Σπάνιο νόμισμα 2.500 ετών στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας, Rare coin 2,500 years old at the Ancient Agora of Athens

Το σπάνιο νόμισμα του 6ου π.Χ. αιώνα από ήλεκτρο με παράσταση κεφαλής ταύρου στην μία όψη του.

Πολύτιμο  όσο  το  χρυσάφι  και  τ΄ άλλα πολύτιμα μέταλλα,   ένα  τόσο  δα νόμισμα  από  ήλεκτρο,   που βρέθηκε κατά την τελευταία ανασκαφική  περίοδο στην Αρχαία Αγορά συνιστά το σπουδαίο  εύρημα της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών,  που δραστηριοποιείται στο τμήμα αυτό της αρχαίας Αθήνας.

Με  βάρος που δεν  ξεπερνά τα 7  γραμμάρια,  με  διάμετρο  που  δεν φθάνει  καν το  ένα  εκατοστό _ στην πραγματικότητα  είναι 6.05 _ 7.05 χιλιοστά _ με  μία κεφαλή  ταύρου στην  όψη  του και  με χρονολόγηση  που  πάει  πίσω στον 6ο  π.Χ.  αιώνα χαρακτηρίζεται  ήδη σπάνιο  από τον  επικεφαλής των  ανασκαφών κ.  Τζων Μακ Καμπ.

Επιπλέον  η ηλικία  του μπορεί  να  το καθιστά το  αρχαιότερο  που  έχει βρεθεί στην περιοχή ενώ ταυτόχρονα  το συνδέει  με  μία  ιδιαίτερη  ιστορική περίοδο για την Αθήνα,  αυτήν της  επικράτησης του  τύραννου  Πεισίστρατου.

Μπροστά από την Ποικίλη Στοά, στη βορειοδυτική γωνία της αρχαίας Αγοράς, καθώς και στην Παναθηναϊκή Οδό  έχει επικεντρώσει τις έρευνές της η Αμερικανική Σχολή,  η  οποία  μάλιστα  έλαβε  έγκριση  προ  ημερών από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο για  την απαλλοτρίωση  υπέρ του  ελληνικού  δημοσίου  νεώτερων κτισμάτων, προκειμένου  να  συνεχίσει τις  ανασκαφές.

Ήδη  άλλωστε  οι αρχαιολόγοι  «συνάντησαν» για πρώτη φορά τον ανατολικό τοίχο της Ποικίλης Στοάς, βρήκαν νέα στοιχεία για την οδό των Παναθηναίων  αλλά   και  ένα  πηγάδι  γεμάτο  με  κεραμική.  Και  επιπλέον το πολύτιμο νόμισμα.

Ionia, Phokaia, ca. 521-478 BC. Electrum Hekte (2.2g). Archaic head left of Athena wearing a Corinthian helmet; curly hair rendered in large pellets, and wearing beaded necklace; seal behind.

Νομίσματα  από χρυσό  ή  ήλεκτρο  ήταν  εξαιρετικά  σπάνια στην αρχαία Αθήνα,  καθώς το  δικό της  ισχυρό  νόμισμα  ήταν  η ασημένια  γλαύκα, τα  πρωιμότερα  όμως μπορεί  να  φτιάχνονταν  και από  ήλεκτρο  με την γλαύκα της Αθηνάς. Επίσης ο  Πλούταρχος  αναφέρει πως ο  Θησέας  έκοψε  νομίσματα  με απεικόνιση  ταύρου,  κάτι  που  ισχυρίζεται και ο  Φιλόχωρος.

Γεγονός  είναι  δηλαδή, ότι στον 6ο  π.Χ. αιώνα  και  πριν  η Αθήνα καταλήξει οριστικά  στο  νόμισμά της υπήρχαν  ασημένια νομίσματα  και  με  ταύρο. Όσον αφορά το  ήλεκτρο  αυτό  εμφανίζεται πολύ  συχνά στα νομίσματα  της  Λυδίας,  όπου  και  εφευρέθηκε το  νόμισμα καθώς και στις  γειτονικές  της  πόλεις  κατά μήκος της ακτής της  Μικράς Ασίας, όπως η Μίλητος, η Έφεσος, η Σάμος, Φώκαια, και Κλαζομενές.

Το  νόμισμα της Αρχαίας Αγοράς   είναι πολύ  πιθανόν λοιπόν  να κόπηκε επί  Πεισίστρατου και να χρονολογείται κάπου μεταξύ 546-518 π.Χ. Το  υλικό  του,  το  ήλεκτρο  ήρθε  προφανώς από Ιωνία την αν  και υπάρχει  ένα  ακόμη  πιο σύνθετο ενδεχόμενο: Κατά τη διάρκεια της εξορίας του από την Αθήνα, πριν από το 546  π.Χ.  ο Πεισίστρατος είχε πρόσβαση σε χρυσό και ασήμι από τη Θράκη και προσέλαβε μισθοφόρους για να βοηθήσουν στην επιστροφή του.

