έζησαν τόσο οι Νεάντερταλ όσο και τα «ξαδέρφια» τους, οι Ντενίσοβα, στη διάρκεια μιας μεγάλης χρονικής περιόδου, που κατά προσέγγιση εκτεινόταν πριν από τουλάχιστον 200.000 έως 50.000 χρόνια. Δεν αποκλείεται η κατοίκηση του σπηλαίου από τους Ντενίσοβα να είχε αρχίσει ακόμη και πριν από 300.000 χρόνια.

Η ανακάλυψη ενός οστού από δάχτυλο κοριτσιού στο συγκεκριμένο σπήλαιο, το 2010, έφερε μια επανάσταση στην παλαιοανθρωπολογία, καθώς η γενετική ανάλυση αυτού του οστού και άλλων απολιθωμάτων οστών και δοντιών που βρέθηκαν στο ίδιο σπήλαιο αποκάλυψε ότι δεν προέρχονταν ούτε από «έμφρονα» άνθρωπο (Homo sapiens) ούτε από Νεάντερταλ, αλλά από κάποιο άλλο είδος του ευρύτερου γένους Homo, που ονομάστηκε Ντενίσοβα από το όνομα του σπηλαίου. Οι μετέπειτα αναλύσεις έδειξαν ότι αρκετοί σύγχρονοι Ασιάτες φέρουν ακόμη στο γονιδίωμά τους και DNA από τους μυστηριώδεις Ντενίσοβα, για τους οποίους ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά.

Ερευνητές στον Ανατολικό Θάλαμο του σπηλαίου Ντενίσοβα. Από αριστερά: Michael Shunkov, Κατερίνα Δούκα, Tom Higham, Maxim Kozlinkin. Douka and a team of colleagues inside Denisova Cave. (φωτ.: © Sergey Zelinski, Ρωσική Ακαδημία Επιστημών).

Τώρα, για πρώτη φορά, επιστήμονες από διάφορες χώρες (Γερμανία, Ρωσία, Βρετανία, Καναδά, Αυστραλία) με επικεφαλής την αρχαιολόγο-ανθρωπολόγο δρα Κατερίνα Δούκα του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας της Ιένα και την Ζινόμπια Τζέικομπς του Αυστραλιανού πανεπιστημίου της Γουόλονγκονγκ, που έκαναν δύο δημοσιεύσεις στο περιοδικό «Nature», παρουσίασαν την καλύτερη έως τώρα χρονολόγηση για την κατοίκηση του σπηλαίου.

Αναλύοντας πολλά από τα έως τώρα απολιθώματα που έχουν βρεθεί στο σπήλαιο, η κα Δούκα και οι συνεργάτες της συμπέραναν ότι, με βάση το αρχαιότερο απολίθωμα, οι Ντενίσοβα ήταν παρόντες στην εν λόγω τοποθεσία πριν από 195.000 χρόνια, ενώ –με βάση το νεότερο απολίθωμα– είχαν εκεί παρουσία έως πριν από 76.000 έως 52.000 χρόνια.

Ευρήματα από το σπήλαιο Ντενίσοβα. (φωτ.: Κατερίνα Δούκα)

Επίσης η χρονολόγηση τεχνουργημάτων (όπως διακοσμητικά από δόντια και χαυλιόδοντες μαμούθ) που βρέθηκαν στο σπήλαιο δείχνει ότι αυτά δημιουργήθηκαν πριν από 49.000 έως 43.000 χρόνια, γεγονός που τα καθιστά τα αρχαιότερα που έχουν αποκαλυφθεί στη βόρεια Ευρασία. Πιθανώς, σύμφωνα με τους ερευνητές, αποτελούν δημιουργήματα των Ντενίσοβα. Οι ερευνητές χρονολόγησαν και τα απολιθώματα Νεάντερταλ που έχουν βρεθεί στο ίδιο σιβηρικό σπήλαιο και εκτίμησαν ότι είναι ηλικίας 80.000 έως 180.000 ετών.

Artifacts from Denisova Cave: (a) Upper Paleolithic artifacts – (1-3) bladelets, (4) retouched blade, and (5) end-scraper; (b) Initial Upper Paleolithic artifacts – (1) marble ring, (2) tubular beads, (3) ivory pendant, (4) pendant made of red deer tooth, (5) ivory ring, (6) pendant made of elk tooth, (7) chloritolite bracelet, (8) bone needle, (9) end-scraper, (10) retouched point, (11) biface, and (12) pointed blade; (c) artifacts of middle Middle Paleolithic assemblage – (1) blade, (2) and (5) Mousterian points, (3) Levallois point, and (4) scraper; (d) Early Middle Paleolithic assemblage – (1) core, (2) and (4) scrapers, (3) denticulate tool. Image credit: Jacobs et al, doi: 10.1038/s41586-018-0870-z.

