Roberto Matta, Nous ne sommes pas au monde (Une Saison en
Enfer), 1977
ΚΑΠΟΤΕ,
ΕΑΝ ΕΝΘΥΜΟΥΜΑΙ ΚΑΛΩΣ
Henri Fantin-Latour,
Un coin de table, assis à gauche: Paul
Verlaine et Arthur Rimbaud, 1872, musée d'Orsay
Κάποτε,
αν θυμάμαι καλά, με συμπόσιο έμοιαζε η ζωή μου, όπου κάθε καρδιά ανοίχθηκε και
κάθε λογής κρασί έτρεξε.
Ένα
βράδυ, κάθισα την Ομορφιά στα πόδια μου
-και τη βρήκα πικρή -και τη βεβήλωσα.
Όρθωσα
το ανάστημα μου ενάντια στη δικαιοσύνη.
Τράπηκα
σε φυγή. Ω Μάγισσες, Ω Δυστυχία, Ω Μίσος, είναι που σε σας τον θησαυρό μου
εμπιστεύθηκα.
Κατάφερα
να εξαφανίσω μέσα μου, όλη την ανθρώπινη ελπίδα. Με δρασκέλισμα αθόρυβο,
κτήνους βαρύθυμου, έπνιξα κάθε ευχαρίστηση.
Κάλεσα
τους δήμιους για να αφανιστώ, μασώντας τις κάνες των όπλων τους. Επικαλέστηκα
τους λοιμούς για να με πνίξουν σ’ άμμο και αίμα. Η Δυστυχία ήταν ο Θεός μου... Στη λάσπη ξάπλωσα στεγνώνοντας τη σάρκα μου με μιαρό αέρα. Υποδύθηκα τον ανόητο
ως του σημείου παραφροσύνης.
Και
η άνοιξη μου έφερε το τρομώδες γέλιο ενός ηλίθιου.
Εντούτοις,
όταν ήμουν έτοιμος να κοάξω! Σκέφτηκα στα παλαιά συμπόσια να ψάξω το κλειδί, μήπως
και βρω ξανά την όρεξη μου.
Η
Φιλανθρωπία είναι το κλειδί. Τούτη η έμπνευση καταδεικνύει ότι ονειρεύτηκα.
Anonyme, L'Enfer, Hells, 1739, eglise
Saint-Antoine de Caquiaviri, Bolivie
«
Θα παραμείνεις Ύαινα, και όλα τα άλλα…» κραυγάζει ο δαίμονας που κάποτε με
έστεψε με τέτοιας λογής όμορφες παπαρούνες. Ψάξε το Θάνατο με όλες τις
κεφαλαιώδεις επιθυμίες σου, και τον εγωισμό σου ολάκερο, και μ΄ όλες σου τις
αμαρτίες».
Α! Επαρκής είμαι απ’ αυτά: Αλλά, Αγαπημένε
Σατανά, σας ικετεύω, μη δείχνεται τόσο ενοχλημένος· και καθώς αναμένεται μερικά καθυστερημένα
σημάδια δειλίας, δεδομένου ότι εκτιμάται σε έναν συγγραφέα την έλλειψη
περιγραφικής ή διδακτικής ενόρμησης, σας επισυνάπτω τούτες τις ειδεχθείς
σελίδες από το ημερολόγιο μιας
καταραμένης ψυχής.
ΒΡΩΜΙΚΟ
ΑΙΜΑ
Rimbaud âgé de 17
ans, en octobre 1871 (photographie: Étienne Carjat)
Απ’
τους προγόνους μου του Γαλάτες, κατέχω τα χλωμά γαλάζια μάτια μου, η
στενοκεφαλιά και η αδεξιότητα μου στη μάχη. Τα ενδύματα μου είναι τόσο
βαρβαρικά όσο και τα δικά τους. Tα μαλλιά μου όμως, αλίγδωτα τ’ αφήνω.
Οι
Γαλάτες ήταν ζωογδάρτες και οι πιο αδέξιοι αχυροξηραντές της εποχής τους.
Από
αυτούς κληρονόμησα την ειδωλολατρία και την αγάπη μου για ανοσιουργήματα – Ω!
και όλα τα είδη της βίας, το θυμό,
την ακολασία- υπέροχη που’
ναι, την απόλαυση: – και προ πάντων το
ραχάτι και την τεμπελιά.
Κάθε
είδους τέχνες με τρομοκρατούν. Αφεντικά
και εργάτες, όλοι τους χωριάτες, ταπεινής καταγωγής. Το χέρι που βαστά την
πέννα είναι ισάξιο αυτού που κρατά τ’ αλέτρι. Τί χειρωνακτική εποχή! Ποτέ δεν
θα χρησιμοποιήσω τα χέρια μου. Έτσι κι αλλιώς η νοικοκυροσύνη φαντάζει μακριά
μου. Η εντιμότητα της ζητιανιάς με θλίβει. Οι εγκληματίες είναι τόσο
αηδιαστικοί όσο και οι ευνούχοι· Παραμένω ανέγγιχτος, κι όλα το ίδιο μου
κάνουν.
Αλλά
ποιός κατέστησε τη γλώσσα μου τόσο αναξιόπιστη, ώστε μέχρι τώρα με καθοδήγησε
και με κράτησε αδρανή; Ούτε καν το ίδιο
μου το σώμα δε χρησιμοποίησα για να τα καταφέρω, πιο αργόσχολος και από έναν
φρύνο, έζησα παντού. Ούτε μια οικογένεια υπάρχει στην Ευρώπη που να μη γνωρίζω.
Μιλώντας για οικογένειες εννοώ, φαμίλιες σα τη δική μου, που χρωστούν τα πάντα
στη Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Με γιους πρωτότοκους κάθε φαμίλιας
ξάπλωσα.
