Τα «σιντριβάνια» της Δήμητρας. Water Found on Dwarf Planet Ceres, May Erupt from Ice Volcanoes

Η Δήμητρα εκτοξεύει στο Διάστημα υδρατμούς. An artist's impression of water outgassing from two sources on the dwarf planet Ceres, which is also the largest asteroid in the solar system. Credit: IMCCE-Observatoire de Paris/CNRS/Y.Gominet, B. Carry

Ένα χρόνο πριν το διαστημικό σκάφος Dawn προσεγγίσει τη Δήμητρα (Ceres), τον μεγαλύτερο αστεροειδή του ηλιακού μας συστήματος, διεθνής ομάδα αστρονόμων έκανε μια εντυπωσιακή ανακάλυψη. Εντόπισε την παρουσία νερού στη Δήμητρα. Πίδακες υδρατμών εκτινάσσονται στο Διάστημα από το εσωτερικό του αστεροειδή που τα τελευταία χρόνια έχει… αναβαθμιστεί και κατατάσσεται πλέον στους λεγόμενους «πλανήτες νάνους».

Εντυπωσιακός

An artist's depiction of the dwarf planet Ceres. Observations by ESA's Herschel space observatory between 2011 and 2013 find that the dwarf planet has a thin water vapor atmosphere. Credit: ESA/ATG medialab

Η Δήμητρα ανακαλύφθηκε το 1801 και έχει διάμετρο περίπου 950 χιλιομέτρων. Είναι ο μεγαλύτερος και πιο σφαιρικός αστεροειδής του ηλιακού μας συστήματος. Στις αρχές του 21ου αιώνα η Διεθνής Αστρονομική Ένωση (IAU) αποφάσισε με βάση τα νέα δεδομένα που είχαν προκύψει να αλλάξει τις προδιαγραφές για την κατηγοριοποίηση των κοσμικών σωμάτων.

Έτσι σώματα, όπως η Δήμητρα, που έχουν διαστάσεις πολύ μεγάλες για να θεωρούνται αστεροειδείς αλλά μικρές για κερδίσουν τον… τίτλο του πλανήτη βαφτίστηκαν «πλανήτες νάνοι». Με βάση αυτή την απόφαση το 2006 ο Πλούτωνας υποβιβάστηκε και από «κανονικός» πλανήτης μπήκε στην κατηγορία των πλανητών νάνων ξεσηκώνοντας μεγάλες αντιδράσεις στην επιστημονική κοινότητα αλλά και τους φίλους του Διαστήματος.

Το νερό

       

The dwarf planet Ceres as seen by the Hubble Space Telescope. Credit: NASA, ESA, J. Parker (Southwest Research Institute), P. Thomas (Cornell University), L. McFadden (University of Maryland, College Park), and M. Mutchler and Z. Levay (STScI)

Το 1991 παρατηρήσεις στη Δήμητρα υπέδειξαν την πιθανή παρουσία νερού. Στη συνέχεια όμως δεν έγινε εφικτό να εντοπιστούν ίχνη νερού σε αυτή. Ομάδα Ευρωπαίων και Αμερικανών επιστημόνων με επικεφαλής τον Μίκαελ Κίπερς του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) χρησιμοποίησαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Herschel για να μελετήσουν τη Δήμητρα. Ανακάλυψαν στον αστεροειδή πίδακες υδρατμών που εκτινάσσονται από το εσωτερικό του στο Διάστημα. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο αστεροειδής παράγει περίπου έξι κιλά υδρατμών ανά δευτερόλεπτο.

Η πηγή και η… ζωή

Το ερώτημα που ζητά απάντηση τώρα είναι η προέλευση του νερού στη Δήμητρα. Η πρώτη θεωρία που έπεσε στο τραπέζι είναι και η πιο προφανής ότι δηλαδή ο πάγος που υπάρχει στην επιφάνειά του εξαχνώνεται, δηλαδή μετατρέπεται από στερεό σε αέριο. Αυτό συμβαίνει όταν ο αστεροειδής εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία. Μια δεύτερη εικασία των ειδικών είναι ότι στο εσωτερικό της Δήμητρας υπάρχει νερό σε υγρή μορφή το οποίο εκτοξεύουν στο Διάστημα με τη μορφή υδρατμών «ψυχρά» ηφαίστεια που υπάρχουν στον αστεροειδή. Δεν είναι το πρώτο σώμα στο ηλιακό μας σύστημα όπου εντοπίζονται… γκέιζερ.

Το φαινόμενο υπάρχει και στον Εγκέλαδο, τον παγωμένο δορυφόρο του Κρόνου. Αν επιβεβαιωθεί η δεύτερη θεωρία ότι δηλαδή υπάρχει στο εσωτερικό της Δήμητρας νερό σε υγρή μορφή αυτό σύμφωνα με τους επιστήμονες θα σημαίνει ότι ο αστεροειδής σχηματίστηκε σε κάποιο απομακρυσμένο από τον Ήλιο σημείο του ηλιακού μας συστήματος και στη συνέχεια μετακινήθηκε στη ζώνη των αστεροειδών ανάμεσα στον Δία και τον Άρη.