Η δεύτερη δημοσίευση, με επικεφαλής την κα Τζέικομπς, εκτιμά, ότι οι Ντενίσοβα ζούσαν στο σπήλαιο πριν από 287.000 έως 55.000 χρόνια. Επίσης τα ίχνη των Νεάντερταλ χρονολογήθηκαν πριν από 193.000 έως 97.000 χρόνια.

Παραμένει ασαφές τι είδους συγκατοίκηση υπήρξε μεταξύ Νεάντερταλ και Ντενίσοβα, οι οποίοι εκτιμάται ότι «συναντήθηκαν» στο σπήλαιο πριν από περίπου 100.000 χρόνια. Πάντως οι γενετικές αναλύσεις έχουν δείξει ότι ανάμεσά τους υπήρξαν επιμειξίες. Στο σπήλαιο έχουν βρεθεί τα απολιθώματα μιας κόρης, της λεγόμενης «Ντένι», που έζησε πριν από 79.000 έως 118.000 χρόνια και της οποίας –όπως έδειξε η γενετική ανάλυση το 2018– ο ένας γονιός ήταν Ντενίσοβα και ο άλλος Νεάντερταλ.

Το σπήλαιο Ντενίσοβα είναι μεγάλο και πολύπλοκο, καθώς διαθέτει πολλούς διαδοχικούς θαλάμους διαφόρων μεγεθών, με τον μεγαλύτερο να έχει διαστάσεις 9×11 μ/ και ύψος 10 μ. Το σπήλαιο είχε ανακαλυφθεί το 1977 από τον Ρώσο (Σοβιετικό τότε) παλαιοντολόγο Νικολάι Οβόντοφ, ενώ η συστηματική ανασκαφή του ξεκίνησε το 1982 και πραγματοποιείται από επιστήμονες του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας και Εθνογραφίας του Σιβηρικού Τμήματος της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών στο Νοβοσιμπίρσκ.

Παραμένει ασαφές πότε το σπήλαιο κατοικήθηκε από τους Homo sapiens, οι οποίοι εκτιμάται ότι έφτασαν στη Σιβηρία πριν από τουλάχιστον 47.000 έως 43.000 χρόνια. Είναι πολύ πιθανό πάντως ότι πρόλαβαν να έλθουν σε επιμειξίες με τους προκατόχους του σπηλαίου, τους Ντενίσοβα και τους Νεάντερταλ.

Dr. Katerina Douka

Η Κατερίνα Δούκα αποφοίτησε το 2004 από το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων του ΤΕΙ Αθήνας και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, από όπου πήρε και το διδακτορικό της το 2011. Σήμερα είναι επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ για την Επιστήμη της Ανθρώπινης Ιστορίας, στο πλαίσιο του πενταετούς ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος FINDER για τον εντοπισμό και την ανάλυση νέων απολιθωμάτων Ντενίσοβα στην Ασία. Είναι επίσης επισκέπτρια καθηγήτρια στη Σχολή Αρχαιολογίας της Οξφόρδης.

Πηγές: Jacobs et al. 2019, Timing of archaic hominin occupation of Denisova Cave in southern Siberia - Douka et al. 2019, Age estimates for hominin fossils and the onset of the Upper Paleolithic at Denisova Cave - http://www.sci-news.com/archaeology/denisovans-neanderthals-denisova-cave-06864.html - ΑΠΕ-ΜΠΕ (Παύλος Δρακόπουλος)







Κυριακή 3 Φεβρουαρίου 2019

Ένα «ζωντανό απολίθωμα από το πρώιμο σύμπαν». Hubble fortuitously discovers a new galaxy in the cosmic neighbourhood

Ο γαλαξίας που ονομάσθηκε «Μπέντιν 1» βρίσκεται σε απόσταση περίπου 30 εκατομμυρίων ετών φωτός. Compass Image of Bedin 1 in NGC 6752. Credit: NASA, ESA, and L. Bedin (Astronomical Observatory of Padua, Italy)

Ο γαλαξίας μας βρήκε έναν νέο γείτονα. Πρόκειται για έναν άγνωστο έως τώρα μικρό γαλαξία που ανακαλύφθηκε από το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» (Hubble) και βρίσκεται σε απόσταση περίπου 30 εκατομμυρίων ετών φωτός.