Εάν
είχα έστω, κάποια ταύτιση, σε ένα οποιοδήποτε χρονικό σημείο της Γαλλικής
ιστορίας.
Αλλά
αντ’ αυτού, τίποτε.
Γνωρίζω
καλά ότι ήμουν πάντα απόγονος μιας κατώτερης γενιάς. Έτσι δεν μπόρεσα να
κατανοήσω την επανάσταση. Οι πρόγονοι μου ποτέ δεν εξεγέρθηκαν, εκτός του να
λεηλατήσουν, του να κατασπαράξουν σα λύκοι, το κτήνος που δεν σκότωσαν.
Αναθυμούμαι
την ιστορία της Γαλλίας, πρεσβυτέρας κόρης της Εκκλησίας. Έπρεπε να ‘χω πάει,
όπως ένας δουλοπάροικος, σταυροφόρος στους Άγιους Τόπους· το κεφάλι μου είναι
γεμάτο μονοπάτια των πεδιάδων της Σουαβίας, απόψεων του Βυζαντίου, προμαχώνων
της Ιερουσαλήμ, της λατρείας της Μαρίας, της θλιβερής σκέψης του Χριστού
Εσταυρωμένου, στροφές στο κεφάλι μου με χίλιες γητειές βέβηλες . – Κάθομαι σαν τον λεπρό απάνου σε θρύψαλα δοχείων και τσουκνίδες, στα θεμέλια
ενός διαβρωμένου από τον ήλιο τείχους.- Αργότερα, στρατιώτης του ιππικού, βρήκα
προσωρινό καταφύγιο κάτω από τις γερμανικές νύχτες.
Francisco Goya, Le Sabbat des Sorcières, détail, 1798
Α!
Ένα πράγμα ακόμη· Χορεύω σε Σαββαταία τελετή σε κατακόκκινο ξέφωτο, χορεύω μαζί
με γριές και παιδιά.
Δεν
θυμάμαι καλά το παρελθόν τούτης της γης και τη Χριστιανοσύνη. Ποτέ δεν θα
σταματήσω να βλέπω τον εαυτό μου σ’ αυτό το παρελθόν. Αλλά πάντα ολομόναχος,
χωρίς οικογένεια, ποία γλώσσα τάχα χρησιμοποίησα για να μιλήσω; Ποτέ δεν φάνηκα στα συμβούλια του Χριστού·
Μήτε στα συμβούλια των Λόρδων, αντιπροσώπων του Χριστού. Τι να’ μουν άραγε στον
περασμένο αιώνα: Ούτε ένα σημάδι δεν βλέπω στο παρόν μου. Όχι άλλοι
περιπλανώμενοι, όχι άλλοι ασαφείς πόλεμοι πια. Η ταπεινή ράτσα συγκάλυψε επαρκώς τα πάντα-τους ανθρώπους,
καθώς λεει κάποιος, την αιτία· το έθνος και την επιστήμη.
Α! Επιστήμη! Όλα έχουν ξαναγίνει. Το τούτο μου
εστί το αίμα – το ύστατο μυστήριο-
έχουμε την Ιατρική και τη Φιλοσοφία- των αρχαίων γυναικών τα γιατροσόφια
και τα λαϊκά τραγούδια παρήλθαν. Και οι πριγκιπικές διασκεδάσεις και τα
απαγορευμένα των βασιλέων παιχνίδια. Γεωγραφία, Κοσμογραφία, Μηχανική, Χημεία!…
Επιστήμη,
η νέα αριστοκρατία! Πρόοδος! Ο κόσμος προελαύνει!…Και γιατί να μην μπορεί ν’
αλλάξει τούτο;
Είναι
τα οράματα των αριθμών. Κινούμαστε προς το Πνεύμα. Και ότι σας λέγω είναι
βέβαιο, είναι προφητικό. Κατανοώ και δεδομένου ότι δεν μπορώ να εκφραστώ χωρίς
λέξεις παγανιστικές, καλύτερα να παραμείνω σιωπηλός.
Αίμα
ειδωλολατρικό επιστρέφει! Σιμώνουμε το Πνεύμα· γιατί ο Χριστός δεν μ’ ελεεί
κληροδοτώντας την ψυχή μου με ευγένεια και ελευθερία; Αλίμονο, το Ευαγγέλιο παρήλθε! Το Ευαγγέλιο!
Το Ευαγγέλιο.
Αδηφάγος
αναμένω το Θεό μου. Για την αιωνιότητα ολάκερη θα παραμένω ο γόνος μιας
κατώτερης γενιάς.
Και
τώρα είμαι εδώ, στις παραλίες της Βρετάνης. Αφήστε τις πόλεις να ανάψουν τις
λάμπες τους τη νύχτα. Η ημέρα μου έσβησε· εγκαταλείπω την Ευρώπη. Ο θαλασσινός
αγέρας θα καυτηριάσει τους πνεύμονες μου· τα τροπικά κλίματα θα μαυρίσουν τη
σάρκα μου. Να κολυμπήσω, να λιώσω το χορτάρι, να κυνηγήσω, μα πιότερο να
καπνίσω· να πιω οινοπνεύματα δυνατά σα σίδερο λιωμένο, όπως αυτά που συνήθιζαν
να πίνουν οι αγαπημένοι μου πρόγονοι γύρω από φωτιές αναμμένες.
