Γιατί κάθε πρόσωπο είναι μοναδικό. Human faces are so variable because we evolved to look unique

Rembrandt group portrait, The Syndics of the Clothmaker's Guild, 1662. Τα χαρακτηριστικά του διαφέρουν από άτομο σε άτομο επειδή οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί ώστε να αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον με την όραση. Why are human faces so variable compared to other animals, from lizards and penguins to dogs and monkeys? Scientists analyzed human faces and the genes that code for facial features and found a high variability that could only be explained by selection for variable faces, probably because of the importance of social interactions in human relationships and the need for humans to be recognizable.

Τα πρόσωπα των ανθρώπων διαφέρουν μεταξύ τους περισσότερο από ό,τι διαφέρουν τα χέρια, τα πόδια ή άλλα ανατομικά χαρακτηριστικά μας. Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή οι άνθρωποι έχουν εξελιχθεί να αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο με την όραση, και όχι από την οσμή όπως άλλα είδη, δείχνει μελέτη στις ΗΠΑ.

Ποικιλία με διαφορά

The amazing variety of human faces -- far greater than that of most other animals -- is the result of evolutionary pressure to make each of us unique and easily recognizable. Credit: UC Berkeley

Όπως αναφέρει η βρετανική εφημερίδα The Independent, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ εξέτασαν την ποικιλομορφία των ανθρώπινων προσώπων σε μια βάση δεδομένων του αμερικανικού στρατού, στην οποία έχουν καταχωρηθεί ανατομικές μετρήσεις του προσωπικού.

Η ερευνητική ομάδα εξέτασε συγκεκριμένα το εάν τα χαρακτηριστικά του προσώπου παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλία σε σχέση με τα χαρακτηριστικά του υπόλοιπου σώματος. Πράγματι, οι παράμετροι της γεωμετρίας του προσώπου, για παράδειγμα η απόσταση του πιγουνιού από το μέτωπο, η απόσταση μεταξύ των ματιών και το πλάτος της μύτης, διαπιστώθηκε ότι παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλομορφία σε σχέση με χαρακτηριστικά όπως το μήκος του πήχυ ή το ύψος της μέσης.

Μάλιστα τα χαρακτηριστικά με τη μεγαλύτερη ποικιλία εντοπίζονται όλα στο τρίγωνο που σχηματίζουν τα μάτια με το στόμα.

Στο επόμενο βήμα, οι ερευνητές έπρεπε να ελέγξουν το εάν η ποικιλομορφία που βρήκαν στο ανθρώπινο πρόσωπο είναι τυχαίο φαινόμενο ή οφείλεται σε εξελικτική προσαρμογή. Για να το κάνουν αυτό εξέτασαν το πρόσωπο σε σχέση με άλλες αναλογίες: η ανάλυση έδειξε ότι οι άνθρωποι με μακριά πόδια τείνουν να έχουν και μακριά χέρια, ενώ οι άνθρωποι με πλατιά μύτη ή μεγάλη απόσταση στα μάτια δεν έχουν και μεγάλη μύτη.

Αυτό δείχνει ότι οι αναλογίες του προσώπου δεν είναι αντανάκλαση των αναλογιών του σώματος. Σε συνδυασμό με τα προηγούμενα ευρήματα, η διαπίστωση οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η ποικιλομορφία του ανθρώπινου προσώπου έχει ενισχυθεί από την εξέλιξη.

Γενετική επιβεβαίωση

H μελέτη έδειξε ότι οι αναλογίες του προσώπου παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλία από ό,τι τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου σώματος. Humans have much more individually distinctive faces than many animals. The amazing variety of human faces – far greater than that of most other animals – is the result of evolutionary pressure to make each of us unique and easily recognizable, according to a new study by University of California, Berkeley, scientists.

Ο Μάικλ Σίαν, μέλος της ομάδας που υπογράφει τη μελέτη στην επιθεώρηση Nature Communications, επισημαίνει ότι πολλά ζώα αναγνωρίζουν το ένα το άλλο από την οσμή ή τη φωνή, καθιστώντας έτσι λιγότερο σημαντικά τα χαρακτηριστικά του προσώπου, ειδικά αν πρόκειται για νυχτόβια είδη.

«Οι άνθρωποι είναι εντυπωσιακά καλοί στο να αναγνωρίζουν πρόσωπα. Υπάρχει μάλιστα μια περιοχή του εγκεφάλου που ειδικεύεται σε αυτή τη λειτουργία» λέει ο ερευνητής.

«Η μελέτη μας δείχνει ότι η φυσική επιλογή έκανε τους ανθρώπους μοναδικούς και εύκολα αναγνωρίσιμους. Είναι ξεκάθαρα ωφέλιμο για εμένα να αναγνωρίζω τους άλλους, είναι όμως επίσης ωφέλιμο να είμαι κι εγώ εύκολα αναγνωρίσιμος. Σε διαφορετική περίπτωση, όλοι θα είχαμε πιο παρόμοια εμφάνιση» εξηγεί.

Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαιώθηκαν με ανάλυση γενετικών δεδομένων από το «Πρόγραμμα των 1.000 γονιδιωμάτων», το οποίο έχει ολοκληρώσει τις αλληλουχίες περισσότερων από 1.000 ανθρώπων.

Η ανάλυση έδειξε ότι τα γονίδια που σχετίζονται με τα χαρακτηριστικά του προσώπου παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλότητα από τα γονίδια άλλων ανατομικών χαρακτηριστικών όπως το ύψος.

Μάλιστα το ίδιο διαπιστώθηκε ότι ισχύει και στο γονιδίωμα των Νεάντερταλ, ένδειξη ότι οι εξαφανισμένοι μας ξάδελφοι είχαν κι αυτοί μοναδικά πρόσωπα.