Αυτή η σύνθετη εικόνα δείχνει τη θέση του νάνου γαλαξία Bedin 1, που ανακαλύφθηκε τυχαία πίσω από το σφαιρωτό σμήνος NGC 6752. Η κατώτερη εικόνα του Digitized Sky Survey 2 απεικονίζει ολόκληρο το σμήνος. Η άνω δεξιά εικόνα δείχνει την εστίαση του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble και το επάνω αριστερό δείχνει το τμήμα που περιέχει τον γαλαξία Bedin 1. This composite image shows the location of the accidentally discovered dwarf galaxy, named by its discoverers as Bedin 1, which lies far behind the foreground globular cluster NGC 6752. The lower image of the complete cluster is a ground-based observation from the Digitized Sky Survey 2. The upper right image shows the full field of view of the Hubble Space Telescope. The upper left image highlights the region containing the galaxy Bedin 1. Credit: NASA, ESA, L. Bedin (Astronomical Observatory of Padua, Italy), and Digitized Sky Survey 2

Η ηλικία του νάνου γαλαξία -που ονομάσθηκε «Μπέντιν 1»- υπολογίσθηκε ότι είναι σχεδόν 13 δισεκατομμύρια έτη, λίγο μικρότερη από εκείνη του σύμπαντος, γεγονός που έκανε τους επιστήμονες να τον χαρακτηρίσουν «ζωντανό απολίθωμα από το πρώιμο σύμπαν».

This video takes the viewer on a journey to the globular cluster NGC 6752. The final view, from the NASA/ESA Hubble Space Telescope, shows the bright stars of the cluster, as well as a collection of faint stars; these faint stars are actually part of a background galaxy, which was discovered accidentally by astronomers studying the cluster itself. The galaxy is about 30 million light-years away, is classified as a dwarf spheroidal galaxy and has been nicknamed Bedin 1, after the principal investigator. Credits: Risinger, DSS, Hubble, Damian Peach. Music: Astral Electronic

Ο σφαιροειδής γαλαξίας είναι περίπου 1.000 φορές πιο αχνός από τον δικό μας. Επίσης έχει διάμετρο μόνο 3.000 έτη φωτός, πολύ μικρότερη του δικού μας, ο σπειροειδής δίσκος του οποίου φθάνει περίπου τα 100.000 έτη φωτός. Ο «Μπέντιν-1» απέχει τουλάχιστον δύο εκατομμύρια έτη φωτός από τον κοντινότερο μεγάλο γαλαξία και θεωρείται ο πιο απομονωμένος νάνος γαλαξίας που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα.

Η διεθνής αστρονομική ομάδα, με επικεφαλής τον Λ.Ρ.Μπέντιν του Αστρονομικού Παρατηρητηρίου της Πάντοβα στην Ιταλία, έκανε τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Monthly Notices» της Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας της Βρετανίας.

Πηγές: L R Bedin, M Salaris, R M Rich, H Richer, J Anderson, D Bettoni, D Nardiello, A P Milone, A F Marino, M Libralato, A Bellini, A Dieball, P Bergeron, A J Burgasser, D Apai. The HST Large Programme on NGC 6752. I. Serendipitous discovery of a dwarf Galaxy in backgroundMonthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, 2019; DOI: 10.1093/mnrasl/slz004 - http://www.kathimerini.gr/1007724/article/epikairothta/episthmh/to-thleskopio-xampl-anakalyye-enan-geitoniko-nano-gala3ia-hlikias-13-dis-etwn




Σάββατο 2 Φεβρουαρίου 2019

Τάσος Λειβαδίτης, «Φύλλα ημερολογίου»

Marc Chagall, Hommage au Passé, 1944

Ποιος ξέρει τι θα συμβεί αύριο,
ή ποιος έμαθε ποτέ τι συνέβη χτες,
Τα χρόνια μου χάθηκαν εδώ κι εκεί, σε δωμάτια, σε τραίνα,
Σε όνειρα
Αλλά καμία φορά η φωνή μιάς γυναίκας καθώς βραδιάζει μοιάζει
Με το αντίο μιας ηλικίας που τελείωσε
Κι οι μέρες που σου λείπουν, ώ Φεβρουάριε, ίσως μας αποδοθούν
Στον παράδεισο-
Συλλογιέμαι τα μικρά ξενοδοχεία όπου σκόρπισα τους στεναγμούς
Της νιότης μου
Ώσπου στο τέλος δεν ξεφεύγει κανείς, αλλά και να πάει που;
Κι ο έρωτας είναι η τρέλα μας μπροστά στο ανέφικτο να γνωρίσει ο
Ένας τον άλλον –

Κύριε, αδίκησες τους ποιητές δίνοντας τους μόνο ένα κόσμο,
Κι όταν πεθάνω θα’ θελα να με θάψουν σ’ ένα σωρό από φύλλα
Ημερολογίου
Για να πάρω και το χρόνο μαζί μου.
Κι ίσως ο,τι μείνει από μας να’ ναι στην άκρη του δρόμου μας
Ένα μικρό μη με λησμόνει

Ο Τάσος Λειβαδίτης (Αθήνα, 20 Απρ. 1922 - 30 Οκτ. 1988) από τον Γιάννη Στεφανάκι. Χαρακτικό σε λινόλεουμ, 2007

Από «Τα χειρόγραφα του Φθινοπώρου». Αθήνα, Κέδρος, 1990.


Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2019

Ένα βήμα προς τη δημιουργία μηχανών με αυτοσυνείδηση. A step closer to self-aware machines

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης δημιούργησαν το πρώτο ρομπότ που είναι ικανό να «φανταστεί» τον εαυτό του, δημιουργώντας εκ του μηδενός μια εικόνα του εαυτού του και μαθαίνοντας από αυτήν να προσαρμόζεται καλύτερα στο περιβάλλον του. Engineers have created a robot that learns what it is, with zero prior knowledge of physics, geometry, or motor dynamics. Initially the robot has no clue what its shape is. After a brief period of 'babbling,' and within about a day of intensive computing, the robot creates a self-simulation, which it can then use to contemplate and adapt to different situations, handling new tasks as well as detecting and repairing damage in its body. An image of the deformed robotic arm in multiple poses as it was collecting data through random motion. Credit: Robert Kwiatkowski/Columbia Engineering

Οι άνθρωποι είναι ικανότατοι στο να φαντάζονται τον εαυτό τους και χάρη σε αυτή την ικανότητα να δημιουργούν διάφορα μελλοντικά σενάρια ή να στοχάζονται το παρελθόν τους. Τώρα, ερευνητές του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης δημιούργησαν το πρώτο ρομπότ που είναι ικανό να «φανταστεί» τον εαυτό του, δημιουργώντας εκ του μηδενός μια εικόνα του εαυτού του και μαθαίνοντας από αυτήν να προσαρμόζεται καλύτερα στο περιβάλλον του.

Πρόκειται για ένα ακόμη βήμα προς τη δημιουργία μηχανών που θα έχουν αυτοσυνείδηση και, κατά συνέπεια, μεγαλύτερη αυτονομία και προσαρμοστικότητα. Την ίδια στιγμή όμως, ορισμένοι -ανατρέχοντας και στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας- φοβούνται ότι, με μια τέτοια τεχνολογική εξέλιξη, οι άνθρωποι θα χάσουν σταδιακά τον έλεγχο των μηχανών τους, όπως συνέβη κάποτε στον Φρανκενστάιν με το δημιούργημά του.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Χοντ Λίψον του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό ρομποτικής «Science Robotics». Όπως είπε ο Λίψον, «μολονότι η ικανότητα του ρομπότ μας να φαντάζεται τον εαυτό του, είναι ακόμη πρωτόγονη σε σύγκριση με τους ανθρώπους, πιστεύουμε ότι βρίσκεται στο σωστό δρόμο για τη αυτεπίγνωση των μηχανών».

Τα ρομπότ προοδεύουν συνεχώς, αλλά δεν έχουν ακόμη μάθει να δημιουργούν μόνα τους εικόνες του εαυτού τους όπως οι άνθρωποι. Το νέο ρομπότ άρχισε να κάνει κάτι τέτοιο μόνο του και μπορεί να χρησιμοποιήσει την αυτοπροσομοίωσή του για να προσαρμόζεται σε νέα περιβάλλοντα και καθήκοντα, καθώς επίσης -έχοντας επίγνωση για τον «εαυτό» του- για να αυτοεπιδιορθώνεται.

«Αν θέλουμε τα ρομπότ να γίνουν ανεξάρτητα και να προσαρμόζονται γρήγορα σε σενάρια που δεν είχαν προβλέψει οι δημιουργοί τους, είναι ζωτικό να μαθαίνουν από την προσομοίωση του εαυτού τους», δήλωσε ο Λίψον, διευθυντής του Εργαστηρίου Δημιουργικών Μηχανών του Κολούμπια.

Αρχικά το ρομπότ (με μορφή βραχίονα) δεν ήταν αρκετά ακριβές στο να φαντάζεται τον εαυτό, π.χ. να καταλαβαίνει πώς συνδέονται οι αρθρώσεις του. Όμως, χάρη στη χρήση ενός αλγόριθμου βαθιάς μάθησης, σταδιακά μέσα σε χρονικό διάστημα 35 ωρών βελτίωσε την αυτο-εικόνα του, παράγοντας τελικά ένα μοντέλο του εαυτού του με μικρές αποκλίσεις από την πραγματικότητα.

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας μόνο την εσωτερική εικόνα του εαυτού του και μην έχοντας καμία ανατροφοδότηση από το εξωτερικό περιβάλλον, κατάφερε να εκτελέσει μια εργασία -να σηκώνει ένα αντικείμενο από το έδαφος και να το τοποθετεί σε ένα δοχείο- με ποσοστό επιτυχίας 44%. «Είναι σαν να προσπαθείς να πιάσεις ένα ποτήρι νερό με τα μάτια σου κλειστά, κάτι δύσκολο ακόμη και για τους ανθρώπους», δήλωσε ο ερευνητής Ρόβερτ Κβιατόφσκι.