Θα
επιστρέψω με σιδερένια μέλη, με μαυρισμένη σάρκα και μάτια λυσσασμένα. Και στη
θέα ετούτη, ως δυνατής γενεάς θα τους
φανώ. Χρυσάφι θα κατέχω: Βάναυσος και νωθρός θα είμαι. Γυναίκες προστρέχουν
τέτοιας λογής σακάτηδες αγροίκους που
γυρνούν από κλίματα αναμμένα. Θα αναμειχθώ με τα κοινά. Σώθηκα.
Τώρα
είμαι καταραμένος. Απεχθάνομαι την πατρίδα μου. Το καλύτερο για μένα είναι ένας
μεθυσμένος ύπνος , φυτεμένος σε κάποια ακρογιαλιά, μόνο αυτό αξίζει.
Μα
κανείς δε φεύγει – Ας ξαναπιάσουμε εξ’ αρχής τους δρόμους μας – φορτωμένους με
ανηθικότητα, μ’ ανηθικότητα που έθρεψε
τις ρίζες του μαρτυρίου μου, από της λογικής την εποχή- στον ουρανό ανεβαίνει,
χτυπώντας με, εκσφενδονίζοντας και σέρνοντας με.
Η
τελική αθωότητα, η τελική δειλία. Καθώς έχει λεχθεί. Ας μη διασπείρω στον κόσμο
την απέχθεια και τις προδοσίες μου.
Εμπρός!
Η πορεία, τα φορτία, η ερημιά, πλήξη και οργή.
Σε
ποιόν να πουληθώ; Ποιά κτήνη να λατρέψω; Ποιές ιερές εικόνες να καταστρέψει
κάποιος; Ποιές καρδιές θα ραγίσω; Ποιό
ψέμα να κρατήσω – σε ποιό αίμα να πατήσω;
James Ensor, Les Bons Juges, Good Judges, 1891
Καλύτερα
να προφυλαχθώ απ’ τη δικαιοσύνη – η σκληρή ζωή, απλά κτηνώδης- Ν’ ανασηκώσω, με
μια στεγνή γροθιά, το σκέπαστρο του φέρετρου, να ξαπλώσω μέσα, ασφυκτιώντας.
Έτσι μήτε γηρατειά, μήτε κίνδυνοι: ο τρόμος δεν είναι Γάλλος
Α!
Τόσο πολύ προλόγισα, που προσφέρω ανώφελα αυτό, που ένα θείο είδωλο το ωθεί
στην τελειότητα.
Ω,
Αυταπάρνηση μου, θαυμαστή φιλευσπλαχνία μου, ανιδιοτελή μου αγάπη! Ακόμα εδώ
κάτω, για όλα αυτά.
Εκ
Βαθέων, Κύριε, (De profundis, Domine) Τι αρχίδι που είμαι!
Μικρό
παιδί ήμουν ακόμη, που θαύμασα τη σκληρή καταδίκη αυτών, που η πόρτα της
φυλακής θα τους κρατήσει ισόβια δεσμώτες. Επισκέφθηκα πανδοχεία και δωμάτια
νοικιασμένα, από την παρουσία του,
καθαγιασμένα. Αντίκρισα με το βλέμμα του τον γαλανό ουρανό και τον οργασμό των
ανθών μες στα λιβάδια. Στους δρόμους των
πόλεων ακολούθησα το μοιραίο του άρωμα
Κι ήταν δυνατότερος από Άγιο, πιο διαισθητικός από στρατοκόπο- και
αυτός, αυτός μόνο! ήταν μάρτυρας της δόξης και του σκοπού.
Σε
άδειους δρόμους, τις χειμωνιάτικες νύχτες, άστεγος, παγωμένος και πεινασμένος,
μια φωνή έσφιξε την παγωμένη μου καρδιά: «Αδυναμία ή Δύναμη: Υπάρχεις, τούτο
είναι δύναμη. Δεν γνωρίζεις κατά που ή γιατί πορεύεσαι, προς πάσα κατεύθυνση να
πορευθείς, απάντησε σε καθένα. Έτσι κι αλλιώς κανείς δεν θα σε βλάψει πιότερο,
απ’ ότι σα νάσουν πτώμα». Το πρωί η
ματιά μου ήταν τόσο απλανής και το πρόσωπο μου έμοιαζε τόσο άδειο, που κι
αυτούς που καταπρόσωπο συναπάντησα, ίσως μήτε να μ’ αντιλήφθηκαν.
Ξάφνου,
στις πόλεις, η λάσπη μου φάνηκε σα μίγμα κοκκινόμαυρο, όπως η αντανάκλαση της
λάμπας στον καθρέφτη, που μετακινείται
στο διπλανό δωμάτιο, όπως ο θησαυρός στο δάσος! Καλή Τύχη ούρλιαξα, κι είδα μια
θάλασσα από φλόγες και καπνός γέμισε τον ουρανό· και στ’ αριστερά, και στα
δεξιά, κάθε αγαθό να εκρήγνυται όπως μυριάδες κεραυνοί.
