Νευροεπιστήμονες ίσως ξεπέρασαν τα όρια της βιοηθικής. Scientists 'may have crossed ethical line' in growing human brains

Η δημιουργία μίνι εγκεφάλων ή «εγκεφαλικών οργανοειδών» αποτελεί έναν από τους πιο «καυτούς» τομείς της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Μια τομή ενός εγκεφαλικού οργανοειδούς. Debate needed over research with ‘potential for something to suffer’, neuroscientists say. A cross-section of a cerebral organoid. Photograph: Madeline A Lancaster/IMBA/EPA

Τον «ηθικό Ρουβίκωνα» πιθανώς να διέβησαν οι νευροεπιστήμονες αναπτύσσοντας τμήματα ανθρώπινου εγκεφάλου στο εργαστήριο (εγκεφαλικά οργανοειδή) και σε κάποιες περιπτώσεις μεταμοσχεύοντας τον ιστό σε ζώα. Αυτή την προειδοποίηση απηύθυναν, χθες, ειδικοί του Green Neuroscience Laboratory στο ετήσιο συνέδριο της Εταιρείας Νευροεπιστημών, που πραγματοποιείται στο Σικάγο.

Η δημιουργία μίνι εγκεφάλων ή «εγκεφαλικών οργανοειδών» αποτελεί έναν από τους πιο «καυτούς» τομείς της σύγχρονης νευροεπιστήμης. Τα συσσωματώματα ιστού δημιουργούνται από βλαστοκύτταρα και, παρότι σε μέγεθος δεν ξεπερνούν αυτό ενός μπιζελιού, ορισμένα ανέπτυξαν εγκεφαλικά σήματα παρόμοια με αυτά που καταγράφονται σε πρόωρα μωρά. Πολλοί επιστήμονες εκτιμούν ότι τα οργανοειδή έχουν το δυναμικό να επιφέρουν τη μεγάλη επανάσταση στην ιατρική επιστήμη, καθώς επιτρέπουν στους ειδικούς να ερευνήσουν τον ζώντα εγκέφαλο όπως ποτέ μέχρι σήμερα δεν ήταν εφικτό. Ωστόσο, η έρευνα παραμένει άκρως αμφιλεγόμενη, καθώς δεν είναι εντελώς σαφές πότε ξεπερνιούνται τα όρια και αρχίζουν τα πειράματα σε άνθρωπο. Χθες, στο ετήσιο συνέδριο της Εταιρείας Νευροεπιστημών, ερευνητές τόνισαν ότι οι επιστήμονες που εργάζονται με εγκεφαλικά οργανοειδή προσεγγίζουν την υπερκέραση των ηθικών ορίων, ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να το έχουν ήδη πράξει, δημιουργώντας εργαστηριακά τμήματα εγκεφάλου, τα οποία αισθάνονται.

«Ακόμη και αν υπάρχει μία πιθανότητα το οργανοειδές να αισθάνεται, ίσως ήδη να έχουμε διαβεί τον “ηθικό Ρουβίκωνα”», δήλωσε ο Ελάν Οχαγιόν, επικεφαλής του Green Neuroscience Laboratory, στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας. «Δεν θέλουμε να γίνονται έρευνες σε κάτι που πιθανώς να υποφέρει».

Mini brains at 10 months. (Muotri Lab/UCTV)

Σύμφωνα με μελέτη του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τα εγκεφαλικά οργανοειδή αναπτύσσουν μεγάλη ποικιλία ιστών, από νευρώνες εγκεφαλικού φλοιού μέχρι κύτταρα αμφιβληστροειδούς. Οργανοειδή που αναπτύχθηκαν επί οκτάμηνο είχαν τα δικά τους νευρωνικά δίκτυα, τα οποία αντιδρούσαν στην έκθεση στο φως. Σε μια άλλη μελέτη, που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο Σαλκ του Σαν Ντιέγκο, οι ερευνητές εμφύτευσαν ανθρώπινα εγκεφαλικά οργανοειδή στον εγκέφαλο ποντικού και διαπίστωσαν ότι αυτά συνδέθηκαν με το αιμοφόρο δίκτυο του ζώου, δημιουργώντας νέες συνάψεις.

Ο Οχάγιον και οι συνεργάτες του ζητούν το άμεσο «πάγωμα» όλων των χρηματοδοτήσεων σε έρευνες που προβλέπουν την εμφύτευση ανθρώπινων εγκεφαλικών οργανοειδών σε ζώα, όπως εξάλλου και σε κάθε άλλη έρευνα όπου υπάρχει έστω και απειροελάχιστη πιθανότητα τα οργανοειδή να έχουν συναίσθηση. Ο Οχάγιον, άλλωστε, έχει ήδη δημιουργήσει κάποια ηλεκτρονικά πρότυπα, τα οποία μπορούν να προβλέψουν πότε ενδέχεται ένα εγκεφαλικό οργανοειδές να εμφανιστεί συναίσθηση, αλλά τονίζει ότι υπάρχει άμεση ανάγκη για περαιτέρω έρευνες.

Στη Βρετανία έχει ήδη απαγορευθεί η έρευνα σε ανθρώπινα έμβρυα που είναι μεγαλύτερα των 14 ημερών, προκειμένου να αποτραπεί το ενδεχόμενο τα υπό ανάπτυξη όντα να υποφέρουν.

Πηγές: https://www.abstractsonline.com/pp8/#!/7883/presentation/58037 - https://www.theguardian.com/science/2019/oct/21/scientists-may-have-crossed-ethical-line-in-growing-human-brains - https://www.kathimerini.gr/1048178/article/epikairothta/episthmh/episthmones-3eperasan-ta-oria