Columbia Engineering researchers have made a major advance in robotics by creating a robot that learns what it is, from scratch, with zero prior knowledge of physics, geometry, or motor dynamics. Once their robot creates a self-simulation, it can then use that self-model to adapt to different situations, to handle new tasks as well as detect and repair damage in its own body. Credit: Robert Kwiatkowski/Columbia Engineering

Όταν οι μηχανικοί σκοπίμως τοποθέτησαν ένα ελαττωματικό εξάρτημα στον ρομποτικό βραχίονα, αυτός με επιτυχία χρησιμοποίησε την αυτο-εικόνα του και εντόπισε το πρόβλημα. Το επόμενο βήμα για τους ερευνητές είναι να μελετήσουν κατά πόσο τα ρομπότ μπορούν να «σκεφτούν» όχι μόνο για το σώμα τους, αλλά για το ίδιο το «μυαλό» τους, δηλαδή να σκεφτούν για τη σκέψη.

Πηγές: Robert Kwiatkowski, Hod Lipson. Task-agnostic self-modeling machinesScience Robotics, 2019; 4 (26): eaau9354 DOI: 10.1126/scirobotics.aau9354 - https://www.tovima.gr/2019/01/31/science/dimiourgithike-proto-rompot-pou-exei-tin-eikona-tou-eaytou-tou/


Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2019

Μάριος Πλωρίτης, Περί «ελληνοχριστιανισμού». Marios Ploritis, About “Greek Christianity”

Νικόλαος Αλεκτορίδης, Ο Άθεος, π. 1900

Όλες τις μέρες του ιερού περί ταυτοτήτων πολέμου, οι σύγχρονοι σταυροφόροι, από του ανωτάτου μέχρι του κατωτάτου, κραδαίνουν αδιάκοπα τα συνθήματα: «Η Ορθοδοξία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ταυτότητας των Ελλήνων»… «Χριστιανική Εκκλησία και Ελληνικό Έθνος είναι έννοιες αλληλοσυμπληρούμενες» και τα παρόμοια.

Αξίζει, λοιπόν, να δούμε πόσο αληθεύουν αυτά τα «σλόγκαν». Και, για τούτο, ας γυρίσουμε πίσω στις ρίζες, στην εποχή όπου ο Χριστιανισμός καθιερώθηκε ως επίσημη θρησκεία του Βυζαντινού κράτους, και θεμελιώθηκε η συνύπαρξη κοσμικής και θρησκευτικής εξουσίας.

Απεικόνιση της νίκης του Λέοντα Φωκά στην Άδραστο, σε χειρόγραφο του Σκυλίτζη, Μαδρίτη. Depiction of Leo's victory at Andrassos, from the Madrid Skylitzes.

Η ιστορία αρχίζει με μια γοερή αντίφαση: Οι Βυζαντινοί ένιωθαν συνεχιστές των αρχαίων Ελλήνων, διατηρούσαν πάμπολλα έθιμά τους, μιλούσαν τη γλώσσα τους, οι λόγιοί τους μελετούσαν την αρχαία Γραμματεία, τη «συντηρούσαν» αντιγράφοντας τα κείμενά της. Και, γι’ αυτό το τελευταίο, τους χρωστάμε άπειρες χάρες, αφού χωρίς τον δικό τους μόχθο, μεγάλο μέρος του αρχαίου θησαυρού θα είχε χαθεί για πάντα.

Απ’ την άλλη, όμως, αποστρέφονταν την Ελλάδα και τους Έλληνες, επειδή τους ταύτιζαν με την επάρατη ειδωλολατρία, τον εχθρό και αλλοτινό διώκτη της χριστιανικής θρησκείας. Έτσι, έγιναν αυτοί διώκτες ανελέητοι των παλιών διωκτών τους. Και, φυσικά, πρωταρχικό ρόλο στο μίσος κατά «παντός του ελληνικού» και στον λυσσαλέο κατατρεγμό του, έπαιξε η Εκκλησία, που ήταν ο φορέας και λειτουργός της νέας θρησκείας και ο μοναδικός σχεδόν πνευματικός οδηγητής των Βυζαντινών.

«Εάν κάποια αγάλματα βρίσκονται ακόμη μέσα στους Ναούς και τα Ιερά και έχουν δεχθεί ή δέχονται ακόμη την λατρεία των ειδωλολατρών, όπου κι αν συμβαίνει αυτό, θα ξεριζωθούν εκ θεμελίων, αναγνωρίζοντας ότι αυτό έχει διαταχθεί κατ' επανάληψη και πολύ συχνά. Τα ίδια τα κτίρια των Ναών που βρίσκονται μέσα σε πόλεις ή κωμοπόλεις, ή έξω από αυτές, θα παραδοθούν σε δημόσια χρήση και θα καταστραφούν οι ανά τόπους βωμοί». (Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.19.) «Απαγορεύουμε σε εκείνους που έχουν μιαρές ειδωλολατρικές πεποιθήσεις να προσφέρουν τις καταραμένες τους θυσίες και να ασκούν όλες τις άλλες καταδικαστέες πρακτικές τους. Διατάσσουμε δε όλα τα Ιερά και οι Ναοί τους που στέκουν ακόμη, να καταστραφούν με πρωτοβουλία των τοπικών διοικητών και να εξαγνισθούν τα απομεινάρια τους με την ύψωση του σημείου της σεβαστής χριστιανικής θρησκείας. Όλοι ας γνωρίζουν ότι αν παραβάτης του παρόντος νόμου παραπεμφθεί με επαρκείς αποδείξεις ενώπιον δικαστού, θα τιμωρηθεί με την ποινή του θανάτου». (Θεοδοσιανός Κώδιξ 16.10.25.)  Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Ι με άλω, σε σύγχρονο αργυρό δίσκο (Βασιλική Ακαδημία Επιστημών, Μαδρίτη).

