Ο Πικάσο χρησιμοποιούσε χρώμα για τοίχους, επιβεβαιώνει ανάλυση ακτίνων-Χ

Το έργο «Η Κόκκινη Πολυθρόνα» ολοκληρώθηκε το 1931. Ο Πικάασο χρησιμοποίησε την πρώτη μάρκα οικιακών χρωμάτων.  In 1931, Pablo Picasso began a series of paintings of his mistress, Marie Therese Walter, of which "The Red Armchair" was the first. Perhaps acknowledging the double life they were leading, Picasso invented a new motif - a face encompassing the both frontal and profile views. A constant innovator Picasso experimented beyond form and style, exploring different materials - including found objects and even studio scraps - in his work. The Red Armchair demostrates the artists use of Ripolin, an industrial housepaint that he first employed as early as 1912 and used here, mixed with oil paint, to produce a variety of surfaces, from the yellow roughened background to the almost brushless finish of black paint.

Ο Πάμπλο Πικάσο ήταν αντισυμβατικός μέχρι και στα χρώματα που χρησιμοποιούσε: η εξέταση ενός πίνακα με ακτίνες-Χ υψηλής ενέργειας επιβεβαιώνει τις υποψίες ότι ο συνιδρυτής του κυβισμού χρησιμοποιούσε χρώμα για τοίχους, πιθανώς για να δώσει στα έργα του μια γυαλιστερή υφή που κρύβει τα ίχνη του πινέλου.

Την ανακάλυψη έκαναν ερευνητές του αμερικανικού Εθνικού Εργαστηρίου Argonne στο Ίλινοϊ, οι οποίοι δανείστηκαν τον πίνακα Η Κόκκινη Πολυθρόνα του 1931 από το Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο.

Για την εξέταση του πίνακα χρησιμοποιήθηκε ένα μικροσκόπιο «σκληρών ακτίνων-Χ», δηλαδή ακτίνων-Χ υψηλής ενέργειας που παράγονται σε έναν ογκώδη επιταχυντή και εστιάζονται στο δείγμα. Η τεχνική αυτή, την οποία μπορούν να εφαρμόζουν ελάχιστα εργαστήρια σε όλο τον κόσμο, επιτρέπει τη μικροσκοπική εξέταση του δείγματος με ανάλυση 30 νανομέτρων (ένα φύλλο χαρτί έχει πάχος γύρω στα 100.000 νανόμετρα).

Η ανάλυση αποκάλυψε ότι τα σωματίδια χρωστικών στον πίνακα ταιριάζουν απόλυτα με τη χημική σύσταση των προϊόντων της Ripolin, της πρώτης μάρκας χρωμάτων για οικιακή χρήση. Επιπλέον, η μελέτη των προσμείξεων που βρέθηκαν στο χρώμα επέτρεψαν στους ερευνητές να προσδιορίσουν ακόμα και την περιοχή όπου παράχθηκε η συγκεκριμένη παρτίδα μπογιάς.

Η μελέτη, η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Applied Physics A: Materials Science & Processing, επιβεβαιώνει για πρώτη φορά τις υποψίες των ιστορικών τέχνης, οι οποίοι είχαν διατυπώσει την άποψη ότι ο Πικάσο είχε στραφεί στην ασυνήθιστη αυτή τεχνοτροπία.

Autoportrait, Self-Portrait, 1907

Σε αντίθεση με τα λάδια που χρησιμοποιούνται στις ελαιογραφίες, τα χρώματα οικιακής χρήσης στεγνώνουν πιο γρήγορα και κρύβουν τα ίχνη του πινέλου, αν αφήνουν άλλα ίχνη όπως μικροσκοπικές ρωγμές και σταγόνες μπογιάς.

Robert Doisneau, Picasso aux mains de forme de petits pains, Picasso with the hands of the shape of rolls.

Πολλοί ιστορικοί της τέχνης πιστεύουν ότι το εφέ που διάλεξε ο Πικάσο θα ήταν αδύνατο να επιτευχθεί με συμβατικά χρώματα ζωγραφικής.

