Μια πρώτη κατάρριψη των θεωριών περί εργαστηριακά κατασκευασμένου ιού. COVID-19 coronavirus epidemic has a natural origin

Τις θεωρίες που διαδίδονται περί εργαστηριακά κατασκευασμένου ιού έρχεται να καταρρίψει μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine από διεθνή ομάδα ερευνητών. An analysis of public genome sequence data from SARS-CoV-2 and related viruses found no evidence that the virus was made in a laboratory or otherwise engineered. Coronavirus illustration. Credit: © pinkeyes / Adobe Stock

Τις θεωρίες που διαδίδονται περί εργαστηριακά κατασκευασμένου ιού έρχεται να καταρρίψει μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine από διεθνή ομάδα ερευνητών, An analysis of public genome sequence data from SARS-CoV-2 and related viruses found no evidence that the virus was made in a laboratory or otherwise engineered. Coronavirus illustration. Credit: © pinkeyes / Adobe Stock

Τις θεωρίες που διαδίδονται περί εργαστηριακά κατασκευασμένου ιού έρχεται να καταρρίψει μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine από διεθνή ομάδα ερευνητών με επικεφαλής τον Kristian Andersen από το τμήμα Ανοσολογίας και Μικροβιολογίας, του Ινστιτούτο Ερευνών Scripps, La Jolla, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Στην εργασία με θέμα την «Εγγύτερη προέλευση του SARS-CoV-2» που εκπόνησε με συναδέλφους του από τα Πανεπιστήμια του Εδιμβούργου στο Ηνωμένο Βασίλειο, Κολούμπια στη Νέα Υόρκη και Νέας Ορλεάνης στις ΗΠΑ, του Σϊδνει στην Αυστραλία, και τα εργαστήρια Zalgen των ΗΠΑ, αναφέρονται στον SARS-CoV-2, τον νέο κορονοϊό που προκαλεί τη νόσο Covid-19 ως τον έβδομο κορονοϊό που έγινε γνωστός ότι μολύνει τους ανθρώπους, εξηγούν την πορεία τους από τα ζώα στον άνθρωπο και συμπερασματικά, σύμφωνα με τα στοιχεία τους, δεδομένου ότι παρατήρησαν όλα τα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά του SARS-CoV-2, ανάμεσα σε άλλα και σε σχετικούς κορονοϊούς στη φύση, αποκλείουν την πιθανότητα «οποιουδήποτε είδους εργαστηριακού σεναρίου».

Επισημαίνουν ακόμη ότι η λεπτομερής κατανόηση του τρόπου με τον οποίο ένας ιός από τα ζώα καταφέρνει να υπερπηδήσει τα όρια των ειδών για να μολύνει τους ανθρώπους θα βοηθήσει στην πρόληψη των μελλοντικών ζωονοσογόνων γεγονότων αφήνοντας σε μελλοντικές έρευνες προς αυτήν την κατεύθυνση να καταδείξουν αν υπάρχει ο κίνδυνος μελλοντικών περιπτώσεων εκ νέου εμφάνισης ή όχι του ιού στους ανθρώπους κάτι που εξαρτάται από την προσαρμογή του σε άλλο ζωικό είδος και την προσαρμοστική του διαδικασία στους ανθρώπους.

Προσθέτουν ότι η ταυτοποίηση των εγγύτερων ιών συγγενών του SARS-CoV-2 που κυκλοφορούν στα ζώα θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τις μελέτες της λειτουργίας του ιού και πως θα ήταν επίσης χρήσιμο να αποκτηθούν περισσότερα γενετικά και λειτουργικά δεδομένα σχετικά με το SARS-CoV-2, συμπεριλαμβανομένων των μελετών σε ζώα. Και παρατηρούν τέλος πως ανεξάρτητα από τους ακριβείς μηχανισμούς με τους οποίους προέκυψε το SARS-CoV-2 μέσω της φυσικής επιλογής, η συνεχής παρακολούθηση της πνευμονίας στους ανθρώπους και σε άλλα ζώα είναι σαφώς ύψιστης σημασίας.

Πηγές: Kristian G. Andersen, Andrew Rambaut, W. Ian Lipkin, Edward C. Holmes, Robert F. Garry. The proximal origin of SARS-CoV-2. Nature Medicine, 2020; DOI: 10.1038/s41591-020-0820-9 - https://www.sciencedaily.com/releases/2020/03/200317175442.htm  - https://www.efsyn.gr/epistimi/iatrika-themata/235661_mia-proti-katarripsi-synomosiologias-gia-ton-io

Ανακαλύφθηκε σε κεχριμπάρι το κρανίο του μικρότερου δεινόσαυρου που έχει ποτέ βρεθεί στον κόσμο. Smallest-ever fossil dinosaur found trapped in amber

Οι επιστήμονες ανακάλυψαν το καλοδιατηρημένο απολίθωμα του μικροσκοπικού κρανίου, μήκους μόλις ενάμισι εκατοστού, του μικρότερου δεινόσαυρου που έχει ποτέ βρεθεί και ο οποίος ζούσε πριν από 99 εκατομμύρια χρόνια. Paleontologists have found an exceptionally well-preserved and diminutive skull of a previously unknown bird-like dinosaur species in a piece of Cretaceous-period amber from northern Myanmar. Oculudentavis khaungraaea. Image credit: Han Zhixin.