Η πρώτη τους κίνηση ήταν να καταστρέφουν τους ναούς και τα αγάλματα των Ελλήνων ­ στερώντας, έτσι, τον κόσμο από ανεπανάληπτα δημιουργήματα της αρχαίας τέχνης, για να μη μείνει ίχνος από τη «βδελυρή θρησκεία των ειδώλων».

The original image is a photograph of a 19th-century B&W Artistic Rendering of the Library of Alexandria by O. Von Corven, created based on some archaeological evidence. This version of the image has been resized and colorized by K. Vail Abdelhamid December 2015.

Ο πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος, πρωτοστάτησε, το 391, στην πυρπόληση της βιβλιοθήκης του Σεραπείου, με τους 42.000 τόμους της ­ μοναδική κιβωτό της αρχαίας γνώσης και λογοτεχνίας… Ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Α’ κατάργησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες (395) και ο πολύς Ιουστινιανός έκλεισε τις φιλοσοφικές σχολές της Αθήνας (529)…

Και να ήταν μόνο τα άψυχα; Οι πρόδρομοι των σημερινών ζηλωτών επιδόθηκαν σε φοβερούς διωγμούς και σφαγές των «εθνικών», που τις ομολογούν και οι χριστιανοί χρονικογράφοι… 

«Μπήκε στην Πρωτεύουσα ο Ιουλιανός με τον Πλάτωνα και με τον Αριστοτέλη στην αμασκάλη. Μαθόντας από τον έναν πως έπρεπε ο αληθινός Βασιλέας να είναι θεϊκώτερος από κοινούς ανθρώπους, κι από τον άλλον πως φυσικιά του είναι και κάποια αγριωσύνη, βάλθηκε να πνίξη κάθε άγρια όρεξη μέσα του και νανεβάση το νου του στα σύννεφα. Καταπιάστηκε μ’ άλλους λόγους να κάμη το θρόνο του βωμό Πλατωνικής αρετής…». Απόσπασμα από τον πρώτο τόμο του βιβλίου του Αργύρη Εφταλιώτη «Ιστορία της Ρωμιοσύνης», που εκδόθηκε στην Αθήνα από το Τυπογραφείο της Εστίας (1901). Julian the Apostate presiding at a conference of sectarians, by Edward Armitage, 1875.

Ο ελληνολάτρης αυτοκράτορας Ιουλιανός όχι μόνο συκοφαντήθηκε και αναθεματίσθηκε σαν «αποστάτης» και «παραβάτης» αλλά και δολοφονήθηκε (πιθανότατα) από χριστιανό, ενώ πολεμούσε εναντίον των Περσών…

Hypatia (1885) by Charles William Mitchell, believed to be a depiction of a scene in Charles Kingsley's 1853 novel Hypatia.

Ο ανεψιός και διάδοχος του πατριάρχη Θεόφιλου, ο Κύριλλος, θεωρείται ηθικός αυτουργός της δολοφονίας της σπουδαίας νεοπλατωνικής φιλοσόφου Υπατίας (415)… Και το 797, η Σύνοδος της Νίκαιας αναθεμάτιζε όσους «μελετούσαν διεξοδικώς τα ελληνικά μαθήματα»…

Ακόμα και το όνομα «Έλλην» πήρε νόημα υβριστικό και αποκρουστικό. Το Βυζάντιο «πολέμιον υπελάμβανε (θεωρούσε εχθρικό) το των Ελλήνων όνομα, καθ’ όσον ανέκαθεν το όνομα τούτο εταυτίσθη μετά της εννοίας του ειδωλολάτρου», γράφει ο ­ κάθε άλλο παρά «αντίχριστος», βέβαια ­ ιστορικός Κ. Παπαρηγόπουλος[1]. «Ανόσιους, μυσαρούς, παμμίαρους» αποκαλούσαν τους Έλληνες οι αυτοκρατορικοί νόμοι και οι εκκλησιαστικοί πατέρες.

O Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γράφει στην ομιλία του εις Άγιον Ιωάννην τον Ευαγγελιστήν: «Αν κοιτάξεις στα ενδότερα (των ελληνικών σκέψεων) θα δεις, τέφρα και σκόνη και τίποτε υγιές, αλλά τάφος ανοιγμένος είναι ο λάρυγγας (των Ελλήνων φιλοσόφων!), όλα δε είναι γεμάτα ακαθαρσίες και πύον, και πάντα τα δόγματα τους βρίθουν από σκουλίκιαν...».  Και ο Γρηγόριος Νανζιαζηνός: «Η μητέρα μου πρόσεχε να μη φιλήσουν τα χείλη μου Ελληνικά χείλη, να μην αγγίξουν τα χέρια μου Ελληνικά χέρια και ούτε Ελληνικά τραγούδια να μολύνουν τα αυτιά και την γλώσσα μου». Οι Τρεις Ιεράρχες (από αριστερά στα δεξιά): Μέγας Βασίλειος, Ιωάννης Χρυσόστομος και Γρηγόριος Ναζιανζηνός. Three Holy Hierarchs (russian icon, Pskov).

Ο Αθανάσιος κατακεραύνωνε τους «μιαρούς» Έλληνες… ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός στηλίτευσε την «κίβδηλον ποίησιν» των αρχαίων… και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος θεωρούσε πως Χριστιανισμός και Ελληνισμός είναι ασυμβίβαστοι, ­ διαφωνώντας με τους νυν ελληνοχριστιανικούς κήρυκες…

Entrance of the emperor Nikephoros Phocas (963-969) into Constantinople in 963 from the Chronicle of John Skylitzes.

«Το όνομα Έλλην κατήντησε θρησκευτικόν και ελέγετο περί μη χριστιανών και αν ακόμη ούτοι ήσαν Σαρακηνοί», λέει ο ιστορικός Κ. Άμαντος[2]. Και, αυτό, όχι μόνο από τους τότε ζηλωτές και «θεούσες». Ακόμα και κορυφαίοι διανοητές, όπως ο πατριάρχης Φώτιος (9ος αιώνας) έγραφε πως οι Ρώσοι, προτού εκχριστιανισθούν, είχαν «ελληνικήν και άθεον δόξαν», ενώ ο «πλατωνιστής» Μιχαήλ Ψελλός (11ος αιώνας) έλεγε πως οι Κινέζοι ήταν «Έλληνες το δόγμα»! Και όταν, το 968, απεσταλμένοι του Πάπα εγχείρισαν στον αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά γράμματα του Ποντίφηκα με την προσφώνηση «αυτοκράτωρ των Ελλήνων», ο Φωκάς τους έριξε στη φυλακή!

Ο Βαρλαάμ (1290-1348) (Bernardo Massari) ήταν λόγιος μοναχός από την Καλαβρία, ο οποίος σπούδασε στη Ρώμη (μαθηματικά, φιλοσοφία και θεολογία). Επιγραφή στο Γκρίκο χωριό Γκεράτσε (Gerace, Γεράκιον) της Καλαβρίας, όπου ο Βαρλαάμ αναφέρεται ως δάσκαλος ελληνικών και λατινικών των Πετράρχη και Βοκάκιου κατά την περίοδο όπου είχε διατελέσει επίσκοπος της περιοχής.

Είναι αλήθεια πως, από τον 10ο και, περισσότερο, από τον 13ο αιώνα, οι βυζαντινοί ανθρωπιστές προσπάθησαν να ξαναδώσουν στα ονόματα «Ελλάς» και «Έλληνες» την παλιά τους αίγλη, και διεκδίκησαν την πνευματική «κληρονομιά» της Αθήνας. Ωστόσο, αυτή η «αποκατάσταση» δεν εξάλειψε τον (κληρικό προπάντων) ανθελληνισμό ως το τέλος της αυτοκρατορίας. Ο μέγας λογοθέτης (πρωθυπουργός) του Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου, Θεόδωρος Μετοχίτης (αρχές 14ου αιώνα), θεωρούσε τους Έλληνες «εχθρούς του κράτους» και ευχόταν να «εξολοθρευθούν με την βοήθειαν του Θεού», ενώ ο προοδευτικός θεολόγος Βαρλαάμ (14ος αιώνας) θα κατηγορηθεί, ανάμεσα στ’ άλλα, και σαν «ελληνομανής». Και ο Γεννάδιος Σχολάριος (ο κατοπινός πρώτος πατριάρχης της Τουρκοκρατίας), όταν ρωτήθηκε, τρία χρόνια πριν απ’ την Άλωση, αν είναι Έλλην, απάντησε με αποστροφή: «… ει τις έροιτό μοι (αν με ρωτήσει κανείς) τις ειμί, αποκρινούμαι Χριστιανόν είναι».

