Οι Νεάντερταλ είχαν πολύ επιδέξια χέρια. Neanderthals were no brutes – research reveals they may have been precision workers

Τα «ξαδέρφια» μας είχαν πολύ επιδέξια χέρια, τα οποία θύμιζαν μάλλον ράφτη ή ζωγράφο, παρά οικοδόμο! Hand bones with the muscle attachment for both grips shown. Blue: precision, Red: Power. Credit: Copyright Katerina Harvati, University of Tübingen

Ολοένα νέα στοιχεία έρχονται να απομυθοποιήσουν την αντίληψη ότι οι Νεάντερταλ είχαν μόνο κτηνώδη μυϊκή δύναμη και τίποτε άλλο. Η τελευταία μελέτη έρχεται από Έλληνες ερευνητές της διασποράς που δημοσιεύει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων και δείχνει ότι τα «ξαδέρφια» μας είχαν πολύ επιδέξια χέρια, τα οποία θύμιζαν μάλλον ράφτη ή ζωγράφο παρά οικοδόμο!

Οι επιστήμονες, με επικεφαλής την καθηγήτρια παλαιοανθρωπολογίας Κατερίνα Χαρβάτη του γερμανικού Πανεπιστημίου του Τίμπινγκεν, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Sciences Advances», μελέτησαν τις θέσεις πρόσφυσης των μυών στα οστά (γνωστές ως ενθέσεις), από τις οποίες μπορούν να εξαχθούν βάσιμα συμπεράσματα με ποιό τρόπο κάποιος χρησιμοποιεί τους μυς των χεριών στη διάρκεια της ζωής του.

Αρχικά, οι ερευνητές βρήκαν μια υπολογιστική μέθοδο με την οποία ανέλυσαν τρισδιάστατα τα χέρια διαφόρων επαγγελματιών (χτιστών, ραφτών, υποδηματοποιών, ζωγράφων κ.α.). Βρήκαν έτσι ότι όσοι πρέπει να καταβάλουν μεγαλύτερη μυϊκή δύναμη και χρειάζονται μικρότερη επιδεξιότητα, έχουν πιο εξέχουσες ενθέσεις στον αντίχειρα και στο μικρό δάχτυλο. Ενώ όσοι είναι ανάγκη να κάνουν πιο επιδέξιες κινήσεις, τείνουν να έχουν μεγαλύτερες ενθέσεις στον αντίχειρα και στο δείκτη του κάθε χεριού τους.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές πραγματοποίησαν παρόμοια τρισδιάστατη ανάλυση στα οστά των χεριών έξι Νεάντερταλ και έξι «εμφρόνων» ανθρώπων (Homo sapiens), που ζούσαν πριν από τουλάχιστον 40.000 χρόνια. Τα απολιθώματα προέρχονταν από την Ευρώπη, τη Δυτική Ασία και τη Βόρεια Αφρική.

Analysis of Neanderthal hands revealed they used them for delicate and precise purposes, not power gripping. Credit: KARAKOSTIS, ET AL

Διαπιστώθηκε ότι όλα τα χέρια των Νεάντερταλ είχαν περισσότερο το «προφίλ» ενός επιδέξιου χεριού, το οποίο διέθετε μάλλον ακρίβεια παρά δύναμη σε αυτό που έκανε. Συγκριτικά, μόνο οι Homo sapiens που εξετάσθηκαν, είχαν ανάλογα επιδέξια χέρια, ενώ οι υπόλοιποι είχαν ανατομία που παρέπεμπε σε μεγάλη χειρωνακτική δύναμη.

Levalloisian lithic technology. Credit: Didier Descouens/wikipedia, CC BY-SA

Αυτό υποδηλώνει ότι οι Νεάντερταλ ήσαν σε θέση να κρατήσουν με τα δάχτυλά τους ένα μικρό αντικείμενο, π.χ. ένα εργαλείο, όπως κανείς θα έπιανε ένα πινέλο ζωγραφικής ή ένα στιλό. Εξηγείται έτσι πώς κατάφερναν να φτιάχνουν εργαλεία, να ζωγραφίζουν βραχογραφίες, να χαράζουν διακοσμητικά πάνω σε οστά πουλιών και να φτιάχνουν κολιέ από όστρακα τρυπώντας τα. Τίποτε από αυτά δεν θα ήταν εύκολο, αν είχαν δυνατά αλλά αδέξια χέρια.

«Η μελέτη μας συμφιλιώνει τα αρχαιολογικά με τα ανατομικά στοιχεία των απολιθωμάτων. Στο παρελθόν είχε προταθεί ότι οι Νεάντερταλ βασίζονταν στη δύναμη για τις χειρωνακτικές δραστηριότητές τους, αλλά αυτό ερχόταν σε αντίφαση με τις συσσωρευόμενες αρχαιολογικές ενδείξεις περί εξελιγμένης πολιτισμικής συμπεριφοράς των Νεάντερταλ» δήλωσε η Κ. Χαρβάτη, σύμφωνα με το «New Scientist».

Μάλιστα, όπως είπε, η νέα μελέτη δείχνει ότι ο κάθε Νεάντερταλ έκανε περίπου τις ίδιες εργασίες με τα χέρια του, αφού η ανατομία τους δεν διέφερε. Αντίθετα, στους Homo sapiens παρατηρείται ένας καταμερισμός εργασιών, αφού μερικά χέρια ήσαν ικανά για πιο δυνατό πιάσιμο και άλλα για μεγαλύτερη ακρίβεια.

Στην έρευνα συμμετείχαν από ελληνικής πλευράς, επίσης, οι Φώτης Αλέξανδρος Καρακωστής και Βαγγέλης Τουρλούκης, συνεργάτες της Κ. Χαρβάτη, καθώς επίσης ο Γκέρχαρντ Χολτς από το Πανεπιστήμιο και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Βασιλείας στην Ελβετία.

Πηγές: "Evidence for precision grasping in Neandertal daily activities," Science Advances (2018). advances.sciencemag.org/content/4/9/eaat2369 - https://www.tovima.gr/2018/09/27/science/oi-neantertal-eixan-poly-epideksia-xeria-apokalyptoun-ellines-epistimones/