"Διωγμός και ανταλλαγή πληθυσμών (Τουρκία-Ελλάδα: 1922-1924)"

Η σκηνοθέτις και επιμελήτρια της έκθεσης Μαρία Ηλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κιτροέφ, που παρουσίασαν το 2007 στο Μουσείο Μπενάκη το έργο "Το Ταξίδι. Το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική " (επιλογή του American Film Institute στη Washington DC ανάμεσα στις 20 καλύτερες Ευρωπαϊκές ταινίες του 2008 -The European Showcase-και βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ του Houston) και πρόσφατα παρουσίασαν επίσης στο Μουσείο Μπενάκη, το έργο "Σμύρνη Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900-1922", μετά από τέσσερα χρόνια συνεργασίας και έρευνας στην Ευρώπη και την Αμερική, φέρνουν πίσω στο κοινό, εικόνες ξεχασμένες σε «κλειστά» αρχεία αλλά και μια νέα οπτική σε σχέση με το Διωγμό και την Ανταλλαγή των πληθυσμών (Τουρκία -  Ελλάδα 1922-1924).

Το ιστορικό ντοκιμαντέρ και η έκθεση είναι μεγάλης σημασίας όχι μόνο γιατί το ελληνικό κοινό θα δει άγνωστες εικόνες από το Διωγμό και την Ανταλλαγή αλλά και γιατί συγχρόνως οι δύο συνεργάτες, φέρνουν μια νέα οπτική στον τρόπο με τον οποίο διηγούνται την ιστορία. Μια ματιά που κρατά αποστάσεις τόσο από μια υπέρμετρα εθνικιστική αφήγηση όσο και από νεώτερες απόπειρες που υπερτονίζουν τις κοινές εμπειρίες, ξεχνώντας τις διαφορές, ξεχνώντας ότι πριν την Ανταλλαγή ζήσαμε ένα Διωγμό.

Ενενήντα χρόνια μετά την καταστροφή, και λίγο πριν την επέτειο της Ανταλλαγής, οι δυο συνεργάτες θέλουν να τιμήσουν τόσο τον κόσμο που χάθηκε το 1922, τον κόσμο που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις εστίες του, όσο και την επιστήμη της ιστορίας.

Το ντοκιμαντέρ και η ομώνυμη φωτογραφική έκθεση τεκμηριώνονται με σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό που σταχυολογήθηκε από αρχεία της Αμερικής και της Ευρώπης.

Για πρώτη φορά δημοσιεύονται άγνωστες εικόνες του Διωγμού και της Ανταλλαγής από τα αρχεία της Library of Congress, του Πανεπιστημίου του Princeton, του Near East Relief, του Ερυθρού Σταυρού της Γενεύης αλλά και του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, του Save the Children Fund, του Albert Kahn Fondation, του Πανεπιστημίου της Minessota, αλλά και άλλων ιδρυμάτων της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Επίσης για πρώτη φορά παρουσιάζονται μερικές από τις χαμένες φωτογραφίες προσφύγων του μεγάλου Αμερικανού φωτογράφου Lewis Hine, καθώς και φιλμικό υλικό της χαμένης ταινίας της Young Men's Christian Association (YMCA) στη Μικρά Ασία και την Ελλάδα από το αρχείο του Robert Davidian, το οποίο διασώθηκε και συντηρήθηκε στην Washington DC από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό ΠΡΩΤΕΑΣ.

Η μοντέρ εικόνας και ήχου Αλίκη Παναγή για την ηχητική επένδυση της ταινίας χρησιμοποίησε ήχους εποχής προκειμένου να ζωντανέψουν τα γεγονότα, ενώ ο μουσικός Νίκος Πλατύραχος, βασίστηκε σε τραγούδια εποχής από τη Μικρά Ασία και την Ελλάδα για να συνθέσει την πρωτότυπη μουσική του.

Μετά την πρόσφατη ταινία και έκθεση για τη κοσμοπολίτικη Σμύρνη και την καταστροφή της, στο νέο έργο Διωγμός και Ανταλλαγή Πληθυσμών (Τουρκία - Ελλάδα: 1922-1924), το κοινό θα έχει την ευκαιρία να δει φωτογραφίες της Ανταλλαγής όχι μόνο Ελληνοορθόδοξων, αλλά και Μουσουλμάνων προσφύγων.