Max
Ernst, Η Παρθένος τιμωρεί τον μικρό Ιησού
ενώπιον τριών μαρτύρων (τον Αντρέ Μπρετόν, τον Πολ Ελυάρ και τον ζωγράφο), The
Virgin Spanking the Christ Child before Three Witnesses: Andre Breton, Paul
Eluard, and the Painter, 1926
Αλλά
από τα όργια και τη συντροφιά των γυναικών όλα μου ήταν απαγορευμένα. Ούτε
ακόμα ένας φίλος. Είδα τον εαυτό μου μπροστά σε έναν όχλο, να στέκει
αντιμέτωπος με έναν πυροσβεστικό ουλαμό, κλαίγοντας με θλίψη που δεν μπορούσαν
να με καταλάβουν, και ζήτησα συγχώρεση! – όπως η Ζαν Ντ’ Αρκ !- « Κληρικοί,
Καθηγητές και Ιατροί, σφάλετε καθώς με παραδίδετε στα χέρια του νόμου. Ποτέ δεν
ήμουν δικός σας· Ποτέ δεν ήμουν Χριστιανός· Ανήκω στη ράτσα που τραγούδησε στο
ικρίωμα. Δεν καταλαβαίνω τους νόμους σας· Δεν έχω καμία ηθική, είμαι ένα
κτήνος: Έχετε παραπλανηθεί…»
Andres Serrano, Immersions (White Pope), 1990
Ναι,
σφαλίζω τα μάτια μου στο φως σας. Είμαι ένα κτήνος, ένας αράπης. Αλλά μπορώ να
σωθώ. Σεις είστε ψευταράπαδες, μανιακοί, άγριοι, δυστυχείς, όλοι σας. Έμπορε,
είσαι ένας σκυλάραπας· Δικαστή, είσαι ένας σκυλάραπας· Στρατηγέ, είσαι
σκυλάραπας, Αυτοκράτορα, παλιά μου φαγούρα, είσαι σκυλάραπας· Μεθύσατε μ’
αφορολόγητο πιοτό, παραγωγής του Σατανά – αυτοί οι άνθρωποι εμπνέονται από τον
πυρετό και τον καρκίνο. Ανάπηροι και γέροι είναι τόσο αξιοσέβαστοι που ζητούν
να τους βράσουν – το καλύτερο πράγμα είναι να εγκαταλείψεις αυτή την ήπειρο,
όπου η τρελή περιπλάνηση παρέχει καταφύγιο σε αυτούς τους τρισάθλιους.
Εισέρχομαι στο αληθινό βασίλειο των παιδιών του Ham.
Κατανοώ
τη φύση; Κατανοώ τον εαυτό μου; Όχι άλλα
λόγια. Θάβω τους πεθαμένους στην κοιλιά μου… Κραυγές, τύμπανα, χορός, χορός,
χορός, χορός! Δεν βλέπω την ώρα που οι λευκοί θα αποβιβαστούν, θα περιέλθω στην
ανυπαρξία.
Δίψα
και πείνα, κραυγές, χορός, χορός, χορός, χορός!
Οι
λευκοί αποβιβάζονται! Κανόνια! Τώρα πρέπει να βαφτιστούμε, να ντυθούμε και να
αρχίσουμε τη δουλειά.
Η
καρδιά μου διαποτίστηκε από επιείκεια. Α! Κι αυτό δεν το είχα προβλέψει.
Δεν
έχω σε λάθος υποπέσει. Αλαφρές θα’ ναι οι μέρες μου, και άφεση θα μου δοθεί.
Δεν θα υποφέρω τα βάσανα μιας ψυχής μισοπεθαμένης έναντι του Αγαθού, εκεί όπου
φως ασκητικό επιστρέφει ως νεκρικών κεριών το φως. Η μοίρα ενός υιού
πρωτότοκου, ένα πρόωρο φέρετρο σκεπασμένο αστραφτερά δάκρυα. Χωρίς αμφιβολία η
ασωτία είναι ανόητη, η διαστροφή επίσης· κάποιος πρέπει να πετάξει τη σαπίλα
μακριά. Μα το ρολόι θα πρέπει να σημάνει στις ώρες του απόλυτου πόνου. Άραγε
μπορώ σα να ‘μουν παιδί να παίξω στον Παράδεισο, ξεχνώντας όλη αυτή τη
δυστυχία;
Les Sept péchés, Capitaux,
Détail, 1875-1900, Gravure, Catéchisme en tableaux, La Bonne Presse
Γρήγορα!
Υπάρχουν άλλες ζωές; Ο ύπνος για τους πλουσίους είναι αδύνατος. Τα πλούτη ήταν
πάντοτε κοινό αγαθό. Η Θεϊκή Αγάπη παρέχει μόνο τα κλειδιά της γνώσης.
Βλέπω ότι η φύση είναι μόνο μια επίδειξη ευγένειας. Αποχαιρετιστήριες χίμαιρες,
ιδανικά και λάθη.
Το
μετρημένο άσμα των αγγέλων αναδύεται από το ναυαγοσωστικό πλοιάριο: Είναι η
θεία αγάπη. Δύο αγάπες! Δύναμαι να πεθάνω από αγάπη γήινη, να πεθάνω από
αφοσίωση. Άφησα πίσω μου ψυχές των οποίων η θλίψη θέριεψε στη αναχώρηση μου. Με
επιλέγετε μεταξύ των ναυαγών, αυτοί που παραμένουν άραγε δεν είναι φίλοι μου;
Σώστε
τους!
Ο
σκοπός αναγεννήθηκε μέσα μου. Ο κόσμος είναι καλός. Θα ευλογήσω τη ζωή. Θα
αγαπήσω τους αδελφούς μου. Δεν υπάρχουν πλέον οι υποσχέσεις της παιδικής
ηλικίας. Μήτε η ελπίδα της διαφυγής των γηρατειών και του θανάτου. Ο Θεός είναι
η δύναμή μου, και Τον δοξάζω.
Η
πλήξη δεν είναι πλέον η αγάπη μου. Η οργή, διαστροφή, τρέλα, των οποίων κάθε
παρόρμηση και καταστροφή γνωρίζω – το φορτίο μου ολόκληρο κατέβασα. Με καθαρό
το πνεύμα σας εκτιμήστε το μέγεθος της αθωότητας μου. Είμαι ανίκανος να ζητήσω
της ήττας μου παρηγοριά. Δεν με φαντάζομαι να ξεκινώ για γάμο, και ο Ιησούς
Χριστός να είναι πεθερός μου.
