Αποστολή σε άλλο άστρο στηρίζει ο Χόκινγκ. Stephen Hawking wants to send a laser-powered probe to Alpha Centauri

Το Breakthrough Starshot θα στείλει δορυφόρους στο Άλφα του Κενταύρου. The Breakthrough Starshot proposal anticipates certain advances in technology before we reach Alpha Centauri. Credit: Breakthrough Starshot

Ένα φιλόδοξο σχέδιο για την εκτόξευση της πρώτης αποστολής σε άλλο άστρο λανσάρεται από ρώσο μεγιστάνα με τη στήριξη του μεγάλου βρετανού φυσικού Στίβεν Χόκινγκ.

Το πρότζεκτ

The project, dubbed Breakthrough Starshot, will rely on tiny so-called 'nanocraft' flying on sails, similar to the one illustrated, pushed by beams of light. Each of these tiny craft will carry cameras and a built in GPS.

Το ερευνητικό πρόγραμμα των 100 εκατομμυρίων δολαρίων είναι ακόμα ένα «τρελό» πρότζεκτ του Γιούρι Μίλνερ, εκκεντρικού ρώσου μεγιστάνα που πλούτισε από επενδύσεις στο Facebook και άλλες εταιρείες υψηλής τεχνολογίας.

Yuri Milner presented Breakthrough Starshot, a ground-based light beamer pushing nanocrafts, ultra-light space probes attached to lightsails, to speeds of up to 100 million miles an hour, which could reach Alpha Centauri in just over 20 years from launch. Credit: Breakthrough Initiatives

Ο Μίλνερ έχει ιδρύσει τον οργανισμό Breakthrough Foundation που καταπιάνεται με φιλόδοξες ερευνητικές πρωτοβουλίες και μεταξύ άλλων έχει επενδύσει 100 εκατομμύρια δολάρια σε νέο πρόγραμμα αναζήτησης εξωγήινων πολιτισμών.

Ο Μίλνερ και οι συνεργάτες του εκτιμούν τώρα ότι η πρώτη, μη επανδρωμένη διαστρική αποστολή μπορεί να γίνει πραγματικότητα εντός 30 ετών. «Αν θέλουμε να επιζήσουμε ως είδος θα πρέπει τελικά να εξαπλωθούμε σε άλλα άστρα» δήλωσε στο BBC ο Χόκινγκ. «Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι υπάρχει πιθανότητα ύπαρξης ενός πλανήτη σαν τη Γη στο Άλφα του Κενταύρου [το πλησιέστερο σύστημα άστρων]. Θα μάθουμε περισσότερα γι΄αυτό από επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια τις επόμενες δύο δεκαετίες» είπε.

O στόχος

Our neighbouring star Alpha Centauri. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2

Το Άλφα του Κενταύρου, μια ομάδα τριών άστρων, απέχει από τη Γη περίπου 4,4 έτη φωτός ή 40 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Με τις σημερινές τεχνολογίες, το ταξίδι θα διαρκούσε γύρω στα 30.000 χρόνια. Επικεφαλής της νέας προσπάθειας είναι ο Δρ. Πιτ Γουόρντεν, πρώην διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου «AMES» της NASA στην Καλιφόρνια.

Breakthrough Starshot involves deploying small spacecraft powered by solar sails to carry equipment like cameras and communication equipment. (Breakthrough Intiatives)

Όπως εξήγησε, η αποστολή θα περιλαμβάνει περίπου 1.000 μικρά διαστημικά σκάφη, καθένα σε μέγεθος σπιρτόκουτου, τα οποία αρχικά θα τεθούν σε τροχιά γύρω από τη Γη. Εκεί θα ξετυλίξουν «ηλιακά ιστία», μεγάλες επιφάνειες που δέχονται πίεση από το ηλιακό φως και ωθούν το σκάφος προς την αντίθετη κατεύθυνση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, η ώση που προσφέρει η ηλιακή ακτινοβολία δεν θα ήταν επαρκής -οι ερευνητές του σχεδίου σκοπεύουν να χρησιμοποιήσουν έναν ισχυρό πομπό λέιζερ για να επιταχύνουν απότομα τα ηλιακά ιστία μέχρι το 20% της ταχύτητας του φωτός.

«Αν θέλουμε να επιζήσουμε ως είδος θα πρέπει τελικά να εξαπλωθούμε σε άλλα άστρα» υποστηρίζει ο διάστημος επιστήμονας.

Όταν το σμήνος των διαστημικών σκαφών φτάσει στον προορισμό του λίγα χρόνια αργότερα, θα πρέπει να ενημερώσει τη Γη και να μεταδώσει δεδομένα. Οι τεχνικές δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος είναι τεράστιες, παραδέχονται οι ερευνητές, ελπίζουν όμως ότι θα ξεπεραστούν. 

'Earth is a wonderful place, but it might not last forever,' commented Stephen Hawking, 'Sooner or later, we must look to the stars. 'Breakthrough Starshot is a very exciting first step on that journey'.

Για τον καθηγητή Χόκινγκ, εξάλλου, η μετανάστευση του ανθρώπου σε άλλα αστρικά συστήματα είναι μακροπρόθεσμα η μόνη σωτηρία. Όπως είπε στο BBC, «η ζωή στη Γη αντιμετωπίζει κινδύνους από αστρονομικά φαινόμενα όπως οι αστεροειδείς και τα σουπερνόβα».

Το Σύμπαν διαστέλλεται «πιο γρήγορα από ό,τι θα έπρεπε». Measurement of Universe's expansion rate creates cosmological puzzle

H ταχύτητα με την οποία οι γαλαξίες απομακρύνονται μεταξύ τους δείχνει να αυξάνεται πιο γρήγορα από ό,τι είχε εκτιμηθεί. Το κοσμολογικό μυστήριο προσπαθούν να λύσουν ανεξάρτητοι ερευνητές. The cosmic distance ladder, symbolically shown here in this artist's concept, is a series of stars and other objects within galaxies that have known distances. The most precise measurement ever made of the current rate of expansion of the Universe has produced a value that appears incompatible with measurements of radiation left over from the Big Bang. If the findings are confirmed by independent techniques, the laws of cosmology might have to be rewritten. Credit: NASA/JPL-Caltech

Αν οι τελευταίες παρατηρήσεις επιβεβαιωθούν από ανεξάρτητους ερευνητές, οι κοσμολόγοι θα πρέπει να επιστρέψουν στα θρανία: η ακριβέστερη μέχρι σήμερα μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος δίνει μια τιμή που δείχνει ασύμβατη με τις προβλέψεις. Το Σύμπαν δείχνει να διαστέλλεται 8% ταχύτερα από το αναμενόμενο αναφέρει η ομάδα του Άνταμ Ρις στο Πανεπιστήμιο της Βαλτιμόρης στο Μέριλαντ.