Η ανακάλυψη, μέσα σε ένα κεχριμπάρι που βρέθηκε στη βόρεια Μιανμάρ, αποκαλύπτει ένα μίνι δεινόσαυρο μεγέθους κολιμπρί, του μικρότερου πουλιού που ζει σήμερα και ζυγίζει μόλις δύο γραμμάρια.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής την παλαιοντολόγο Τζινγκάμι Ο’Κόνορ του Ινστιτούτου Παλαιοντολογίας και Παλαιοανθρωπολογίας της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών στο Πεκίνο, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», δήλωσαν ότι το ασυνήθιστο απολίθωμα του κρανίου θα ρίξει περισσότερο φως στην καταγωγή των μικρών πουλιών από τους δεινόσαυρους.

This tiny head, 14 millimeters long (including the beak), belongs to one of the smallest dinosaurs ever found. Entombed in amber for nearly 100 million years, the creature belonged to the group of dinosaurs that gave rise to modern birds. The animal was probably about the size of the bee hummingbird, the smallest living bird. (XING LIDA/China University of Geosciences/AFP via Getty Images)

Το νέο είδος, που ονομάστηκε Oculudentavis khaungraae, φαίνεται από την ανατομία του κρανίου του πως είχε πολύ καλή όραση, αν και τα μάτια του, που κοιτούσαν προς τα πλάγια, θα προεξείχαν από το κεφάλι του με τρόπο που δεν έχει παρατηρηθεί σε άλλο ζώο. Γι’ αυτό η Ο’Κόνορ έκανε λόγο για «το πιο παράξενο απολίθωμα που έχω συναντήσει».

Διέθετε 100 δόντια κοφτερά κωνικά δόντια και μάλλον κυνηγούσε έντομα για να τραφεί. Το σώμα του ίσως έφτανε συνολικά τα πέντε εκατοστά σε μήκος.

Photograph, computed tomography scans and interpretive drawings of the Oculudentavis khaungraaea specimen: (a) photograph of the amber piece with skull ventrolaterally exposed; scan (b) and drawing (c), left lateral view; scan (d) and drawing (e), rostral view; scan (f) and drawing (g), occipital view; scan (h) and drawing (i), dorsal view. Abbreviations: de – dentary, fr – frontal, hy – hyoid bone (or bones), jg – jugal, la – lacrimal, mx – maxilla, pa – parietal, pm – premaxilla, po – postorbital, qd – quadrate, sc – scleral ossicle, so – supraoccipital, sq – squamosal, th – teeth. Scale bars – 5 mm; longer scale bar below (b) applies to (b-i). Image credit: Xing et al, doi: 10.1038/s41586-020-2068-4.

Επειδή βρέθηκε μόνο το κρανίο του, είναι δύσκολο για τους επιστήμονες να ανακαλύψουν πώς ακριβώς το νέο είδος σχετιζόταν με τα πουλιά. Μερικά ανατομικά χαρακτηριστικά του κεφαλιού του παραπέμπουν σε δεινόσαυρο και άλλα σε εξελιγμένο πουλί. Τα πουλιά εξελίχθηκαν από μικρούς φτερωτούς δεινόσαυρους πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια.

Για μία ακόμη φορά, πάντως, επιβεβαιώθηκε η μοναδική ικανότητα του κεχριμπαριού που πηγάζει από τα δέντρα να διατηρεί στο εσωτερικό του πολύτιμα απολιθώματα από το μακρινό παρελθόν (έντομα, σαύρες, βατράχους κ.ά.), τα οποία αλλιώς θα είχαν εξαφανιστεί προ πολλού.

Πηγές: https://www.nature.com/articles/s41586-020-2068-4 - http://www.sci-news.com/paleontology/oculudentavis-khaungraae-08219.html - https://www.kathimerini.gr/1068729/article/epikairothta/episthmh/mianmar-anakalyf8hke-se-kexrimpari-to-kranio-toy-mikroteroy-deinosayroy-poy-exei-pote-vre8ei-ston-kosmo

Τσαρλς Μπουκόφσκι, «Οι Δεινόσαυροι, Εμείς». Charles Bukowski, “Dinosauria, We”

Rachel Berman, They filled the afternoon with the mundane business of Modern Life, 2011