Δεν
είμαι δεσμώτης του σκοπού μου. Έχω πει: Θεός. Θέλω ελευθερία στη σωτηρία: πώς
θα την επιτύχω; Οι ελαφρές απολαύσεις μ’ αφήσανε. Καμία περαιτέρω ανάγκη για τη
θεία αγάπη ή για την αφοσίωση στο καθήκον. Δεν μετανοώ για την εποχή των
συγκινήσεων και των αισθημάτων. Κάθε τι έχει το σκοπό του, περιφρόνηση και
ευσπλαχνία: Κρατώ τη θέση μου στην κορυφή της αγγελικής ιεραρχίας της καλής
αίσθησης.
Όσον
αφορά στην εγκατεστημένη ευτυχία, εσωτερική ή όχι… όχι δεν δύναμαι. Είμαι τόσο
άσωτος, τόσο αδύναμος. Τον ανθό της ζωής φουντώνει η εργασία, να μια παλιά
ιδέα, όχι δική μου· η ζωή μου δεν ζυγίζει παρά ελάχιστα, παρασύρεται και
περιπλανιέται πολύ πέρα από τη δράση, αυτό το αγαπημένο σημείο του κόσμου.
Πώς
έγινα γεροντοκόρη, για να βρω το κουράγιο και
να αγαπήσω το θάνατο!
Αν
ο Θεός μου κληροδοτούσε ηρεμία ουράνια, αιθερική, η προσευχή- όπως οι πρώτοι
μάρτυρες- Άγιοι! Ισχυροί! Αναχωρητές, ενός είδους καλλιτέχνες πλέον δεν
χρειαζόμαστε!
Τούτη
η φάρσα δεν έχει τέλος! Η αθωότητά μου είναι αρκετή να με κάνει να δακρύσω. Η
ζωή είναι η φάρσα που όλοι πρέπει να παίξουμε.
Αρκετά!
Αυτό είναι η τιμωρία σας …. Εμπρός, Μαρς!
Colijn de Coter, Les Condamnés, Condemned, 1485-1490, Peinture
sur chène, Panneau du Retable du Jugement Dernier, Wallraf-Richartz-Museum,
Cologne
A! Τα πνευμόνια μου καίγονται, τα μηλίγγια μου
στριγκλίζουν! Η νύχτα κυλά στα μάτια μου, κάτω από αυτόν τον ήλιο! Η καρδιά
μου… τα μέλη μου….
Πού
πηγαίνουμε; Στη μάχη; Είμαι αδύναμος! οι άλλοι προχωρούν… Εργαλεία,
όπλα…χρόνος!…
Πυρ!
Ρίχτε μου! Εδώ! ή παραδίνομαι -δειλοί! Θα σκοτωθώ! Θα ριχτώ κάτω από τις οπλές
των αλόγων!
Aχ!…
-
Θα σε συνηθίσω
Αυτός
θα ήταν ο Γαλλικός τρόπος ζωής, το μονοπάτι της τιμής!
ΝΥΧΤΑ
ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ
Gustave Doré, Les trois Juges de l'enfer, The Last
Judgement, known also as The Three Judges of Hell, Minos, Hades and
Rhadamanthus, Musée des Beaux-Arts, La Rochelle, France
Μονορούφι
κατέβασα το δηλητήριο. -Τρισευλογημένη ας είναι η συμβουλή που μου δόθηκε! -Τα
σωθικά μου καίγονται. Του φαρμακιού η δύναμη τα μέλη μου πώς στρίβει,
ακρωτηριάζομαι, ισοπεδώνομαι. Πεθαίνω της δίψας, πνίγομαι, δε μπορώ να φωνάξω.
Τούτο μοιάζει με κόλαση, με αιώνιο βασανιστήριο! Δείτε τις φλόγες πως
θεριεύουν! Όπως μου πρέπει καίγομαι. Εμπρός, Διάβολε!
Αμυδρά
μετανοημένος στράφηκα στο καλό και στην ευτυχία, λύτρωση. Πώς να περιγράψω το
όραμά μου, πυκνός της κόλασης ο αέρας, δε χωράει ύμνους! Υπήρχαν μυριάδες
χαριτωμένων πλασμάτων, ένα αβρό κονσέρτο ιερής μουσικής, η δύναμη και η ειρήνη,
οι ευγενείς φιλοδοξίες, και δεν ξέρω τι ακόμα.
Ευγενείς
φιλοδοξίες!
Αλλά
είμαι ακόμα ζωντανός! – εάν υποθέσουμε ότι η κατάρα είναι αιώνια! Βέβαια εάν
κάποιος θέλει ν’ ακρωτηριαστεί, δεν είναι καταδικασμένος; Με φαντάζομαι στην
Κόλαση, επομένως είμαι. Τούτο είναι κατήχηση εν δράση. Είμαι δέσμιος του
βαπτίσματός μου. Γονείς μου,
καταστρέψατε τη ζωή μου, όπως τη δική σας. Αθώο μου αγόρι! – Η κόλαση δεν
μπορεί να εναντιωθεί στους παγανιστές -κι είμαστε ακόμα ζωντανοί! Αργότερα, οι
απολαύσεις της καταδίκης θα γίνουν βαθύτερες. Ένα έγκλημα, γρήγορο, θα μου
επέτρεπε την ανυπαρξία, σύμφωνα με το γράμμα του νόμου των ανθρώπων.
Σκάσε,
σκάσε επιτέλους! Ντροπή και κατηγόρια είναι όλα εδώ:- Ο Σατανάς που λέγει ότι η
φωτιά είναι τιποτένια, ότι ο θυμός μου είναι γελοίος και ανόητος, αρκετά!…- Ψιθυριστά
σφάλματα, μαγικά, ψεύτικα αρώματα, παιδαριώδης μουσικές- και να σκεφτείς ότι
κατέχω την αλήθεια, ότι αντικρίζω τη δικαιοσύνη: Η κρίση μου είν’ ορθή κι
ακλόνητη, ένα βήμα πριν την τελειότητα…. Υπερηφάνεια. Σφίχνεται το κρανίο μου.