«Νομίζω πως υπάρχει κάτι που δεν κατανοούμε στο κοσμολογικό μοντέλο» σχολιάζει ο ερευνητής στο δικτυακό τόπο του «Nature». Η μελέτη έχει υποβληθεί για δημοσίευση σε επιστημονική επιθεώρηση και είναι διαθέσιμη στην υπηρεσία προδημοσίευσης arXiv.

Οι ανακαλύψεις

Δεδομένα από γαλαξίες όπως ο M101, επιτρέπουν στους επιστήμονες να υπολογίσουν την ταχύτητα με την οποία διαστέλλεται το σύμπαν. Data from galaxies such as M101, seen here, allow scientists to gauge the speed at which the universe is expanding. Credit: X-ray: NASA/CXC/SAO; Optical: Detlef Hartmann; Infrared: NASA/JPL-Caltech

To 1998, o Ρις και άλλοι επιστήμονες ανακάλυψαν έκπληκτοι ότι η διαστολή του Σύμπαντος επιταχύνεται, αντί να επιβραδύνεται λόγω της βαρύτητας όπως πίστευαν οι περισσότεροι μέχρι τότε. Η επιτάχυνση πιστεύεται ευρέως ότι οφείλεται στη «σκοτεινή ενέργεια», μια δύναμη άγνωστης προέλευσης που δρα αντίθετα από τη βαρύτητα και κάνει τους γαλαξίες να απομακρύνονται μεταξύ τους με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα.

Η ταχύτητα διαστολής του Σύμπαντος σε οποιαδήποτε φάση της εξέλιξής του είναι δυνατό να εκτιμηθεί έμμεσα από τη λεγόμενη μικροκυματική ακτινοβολία υποβάθρου, ή CΜΒ, το απόφωτο μιας λάμψης που γέμισε τα πάντα όταν το Σύμπαν είχε ηλικία περίπου 380.000 ετών. Τα φωτόνια αυτής της λάμψης γεμίζουν ακόμα και σήμερα τον ουρανό στο φάσμα των μικροκυμάτων.

Η ακριβέστερη ως σήμερα μελέτη του CMB ολοκληρώθηκε τα τελευταία χρόνια από το ευρωπαϊκό διαστημικό τηλεσκόπιο Planck. Η νέα μελέτη δίνει ταχύτητα διαστολής 8% μεγαλύτερη από ό,τι το Planck.

Το 1929, ο Έντγουιν Χαμπλ περνάει στην ιστορία ως ο άνθρωπος που ανακάλυψε πρώτος πως το Σύμπαν δεν είναι στατικό, αλλά διαστέλλεται. Δύο χρόνια πριν, το 1927, ο Λεμέτρ είχε δημοσιεύσει τη δική του θεωρία για τη διαστολή του Σύμπαντος στα Χρονικά της Επιστημονικής Εταιρείας των Βρυξελλών, μία επιστημονική επιθεώρηση που λίγοι γνώριζαν. Το αποτέλεσμα είναι η ανακάλυψη του να μην διαδοθεί. Το 1929 ο Χαμπλ ολοκληρώνοντας τη δική του έρευνα καταλήγει στα ίδια αποτελέσματα, τα οποία και δημοσιεύει. Η ανακάλυψη της διαστολής του Σύμπαντος χρεώνεται στον Χαμπλ.

Η αλήθεια είναι ότι οι εκτιμήσεις με βάση τα δεδομένα του Planck βρίσκονταν ούτως ή άλλως σε ασυμφωνία με τις άμεσες μετρήσεις της λεγόμενης σταθεράς του Χαμπλ, της ταχύτητας με την οποία οι κοντικοί γαλαξίες απομακρύνονται από τον δικό μας Γαλαξία (o Έντουιν Χαμπλ ήταν ο αστρονόμος που ανακάλυψε τη δεκαετία του 1930 ότι το Σύμπαν δεν είναι στατικό αλλά διαστέλλεται). Μέχρι σήμερα, όμως, οι φυσικοί πίστευαν ότι η απόκλιση οφειλόταν απλά στο μεγάλο περιθώριο σφάλματος κατά τις μετρήσεις της σταθεράς του Χαμπλ.

Η νέα μελέτη του Ρις, η οποία βασίστηκε στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble για να μετρήσει τις ταχύτητες 18 γαλαξιών, περιορίζει τώρα την αβεβαιότητα της μέτρησης από το 3,3 στο 2,4 τοις εκατό και υποδεικνύει ότι η απόκλιση από τα δεδομένα του Planck είναι πιθανότατα πραγματική.

Όπως λέει ο ίδιος ο ερευνητής, αν δεν εντοπιστούν σφάλματα σε έναν από τους δύο τρόπους μέτρησης, τότε κάτι θα πρέπει να αλλάξει στο καθιερωμένο μοντέλο της κοσμολογίας.

Μια πιθανή εξήγηση είναι ότι η λεγόμενη σκοτεινή ύλη, ένα αόρατο υλικό άγνωστης σύστασης που ξεπερνά την κανονική ύλη στο Σύμπαν σε αναλογία πέντε προς ένα, έχουν ασυνήθιστες ιδιότητες που μπορεί να επηρέασαν την εξέλιξη του νεαρού Σύμπαντος. Μια άλλη εξήγηση είναι ότι η δύναμη της σκοτεινής ενέργειας αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου αντί να μένει σταθερή όπως πιστεύουν μέχρι σήμερα οι κοσμολόγοι.

Και μια τρίτη εξήγηση είναι ότι η ομάδα του Δρ Ρις απλώς έκανε δεν μέτρησε σωστά τις ταχύτητες των υπό εξέταση γαλαξιών. Τα συναρπαστικά ευρήματα θα πρέπει επομένως να επιβεβαιωθούν με ανεξάρτητες μετρήσεις. Θα δούμε τότε αν το μυστήριο παραμένει ή αν θα αποδειχθεί φούσκα.