Leonard Susskind: H φυσική με δυο λόγια

Victor Vasarely, Vega

Η σύγχυση και ο αποπροσανατολισμός βασιλεύουν• η αιτία και το αποτέλεσμα καταργούνται• η βεβαιότητα εξανεμίζεται• όλοι οι παλαιοί κανόνες παύουν να ισχύουν.

Αυτό συμβαίνει όταν καταρρέει το κυρίαρχο Παράδειγμα.

Αλλά τότε αναδύονται νέα μοτίβα.

Αρχικά δεν φαίνεται να έχουν νόημα• είναι ωστόσο, μοτίβα.

Τι πρέπει να κάνουμε;

Nα πάρουμε τα μοτίβα και να τα ποσοτικοποιήσουμε και να τα κωδικοποιήσουμε με νέα μαθηματικά, ακόμη και με νέους κανόνες λογικής, αν είναι αναγκαίο.

Να αντικαταστήσουμε τις παλιές νευρωνικές συνδέσεις μας με νέες και να εξοικειωθούμε με αυτό.

Η εξοικείωση γεννά συναίνεση ή, τουλάχιστον, ανοχή.

Πιθανότατα, είμαστε ακόμη σαστισμένοι αρχάριοι με πολύ σφαλερές νοητικές εικόνες, και η έσχατη πραγματικότητα υπερβαίνει κατά πολύ τις ικανότητές μας να τη συλλάβουμε.

Έρχεται στον νου ο παλιός όρος των χαρτογράφων: terra incognita.

Όσο περισσότερα ανακαλύπτουμε τόσο λιγότερα φαίνεται να γνωρίζουμε.

Αυτή ακριβώς είναι η φυσική με δυο λόγια.

Πηγή: Leonard Susskind, «Ο πόλεμος της μαύρης τρύπας», εκδόσεις Κάτοπτρο.

Αλέξανδρος ο Μέγας, ο Μακεδών. Alexandre Le Grand, Le Macédonien

Ντοκιμαντέρ 2011 συμπαραγωγής της ΕΡΤ, του Μουσείου του Λούβρου, του Γαλλικού Κέντρου Κινηματογράφου και του τηλεοπτικού καναλιού ΑRTE και παραγωγής της εταιρείας «Les Films du Tambour de Soie». Το σενάριο και τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Bernard George.

Με την ευκαιρία της μεγάλης έκθεσης στο Μουσείο του Λούβρου, η ταινία αναδεικνύει μέσα από μία νέα οπτική τα ίχνη του υλικού και καλλιτεχνικού πολιτισμού του βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Φωνή και εικονογραφία συμμετέχουν στη φανταστική αναδημιουργία της ιστορίας και του κύριου πρωταγωνιστή της.

Αφετηρία και επίκεντρο της ταινίας είναι η Μακεδονία. Η ταινία προσφέρει ένα ταξίδι στους τόπους που γαλούχησαν τον Αλέξανδρο. Συντηρητές και αρχαιολόγοι μιλούν για την εμβέλεια των ανακαλύψεών τους, αναλύοντας το υλικό και πολιτισμικό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε ο Αλέξανδρος: Το τεράστιο ανάκτορο της Πέλλας όπου γεννήθηκε ο Αλέξανδρος. Τα Στάγειρα, γενέτειρα του δασκάλου του, του Αριστοτέλη, ο οποίος δίδαξε την τέχνη της Λογικής και ενίσχυσε την αγάπη του για τον Πολιτισμό. Ο αρχαιολογικός χώρος της Βεργίνας, οι αρχαίες Αιγές, πρώτη πρωτεύουσα του βασιλείου της Μακεδονίας, όπου ήρθε στο φως ο τάφος του βασιλιά Φίλιππου του Β', πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το Δίον, μία από τις τρεις πολιτείες όπου έκανε θυσία πριν την εκστρατεία του και διέταξε την κατασκευή ενός μεγαλοπρεπούς ναού αφιερωμένου στον Δία. Τα Λευκάδια με τον θαυμάσιο τάφο των Ανθεμίων, η Αμφίπολις όπου η αρχαιολογική σκαπάνη φέρνει στο φως ένα καινούριο αρχαιολογικό χώρο και τέλος το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης που φιλοξενεί μερικά από τα πιο όμορφα «ίχνη» (κοσμήματα, χειροτεχνήματα) της εποχής.