γεννημένοι έτσι

να είμαστε έτσι

καθώς τα ασβεστωμένα πρόσωπα χαμογελούν

καθώς ο κ.Θάνατος γελά

καθώς οι ανελκυστήρες κόβονται

καθώς τα πολιτικά τοπία διαλύονται

καθώς το αγόρι στο σουπερμάρκετ έχει πτυχίο πανεπιστημίου

καθώς τα μολυσμένα ψάρια ξεστομίζουν τις μολυσμένες προσευχές τους

καθώς ο ήλιος κρύβεται

είμαστε

γεννημένοι έτσι

να είμαστε έτσι

με αυτούς τους προσεκτικά τρελούς πολέμους

με την όψη σπασμένων παραθύρων σε εργοστάσια να ατενίζουν το κενό

με μπαρ όπου οι θαμώνες δεν μιλούν πλέον μεταξύ τους

με τσακωμούς που καταλήγουν σε πυροβολισμούς και μαχαιρώματα

γεννημένοι έτσι

με νοσοκομεία που είναι τόσο ακριβά που είναι φθηνότερο να πεθάνεις

με δικηγόρους που χρεώνουν τόσο ακριβά που είναι φθηνότερο να δηλώσεις ένοχος

σε μια χώρα όπου οι φυλακές είναι γεμάτες και τα τρελοκομεία κλειστά

σε έναν τόπο όπου οι μάζες ανυψώνουν ηλίθιους σε πλούσιους ήρωες

γεννημένοι μέσα σ’αυτό

περπατώντας και ζώντας μέσα σ’ αυτό

πεθαίνοντας λόγω αυτού

μένοντας άφωνοι λόγω αυτού

ευνουχισμένοι

έκλυτοι

αποκληρωμένοι

λόγω αυτού

εξαπατημένοι από αυτό

χρησιμοποιημένοι από αυτό

εξευτελισμένοι από αυτό

εξοργισμένοι και απηυδησμένοι από αυτό

βίαοι

απάνθρωποι

λόγω αυτού

η καρδιά έχει μελανιάσει

τα δάχτυλα πλησιάζουν το λαιμό

το όπλο

το μαχαίρι

τη βόμβα

τα δάχτυλα τείνουν προς έναν μη αποκρυνόμενο θεό

τα δάχτυλα πλησιάζουν το μπουκάλι

το χάπι

τη σκόνη

γεννημένοι σ’ αυτό το θλιβερό θανατικό

γεννημένοι με μια κυβέρνηση με 60 χρονών χρέος

που σύντομα δε θα είναι ικανή να αποπληρώσει τους τόκους αυτού του χρέους

και οι τράπεζες θα καούν

το χρήμα θα καταστεί άχρηστο

θα υπάρξουν φανερές και ατιμώρητες δολοφονίες στους δρόμους

θα υπάρξουν όπλα και περιπλανώμενοι όχλοι

η γη θα είναι άχρηστη

η τροφή θα γίνει μια φθίνουσα απόδοση

η πυρηνική ενέργεια θα έρθει στην κατοχή των πολλών

εκρήξεις θα σείουν ακατάπαυστα τη γη

ραδιενεργά ρομπότ θα κυνηγούν το ένα το άλλο

οι πλούσιοι και οι επίλεκτοι θα παρακολουθούν από τους διαστημικούς σταθμούς

η Κόλαση του Δάντη θα μοιάζει με παιδική χαρά

ο ήλιος θα κρυφτεί και θα είναι νύχτα παντού

τα δέντρα θα πεθάνουν

η βλάστηση όλη θα πεθάνει

ραδιενεργοί άνθρωποι θα τρώνε τη σάρκα ραδιενεργών ανθρώπων

η θάλασσα θα μολυνθεί

οι λίμνες και τα ποτάμια θα εξαφανιστούν

η βροχή θα είναι ο επόμενος χρυσός

σαπισμένα πτώματα ανθρώπων και ζώων θα ζέχνουν στο σκοτεινό άνεμο

οι λίγοι τελευταίοι επιζήσαντες θα μολυνθούν από νέες και φρικιαστικές ασθένειες

και οι διαστημικοί σταθμοί θα καταστραφούν από δολιοφθορές

την έλλειψη προμηθειών

το φυσικό φαινόμενο της φθοράς

και θα υπάρξει η πιο όμορφη σιγή από ποτέ

γεννημένη από αυτό

ο ήλιος ακόμα εκεί κρυμμένος

να περιμένει το επόμενο κεφάλαιο.

Barnaby Whitfield, (American, b. 1972), Oh Shatter the Mask! My Mother is Anh Duong

Mετάφραση: Νίκος Αδαμόπουλος

Born like this

Into this

As the chalk faces smile

As Mrs. Death laughs

As the elevators break

As political landscapes dissolve

As the supermarket bag boy holds a college degree

As the oily fish spit out their oily prey

As the sun is masked

We are

Born like this

Into this

Into these carefully mad wars

Into the sight of broken factory windows of emptiness

Into bars where people no longer speak to each other

Into fist fights that end as shootings and knifings

Born into this

Into hospitals which are so expensive that it’s cheaper to die

Into lawyers who charge so much it’s cheaper to plead guilty

Into a country where the jails are full and the madhouses closed

Into a place where the masses elevate fools into rich heroes

Born into this

Walking and living through this

Dying because of this

Muted because of this

Castrated

Debauched

Disinherited

Because of this

Fooled by this

Used by this

Pissed on by this

Made crazy and sick by this

Made violent

Made inhuman

By this

The heart is blackened

The fingers reach for the throat

The gun

The knife

The bomb

The fingers reach toward an unresponsive god

The fingers reach for the bottle

The pill

The powder

We are born into this sorrowful deadliness

We are born into a government 60 years in debt

That soon will be unable to even pay the interest on that debt

And the banks will burn

Money will be useless

There will be open and unpunished murder in the streets

It will be guns and roving mobs

Land will be useless

Food will become a diminishing return

Nuclear power will be taken over by the many

Explosions will continually shake the earth

Radiated robot men will stalk each other

The rich and the chosen will watch from space platforms

Dante’s Inferno will be made to look like a children’s playground

The sun will not be seen and it will always be night

Trees will die

All vegetation will die

Radiated men will eat the flesh of radiated men

The sea will be poisoned

The lakes and rivers will vanish

Rain will be the new gold

The rotting bodies of men and animals will stink in the dark wind

The last few survivors will be overtaken by new and hideous diseases

And the space platforms will be destroyed by attrition

The petering out of supplies

The natural effect of general decay

And there will be the most beautiful silence never heard

Born out of that.

The sun still hidden there

Awaiting the next chapter.

Rachel Berman, The spectator bird, Hilton Hotel, Seattle, 2011

Πώς οι θρησκευτικές διαμάχες έστειλαν στην πυρά 40.000 «μάγισσες». Why Europe’s wars of religion put 40,000 ‘witches’ to a terrible death.