Το LSD κάνει τον εγκέφαλο των ενηλίκων να μοιάζει με μωρού. First LSD brain imaging study offers insights into consciousness

Νέα βρετανική μελέτη αποκαλύπτει τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά την λήψη της παραισθησιογόνου ουσίας. Modern imaging methods are revealing LSD’s influence on the brain. Credit: Carhart-Harris et al

Φως στην επίδραση του διαιθυλαμιδίου του λυσεργικού οξέος ή κοινώς LSD στον ανθρώπινο εγκέφαλο ρίχνει επιστημονική μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο «Proceedings of the National Academy of Sciences». 

Ερευνητές του Κέντρου Νευροψυχοφαρμακολογίας του Ιατρικού Τμήματος του Κολεγίου Imperial του Λονδίνου, με επικεφαλής τους δρ Ντέηβιντ Νατ και Ρόμπιν Κάχαρτ-Χάρις, χορήγησαν διαδοχικά σε ελεγχόμενες εργαστηριακές συνθήκες σε 20 υγιείς εθελοντές 75 mg LSD σε μορφή δισκίου και εικονικό χάπι (placebo). Οι εγκέφαλοι των χρηστών μελετήθηκαν με διάφορες τεχνικές, όπως λειτουργική μαγνητική απεικόνιση (fMRI) και μαγνητοεγκεφαλογράφημα (MEG).

Όπως διαπιστώθηκε, ενώ υπό κανονικές συνθήκες λειτουργίας ο εγκέφαλος των ενηλίκων λειτουργούσε με ανεξάρτητα δίκτυα που εκτελούσαν επιμέρους λειτουργίες (όραση, κίνηση, ακοή κ.α.), υπό την επίδραση του LSD ο διαχωρισμός αυτών των δικτύων και των αντίστοιχων λειτουργιών κατέρρεε. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργείται ένα πιο ενιαίο εγκεφαλικό σύστημα και ο άνθρωπος να βιώνει -μέσω παραισθήσεων- μια πιο ολιστική εμπειρία της πραγματικότητας.

Lysergic acid diethylamide (LSD), the prototypical “psychedelic,” may be unique among psychoactive substances. In the decades that followed its discovery, the magnitude of its effect on science, the arts, and society was unprecedented. LSD produces profound, sometimes life-changing experiences in microgram doses, making it a particularly powerful scientific tool. Here we sought to examine its effects on brain activity, using cutting-edge and complementary neuroimaging techniques in the first modern neuroimaging study of LSD. Results revealed marked changes in brain blood flow, electrical activity, and network communication patterns that correlated strongly with the drug’s hallucinatory and other consciousness-altering properties. These results have implications for the neurobiology of consciousness and for potential applications of LSD in psychological research. Credit: Carhart-Harris et al

«Με πολλούς τρόπους, ο εγκέφαλος με το LSD προσομοιάζει με τον εγκέφαλό μας όταν ήμασταν νήπιο, δηλαδή ελεύθερος και χωρίς περιορισμούς, πράγμα που εξηγεί την υπερσυναισθηματική και ευφάνταστη φύση του νηπιακού νου», εξηγεί ο δρ Κάχαρτ-Χάρις.

Έτσι, για παράδειγμα, λόγω του LSD, πολλές άλλες περιοχές πλήν του οπτικού φλοιού συμμετείχαν πλέον στην επεξεργασία των οπτικών ερεθισμάτων από τον εγκέφαλο - με αποτέλεσμα τις πολύπλοκες οπτικές παραισθήσεις που βιώνε ο χρήστης.

Η ιστορία του LSD

Ο «πατέρας» του LSD, Άλμπερτ Χόφμαν

To διαιθυλαμίδιο του λυσεργικού οξέος ή LSD παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1938 από τον Ελβετό χημικό Άλμπερτ Χόφμαν, στα εργαστήρια της φαρμακευτικής εταιρείας Sandoz, στη Βασιλεία, στα πλαίσια ενός γενικού ερευνητικού προγράμματος για τη μελέτη της ιατρικής χρήσης θεραπευτικών βοτάνων. Η παραισθησιογόνος δράση του διαπιστώθηκε πέντε χρόνια αργότερα, το 1943.

Στη συνέχεια, στις δεκαετίες του '50 και του '60, το LSD αποτέλεσε αντικείμενο εκτεταμένης επιστημονικής έρευνας, ειδικά στον τομέα των ψυχικών διαταραχών. Όμως, η εν συνεχεία κατάχρησή του ως ναρκωτικής ουσίας από τους νέους, οδήγησε στην απαγόρευσή του με διεθνή συμφωνία στη δεκαετία του '60.

Ένα βασικό χαρακτηριστικό του LSD καθώς και άλλων ψυχεδελικών ουσιών είναι ότι ο χρήστης χάνει την γνώριμη αίσθηση του εγώ και του εαυτού του, ενώ συχνά έχει μια εμπειρία θρησκευτικού ή πνευματικού περιεχομένου.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι έρευνες για το LSD και άλλες ουσίες (όπως η ψιλοσυμβίνη, βασικό συστατικό των «μαγικών μανιταριών») θα μπορούσαν, πέρα από την φαρμακευτική αξιοποίησή τους, να ρίξουν φως και στην λειτουργία της ανθρώπινης συνείδησης.

Στο πλαίσιο αυτό ο δρ Νατ, εδώ και χρόνια υπέρμαχος της χρήσης των ψυχοδηλωτικών ουσιών στην Ψυχιατρική, εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι η νέα μελέτη θα εμπνεύσει και άλλους να ακολουθήσουν. «Για την ανθρώπινη νευροεπιστήμη, αυτή η μελέτη είναι το αντίστοιχο του μποζονίου του Χιγκς στη σωματιδιακή φυσική», σημείωσε.

Να σημειωθεί πάντως ότι ο Δρ Νατ, πρώην πρόεδρος της συμβουλευτικής επιτροπής της βρετανικής κυβέρνησης για τα φάρμακα, είχε προκαλέσει σκάνδαλο και είχε αναγκαστεί να παραιτηθεί το 2009, όταν είχε δηλώσει ανοιχτά ότι ουσίες, όπως το LSD και τα χάπια ecstasy είναι λιγότερο επικίνδυνες από το αλκοόλ και τον καπνό.

Σε κάθε περίπτωση η νέα μελέτη αναμένεται να αναζωπυρώσει τον διάλογο στην επιστημονική κοινότητα κατά πόσο πρέπει να ξαναμπεί στο τραπέζι η προοπτική αξιοποίησης ουσιών, όπως το LSD για ιατρικά πειράματα, αλλά ακόμη και για θεραπευτικούς σκοπούς, ιδίως στην ψυχιατρική. Μια μειονότητα επιστημόνων επιμένουν ότι αυτό πρέπει να γίνει επειγόντως, αλλά η πλειονότητα των επιστημόνων εμφανίζεται αδιάφορη, διστακτική ή αρνητική μέχρι στιγμής.