Παράλληλα με αυτές τις αφηγήσεις, ακούγεται και η δραματοποιημένη φωνή του ίδιου του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπως τη φαντάστηκε ο συγγραφέας Laurent Gaude - βραβείο Goncourt 2004, στο θεατρικό του έργο, Ο Μπλε Τίγρης του Ευφράτη -, που μας μεταφέρει στα πιο διάσημα επεισόδια του έπους του: τη συνάντηση με τον Βουκεφάλα, τη δολοφονία του πατέρα του, Φίλιππου του Β', τις μάχες στα Γαυγάμηλα και τον Υδάσπη ποταμό και το θάνατό του στη Βαβυλώνα.

Το πρώτο «κλάμα» νεογέννητων άστρων, How LRLL 54361 flashes like a strobe light

On the left, an infrared image from the NASA Spitzer Space Telescope shows LRLL 54361 inside the star-forming region IC 348 located 950 light-years away. The Spitzer Space Telescope discovered the unusual flashing protostar here.

In the centre: This Hubble image resolves the detailed structure around the protostar, consisting of two cavities that are traced by light scattered off their edges above and below a dusty disk. The cavities were likely blown out of the surrounding natal envelope of dust and gas by an outflow launched near the central object.

On the right: This artist’s impression represents scientists’ theory for how and why the protostar gives off these regular flashes of light. Astronomers propose that the flashes are due to material in a circumstellar disk suddenly being dumped onto the growing stars and unleashing a blast of radiation each time the stars get close to each other in their orbit. Copyright: NASA, ESA, J. Muzerolle (STScI), E. Furlan (NOAO, Caltech), and R. Hurt (Caltech)

Άλλη μια εντυπωσιακή φωτογραφία από το Σύμπαν έδωσε στη δημοσιότητα η NASA. Η εικόνα απεικονίζει ένα κοσμικό αντικείμενο που οι επιστήμονες έχουν ονομάσει LRLL 54361. Μοιάζει με ένα υπέρλαμπρο νεφέλωμα αλλά οι επιστήμονες της NASA εκτιμούν ότι στην πραγματικότητα αυτό που βλέπουμε είναι ένας πυκνός δίσκος ύλης μέσα στον οποίο βρίσκονται δύο νεογέννητα άστρα. To «ολοκαίνουργιο» δυαδικό αστρικό σύστημα βρίσκεται σε απόσταση 950 ετών φωτός από τη Γη. 

This infrared image from the NASA/ESA Hubble Space Telescope shows an image of protostellar object LRLL 54361 and its rich cosmic neighbourhood, a region called IC 348.The protostar, which is the bright object with fan-like beams of light coming from it, located towards the right of the image, is letting off flashes of light every 25.3 days. Copyright: NASA, ESA, and J. Muzerolle (STScI)

Οι επιστήμονες που παρατηρούν τον δίσκο βλέπουν ότι ανά τακτά χρονικά διαστήματα «αστράφτει» φαινόμενο που εκτιμούν ότι οφείλεται στην αλληλεπίδραση της ύλης του δίσκου με τα δύο άστρα. Τα άστρα απορροφούν και απορρίπτουν ύλη παράγοντας αυτές τις έντονες εκλάμψεις. Επιπλέον κάθε φορά που τα δύο άστρα πλησιάζουν το ένα το άλλο εκπέμπεται έντονη ακτινοβολία. Στο παρελθόν έχουν εντοπιστεί βρεφικά δυαδικά συστήματα αλλά αυτό είναι το πιο «ζωηρό», εκείνο με την πιο έντονη δραστηριότητα από όσα έχουμε εντοπίσει. Οι ειδικοί το χαρακτηρίζουν τον πιο ισχυρό «φάρο» του είδους.