Έλεος! Κύριε, φοβάμαι. Διψώ, πόσο πολύ διψώ! Α! νεότητα, χλόη και βροχή, η
λίμνη στα βράχια, το σεληνόφως την ώρα
που το καμπαναριό σημαίνει μεσάνυχτα… Ο διάβολος είναι στον καμπαναριό, εκείνη
την ώρα! Μαρία, Αγία Παρθένε! - Φρικτή
ηλιθιότητα.
Εκεί
πέρα, δεν είναι εκείνες οι ευγενικές ψυχές, που με επιθυμούν μετά
μανίας;…Ελάτε…έχω ένα μαξιλάρι στο στόμα μου, δεν μ’ ακούν, είναι φαντάσματα.
Τέλος πάντων, ποτέ κάποιος δεν σκέφτεται τους άλλους. Μην του αφήσετε να με
ζυγώσουν. Το μόνο βέβαιο είναι, ότι η
σάρκα μου που καίγεται, αρχίζει να μυρίζει.
Οι
παραισθήσεις μου είναι ατέλειωτες. Αλλά αυτό το είχα πάντα: όχι άλλη πίστη στην
ιστορία, λησμοσύνη στις αρχές. Πρέπει να σιωπήσω: ποιητές και οραματιστές θα
ζηλέψουν. Είμαι χίλιες φορές πλουσιότερος απ΄ όλους και άπληστος όσο και η
θάλασσα.
Α
τούτο! το ρολόι της ζωής μόλις σταμάτησε. Δεν ανήκω πια στον κόσμο – η θεολογία
είναι ακριβής, η κόλαση είναι βεβαίως εδώ κάτω- και απάνω ο παράδεισος –
-έκσταση, εφιάλτης, ύπνος σε πύρινη φωλιά.
Bernard Buffet, La
Traversée du Styx, l'Enfer de Dante, The Crossing of Styx, the Hell of Dante,
1976, Musée Bernard Buffet, Surugadaira, Japon
Πώς
το μυαλό περιπλανιέται άσκοπα στη χώρα…Σατανά, Φερδινάνδε, τρέξτε με τους
άγριους σπόρους …ο Ιησούς πάνω σε βάτα πορφυρά πατά, μα δεν τα σπάζει … Ο
Ιησούς βάδισε πάνω σε τρικυσμένα ύδατα. Στο φως του φαναριού τον είδαμε εκεί,
ολόλευκο, με μακριά καστανά μαλλιά, να στέκει στην αναδίπλωση ενός σμαραγδένιου
κύματος.
Θα
αποκαλύψω όλα τα μυστήρια: μυστήρια θρησκευτικά ή της φύσης, του θανάτου, της
γέννησης, του μέλλοντος, του παρελθόντος, της κοσμογονίας και της ανυπαρξίας.
Είμαι ο κύριος της φαντασματογορίας.
Ακούστε!
Είμαι
ταλαντούχος! Κανένας δεν υπάρχει εδώ, και όμως υπάρχει κάποιος: Δεν θα ήθελα να
σπαταλήσω το θησαυρό μου. – Θέλετε νέγρικα τραγούδια, χορούς ουρί του παραδείσου; Θέλετε να εξαφανιστώ, να
καταδυθώ μήπως και το δαχτυλίδι ανακαλύψω; Το επιθυμεί κανείς; Χρυσάφι και γιατρικά θα φτιάξω.
Πιστέψτε
με, η πίστη αποκαλύπτει, οδηγεί, θεραπεύει. Ελάτε όλοι, ακόμα και τα μικρά
παιδιά, – είθε να σας παρηγορήσω, είθε να βγάλω την καρδιά μου για σας – η θαυμαστή καρδιά μου! – Καημένοι μου
άνθρωποι, ταπεινοί μου εργάτες! Δεν ζητώ τις προσευχές σας, με την πίστη σας
και μόνο, θα είμαι ευτυχής.
-Σκεφτείτε
με, τώρα. Αυτή η μικρή πράξη με κάνει να συγχωρώ τον κόσμο. Έχω την ευκαιρία να
μην υποφέρω περισσότερο. Η ζωή μου δυστυχώς, δεν ήταν παρά γεμάτη γλυκές
ηλιθιότητες.
Μπα!
Ας κάνω όλες τις γκριμάτσες που μπορώ να σκαρφιστώ.
Σίγουρα,
είμαστε εκτός κόσμου. Όχι πια θόρυβος. Η αφή μου εξαφανίστηκε. A!, το κάστρο
μου, η Σαξονία μου, το δάσος μου με τις ιτιές. Δειλινά και πρωινά, νύχτες και
μέρες….Πόσο κουρασμένος είμαι!
Μου
πρέπει μια δική μου κόλαση για το θυμό,
μια κόλαση για την υπερηφάνειά μου-και μια κόλαση για τα χάδια· μια συμφωνία
κολάσεων!
Hans Memling, Triptyque de la Vanité terrestre et de la
Rédemption céleste, Détail, peinture sur bois, Musée des Beaux-Arts,
Strasbourg
Πεθαίνω
από πλήξη. Αυτό είναι ο τάφος απ΄ όπου βορά των σκουληκιών γινόμαστε, η φρίκη
των φρικών! Σατανά, κατεργάρη, θες να με διαλύσεις με τις γοητείες σου. Απαιτώ.