Όσο για την απεικόνιση την εμπνεύστηκε από την  Ερέτρια  από  όπου  είχε  περάσει  και  η οποία απεικόνιζε τον ταύρο στα νομίσματά της.  Εν  τέλει το  νόμισμα  μπορεί να κόπηκε στην Θράκη και να χρησιμοποιήθηκε για την επιστροφή του Πεισίστρατου από την Ερέτρια στην Αθήνα.

Ποια  μπορεί να  ήταν  η  αξία  όμως  αυτού  του νομίσματος; Είναι  δύσκολο  να  απαντηθεί   καθώς  η  σχέση χρυσού  και αργύρου  προς  ήλεκτρο  άλλαζε μέσα στο χρόνο  αλλά  και από πόλη σε  πόλη. Σε  γενικές  γραμμές  όμως  το  ήλεκτρο σε  σχέση  με το  ασήμι  ήταν 10:1 ενώ χρυσός προς ασήμι  ήταν 12:1.

Πάντως ανάμεσα στα πρώτα νομίσματα με αυτό το βάρος, το συνηθέστερο ήταν το δίδραχμο  κι  αν  όντως συνέβαινε  έτσι  αυτό το μικρούλι  κέρμα από  ήλεκτρο θα αντιστοιχούσε  στην αρχαιότητα  με  μισθούς δύο ημερών.

Σχεδιαστική αναπαράσταση της Ποικίλης Στοάς.

Ως τον  ανατολικό  τοίχο  της  Ποικίλης Στοάς έφθασε  εξάλλου  η  ανασκαφή  του περασμένου  καλοκαιριού. Ένα  εξαιρετικής  τέχνης  κτίσμα της αρχαίας Αθήνας,  στο  οποίο ήταν  «εκτεθειμένα»  έργα των  μεγαλύτερων  ζωγράφων  της αρχαιότητας .

Τουλάχιστον έξι από τους ορθοστάτες της  σώζονται  στη  θέση  τους, τρεις από την εξωτερική σειρά και τρεις από το εσωτερικό  κι  αυτό επέτρεψε  τον  προσδιορισμό  των διαστάσεών  της,  που  όπως  φαίνεται  ήταν  48 μέτρα μήκος και 10 πλάτος στο εσωτερικό  (στο εξωτερικό  51μήκος  επί 12,5 πλάτος),  με 23 δωρικούς κίονες εξωτερικά και 11 ιωνικούς εσωτερικά.

Ταβέρνα με ομπρέλλες από την αρχαιότητα είχε η οδός Αδριανού

Ευρήματα στην Αρχαία Αγορά από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών.

Ένα  εύρημα στην  οδό Παναθηναίων έδωσε στο  μεταξύ,  μία  άλλη  διάσταση  για την  τέλεση των εορτών. Ίχνη από οπές όπου στήνονταν πάσσαλοι για περισχοίνισμα σε χώρο 12 επί 15μέτρων (αναφορά γίνεται και στον Πλούταρχο) αποκαλύφθηκαν σε στρώμα, που χρονολογείται στην Κλασική και στην Ελληνιστική περίοδο.

Θεωρείται λοιπόν  πιθανόν να στερεώνονταν  στους  πασσάλους  αυτούς ικρία που πιθανώς συγκρατούσαν υφασμάτινες κατασκευές για σκίαση. Το  ενδεχόμενο  έτσι, να  στήνονταν κερκίδες για τους θεατές τις ημέρες των εορτών. Η συνέχεια του  ευρήματος  πάντως  βρίσκεται κάτω από τις γραμμές του ΗΣΑΠ όπου   έγιναν  ανασκαφές κατά το 2010 - 11  από την  Α΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Την  καθημερινότητα τέλος στην  Αρχαία Αγορά  αλλά  και  ένα ιστορικό  γεγονός αποκάλυψε ένα  πηγάδι, το  οποίο βρέθηκε γεμάτο  από κεραμικά σκεύη,  μερικά από τα οποία  ακέραια. Περισσότερα από 100 ήταν  αυτά τα  σκεύη, στην πλειονότητά τους μικρές στάμνες ή κούπες, αμφορείς, μαγειρικής χρήσης αλλά  και  νομίσματα και λυχνάρια.

Το πηγάδι αυτό  είχε βάθος  12  μέτρα  και διάμετρο 73  εκατοστά και ήταν σε χρήση κατά τον 4ο και 5ο αιώνα μ.Χ.   αλλά και πολύ αργότερα. Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν , ότι σχετίζεται  με την εισβολή των Βησιγότθων και του Αλάριχου, το 396 μ.Χ.  η  δε  αφθονία  του  σε κανάτες, κούπες και αμφορείς - τόσο σε αυτό το πηγάδι όσο και σε διπλανό του, που ανασκάφηκε πρόπερσι - δείχνει ότι την εποχή εκείνη το κτήριο που βρίσκεται από πάνω του ήταν  πιθανώς μία ταβέρνα!