Σύμφωνα με έρευνα δύο οικονομολόγων η δίωξη των «μαγισσών» αφορά τη διαμάχη Καθολικής και Προτεσταντικής Εκκλησίας για το «μερίδιο στην αγορά των πιστών» μετά τη Μεταρρύθμιση. The persecution of witches came down to a battle for the ‘market share’ of post-Reformation Christians, according to a paper by two economists. Burning witches alive was common in Germany and other parts of Europe, but in Scotland the convicted were usually strangled before their bodies were burned. PHOTOGRAPH BY AKG/ALBUM

Ήταν μία ιστορία, τόσο τρομακτική, ώστε σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης η σκιά της ακόμα, κατά έναν τρόπο, πλανάται βαριά. Η καταδίωξη διεξαγόταν με ιδιαίτερη επιμονή για εξακρίβωση ενοχοποιητικών στοιχείων που να αποδεικνύουν πιθανή «χρήση μαγείας». Η συγκεκριμένη έρευνα είχε στόχο τη δημιουργία κλίματος ηθικού κινδύνου, μαζικής υστερίας και λιντσαρισμάτων.

Johann Jakob Wick, Burning of three witches in Baden, 1585

Μεταξύ 1550 και 1700, μέσα σε ενάμιση αιώνα, περίπου 80.000 άνθρωποι δικάστηκαν με την κατηγορία της μαγείας. Οι μισοί από αυτούς εκτελέστηκαν -στις περισσότερες περιπτώσεις βρήκαν τραγικό θάνατο στην πυρά, όπου κάηκαν ζωντανοί. Και τότε, αιφνιδίως, ως… διά μαγείας οι δίκες εξαφανίστηκαν.

The hanging of the ‘witches’ in Newcastle upon Tyne in 1650. Photograph: Getty Images

Η εμφάνισή τους δε, ήταν ακόμα πιο περίεργη, καθώς μεταξύ 900 και 1400 οι επικεφαλής της Εκκλησίας αρνούνταν να αναγνωρίσουν ότι υπάρχουν μάγισσες, πόσο μάλλον να οδηγήσουν κάποιον σε δίκη. Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι η πίστη στην ύπαρξη μαγισσών ήταν εξαιρετικά διαδεδομένη στη μεσαιωνική Ευρώπη και παρά το γεγονός ότι το 1258 ο Πάπας Αλέξανδρος ο Δ’ εξέδωσε κανόνα θέλοντας να αποτρέψει τις τυχόν διώξεις: Για την ακρίβεια, διέταξε την Ιερά Εξέταση να μην ερευνά υποθέσεις με την κατηγορία της μαντείας ή της μαγείας εκτός και αν εμπλέκονταν αιρετικοί.

Franz Gottfried, Woman (Witch) Being Burned at Stake

Αλλά από το 1550 οι εκκλησιαστικές αρχές άλλαξαν εντελώς θέση, εξαπολύοντας ένα ανελέητο κυνήγι μαγισσών σε ολόκληρη τη χριστιανική επικράτεια. Πολλές ερμηνείες έχουν κατά καιρούς παρουσιαστεί σε μία προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις σε σχέση με το τι πυροδότησε την ιστορία αυτή. Τώρα, μία νέα έρευνα υποστηρίζει μια οικονομική ερμηνεία του φαινομένου.

Σύμφωνα με τον Guardian, δύο οικονομολόγοι, ο Peter Leeson και ο Jacob Russ από το Πανεπιστήμιο George Mason της Βιρτζίνια υποστηρίζουν ότι, οι δίκες αφορούσαν τον ανταγωνισμό μεταξύ Καθολικής και Προτεσταντικής Εκκλησίας για το «μερίδιο στην αγορά των πιστών». Με άλλα λόγια, οι καθολικές και προτεσταντικές εκκλησίες διαγκωνίζονταν προκειμένου είτε να διατηρήσουν τους οπαδούς τους, είτε να κερδίσουν νέους. Και για το επιτύχουν έπρεπε να κάνουν κάτι δραματικό. Επέλεξαν λοιπόν, ως πεδίον δόξης λαμπρόν τις δίκες μαγισσών.

Σύμφωνα με τη δημοσίευση των δύο πανεπιστημιακών στο τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης Economic Journal «οι διώκτες μαγισσών διαφήμιζαν τη δέσμευση τους για προστασία από τις κοσμικές απειλές του Σατανά, ‘πατώντας’ πάνω στις λαϊκές δοξασίες, στη λαϊκή πίστη περί μαγισσών».

Οι Leeson και Russ ανέλυσαν νέα δεδομένα που αφορούσαν περισσότερες από 43.000 περιπτώσεις ανθρώπων οι οποίοι οδηγήθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της μαγείας σε 21 ευρωπαϊκές χώρες.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι το κυνήγι μαγισσών έφτασε σε αποκορύφωμα μετά τη Μεταρρύθμιση, το 1517, ως αποτέλεσμα της (ταχείας) διάδοσης του Προτεσταντισμού.

Οι Leeson και Russ υποστηρίζουν επίσης ότι, για πρώτη φορά στην Ιστορία, η Μεταρρύθμιση έδινε σε έναν μεγάλο αριθμό χριστιανών τη δυνατότητα να κάνουν μία θρησκευτικού χαρακτήρα επιλογή: Είτε να μείνουν προσκολλημένοι στην παλιά Εκκλησία, είτε να στραφούν στη νέα. «Και όταν το εκκλησίασμα βρίσκεται μπροστά σε μία επιλογή, οι Εκκλησίες εισέρχονται σε διαδικασία ανταγωνισμού», γράφουν.

An engraving reproduces Henry Fuseli’s 1783 painting of the witches from Shakespeare’s tragedy Macbeth. First performed in 1606, the play was a compliment to the newly crowned king of England, James I, who had published a book on witchcraft in 1597. PHOTOGRAPH BY QUINTLOX/ALBUM

Το φαινόμενο έφθασε στο ζενίθ μεταξύ 1555 και 1650, έτη κατά τα οποία καταγράφηκε «ο μέγιστος ανταγωνισμός για τους χριστιανούς - καταναλωτές», που αποδεικνύεται από την Αντεπίθεση της Καθολικής Εκκλησίας στους Προτεστάντες, κατά τη διάρκεια της αντιμεταρρυθμιστικής δραστηριότητας συντηρητικών καθολικών κύκλων.