Απαιτώ να με διαπεράσεις μ’ ένα δικράνι, να με κατακάψεις.
A!
Για να ξαναγεννηθώ! Για να κοιτάξουν επίμονα τις παραμορφώσεις μας. Και αυτό το
δηλητήριο, και αυτό το φιλί, το χίλιες φορές καταραμένο! Η αδυναμία μου, και η
σκληρότητα του κόσμου! Θεέ μου, έλεος, κρύψε με, αρρωστημένος αμφιφέρομαι!
Κρύβομαι, κι όμως δεν είμαι.
Είναι
η φωτιά π’ ανασηκώνεται με τους καταραμένους.
ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ
Jef Rosman, Rimbaud alité après le « drame de Bruxelles
», juillet 1873, musée Arthur-Rimbaud
Ι
Η
ΜΩΡΗ ΠΑΡΘΕΝΟΣ
Ο
ΣΑΤΑΝΙΚΟΣ ΝΥΜΦΙΟΣ
Hans Memling, Triptyque de la Vanité terrestre et de la
Rédemption céleste, 1470-1495, Strasbourg
Ακούστε
την εξομολόγηση παλαιού της κολάσεως συντρόφου μου:
«Ω
Κύριε, Ω Ουράνιε Νυμφίε, μην αποστρέφεσαι την εξομολόγηση της ταπεινότερης δούλης σου. Χαμένη είμαι.
Μεθυσμένη. Μιαρή. Τι ζωή!
«Άφεση,
Ουράνιε Πατέρα, Άφεση! Α! Άφεση! Τόσα τα δάκρυα! Και πόσα ακόμη, ελπίζω!
«Αργότερα
τον Ουράνιο Νυμφίο θ’ απαντήσω! Γεννήθηκα να τον υπηρετώ.
– Ο Άλλος μπορεί να με χτυπήσει τώρα!
«Πόσο
πιο χαμηλά να φτάσω από δω, δεν πάει άλλο! Ω φίλοι μου…όχι, όχι φίλοι μου…Πότε
βίωσα κάτι παρόμοιο, παραλήρημα, βασανιστήρια, οτιδήποτε…Είναι τόσο ανόητο!
«
Υποφέρω, κλαιω! Στ’ αλήθεια υποφέρω. Μ’ ακόμα έχω το δικαίωμα να κάνω ότι θέλω,
περιφρονημένη απ’ τις πιο αξιοκαταφρόνητες καρδιές
«Επιτέλους,
αφήστε με να ομολογήσω, ακόμα κι αν τούτο σημαίνει είκοσι φορές να τα
επαναλάβω…τόσο εξασθενημένη, τόσο τιποτένια!
Eugène Deully, Paolo et Francesca aux Enfers
«Είμαι
δούλα του σατανικού νυμφίου, αυτού που ξελόγιασε τις μωρές παρθένες. Μ’ αυτόν
μοιάζει ο Διάβολος. Στοιχειό δεν είναι, μήτε φάντασμα. Αλλ’ εγώ που έχασα τα
λογικά μου, εγώ καταραμένη και νεκρή στον κόσμο – κανείς πια δεν θα μπορεί να
με σκοτώσει! Πώς να σας τον περιγράψω!
Δεν μπορώ άλλο να μιλήσω. Πενθώ, κλαιω, φοβάμαι. Κύριε σας ικετεύω, δροσίστε
με, εάν δεν σας πειράζει παρακαλώ!
«Στερημένη
από σύντροφο – εκ πεποιθήσεως στερημένη…Ω, μάλιστα, κείνο τον καιρό ήμουν πολύ
σοβαρή και βέβαια δεν είχα γεννηθεί για να γίνω σκελετός!… -Εκείνος ήταν παιδί
– ή σχεδόν παιδί… Οι λεπτοί, μυστηριακοί του τρόποι με γοήτευσαν. Παράτησα τα
πάντα προκειμένου να τον ακολουθήσω. Τι ζωή! Την αληθινή ζωή τη χάνουμε.
Εξόριστοι του κόσμου. Στην
πραγματικότητα πηγαίνω, εκεί που αυτός με οδηγεί. Και συχνά στρέφεται ενάντια
μου, σε μένα, μια φτωχή ψυχή. Ο Δαίμονας! (Αληθινός Δαίμονας, ξέρετε, και
σίγουρα καθόλου άνθρωπος).
Wilhelm Freddie, Zola and Jeanne Rozérot, 1938
«Λεει:
Δεν αγαπώ τις γυναίκες. Ο καθένας μας ξέρει πως την αγάπη εκ νέου πρέπει ν΄
ανακαλύψει. Η σιγουριά είναι το μόνο πράγμα που οι γυναίκες αναζητούν. Μόλις
λοιπόν κατακτήσουν τούτο, η αγάπη και η ομορφιά περισσεύουν, και δεν παραμένει
τίποτα παρ’ εκτός μιας παγωμένης αποστροφής· τέτοιο μενού σερβίρεται στους
γάμους σήμερα. Μερικές φορές διακρίνω γυναίκες που οφείλουν να είναι
ευτυχισμένες, έχοντας βρει κάποιον που τους ταιριάζει ως σύντροφος, αλλά ήδη
όλα αυτά ξεφτίζουν από κτήνη, που διαθέτουν τόσο συναίσθημα όσο και ένα
κούτσουρο.