This time-lapse movie from the NASA/ESA Hubble Space Telescope shows a pulse of light emanating from the protostellar object LRLL 54361. Most if not all of this light results from scattering off circumstellar dust in the protostellar envelope. An apparent edge-on disk visible at the centre of the object, and three separate structures are interpreted as outflow cavities. The extent and shape of the scattered light changes substantially over a 25.3-day period.

This is caused by the propagation of the light pulse through the nebula. Astronomers propose that the flashes are due to material in a circumstellar disk suddenly being dumped onto a binary pair of forming stars. This unleashes a blast of radiation each time the stars get close to each other in their orbit. The near-infrared light images in this sequence were taken between 3 December 2010 and 26 December 2010. Credit: NASA, ESA, and J. Muzerolle (STScI)

Ιδού ο προ-προπάππους μας, Researchers Reconstruct the Common Ancestor of Placental Mammals

Καλλιτεχνική απεικόνιση του αρχαιότερου κοινού πρόγονου όλων των θηλαστικών με πλακούντα. Επρόκειτο για ένα μικρό εντομοφάγο ζώο. This is an artist’s rendering of the hypothetical placental ancestor, a small insect-eating animal. The research team reconstructed the anatomy of the animal by mapping traits onto the evolutionary tree most strongly supported by the combined phenomic and genomic data and comparing the features in placental mammals with those seen in their closest relatives. Credit: Carl Buell

Χαιρετίστε τον προ-προπάππου σας. Ήταν χαριτωμένος, με γούνα, μακριά ουρά και λάτρευε να καταβροχθίζει… έντομα. Μπορεί τα χαρακτηριστικά αυτά να παραπέμπουν σε ένα ζώο που θα είχατε για κατοικίδιο, ωστόσο αυτό το μικρό ον ήταν ο τελευταίος πρόγονος όλων των θηλαστικών με πλακούντα – μιας ομάδας δηλαδή που περιλαμβάνει όλα τα ζώντα θηλαστικά εκτός από αυτά με μάρσιπο και εκείνα που γεννούν αβγά.

Μια εξονυχιστική ανάλυση που συνδύασε γενετικές πληροφορίες καθώς και πληροφορίες που προέρχονταν από απολιθώματα μαρτυρεί ότι ο πρόγονός μας αυτός έζησε μετά την πτώση του αστεροειδή ο οποίος εξαφάνισε από τον χάρτη τους δεινοσαύρους πριν από 66 εκατομμύρια έτη. Οι απόγονοί του εξαπλώθηκαν γρήγορα σε ολόκληρη τη Γη και εξελίχθηκαν σε όλες τις μεγάλες οικογένειες θηλαστικών με πλακούντα – από τις νυχτερίδες ως τις φάλαινες και από τα ποντίκια ως τον άνθρωπο, όπως αναφέρεται σε σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science».

Οι θεωρίες

Οι μοριακοί βιολόγοι και οι παλαιοντολόγοι εμφανίζονται εδώ και καιρό διχασμένοι σχετικά με την καταγωγή των θηλαστικών με πλακούντα. Επί μακρόν η πιο αποδεκτή θεωρία με βάση τα στοιχεία απολιθωμάτων ανέφερε ότι τα θηλαστικά εξελίχθηκαν μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.

Ωστόσο κάποιες πρόσφατες γενετικές αναλύσεις υποστήριξαν ότι ο παλαιότερος πρόγονός μας πρέπει να συνυπήρξε με τους δεινοσαύρους – να έζησε δηλαδή πριν από περίπου 100 εκατομμύρια χρόνια και να διαχωρίστηκε σε περισσότερες από 20 διαφορετικές γενεαλογικές γραμμές στα 35 εκατομμύρια χρόνια που ακολούθησαν.

Ό,τι και αν δείχνουν πάντως οι γενετικές αναλύσεις οι παλαιοντολόγοι δεν έχουν καταφέρει να στηρίξουν αυτή τη θεωρία αφού δεν έχουν ανακαλύψει απολιθώματα θηλαστικών με πλακούντα τα οποία να χρονολογούνται πριν από την πτώση του αστεροειδούς. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι ο πρόγονος όλων των ζώντων θηλαστικών εμφανίστηκε μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων.