Και ο ιστορικός Παύλος Καλλιγάς επιλέγει: «Αυτούς τους διώκοντας τον Χριστιανισμόν Τούρκους, αποκαλεί η Εκκλησία «νέους Έλληνας», διότι το όνομα Έλλην ήτο τότε συνώνυμον τω αντιχρίστω… Οι περισωθέντες επίσημοι αναθεματισμοί του ελληνικού ονόματος, αποδεικνύουν ότι οι ακαταλόγιστοι εκείνοι άνθρωποι ενόσουν (έπασχαν από) αληθή ελληνοφοβίαν»[3]….


Απόσπασμα από ηχογραφημένο μάθημα του Λιαντίνη προς τους μετεκπαιδευόμενους δασκάλους του Μαράσλειου Διδασκαλείου στις 7/4/1998.

Αυτά τα ολίγα. Εκτός αν οι σημερινοί «ελληνοχριστιανοί» υποστηρίζουν πως το Βυζάντιο δεν έχει σχέση με το ελληνικό έθνος ­ ξεχνώντας πως εκεί βρίσκονται οι απαρχές του νέου ελληνισμού, πως πλήθος παραδόσεις του συνεχίζουμε και ­ προπάντων ­ πως, στην εποχή του βυζαντινού κράτους, οι πατέρες της Εκκλησίας και οι Οικουμενικές σύνοδοι χάραξαν τις αρχές και τους κανόνες, όπου στηρίζεται και σήμερα η Ορθοδοξία.


«…Η διπλή και ταυτόχρονη αναφορά στην Αρχαία Ελλάδα και στο Βυζάντιο, που αποτέλεσε το επίσημο «πιστεύω» του νεοελληνικού κράτους και του πολιτιστικού κατεστημένου της χώρας οδήγησε και οδηγεί σε αδιέξοδο, κατά πρώτο και κύριο λόγο διότι οι δυο αυθεντίες που επικαλείται βρίσκονται σε διαμετρική αντίθεση μεταξύ τους. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτισμός ελευθερίας και αυτονομίας, που εκφράζεται στο πολιτικό επίπεδο στην πολιτεία ελεύθερων πολιτών που συλλογικά αυτοκυβερνώνται και στο πνευματικό επίπεδο με την ακατάπαυστη επαναστατική ανανέωση και αναζήτηση. Ο βυζαντινός πολιτισμός είναι πολιτισμός θεοκρατικής ετερονομίας, αυτοκρατορικού αυταρχισμού και πνευματικού δογματισμού. Στο Βυζάντιο δεν υπάρχουν πολίτες, αλλά υπήκοοι του αυτοκράτορα, ούτε στοχαστές, μόνο σχολιαστές ιερών κειμένων. Η προσπάθεια συνδυασμού και συμφιλίωσής τους δεν μπορούσε παρά να νεκρώσει κάθε δημιουργική προσπάθεια και να οδηγήσει σε ένα στείρο σχολαστικισμό, όπως αυτός που χαρακτήριζε το πνευματικό κατεστημένο της χώρας επί ενάμιση σχεδόν αιώνα μετά την ανεξαρτησία και που επαναλάμβανε τα χειρότερα μιμητικά στοιχεία του Βυζαντίου…». Κορνήλιος Καστοριάδης (απόσπασμα) από διάλεξη στον Τριπόταμο Τήνου στις 20/8/1994, δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 21/8/1994.

Είναι αυτονόητο ­ θα το ξαναπώ ­ ότι δεν παραγνωρίζω διόλου τη συμβολή του κλήρου στην στήριξη του υπόδουλου γένους, πως θαυμάζω ­όπως άπειροι άλλοι ­τη βυζαντινή θρησκευτική τέχνη, αρχιτεκτονική, εικονογραφία, υμνογραφία. Άλλο, όμως, αυτό και άλλο οι κορώνες πως «ορθοδοξία και ελληνισμός είναι ταυτόσημοι». Ο βυζαντινός ιερός πόλεμος κατά των Ελλήνων, που κράτησε έντεκα αιώνες, απόδειξε πόσο τυφλώνει ο δογματικός φανατισμός, αλλά και πόσο ανέσπερη αλκή έχει ο ελληνικός πολιτισμός, αφού κατόρθωσε να επιβιώσει ακόμα κι όταν τον μαχόταν ανένδοτα η πιο κραταιή (μαζί με τον αυτοκράτορα) δύναμη του Βυζαντίου, η ιεραρχία…

Ας με συγχωρέσουν (πράγμα απίθανο) οι άγιοι πατέρες, αλλά… «ει μη φίλα λέγω, ουχ ήδομαι, το δ’ ορθόν εξείρηχ’ όμως» ­ «αν δε λέω πράγματα ευχάριστα, λυπάμαι, είπα όμως την πάσα αλήθεια»[4]…

[1] Ιστορία, Δβ’, σελ. 6.
[2] Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους (1933), σελ. 180.
[3] Μεσαιωνικός βίος του Ελληνικού Έθνους, «Εστία», 1883, αριθ. 387.
[4] Σοφοκλής, Τραχίνιαι, στ. 373.

Πηγή: Το Βήμα