Σύμφωνα με τη νέα έρευνα, στις περιοχές όπου η αντιπαλότητα των δύο Εκκλησιών ήταν μεγαλύτερη, η τρέλα με το κυνήγι μαγισσών ήταν ακόμη πιο έντονη.

'Names of the Witches 1658' is a carefully compiled list of 114 people accused of witchcraft in the panic that started that year. The manuscript is held at the Wellcome Library in London and has recently been digitised, giving more people access to its contents. PHOTOGRAPH BY WELLCOME LIBRARY

Οι Εκκλησίες είχαν επιλέξει τα πεδία στα οποία έδιναν τις μεγάλες μάχες, κάτι που εξηγεί για ποιόν λόγο στη Γερμανία -ground zero για τη Μεταρρύθμιση, καθώς από εκεί ξεκίνησε- σημειώθηκε το 40% των διώξεων στην Ευρώπη. Ακολουθεί στη δεύτερη θέση η Σκοτία, όπου διώχθηκαν συνολικά 3.563 άτομα.

«Αντιθέτως, η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία -που παρέμειναν κάστρα του Καθολικισμού και μετά την Μεταρρύθμιση, άρα δεν βίωσαν ποτέ τα επεισόδια του σκληρού εκείνου  ανταγωνισμού- αντιπροσωπεύουν μόλις το 6% των Ευρωπαίων που οδηγήθηκαν σε δίκη με την κατηγορία της μαγείας».

Μέχρι το 1650 ωστόσο, η φρενίτιδα για το κυνήγι μαγισσών είχε μειωθεί, ενώ οι διώξεις σχεδόν εξαφανίζονται μέχρι το 1700. Ο Leeson και ο Russ αποδίδουν το γεγονός στην Συνθήκη της Βεστφαλίας, μία σειρά ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, οι οποίες έλαβαν χώρα το 1648, που σήμαναν τη λήξη του Τριαντακονταετούς Πολέμου (1618-1648) και επί της ουσίας, το τέλος δεκαετιών θρησκευτικού πολέμου στην Ευρώπη.

Πηγές: https://www.theguardian.com/society/2018/jan/07/witchcraft-economics-reformation-catholic-protestant-market-share?CMP=share_btn_tw - https://www.peterleeson.com/Witch_Trials.pdf - https://tvxs.gr/news/istoria/pos-oi-thriskeytikes-diamaxes-esteilan-ston-thanato-40000-magisses

Γάτες που πέφτουν και θεμελιώδης φυσική. Falling Felines and Fundamental Physics

Με αφετηρία τις… γάτες, ο πανεπιστημιακός δάσκαλος και συγγραφέας Γκρέγκορι Γκαμπόρ μιλάει για την ουσία του φυσικού κόσμου και τη θέση μας σε αυτόν. How do cats land on their feet? Discover how this question stumped brilliant minds and how its answer helped solve other seemingly impossible puzzles. The question of how falling cats land on their feet has long intrigued humans. In this playful and eye‑opening history, physicist and cat parent Gregory Gbur explores how attempts to understand the cat‑righting reflex have provided crucial insights into puzzles in mathematics, geophysics, neuroscience, and human space exploration. The result is an engaging tumble through physics, physiology, photography, and robotics to uncover, through scientific debate, the secret of the acrobatic performance known as cat‑turning, the cat flip, and the cat twist. Readers learn the solution but also discover that the finer details still inspire heated arguments. As with other cat behavior, the more we investigate, the more surprises we discover. Cats are cautiously fond of physics, as Ariel can attest. Credit: Jennifer Ouellette

– Κύριε Γκαμπόρ, δεν θέλω να πάρω περισσότερο από τον χρόνο σας, αλλά ειλικρινά χάρηκα πολύ που σας γνώρισα και μιλήσαμε, έστω και από το τηλέφωνο.

– Είστε ευπρόσδεκτος κάθε στιγμή να με ρωτήσετε ό,τι άλλο θέλετε. Ήρθα και στην Ελλάδα πριν από δύο χρόνια και ήταν πολύ ωραία.

Πλησιάζει τα πενήντα, διδάσκει Φυσική αλλά και πιο εξειδικευμένα μαθήματα οπτικής, αφού και το πεδίο της έρευνάς του στις περίπου ογδόντα εργασίες του έχει να κάνει με αυτόν τον τομέα, ενώ έχει γράψει και βιβλίο σχετικό με τις μαθηματικές μεθόδους στην οπτική. Ωστόσο το πιο «εξωτικό» από τα πράγματα που τον έχουν απασχολήσει είναι η έρευνα για το πώς μπορούν να γίνονται κάποια αντικείμενα αόρατα.

Κυριακή απόγευμα στην Αθήνα, μεσημέρι στη Σαρλοτσβίλ της Βόρειας Καρολίνας. Αφορμή της συνομιλίας με τον Γκρέγκορι Γκαμπόρ το βιβλίο του «Falling Felines and Fundamental Physics», που δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα ελληνικά και δεν γνωρίζουμε αν αυτό υπάρχει διάθεση για να γίνει, έχει όμως αρχίσει να δημιουργεί τη δική του ιστορία. Αλλά τα σχετικά με το βιβλίο αυτό ήταν μόνο η αφορμή. Διότι ο Γκρεγκ, όπως υπογράφει ο ίδιος στα μηνύματά του, είναι ένας παθιασμένος ιστορικός της εξέλιξης της επιστήμης, γράφει θαυμάσια στο μπλογκ του (https://skullsinthestars.com/) για διάφορα θέματα, από τη Φυσική έως την Πολιτική, πρόκειται για φιλόζωο ειδικευμένο και στο να σώζει γάτες που κινδυνεύουν, με γνώση και άποψη για τα ζώα αυτά, ενώ, αν και πολυάσχολος, είναι πρόθυμος να απαντήσει σε κάθε ερώτηση που θα του υποβάλει κάποιος από το πιο μακρινό σημείο του πλανήτη.

