Ακτίνες Χ λάμπουν όσο εκατομμύρια άστρα! Beaming with the light of millions of suns!

Εντοπίστηκε μια σπάνια εκθαμβωτικής λάμψης ακτινοβολία σε σπειροειδή γαλαξία. Η NASA έδωσε στην δημοσιότητα μια φωτογραφία του γαλαξία Μ51 και μέσα στον κύκλο αριστερά στην εικόνα σημειώνεται το σημείο όπου εντοπίστηκε η ακτινοβολία LUX. An astronomy team is homing in on the nature of extreme objects known as ultraluminous X-ray sources, or ULXs. Image of the Whirlpool galaxy, or M51. X-ray light seen by NASA's Chandra X-ray Observatory is shown in purple, and optical light from NASA's Hubble Space Telescope is red, green and blue. The ultraluminous X-ray source, or ULX, in the new Caltech-led study is indicated. Credit: NASA/CXC/Caltech/M.Brightman et al.; Optical: NASA/STScI

Την δεκαετία του 1980 εντοπίστηκε για πρώτη φορά ένα άγνωστο μέχρι σήμερα είδος ακτινοβολίας, υπέρλαμπρες ακτίνες Χ που πηγάζουν από το εσωτερικό γαλαξιών. Η ακτινοβολία αυτή που ονομάστηκε LUX έχει λαμπρότητα παρόμοια με αυτή που έχουν μερικά εκατ. άστρα σαν τον Ήλιο.

Αρχικά οι επιστήμονες θεώρησαν ότι οι ακτίνες αυτές προέρχονταν από την δραστηριότητα γιγάντιων μελανών οπών. Το 2014 παρατηρήσεις με τα διαστημικά τηλεσκόπια NuSTAR και Chandra έδειξαν ότι η ακτινοβολία LUX προέρχεται από άστρα νετρονίου.

Οι αστέρες νετρονίων (γνωστά και ως πάλσαρ) είναι απομεινάρια τεράστιων άστρων, που τελείωσαν τη ζωή τους με μια έκρηξη τύπου σούπερ-νόβα. Ό,τι απέμεινε, είναι μια σφαίρα που έχει περίπου το μέγεθος μιας πόλης, αλλά με τρομερά συμπυκνωμένη ύλη, μεγαλύτερη από του Ήλιου μας, και με πολύ ισχυρό μαγνητικό πεδίο. Το άστρο νετρονίων περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα γύρω από τον εαυτό του, εκπέμποντας από τους μαγνητικούς πόλους του ραδιοκύματα, ακτίνες-Χ, ακτίνες-γάμα και ορατό φως. Σε κάθε διαδοχική περιστροφή του, κάποια δέσμη ακτινοβολίας μπορεί να γίνει αντιληπτή από τη Γη, όπως το φως ενός φάρου που αναβοσβήνει.

M51 in X-ray. Researchers using Chandra data have identified a fourth ultraluminous X-ray source (ULX), dubbed ULX8, as being a neutron star. These results provide clues about how these objects can shine so brightly in X-rays. The newly characterized ULX is located in the Whirlpool galaxy, also known as M51. These images of the Whirlpool show X-rays from Chandra and optical data from the Hubble Space Telescope. The ULX is marked with a circle. Credit: X-ray: NASA/CXC/Caltech/M. Brightman et al.; Optical: NASA/STScI

Ερευνητές που χρησιμοποιούσαν το διαστημικό τηλεσκόπιο Chandra ανακοίνωσαν ότι εντόπισαν μια από τις πιο λαμπρές ακτινοβολίες LUX που γνωρίζουμε. Η ακτινοβολία προέρχεται από ένα πάλσαρ στον γαλαξία Μ51, ένα σπειροειδή γαλαξία που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 30 εκατ. ετών από εμάς και είναι γνωστός ως Γαλαξίας της Δίνης.

Πηγές: M. Brightman, F. A. Harrison, F. Fürst, M. J. Middleton, D. J. Walton, D. Stern, A. C. Fabian, M. Heida, D. Barret, M. Bachetti. Magnetic field strength of a neutron-star-powered ultraluminous X-ray source. Nature Astronomy, 2018; DOI: 10.1038/s41550-018-0391-6 - http://www.tovima.gr/science/physics-space/article/?aid=948442