Ο Στίβεν Χόκινγκ ανακοινώνει τη μυστηριώδη διαστημική αποστολή «Starshot». Professor Steven Hawking to announce mystery space mission

Ο Στίβεν Χόκινγκ και δισεκατομμυριούχος Ρώσος ανακοινώνουν πως ψάχνουν εξωγήινους. Prof Stephen Hawking is to unveil a new space exploration project. The announcement can be watched here. CREDIT: TELEGRAPH /TELEGRAPH

Στην αναζήτηση εξωγήινης ζωής φαίνεται πως θα επιδοθούν ο Στίβεν Χόκινγκ και ο δισεκατομμυριούχος Ρώσος επιχειρηματίας, Γιούρι Μίλνερ, με το νέο τους πρότζεκτ, το «Starshot». Μάλιστα, οι δύο νέοι συνεργάτες αναμένεται να ανακοινώσουν σήμερα το σχέδιο τους για αναζήτηση εξωγήινων πολιτισμών.

Είναι ήδη γνωστό πως ο Μίλνερ, ο οποίος έχει σπουδάσει Φυσική, έχει συμφωνήσει στη χρηματοδότηση μιας δεκαετούς έρευνας για εξωγήινη ζωή, το οποίο θα του κοστίσει περίπου 100 εκατομμύρια δολάρια.

Ο ίδιος, μάλιστα, είχε δηλώσει πέρυσι στην «Time» πως: «Το σύμπαν δεν είναι γεμάτο από ζωή, αλλά πιθανότατα δεν είμαστε μόνοι. Αλλά δεν θέλω να παριστάνω τον κριτή, απλά θέλω να βρω μια απάντηση».

Από την πλευρά του ο Στίβεν Χόκινγκ έχει εκφράσει πολλές φορές το ενδιαφέρον του για την πιθανότητα ύπαρξης εξωγήινων πολιτισμών.

On April 12, 2016, billionaire Yuri Milner and cosmologist Stephen Hawking will announce a new space-exploration project called Starshot. This photo shows Milner (left), Hawking (second from left) and other researchers in July 2015, during the unveiling of a $100 million search for signs of intelligent alien life called Breakthrough Listen. Credit: Breakthrough Initatives

Το περασμένο καλοκαίρι ο Χόκινγκ είχε ανακοινώσει το 10ετές πρόγραμα Breakthrough Listen (χρηματοδοτείται από τον Γιούρι Μίλνερ) που θα ερευνήσει ένα εκατομμύριο άστρα – κοντινά στη Γη, σαρώνοντας το γαλαξιακό επίπεδο του Γαλαξία μας. Και πέρα από το Γαλαξία μας θα αναζητηθούν πιθανά εξωγήινα μηνύματα από τους 100 πλησιέστερους γαλαξίες σε ένα τεράστιο εύρος συχνοτήτων.

Η ανακοίνωση του πρότζεκτ «Starshot» θα πραγματοποιηθεί σήμερα στο «One World Observatory» στη Νέα Υόρκη. Τώρα τι είναι ακριβώς «Starshot» θα το μάθουμε σε λίγο, παρακολουθώντας live την ανακοίνωση ΕΔΩ: http://livestream.com/accounts/18650072/events/5143435

Σύντομη ιστορική ανασκόπηση των Φυσικών επιστημών. A Brief History of Physics

Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσογείου (Αίγυπτος), της Μεσοποταμίας (Βαβυλώνιοι) και της Κίνας ανέπτυξαν τεχνογνωσία, συνέλεξαν αστρονομικές παρατηρήσεις και καλλιέργησαν τα μαθηματικά (κυρίως τη γεωμετρία) κινούμενοι από πρακτικές ανάγκες για τις κατασκευές τους, για τη μέτρηση του χρόνου και, βεβαίως, για τους πολεμικούς εξοπλισμούς τους. Ένας μεγάλος σταθμός σ΄ αυτή την πρώτη μακρόχρονη περίοδο (περίπου 4000 π.Χ. έως 600 π.Χ.) ήταν η επινόηση του αλφαβήτου (γύρω στο 1500 π.Χ.).

Φραντσέσκο Χάγιεζ, «Αριστοτέλης» (1811, Ακαδημία της Βενετίας)

Και μετά ήλθε η κλασική αρχαία Ελλάδα που προσέδωσε για πρώτη φορά επιστημονικό χαρακτήρα στον ανθρώπινο πολιτισμό. Από τη ζήτηση των απαντήσεων σε πρακτικά ερωτήματα, πέρασε στην αναζήτηση ερμηνείας των φυσικών φαινομένων. Ερμηνείας χωρίς την επίκληση μύθων και θεών, απελευθερωμένης από προλήψεις και δόγματα και με εμπιστοσύνη στη δύναμη της λογικής σε συνδυασμό με την παρατήρηση. Έλειψε όμως ένας σημαντικός κρίκος για την ολοκλήρωση της επιστημονικής μεθόδου: το πείραμα.

Ραφαήλ, «Η Σχολή των Αθηνών», 1510-1511

Παραμένει, νομίζω, μυστήριο το γιατί η αρχαία Ελλάδα σε μια σχετικά σύντομη περίοδο περίπου διακοσίων πενήντα ετών δημιούργησε αυτή την τεράστια πολιτιστική έκρηξη (περιλαμβανομένης και της γένεσης της επιστημονικής σκέψης) και σφράγισε ανεξίτηλα τον ανθρώπινο πολιτισμό. Δεν ήσαν παρά εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι (λιγότεροι από το σημερινό πληθυσμό της Κρήτης). Υπήρχε άραγε σ’ ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, ή στην ηγεσία του, περιέργεια, ενδιαφέρον και εκτίμηση για την δημιουργία επιστημονικής γνώσης; Επικρατούσε ένα συλλογικό κλίμα θεμελιωμένης αυτοπεποίθησης και ριζοσπαστικής καινοτομίας, ως αποτέλεσμα ίσως της νικηφόρας αντιμετώπισης της Περσικής Αυτοκρατορίας; Ή μήπως η αποικιακή επέκταση διεύρυνε και τους πνευματικούς τους ορίζοντες;

Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310 π.Χ.- περίπου 230 π.Χ.) ήταν Έλληνας αστρονόμος και μαθηματικός, που γεννήθηκε στη Σάμο. Είναι ο πρώτος καταγεγραμμένος άνθρωπος ο οποίος πρότεινε ηλιοκεντρικό μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, θέτοντας τον Ήλιο και όχι τη Γη, στο κέντρο του γνωστού Σύμπαντος. Οι ιδέες του περί Αστρονομίας δεν είχαν γίνει αρχικά αποδεκτές και θεωρήθηκαν κατώτερες από εκείνες του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, έως ότου αναγεννήθηκαν επιτυχώς και αναπτύχθηκαν από τον Κοπέρνικο περίπου 2000 χρόνια μετά.