Η γοητεία του Φαραντέι

Michael Faraday by Thomas Phillips, 1841-1842

Όταν λοιπόν ερωτήθηκε, με τις έως τώρα περιπλανήσεις του στις σελίδες της ιστορίας της επιστήμης, ποια περίπτωση επιστήμονα του έχει αφήσει την πιο ζωηρή εντύπωση, η απάντηση ήλθε καλά τεκμηριωμένη και σαν έτοιμη από καιρό: «Ο αγαπημένος μου επιστήμονας διαχρονικά είναι ο Φαραντέι. Γύρω στα 1800 απέδειξε όχι μόνον τον δεσμό μεταξύ ηλεκτρισμού και μαγνητισμού, αλλά και ανάμεσα στον μαγνητισμό και το φως. Και μας έκανε να καταλάβουμε πως αυτά τα τρία είναι το ίδιο φαινόμενο. Με εμπνέει διότι είχε ταπεινή καταγωγή, δούλευε πρώτα ως βοηθός βιβλιοδέτη, και δίδασκε τον εαυτό του Φυσική και Χημεία από τα βιβλία που έπεφταν στα χέρια του και από όσες παραδόσεις μπορούσε να παρακολουθήσει. Ένα από αυτά τα βιβλία ήταν της Τζέιν Μάρσετ και η Μάρσετ και εκείνη κάθε άλλο παρά επιστήμονας με πτυχίο ήταν. Επρόκειτο για αυτοδίδακτη που αποφάσισε να γράψει κάτι για να το καταλαβαίνει ο καθένας. Αργότερα συναντήθηκαν οι δυο τους και έμειναν έκτοτε σε μακροχρόνια επικοινωνία. Ο Φαραντέι έκανε καριέρα επιστήμονα χάρη στον ενθουσιασμό του και το πάθος του για το αντικείμενο και κέρδισε την εκτίμηση από άλλους μεγάλους επιστήμονες. Διότι έφερε επανάσταση στη Φυσική και τη Χημεία κάνοντας σημαντικές ανακαλύψεις στα πενήντα του. Και πέρα από τα επιστημονικά του επιτεύγματα, ήταν ένας καλόκαρδος άνθρωπος που βοηθούσε τους άλλους. Για την επιστημοσύνη και την ευγενική του καρδιά είναι για εμένα πρότυπο. Εγώ πήγα σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο αλλά τώρα διδάσκω σε δημόσιο. Πιστεύω πως μια δωρεάν πανεπιστημιακή εκπαίδευση θα έπρεπε να είναι προσιτή στον καθένα που θα την επιδίωκε. Γι’ αυτό υποστηρίζω τα δημόσια πανεπιστήμια ενώ βρίσκω πως υπάρχει χώρος και για τα δύο στο εκπαιδευτικό μας σύστημα σήμερα».

Tesla demonstrating wireless lighting by "electrostatic induction" during an 1891 lecture at Columbia College via two long Geissler tubes (similar to neon tubes) in his hands.

Όταν η συζήτηση φθάνει σε ιστορικά πρόσωπα όπως ο Τέσλα και ο Νεύτων λέει: «Ο Τέσλα είναι ένα πολύ ενδιαφέρον πρόσωπο διότι ήταν ένας πολύ καλός επιστήμονας και εφευρέτης, αλλά έψαξε ιδέες και είχε απόψεις που τώρα γνωρίζουμε πως δεν στέκουν, όπως η επινόηση μιας (τάχα) «ακτίνας θανάτου». Και ας θυμηθούμε και την περίπτωση του Νεύτωνα που ασχολήθηκε πολύ εκτεταμένα με την αλχημεία. Ως ιστορικός της επιστήμης, αναγνωρίζω τα επιτεύγματά τους αλλά και το ότι ήταν άνθρωποι. Κάθε ιδέα λοιπόν που είχαν δεν ήταν απαραίτητα επιτυχημένη».

Έμπρακτη διδασκαλία

Επειδή τον ενδιαφέρουν πολύ τα θέματα της διδασκαλίας είναι έτοιμος να απαντήσει και στην ερώτηση από ποια ηλικία θα έπρεπε να διδάσκονται οι βασικοί νόμοι της Φυσικής στα παιδιά του σχολείου.

«Ιδανικά, πιστεύω, από τις πρώτες έξι τάξεις του σχολείου. Αρκετή από τη σύγχυση που παρατηρείται όταν οι μαθητές διδάσκονται αργότερα Φυσική, καθώς προχωρούν με τα χρόνια, οφείλεται και στη λανθασμένη αίσθηση που δημιουργείται για το πώς αντιδρούν και κινούνται τα σώματα. Όταν, για παράδειγμα, ο Πρώτος νόμος του Νεύτωνα αναφέρει ότι «ένα σώμα που κινείται παραμένει σε κίνηση εκτός εάν δράσει επάνω του μια εξωτερική δύναμη», αλλά στην καθημερινή ζωή έχουμε συνηθίσει σε πράγματα όπως τα αυτοκίνητα και τα ποδήλατα, όπου έχουμε μείωση της ταχύτητας και σταμάτημα εξαιτίας της τριβής και των φρένων, αυτό φαινομενικά δεν έρχεται σε συμφωνία με ό,τι αναφέρεται στη θεωρία της Φυσικής. Δεν εννοώ με αυτό πως οι μικροί μαθητές θα έπρεπε να διδάσκονται άφθονες εξισώσεις αλλά το να τους δίδεται κάποια αίσθηση των νόμων της Φυσικής θα βοηθούσε αρκετά στις επόμενες τάξεις».