Η πιο εξονυχιστική ανάλυση

Τα απολιθώματα ανήκουν σε θηλαστικό του είδους  Ukhaatherium nessovi που έζησε στην Κρητιδική περίοδο και βρέθηκαν το 1994 στην Έρημο Γκόμπι. Τα απολιθώματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν μαζί με πολλά άλλα στη νέα εξονυχιστική ανάλυση που έδειξε τον αρχαιότερο κοινό πρόγονο των θηλαστικών με πλακούντα. This shrew-sized Cretaceous-age animal, Ukhaatherium nessovi, which was uncovered in 1994 in the Gobi Desert by the Mongolian Academy and the American Museum of Natural History, is one of the many mammals used in the recent mammal tree-of-life study. When it was discovered, the remarkably well-preserved skeleton of this small creature showed the presence of epipubic bones, attached to both sides of the pubis. In living mammals, these bones occur only in marsupials (mammals like kangaroos that often develop their young in pouches) and monotremes (mammals like platypuses, which lay eggs). But their presence in Ukhaatherium nessovi showed that a close relative of recent placental mammals that lived many millions of years ago also had these bones. Credit: AMNH/ S. Goldberg, M. Novacek

Σε μια προσπάθεια να βάλουν ένα τέλος σε αυτή τη διαμάχη η Μορίν Ο’Λίρι και οι συνεργάτες της από το Πανεπιστήμιο Στόνι Μπρουκ στην πολιτεία της Νέας Υόρκης δημιούργησαν ένα γενεαλογικό δέντρο των θηλαστικών συνδυάζοντας γενετικές πληροφορίες με στοιχεία που αφορούσαν περισσότερα από 4.500 ανατομικά χαρακτηριστικά – τα περισσότερα που έχουν χρησιμοποιηθεί ως σήμερα με αυτόν τον τρόπο – από 46 ζώντα είδη θηλαστικών καθώς και από 40 απολιθώματα θηλαστικών.

Όπως προέκυψε από την εξονυχιστική αυτή ανάλυση, κανένα από τα απολιθώματα που χρονολογείτο πριν από την πτώση του αστεροειδούς δεν μπορούσε να κατηγοριοποιηθεί στα σύγχρονα θηλαστικά με πλακούντα. Το αρχαιότερο απολίθωμα που εντόπισαν οι ειδικοί και το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως σύγχρονο θηλαστικό με πλακούντα έζησε 200.000 ως 400.000 έτη μετά την πτώση του αστεροειδούς. Από την ανάλυση επίσης προέκυψε ότι μετά την εμφάνιση αυτού του κοινού προγόνου ακολούθησε ταχεία εξέλιξη – τα πρώτα μέλη των μεγάλων γενεαλογικών γραμμών των θηλαστικών με πλακούντα, όπως τα πρωτεύοντα είδη και τα τρωκτικά, εμφανίστηκαν περίπου 2 με 3 εκατομμύρια χρόνια αργότερα.

Μικρό εντομοφάγο ζώο ο… προπάππους

This shows the new evolutionary tree for placental mammals, created by combining phenomic and genomic data. Credit: Stony Brook University/ Luci Betti Nash

Πώς ήταν όμως αυτός ο κοινός πρόγονος; Σύμφωνα με τη μελέτη επρόκειτο για ένα μικρό εντομοφάγο ζώο που ζύγιζε μεταξύ 6 και 245 γραμμαρίων. Σκαρφάλωνε στα δέντρα και είχε μακριά τριχωτή ουρά.

«Δεν έχουμε ιδέα από πού προήλθε αυτό το θηλαστικό ούτε πώς οι απόγονοί του εξαπλώθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο» ανέφερε η δρ Ο’Λίρι και προσέθεσε ότι ενώ η αναπαράσταση του ζώου δείχνει πως μοιάζει με τρωκτικό «τα δόντια του είναι εντελώς διαφορετικά».