Ακολούθησε η αλεξανδρινή περίοδος, όπου η επιστημονική επανάσταση, κάτω από την ενεργή στήριξη της δυναστείας των Πτολεμαίων (με τη δημιουργία του Μουσείου και της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας) μπήκε στο δρόμο της ολοκλήρωσης.

Ο Αρχιμήδης μπορεί να είχε χρησιμοποιήσει την αρχή της πλευστότητας για να καθοριστεί αν η χρυσή κορώνα ήταν λιγότερο πυκνή από το ατόφιο χρυσάφι. The Archimedes principle may have been used to determine whether the golden crown was less dense than gold. Given that both the crown (left) and the reference weight (right) are of identical volume, the less dense reference weight object will experience a larger upward buoyant force, causing it to weigh less in the water and float closer to the surface.

Μεγάλα και θαυμαστά τα επιτεύγματα αυτής της εποχής: η μέτρηση της περιφέρειας της Γης (Ερατοσθένης), η μέτρηση της απόστασης Γης-Σελήνης (Αρίσταρχος, Ίππαρχος), η επαναστατική πρόταση του Αρίσταρχου για το ηλιοκεντρικό σύστημα, η μεγαλοφυΐα του Αρχιμήδη στα μαθηματικά και η σύνδεσή τους με τη φυσική (μοχλοί, άνωση κ.λπ.).

Aντίγραφο ρωμαϊκού ψηφιδωτού που εικονίζει τη σκηνή του φόνου του Αρχιμήδη από Ρωμαίο στρατιώτη (Φρανκφούρτη, Δημοτικό Iνστιτούτο Tέχνης).

Παράλληλα ξεκίνησαν δειλά και τα πρώτα βήματα της τεχνολογικής επανάστασης (ατμομηχανή του Ήρωνα) που τερματίστηκαν πρόωρα ίσως λόγω της έλευσης των πρακτικών Ρωμαίων. Ο φόνος του Αρχιμήδη από Ρωμαίο στρατιώτη έχει, νομίζω, συμβολική σημασία. Είναι η αρχή του τέλους. Εν τούτοις, η επιστημονική ενασχόληση συνεχίστηκε για πολύ ακόμα, σχεδόν μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ. με κύριο επίτευγμα τις διοφαντικές εξισώσεις στα μαθηματικά. Παραλείπω το θαυμαστό στη λεπτομέρειά του γεωκεντρικό μοντέλο του Πτολεμαίου, μια και απεδείχθη (πολύ αργότερα) ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Ο μαρτυρικός θάνατος της Υπατίας το 415 μ.Χ. στα χέρια φανατισμένου χριστιανικού όχλου σηματοδοτεί το οριστικό τέλος μιας επιστημονικά δημιουργικής εποχής και την απαρχή της χιλιετούς επιστημονικής σιωπής της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθώς και του ευρωπαϊκού χώρου. Ο δαυλός του ενδιαφέροντος για την επιστήμη πέρασε για ένα διάστημα δυο περίπου αιώνων (800 – 1025 μ.Χ.) στον αραβικό κόσμο στο χαλιφάτο της Βαγδάτης να αποτελεί το επιστημονικό κέντρο. Βέβαιο, οι Κινέζοι συνέχισαν τις σημαντικότατες επινοήσεις τους (χαρτί, πυρίτιδα κ.λπ.), χωρίς όμως να τις αξιοποιήσουν επιστημονικά ή τεχνολογικά.

Γιαν Ματέικο, «Αστρονόμος Κοπέρνικος: Συνομιλία με τον Θεό». 1872

Χρειάστηκε να φτάσουμε στο 15ο και 16ο αιώνα μ.Χ. με την ανακάλυψη της τυπογραφίας, τους μεγάλους θαλασσοπόρους, την άνθιση της επιστήμης και της τέχνης στις ιταλικές πόλεις και, τελικά, με την καθιέρωση του ηλιοκεντρικού συστήματος (Κοπέρνικος, Τύχο Μπράχε, Γαλιλαίος, Κέπλερ).

Ο 17ος αιώνας χαρακτηρίστηκε από δυο μεγάλες επαναστατικές κατακτήσεις της επιστημονικής σκέψης:

Αντίγραφο του Νεύτωνα από τις Philosophiae Naturalis Principia Mathematica.

i. To νόμο της κίνησης της κλασικής μηχανικής (με πρωτοπόρο τον Γαλιλαίο και θεμελιωτή καθώς και ολοκληρωτή τον Νεύτωνα), που συνέδεσε τη δύναμη με την επιτάχυνση και όχι με την ταχύτητα, όπως ήταν το καθιερωμένο αριστοτέλειο πρότυπο.

«Αν έχω δει πιο μακρυά, αυτό συμβαίνει μόνο γιατί στέκομαι στους ώμους γιγάντων».- Ισαάκ Νεύτων. "If I have seen further it is by standing on the shoulders of Giants." – Isaac Newton

ii. Τη συνειδητοποίηση ότι η δύναμη της βαρύτητας είναι πανταχού παρούσα, ότι συνίσταται στο νόμο της παγκόσμιας έλξης και, και επομένως, ότι και τα επίγεια και τα ουράνια φαινόμενα διέπονται από τον ίδιο οικουμενικό νόμο. Το διαχωριστικό τείχος χιλιετηρίδων μεταξύ των επίγειων και των ουράνιων κινήσεων κατέρρευσε.

Τζων Ντάλτον. Engraving of a painting of John Dalton.

Ο 18ος αιώνιος ήταν κυρίως ο αιώνας της χημείας καθώς και της σταδιακής συσσώρευσης γνώσεων γύρω από ηλεκτρικά, μαγνητικά και οπτικά φαινόμενα. Ο Dalton, το 1803, συνοψίζοντας ενάμιση περίπου αιώνα χημείας καθιέρωσε την έννοια του ατομικού βάρους και έδωσε έτσι πειραματική υπόσταση στην ατομική ιδέα του Δημόκριτου.

Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ. Engraving of James Clerk Maxwell by G. J. Stodart from a photograph by Fergus of Greenock.

Στον 19ο αιώνα η στήριξη της ατομικής θεωρίας συνεχίστηκε κυρίως από φυσικούς (Avogadro, Dulong-Petit, Maxwell, Loschmidt, Boltzmann, Brown) για να γίνει αποδεκτή στην αυγή του 20ου αιώνα με τις εργασίες του Einstein και του Περέν. Παράλληλα με την επιβεβαίωση της ύπαρξης των ατόμων, η ανακάλυψη του ηλεκτρονίου, το 1897 – 1899, οδήγησε στο συμπέρασμα ότι το άτομο είναι σύνθετο σωμάτιο και επομένως όχι απολύτως αδιαίρετο.

Οι Εξισώσεις Μάξγουελ

Το μεγάλο, όμως, γεγονός του 19ου αιώνα ήταν η τελική ενοποίηση των μαγνητικών και ηλεκτρικών δυνάμεων με τις περίφημες τέσσερις εξισώσεις του Μaxwell, που η πιο σημαντική τους συνέπεια είναι η ύπαρξη ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, τα οποία διαδίδονται με την ταχύτητα του φωτός. Κατά συνέπεια, όπως επισήμανε και ο ίδιος ο Maxwell, «είναι δύσκολο να αποφύγει κανείς το συμπέρασμα ότι και το φως δεν είναι τίποτα άλλο παρά ηλεκτρομαγνητικό κύμα». Ο Hertz, το 1888, επιβεβαίωσε πειραματικά την ύπαρξη των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, που σήμερα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής μας ζωής (τηλεόραση, κινητό τηλέφωνο, τηλεχειριστήρια, ακτίνες Χ, μαγνητική τομογραφία κ.λπ.).

To Ατομικό πρότυπο του Ράδερφορντ. This model of an atom was developed by Ernest Rutherford, a New Zealand native working at the University of Manchester in England in the early 1900s.

Η διαπίστωση από τον Έρνεστ Ράδερφορντ, τo 1911, ότι τα άτομα είναι μια μικρογραφία του πλανητικού μας συστήματος: Κάθε άτομο αποτελείται από έναν πολύ πιο μικροσκοπικό πυρήνα όπου είναι συγκεντρωμένη σχεδόν όλη μάζα του και από ακόμη πιο μικροσκοπικά και ελαφριά ηλεκτρόνια (όλα τα ίδια) που περιφέρονται γύρω του σε αποστάσεις από περίπου 1000 έως 100.000 φορές μεγαλύτερες από την ακτίνα του πυρήνα.

Στη συνέχεια διαπιστώθηκε ότι και ο σούπερ μικροσκοπικός πυρήνας δεν είναι αδιαίρετο σωμάτιο αλλά σύνθετο. Αποτελείται από δυο ειδών σωμάτια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια, που φέρουν κοινό όνομα νουκλεόνια.

Schematic representation of a nucleus as an ensemble of neutrons and protons.

Μπορείτε να φανταστείτε τον ατομικό πυρήνα σαν ένα σούπερ μικροσκοπικό και στρογγυλεμένο τσαμπί σταφύλι με δυο ειδών ρώγες (ας πούμε, κόκκινες για τα πρωτόνια και πράσινες για τα νετρόνια). Αόρατα «κοτσάνια» – οι ισχυρές πυρηνικές δυνάμεις – διατηρούν το τσαμπί ενιαίο παρ’ όλες τις βίαιες κινήσεις της κάθε «ρώγας». Υπάρχουν στη φύση μικροί πυρήνες με λίγες «ρώγες» – νουκλεόνια (ο μικρότερος είναι ο πυρήνας του συνηθισμένου υδρογόνου με ένα μόνο πρωτόνιο) και μεγάλοι πυρήνες με πολλές «ρώγες» – νουκλεόνια (μεγαλύτερος είναι ο πυρήνας του ουρανίου-238 με 238 «ρώγες»-νουκλεόνια).

Ένα πρωτόνιο συνίσταται από τρία quarks. The quark structure of a proton. The color assignment of individual quarks is arbitrary, but all three colors must be present. Forces between quarks are mediated by gluons.

Μεγάλοι πυρήνες μπορούν να σπάσουν σε δυο κομμάτια εκλύοντας τεράστια ποσά ενέργειας (αυτή η διαδικασία λέγεται σχάση και χρησιμοποιείται στους πυρηνικούς αντιδραστήρες και στις πυρηνικές βόμβες). Μικροί πυρήνες – αν έχουν αρκετή ταχύτητα – μπορούν να κολλήσουν παράγοντας ένα μεγαλύτερο πυρήνα και εκλύοντας τεράστια ποσά ενέργειας. Αυτή η διαδικασία – που ονομάζεται σύντηξη – δίνει ενέργεια στον Ήλιο μας και στα άλλα άστρα∙ χρησιμοποιείται επίσης μαζί με σχάση στις σύγχρονες πυρηνικές βόμβες. Η σύγχρονη τεχνολογία προσπαθεί να δαμάσει τη σύντηξη, ώστε να παράγει με ελεγχόμενο τρόπο πρακτικά ανεξάντλητη και καθαρή ενέργεια. Ορισμένοι πυρήνες, οι λεγόμενοι ραδιενεργοί, υφίστανται – με την επέμβαση ενός τετάρτου είδους δυνάμεων, που λέγονται ασθενείς πυρηνικές – και κάποιες άλλες αυθόρμητες διαδικασίες (π.χ. εκπομπή ενός ηλεκτρονίου με ταυτόχρονη αλλαγή ενός νετρονίου σε πρωτόνιο κ.λπ), ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως ραδιενέργεια. Έχει διαπιστωθεί ότι και τα πρωτόνια και τα νετρόνια – αυτές οι πυρηνικές «ρώγες» – είναι σύνθετα σωμάτια: κάθε ένα τους περιέχει τρία πυρηνικά «κουκούτσια» (που λέγονται κουάρκ) και τη συγκολλητική ουσία που τα συγκρατεί παγιδευμένα για πάντα μέσα στην πυρηνική «ρώγα».