Τότε, για να μην μπερδεύονται τα πράγματα, σε τι βαθμό ο δάσκαλος πρέπει να συνδέει τη θεωρία με την πράξη; «Όταν διδάσκω πάντα προσπαθώ να κάνω επιδείξεις στην τάξη και να συνδέω τους θεωρητικά διατυπωμένους νόμους με την καθημερινή εμπειρία. Είναι πολύ σημαντικό όχι μόνο να διδάσκουμε τους νόμους αλλά να δείχνουμε στους μαθητές και το πώς εμφανίζονται στις ζωές τους και την τεχνολογία που χρησιμοποιείται. Ας μην ξεχνάμε πως είμαστε περικυκλωμένοι από τη Φυσική».

Ταξίδι στον χρόνο;

Είμαστε περικυκλωμένοι από τη Φυσική και από πολλαπλά Σύμπαντα; Θα κάνουμε και ταξίδια στον χρόνο; «Από τη μια, με το να εισάγουμε το ότι υπάρχουν άπειρα πολλαπλά Σύμπαντα που εξελίσσονται παράλληλα για να εξηγηθούν πράγματα σε αυτό που ζούμε φαίνεται να φορτώνουμε με πολύ και άχρηστο υλικό τη θεωρία της Φυσικής. Από την άλλη, έπειτα από εκατό χρόνια η κβαντική θεωρία παραμένει μυστηριώδης, οπότε κάθε ιδέα θα πρέπει να εξετάζεται. Δεν έχουμε τη δυνατότητα να αποδείξουμε την ύπαρξή τους αλλά πολλά πράγματα που έμοιαζαν χωρίς απάντηση σε μια εποχή βρήκαν την απάντησή τους αργότερα. Τα ταξίδια στον χρόνο είναι μια άλλη ενδιαφέρουσα ιδέα που δεν μπορούμε να αποδείξουμε την ορθότητά της αυτή τη στιγμή, αλλά δεν μπορούμε και να την αποδείξουμε ως λανθασμένη».

Γεωμετρική φάση

A cat being dropped upside down to demonstrate a cat's movements while falling. Ralph Crane/The LIFE Picture Collection via Getty Images

Ένα από τα πολύ ωφέλιμα στοιχεία στο βιβλίο του καθηγητή Γκαμπόρ και με ακόμη περισσότερη ανάλυση στο μπλογκ του είναι η απόπειρα σύνδεσης γνωστών φαινομένων που εξηγούνται με τους νόμους της Φυσικής και σχετίζονται μεταξύ τους με κάτι που ονομάζεται «γεωμετρική φάση». Το εκκρεμές του Φουκό που αιωρείται ενώ η Γη περιστρέφεται κάτω από αυτό και καθώς χαράσσεται στην άμμο η πορεία του αποδεικνύεται η περιστροφή της Γης, η γάτα που κατορθώνει να προσγειωθεί στα πόδια της, το φως που έπειτα από διαδοχικές πολώσεις επιστρέφει στην κατάσταση που βρισκόταν έχουν κοινό τους σημείο επαφής το ότι παρ’ όλα αυτά, αν είσαι προσεκτικός θα δεις ότι κάτι έχει αλλάξει. Για παράδειγμα, η γάτα έχει μεν μετατοπιστεί παράλληλα προς τα κάτω, αλλά τώρα το σώμα της έχει κάνει μια περιστροφή, άρα είναι σε διαφορετική (γεωμετρική) φάση.

Αυτή η «διαφορά στη φάση», στην περίπτωση του φωτός, που περνούσε μέσα από κάποιους κρυστάλλους, παρατηρήθηκε από τον ινδό φυσικό S. Pancharatnam το 1956. Σήμερα η έρευνα επιστρέφει στη θεωρία του και γίνεται προσπάθεια να κατασκευάζονται φακοί επίπεδοι με τις ιδιότητες όμως των καμπύλων φακών που αλλάζουν τη φάση των οπτικών ακτίνων για να εστιάζουν σε ένα σημείο. Τοποθετώντας προσεκτικά πολλούς κρυστάλλους όπως πρέπει προσπαθούν να επιτύχουν τώρα το ίδιο αλλά με επίπεδους φακούς που έτσι θα έχουν αφάνταστα μικρό πάχος!

H Sophie (ένα από τα μέλη της γατικής οικογένειας του Γκαμπόρ), μετά από την εξαντλητική μελέτη της θεωρίας των χορδών.

Όταν λοιπόν η συζήτηση με τον Γκρεγκ επιστρέφει στις γάτες (του) λέει: «Δηλώνω θαυμαστής της εξυπνάδας τους. Οι δικές μου (το βιβλίο του είναι αφιερωμένο σε 15) με εκπλήσσουν μόνιμα με την ικανότητά τους να βρίσκουν τρόπους επικοινωνίας μαζί μου. Δεν καταλαβαίνω πώς επικοινωνώ με ένα τόσο διαφορετικό από εμάς είδος αλλά και το πώς βάζουν τους εαυτούς τους συνεχώς σε μπελάδες. Έχω φθάσει να λέω ότι «οι γάτες είναι εξυπνότερες από ό,τι νομίζουμε αλλά λιγότερο έξυπνες από ό,τι πιστεύουν εκείνες για τον εαυτό τους»».