Τα θηλαστικά με πλακούντα δεν ήταν τα μόνα θηλαστικά που διαχωρίστηκαν σε διαφορετικές γενεαλογικές γραμμές μετά την πτώση του αστεροειδούς. Το ίδιο συνέβη και με τα μαρσιποφόρα στα οποία εμφανίστηκε μια μικρότερης κλίμακας εξέλιξη μετά το συμβάν που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους – στα μαρσιποφόρα μια και μόνο γενεαλογική γραμμή οδήγησε σε όλα τα σύγχρονα είδη της συγκεκριμένης οικογένειας, σημείωσε η Ο’Λίρι.

Οι αντιδράσεις

Στο άκουσμα των νέων αποτελεσμάτων κάποιοι επιστήμονες εμφανίστηκαν ενθουσιασμένοι. Ο Στίβεν Μπρουσάτε από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου χαρακτήρισε τη μελέτη «ορόσημο» και συμπλήρωσε ότι «το αρχείο απολιθωμάτων και το μοριακό ρολόι αρχίζουν να συγκλίνουν. Είναι ακριβώς αυτό που θέλαμε».

Ωστόσο ο Μαρκ Σπρίνγκερ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ριβερσάιντ ο οποίος είχε διεξαγάγει τη γενετική ανάλυση που μαρτυρούσε ότι οι πρόγονοί μας διαχωρίστηκαν ενόσω οι δεινόσαυροι ζούσαν, εμφανίστηκε σκεπτικός. Όπως είπε τα ευρήματα δεν τον πείθουν ότι ο διαχωρισμός των θηλαστικών με πλακούντα έλαβε χώρα στο Παλαιόκαινο, τα 10 πρώτα εκατομμύρια χρόνια μετά την εξαφάνιση των δεινοσαύρων. «Το δέντρο που βασίζεται στη μορφολογία έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με το μοριακό δέντρο» σημείωσε.

Η μόνη οριστική λύση που μπορεί να δοθεί στο θέμα μάλλον θα πρέπει να έλθει μέσα από την ανακάλυψη νέων απολιθωμάτων. Ο Μπρουσάτε και άλλοι ερευνητές αναζητούν αυτή τη στιγμή απολιθώματα θηλαστικών από το Παλαιόκαινο ελπίζοντας να «συλλάβουν» τα πρώτα στάδια της εξέλιξης του αρχαιότερου προγόνου μας.

Δείτε και το σχετικό βίντεο στο οποίο οι συγγραφείς της μελέτης μιλούν για το νέο γενεαλογικό δέντρο των θηλαστικών που δημιούργησαν: 

A tiny, furry-tailed creature was the earliest ancestor of placental mammals -- a widely diverse group of animals ranging from bats to humans -- according to a new study by a team of international scientists, including a core group of Museum researchers. In findings published in the February 8 issue of the journal Science, the researchers analyzed the world's largest dataset of genetic and physical traits to find that placental mammals diversified into present-day lineages much later than is commonly thought: after the extinction event 65 million years ago that eliminated non-avian dinosaurs. This finding, and the visualization of the placental ancestor -- an insect-eating animal that weighed less than a pound -- was made with the help of a cloud-based and publicly accessible database called MorphoBank. Credit: American Museum of Natural History

Ο επιθανάτιος ρόγχος των άστρων, An outburst from a massive star 40 days before a supernova explosion

Cas A: Supernova Flashback. Credit: NASA/JPL-Caltech/E. Dwek and R. Arendt

Μια πολύ σημαντική παρατήρηση έκανε διεθνής ομάδα ερευνητών. Είδαν την τελευταία «δράση» ενός άστρου λίγο πριν μετατραπεί σε υπερκαινοφανή αστέρα. Οι ερευνητές είδαν το άστρο να εκτοξεύει μεγάλες ποσότητες ενέργειας και ύλης 40 ημέρες προτού εκραγεί. Επρόκειτο, όπως λένε, για μια «προ-έκρηξη» που εκδηλώθηκε στο άστρο πριν από εκείνη που το κατέστρεψε. Η ανακάλυψη αναμένεται να προσφέρει νέα στοιχεία για τις εκρήξεις σουπερνόβα, το πιο βίαιο κοσμικό φαινόμενο.