Ο Αϊνστάιν ήταν ένα εβραιόπουλο που αναγκαστικά μεγάλωσε και πήγε σχολείο σε μια καθολική κοινωνία. Από την αντιδιαστολή των θρησκευτικών αντιλήψεων ανάμεσα στο οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον διαμορφώθηκε αρκετά ο χαρακτήρας του. Όπως γράφει στις «Αυτοβιογραφικές σημειώσεις» του, άρχισε νωρίς να αμφιβάλλει για τις ιστορίες της Βίβλου διαβάζοντας βιβλία εκλαϊκευμένης επιστήμης. Έτσι, χαρακτήριζε την παιδική του ηλικία ως εποχή της «φανατικής απόλαυσης της ελεύθερης σκέψης». Από μικρός ο Άλμπερτ Αϊνστάιν μελέτησε φιλοσοφία. Σε όλη του τη ζωή πίστευε ότι η επιστήμη, η ηθική, η φιλοσοφία και οι τέχνες ήταν κλαδιά του ίδιου δέντρου.

Η δεύτερη μεγάλη ανακάλυψη του 20ου αιώνα οφείλεται στον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ξεκινώντας από το γεγονός ότι η ταχύτητα του φωτός είναι πάντα ίδια – 300.000 km/s – ανεξάρτητα από την ταχύτητα είτε της φωτεινής πηγής είτε του παρατηρητή∙ και από το ότι κλεισμένοι σ’ ένα όχημα που κινείται ευθύγραμμα και ομαλά αλλά χωρίς οπτική ή άλλη επαφή με το περιβάλλον δεν μπορούμε να διαπιστώσουμε αν κινούμαστε ή ακινητούμε, κατέληξε αναπόδραστα στο συμπέρασμα ότι ο χώρος και ο χρόνος δεν είναι απόλυτες έννοιες ίδιες για όλους του παρατηρητές.

Αντίθετα, είναι ευέλικτες και σχετικές έννοιες που αλλάζουν ανάλογα με την κίνηση του κάθε παρατηρητή. Στη γενική θεωρία της σχετικότητας έδειξε ότι η παρουσία της μάζας (ή μαζών) προσδίδει πρόσθετη πλαστικότητα στο χώρο και στο χρόνο (κάπως, όπως μια μεταλλική σφαίρα παραμορφώνει μια πλαστική μεμβράνη). Είναι ακριβώς αυτή η πλαστικότητα και παραμορφωσιμότητα του χώρου και του χρόνου που εμφανίζονται ως δύναμη βαρύτητας.

Επίλυση της εξίσωσης του Σρέντιγκερ για το άτομο του υδρογόνου σε διαφορετικά επίπεδα ενέργειας. Οι φωτεινές περιοχές αντιπροσωπεύουν μεγαλύτερη πιθανότητα εύρεσης ενός ηλεκτρονίου (ηλεκτρονιακές πιθανοτικές στοιβάδες σε διαφορετικά επίπεδα ενέργειας).

Η τρίτη μεγάλη ανακάλυψη του 20ου αιώνα είναι η πιο επαναστατική, η πιο γόνιμη, η πιο σημαντική, και η πιο απομακρυσμένη από την εποπτεία μας. Είναι γνωστή ως κυματοσωματιδιακός δυϊσμός ή ως Κβαντομηχανική. Περιέχει την πειραματική διαπίστωση ότι κάθε κύμα έχει και σωματιδιακό χαρακτήρα, με την έννοια ότι η ενέργειά του δεν είναι συνεχής, αλλά αποτελείται από διακριτά, αδιαίρετα κομμάτια∙ αντίστοιχα κάθε σωμάτιο δεν κινείται ακολουθώντας μια τροχιά που οδεύει ως να ήταν κύμα. Έτσι η φύση δεν αποτελείται ούτε από αμιγή σωμάτια, ούτε από αμιγή κύματα, αλλά από κυματοσωμάτια, που έχουν εν μέρει ιδιότητες κύματος και εν μέρει ιδιότητες σωματίου. Η πιο σημαντική πρακτική συνέπεια αυτής της επαναστατικής πειραματικής διαπίστωσης είναι ότι όσο περισσότερο περιορίζεις ένα κυματοσωμάτιο (π.χ. ένα ηλεκτρόνιο, ή ένα νετρόνιο, ή ένα πρωτόνιο) τόσο πιο γρήγορα κινείται και τόσο πιο μεγάλη πίεση διαφυγής ασκεί. Έχοντας αυτό το καίριο συμπέρασμα μπορούμε πια να πραγματοποιήσουμε το όνειρο του Δημόκριτου, να εξηγήσουμε δηλαδή πως τρία μόνο είδη σωματίων (πρωτόνια, νετρόνια, ηλεκτρόνια) μπορούμε να ανασυνθέσουμε τον Κόσμο.

A history of physics in two minutes, featuring the song 'Heart of Courage' by Two Steps From Hell.

Οι δυνάμεις της φύσης φέρνουν μεν τα σωμάτια μαζί αλλά, αν παρέμεναν ανεμπόδιστες, θα τα συνέθλιβαν σε μικρές ή μεγαλύτερες μαύρες τρύπες. Αυτό που εμποδίζει την κατάρρευση είναι ακριβώς η κβαντική πίεση διαφυγής που προσφέρει το απολύτως αναγκαίο αντιστάθμισμα των δυνάμεων. Ακριβώς όταν οι δυο πιέσεις (η συνθλιπτική των δυνάμεων και η επεκτατική της αναπόφευκτης κβαντικής κίνησης) γίνουν ίσες έχουμε μια ισορροπία και τη δημιουργία δομής της ύλης.

Μπορούμε έτσι, έχοντας τη συνθλιπτική τάση των δυνάμεων και την τάση διαφυγής, που πηγάζει από την κυματική φύση της ύλης, να συνθέσουμε όλους τους υπάρχοντες πυρήνες και μόνο αυτούς από τα πρωτόνια και τα νετρόνια∙ να συνθέσουμε όλα τα είδη των ατόμων του περιοδικού πίνακα των στοιχείων από τους πυρήνες και τα ηλεκτρόνια∙ να συνθέσουμε μόρια από τα άτομα∙ να συνθέσουμε ένα μέταλλο ή ένα άλλο στερεό από τρισεκατομμύρια τρισεκατομμυρίων άτομα ή μόρια∙ να συνθέσουμε έναν πλανήτη ή ένα άστρο από άτομα, μόρια, πυρήνες και ηλεκτρόνια κ.ο.κ. μέχρι να φτάσουμε στο Σύμπαν ολόκληρο.