Δεν είναι επιστήμη να πετούμε γάτες ανάποδα!

Chronophotograph (circa 1893) made on moving film consisting of twelve frames showing a cat falling, taken by Etienne-Jules Marey (1830-1904). SSPL/Getty Images

Από την πρώτη σελίδα του βιβλίου του ο Γκρέγκορι Γκαμπόρ ξεκαθαρίζει πως οι διάφορες φωτογραφίες με γάτες που τις ρίχνουν ανάποδα για να δουν τι θα κάνουν ανήκουν σε άλλες εποχές. Τέλος 19ου αιώνα έως και τα μέσα του 20ού. Τώρα όχι μόνο ξέρουμε πως δεν χρειάζεται και δεν πρέπει, αλλά παίρνουμε στα σοβαρά πλέον και το ότι τους είναι εξαιρετικά δυσάρεστο.

Γάτες που πέφτουν και προσγειώνονται ομαλά

Παράξενος τίτλος βιβλίου για όποιον δεν ξέρει ότι οι γάτες αν πέσουν στο κενό με την πλάτη προσγειώνονται πάντα στα τέσσερα πόδια τους. Και ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα που απασχόλησε διάσημους επιστήμονες όπως ο Μάξγουελ και ο Στόουκς, από τον 19ο αιώνα έως και σήμερα. Σε 335 σελίδες ο αναγνώστης του βιβλίου, το οποίο έχει γράψει ο καθηγητής Φυσικής και Οπτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας Γκρέγκορι Γκαμπόρ, βρίσκει όχι μόνο μια πλήρη ιστορική αναδρομή των προσπαθειών να εξηγηθεί με τους νόμους της Φυσικής το φαινόμενo, αλλά και τις προεκτάσεις που έχει η εξήγησή του σε άλλους κλάδους της επιστήμης, όπως η ρομποτική και οι διαστημικές πτήσεις.

Το πρόβλημα και οι προσπάθειες για τη λύση του ξεκινούν από το ότι ένας ζωντανός οργανισμός όταν βρεθεί στο κενό, για να μπορέσει να στρίψει το σώμα του έστω και κατά μια πολύ μικρή γωνία, θα πρέπει να λάβει μια εξωτερική βοήθεια. Διότι η αρχή διατήρησης της στροφορμής, κάτι που θυμίζει κάπως, χωρίς να είναι ακριβώς το ίδιο, τη διατήρηση της ορμής αλλά σε συνθήκες περιστροφής ενός σώματος, θέλει, αφού πέφτεις στο κενό (χωρίς να σε έχει εξωθήσει κάποιος σε περιστροφική κίνηση), την ώρα που πέφτεις, να μην μπορείς μόνος σου να το επιτύχεις αυτό. Έτσι θα έπρεπε και μια γάτα που την έχεις σηκώσει ανάποδα, έχοντας πιάσει με κάθε χέρι τα δυο μπροστινά και τα δυο πίσω πόδια της και την αφήνεις έτσι στο κενό, να προσγειώνεται με την πλάτη και με οδυνηρές συνέπειες εξαιτίας αυτής της πτώσης.

Ωστόσο στο δευτερόλεπτο, όπως έχουν αποδείξει οι φωτογραφίσεις με υψηλές ταχύτητες, τα αιλουροειδή καταφέρνουν πρώτα να κάμψουν το σώμα τους προς τα μέσα και στη συνέχεια, σαν να αποτελείται αυτό από δύο χωριστούς κυλίνδρους, ο ένας από το κεφάλι έως την κοιλιά και ο άλλος από την κοιλιά έως την ουρά, να κάνει ο καθένας από μία στροφή με αντίθετη φορά. Όταν το καλοσκεφτείς, οι δύο αυτές στροφές, έχοντας αντίθετη φορά και ίση τιμή, δίνουν συνολική στροφορμή στο σώμα της γάτας ίση με μηδέν. Και έτσι δεν παραβιάζεται ο θεωρούμενος ως απαραβίαστος νόμος της διατήρησής της, ενώ με αυτή την αλληλουχία κινήσεων καταφέρνει η γάτα να προσγειωθεί με τα πόδια και όχι με την πλάτη…

Στο δωδέκατο και προτελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου ο συγγραφέας οδηγεί τον αναγνώστη πέρα από τα πολύ γνωστά για το θέμα, σε πολύ βαθύτερα κεφάλαια της Φυσικής, χωρίς να καταφύγει σε εξισώσεις. Διότι εντάσσει τη στροφή της γάτας ώστε να προσγειωθεί με τα πόδια σε ένα σύνολο μαζί με άλλες «συμπεριφορές» συστημάτων. Όπως το εκκρεμές του Φουκό, η πόλωση του φωτός ή ακόμα και συστήματα στον μικρόκοσμο, όπου επικρατούν οι νόμοι της κβαντικής φυσικής. Με κοινό χαρακτηριστικό σε όλα αυτά κάτι που ονομάζεται «γεωμετρική φάση» και έχει να κάνει με την αλλαγή στη γεωμετρία κατά την εξέλιξη του κάθε συστήματος.

Η πολυμάθεια του συγγραφέα καθιστά την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, που πραγματεύεται κάποιο θέμα γνωστό ίσως από παλιά, μια εξαιρετικά πλούσια σε γνώσεις εμπειρία.

Συνέντευξη στον Άλκη Γαλδαδά 

Πηγές: https://arstechnica.com/science/2019/12/the-surprisingly-complicated-physics-of-why-cats-always-land-on-their-feet/ - https://www.tovima.gr/2020/03/14/science/gkregkori-gkampor-eimaste-perikyklomenoi-apo-fysiki/