Οι έρευνες

The two photographs below are of the same part of the sky. The photo on the left was taken in 1987 during the supernova explosion of SN 1987A, while the right hand photo was taken beforehand. Supernovae are one of the most energetic explosions in nature, equivalent to the power in a 1028 megaton bomb (i.e., a few octillion nuclear warheads). Credit: NASA

Βασικό εργαλείο των αστρονόμων για την παρατήρηση της διαστολής του Σύμπαντος αλλά και την αποκάλυψη απομακρυσμένων και χαμηλής φωτεινότητας γαλαξιών είναι οι εκρήξεις σουπερνόβα. Όμως ακόμη δεν έχουν καταφέρει να κατανοήσουν πλήρως τις διεργασίες και τα στάδια που οδηγούν στην έκρηξη. Μέχρι σήμερα είναι ελάχιστες οι φορές που οι επιστήμονες κατάφεραν να έχουν εικόνα ενός άστρου λίγο πριν αυτοκαταστραφεί.

Το πρόγραμμα και το άστρο

This is a qualitative sketch of a proposed model for SN2010mc.  Credit: E. O. Ofek, Weizmann Institute of Science

Την ερευνητική ομάδα αποτελούν επιστήμονες από μεγάλα αμερικανικά πανεπιστήμια και από επιστημονικά ιδρύματα και οργανισμούς του Ισραήλ. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τα όργανα παρατήρησης του προγράμματος PTF στο Αστεροσκοπείο Palomar στη Καλιφόρνια. Το πρόγραμμα αυτό παρατηρεί κάθε βράδυ για πολλές εβδομάδες ή μήνες την ίδια περιοχή του ουρανού. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει δυνατότητα καταγραφής της εξέλιξης κάποιων κοσμικών φαινομένων.

Οι ερευνητές εντόπισαν μια περίεργη έκρηξη από το σημείο όπου βρίσκεται ο υπερκαινοφανής αστέρας SN 2010mc. Αυτό το σουπερνόβα βρίσκεται σε απόσταση 500 εκατομμυρίων ετών από τη Γη και ανήκει στην κατηγορία Τύπου ΙΙ. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν άστρα με υλικά πολλαπλάσια του Ήλιου τα οποία στο τέλος της ζωής τους δεν μπορούν να δημιουργήσουν αρκετή ενέργεια για να αντισταθούν στη βαρυτική κατάρρευση των εξωτερικών τους υλικών. Η βαρυτική κατάρρευση προκαλεί τελικά και την έκρηξη που τα καταστρέφει.

Η ανακάλυψη

Οι επιστήμονες έχουν πλέον στη διάθεση τους δεδομένα που θα τους βοηθούν να προβλέπουν μια έκρηξη σουπερνόβα. WR 124 Exploding. Credit: NASA

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι αυτή η προ-έκρηξη στο SN 2010mc σημειώθηκε 40 μέρες πριν την καταστροφή του άστρου και με αυτήν εκτοξεύθηκε στο Διάστημα μεγάλο μέρος της μάζας που του είχε απομείνει. Προσομοιώσεις που είχαν γίνει στο παρελθόν είχαν υποδείξει την εκδήλωση τέτοιων προ-εκρήξεων αλλά ήταν πολύ δύσκολο να γίνει απευθείας παρατήρηση τους.

«Αυτό που προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι το εξαιρετικά σύντομο διάστημα μεταξύ της προ-έκρηξης και της έκρηξης σουπερνόβα αν λάβουμε υπόψη τη διάρκεια ζωής ενός άστρου. Η ανακάλυψη μας στο SN 2010mc σημαίνει ότι μπορούμε να προβλέψουμε την ημερομηνία του θανάτου ενός άστρου, γεγονός που θα μας επιτρέψει να παρατηρήσουμε το φαινόμενο όταν συμβεί» αναφέρει ο Μάνσι Κάσλιβαλ, του Ινστιτούτου Carnegie που είναι μέλος της ερευνητικής ομάδας. Η έρευνα δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».