Πηγή: «ΕΠΙΣΤΗΜΗ. ΠΟΥ ΕΔΥ ΣΟΥ Η ΘΕΛΞΗ;» –  ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Ν. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ

Αποθήκευση φωτογραφιών σε DNA. UW team stores digital images in DNA — and retrieves them perfectly

Ψηφιακά δεδομένα μέχρι 10.000 gigabytes μπορούν να αποθηκευτούν στο μικρό κοκκινωπό δείγμα DNA που φαίνεται στο άκρο του σωλήνα. All the movies, images, emails and other digital data from more than 600 basic smartphones (10,000 gigabytes) can be stored in the faint pink smear of DNA at the end of this test tube. Credit: Tara Brown Photography/ University of Washington

Επιστήμονες από το πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και τη Microsoft έκαναν ένα ακόμη βήμα για την ανάπτυξη ψηφιακών αποθηκευτικών μέσων που θα βασίζονται σε DNA και θα έχουν πολύ μικρότερες διαστάσεις από τους συμβατικούς δίσκους – αφού μία τέτοια μονάδα με μέγεθος όσο ένας «κύβος» ζάχαρης θα μπορεί να αποθηκεύσει όγκο δεδομένων για τον οποίο σήμερα θα χρειαζόταν μία υποδομή με έκταση όσο ένα σουπερμάρκετ.

Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές ανέπτυξαν μία νέα τεχνική για την κωδικοποίηση και τη φύλαξη ψηφιακών εικόνων σε μικρές τεχνητές αλυσίδες DNA. Όπως μάλιστα ανέφεραν σε παρουσίασή τους σε συνέδριο στις ΗΠΑ την περασμένη εβδομάδα, οι δοκιμές τους έδειξαν επίσης πως η τεχνική λειτουργεί με επιτυχία, αφού εξασφαλίζει ότι οι πληροφορίες μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανακτηθούν από το γενετικό υλικό.

Οι δοκιμές έγιναν με την κωδικοποίηση τεσσάρων φωτογραφιών σε ένα γενετικό «σκληρό δίσκο». Φωτογραφίες που μπορούσαν να ανασυνθέσουν διαβάζοντας τον «σκληρό δίσκο», αφού κατά τη διαδικασία δεν χανόταν ούτε ένα byte δεδομένων.

«Η φύση έχει δημιουργήσει το DNA, ένα μόριο που αποθηκεύει με φανταστική αποτελεσματικότητα όλες τις πληροφορίες των γονιδίων – αφού είναι εξαιρετικά συμπαγές και ανθεκτικό» αναφέρει ο Λουίς Κέζε, αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον και μέλος της ομάδας. «Αυτό που ουσιαστικά κάνουμε είναι πως το προσαρμόζουμε στην αποθήκευση ψηφιακών δεδομένων –εικόνων, βίντεο, κειμένων– για εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια».

Lee Organick, a UW computer science and engineering research scientist, mixes DNA samples for storage. Each tube contains a digital file, which might be a picture of a cat or a Tchaikovsky symphony. Credit: Tara Brown Photography/ University of Washington

Χάρις στην τεράστια πυκνότητα αποθήκευσης δεδομένων, οι γενετικοί ψηφιακοί δίσκοι αναμένεται να «απαντήσουν» στην ολοένα μεγαλύτερη παραγωγή ψηφιακών πληροφοριών. Μία τάση που σημαίνει πως το 2020 το «ψηφιακό σύμπαν» θα έχει αγγίξει τα 44 τρισεκατομμύρια gigabyte.

Αν αυτός ο όγκος πληροφοριών αποθηκευόταν σε tablet, τα οποία στοιβάζονταν το ένα πάνω στο άλλο, τότε θα σχηματίζονταν έξι σωροί που θα εκτείνονται από τη Γη έως τη Σελήνη. Αντίθετα, μία μικρή σταγόνα γενετικού υλικού μπορεί να αποθηκεύσει έως και 10.000 gigabyte δεδομένων.

Ωστόσο, εκτός από την περιορισμένη χωρητικότητα, όλα τα σημερινά μέσα αποθήκευσης έχουν επίσης το μειονέκτημα πως έχουν «ζωή» που δεν ξεπερνά τις λίγες δεκαετίες. Αντίθετα, το DNA υπόσχεται ότι οι πληροφορίες θα είναι ανακτήσιμες ακόμη κι έπειτα από αρκετούς αιώνες.

Για να αναπτύξουν την τεχνική τους, οι ερευνητές επινόησαν σε πρώτη φάση μία καινοτόμα μέθοδο αποθήκευσης των ψηφιακών δεδομένων (των αλληλουχιών 0 και 1) στις τέσσερις μονάδες του DNA, δηλαδή σε νουκλεοτίδια που περιέχουν τις βάσεις αδενίνη, θυμίνη, κυτοσίνη ή γουανίνη.

The Molecular Information Systems Lab research team: Front (left to right): Bichlien Nguyen, Lee Organick, Hsing-Yeh Parker, Siena Dumas Ang, Chris Takahashi. Back (left to right): James Bornholt, Yuan-Jyue Chen, Georg Seelig, Randolph Lopez, Luis Ceze, Karin Strauss. Not pictured: Doug Carmean, Rob Carlson, Krittika d’Silva. Credit: Tara Brown Photography/University of WashingtonT

Οι ερευνητές ανέπτυξαν επίσης ένα σύστημα «διευθυνσιοδότησης» ώστε, με τη «συρραφή» των νουκλεοτίδιων σε αλυσίδες, να κωδικοποιήσουν σε αυτές τη «διεύθυνση» στην οποία είναι αποθηκευμένη κάθε πληροφορία. Έτσι, επιστρατεύοντας στη συνέχεια μεθόδους που χρησιμοποιούνται από τους μοριακούς βιολόγους, μπορούσαν κάθε φορά να εντοπίσουν τη «διεύθυνση» στην οποία βρίσκονταν τα δεδομένα που αναζητούταν, ώστε να τα «διαβάσουν» και να τα αποκωδικοποιήσουν.

Πάντως, αν και με τη συγκεκριμένη τεχνική φαίνεται να ξεπερνιέται ένα σημαντικό πρακτικό πρόβλημα για την ανάπτυξη γενετικών «σκληρών δίσκων», ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που παραμένει είναι το πολύ υψηλό κόστος που θα είχε η κωδικοποίηση μεγάλου όγκου δεδομένων σε DNA.

Ακόμη κι έτσι όμως, σύμφωνα με τους ερευνητές, η αποθήκευση θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σε περιπτώσεις που οι αποθηκευμένες πληροφορίες είναι εξαιρετικά σημαντικές και πρέπει να «ζήσουν» για αιώνες.

Πηγή: http://www.washington.edu/news/2016/04/07/uw-team-stores-digital-images-in-dna-and-retrieves-them-perfectly/