«Τον
ακούω να μετατρέπει το όνειδος σε δόξα, τη σκληρότητα σε γοητεία. Κατάγομαι από
φυλή αρχαία: Σκανδιναβοί οι πρόγονοι μου: πετσόκοψαν τις σάρκες τους και
γεύτηκαν το ίδιο τους το αίμα. Το σώμα
μου ολούθε θα χαράξω, με τατουάζ διάστικτος, σα Μογγόλος αποκρουστικός θα μοιάσω·
θα δείτε, θα ουρλιάξω στους δρόμους. Θα
τρελαθώ από θυμό. Ποτέ μη μου δείξετε κοσμήματα, στα τέσσερα θα πέσω
σφαδάζοντας στο δάπεδο. Θέλω τα πλούτη μου να κολυμπούν στο αίμα. Ποτέ δεν θα
δουλέψω…». Αρκετές νύχτες ο δαίμονας του με βούτηξε και κυλιστήκαμε σε πάλη! –
με τρομοκράτησε θανάσιμα καρτερώντας με σε δρόμους ή σε σπίτια- «Θα μ΄
αποκεφαλίσουν και αλήθεια τούτο θα’ ναι αηδιαστικό» Ω! πώς τρεκλίζει η αύρα του
εγκλήματος τούτες τις μέρες!
Μερικές
φορές όταν μιλά, μιλά στη δική του διάλεκτο, συγκίνηση γεμάτος, για το θάνατο,
ωθώντας μας να μετανοήσουμε, και πόσοι στ’ αλήθεια τρισάθλιοι άνθρωποι υπάρχουν
στον κόσμο, πόσες σκληρές εργασίες, πόσοι αποχαιρετισμοί που σχίζουν τις
καρδιές μας. Στα καταγώγια, όπου συνήθως
ήμασταν μεθυσμένοι, έκλαιγε συλλογιζόμενος αυτούς που μας περικύκλωναν, όρθια
κτήνη. Στους σκοτεινούς δρόμους περιμάζεψε μέθυσους. Είχε τον οίκτο που μια
μητέρα μοχθηρή δείχνει στα παιδιά της. Χάνονταν με τη γλυκύτητα ενός κοριτσιού
του κατηχητικού. Προσποιήθηκε τον παντογνώστη, στο εμπόριο, στην Τέχνη, στην
Ιατρική – και εγώ πάντα τον ακολούθησα παντού. Όφειλα να το κάνω!
Joan Miro, Horse, Pipe and Red Flower, 1920
«Είδα
ξεκάθαρα κάθε παγίδα που έστησε στη φαντασία του· κοστούμια, υφάσματα, έπιπλα:
Άγγιξα όσα τον άγγιξαν, ένα άλλο πρόσωπο. Κάθε φορά που μου φαίνονταν
μελαγχολικός, τον ακολουθούσα στις παράξενες και πολύπλοκες πράξεις, αδιάκοπα,
στο καλό και στο κακό: Μα πάντα ήμουν σίγουρος, ότι δεν θα με παρασύρει στον
κόσμο του. Δίπλα στ’ ακριβό του σώμα, πόσες ώρες τις νύχτες δεν ξόδεψα,
καιροφυλαχτώντας τον ύπνο του, προσπαθώντας ν’ ανακαλύψω γιατί λαχταρούσε τόσο
πολύ ν’ αποδράσει απ΄ την πραγματικότητα. Πότε άλλοτε άνθρωπος, είχε τόση
μεγάλη θέληση; Γνώριζα – χωρίς να φοβάμαι – ότι θα μπορούσε στα σοβαρά να
βλάψει την κοινωνία. Ίσως να κατείχε τα μυστικά που θα άλλαζαν το ρουν της
ζωής; Όχι μονολόγησα, τους ανθρώπους ερευνούσε μόνο. Φυσικά η φιλανθρωπία του
ήταν καλυμμένη με μάγια και έτσι έγινα σκλάβα του. Κανένας άλλος δεν θα’ χε τη
δύναμη, -την απελπιστική δύναμη!- για ν΄ αντέξει, – ν΄ αντέξει την προστασία
και τον έρωτα του. Επί πλέον, μου είναι
αδύνατο να φανταστώ στη θέση του οποιοδήποτε άλλη -ο καθένας μας βλέπει το δικό του Άγγελο και
κανείς των άλλων-, τουλάχιστον εγώ αυτό πιστεύω. Έζησα μες στην ψυχή του, σαν σε παλάτι
αμόλυντο, έτσι ώστε τα πιο ανάξια άτομα σε αυτό να μπορούσατε να είστε εσείς,
τούτο είναι όλο. Αλίμονο! Πόσο πολύ εξαρτημένη ήμουν. Αλλά τι θέλησε από την
τιποτένια, δειλή μου ύπαρξη; Δε μπορούσε να με κάνει καλύτερη, εάν δε με
σκότωνε! Λυπημένη και απογοητευμένη του είπα μερικές φορές «Σε καταλαβαίνω» κι
αυτός αδιαφορώντας ανασήκωνε τους ώμους.
Le Jugement Dernier, les envieux, Cathédrale
Sainte-Cécile, Albi
«Έτσι
τα βάσανα μου συνέχισαν να μεγαλώνουν, διαλυόμουν όλο και σε περισσότερα
κομμάτια και καθένας θα μπορούσε να το δει αυτό, εάν δυστυχώς δεν ήμουν τόσο
τρισάθλια, που κανείς δε μου έδινε
σημασία! και ακόμα, όλο και περισσότερο ποθούσα την αγάπη του…Τα φιλιά του και
τα γερά του μπράτσα καθώς με σφίγγε στην αγκαλιά του, μοιάζανε με παράδεισο –
έναν σκοτεινό παράδεισο, στον οποίο εισχωρούσα, και όπου εκεί θέλησα μόνη να
αφεθώ – φτωχή, κουφή, άλαλη, και τυφλή. Ήδη ήμουν εξαρτημένη. Και φανταζόμουν,
ότι ήμασταν σα δυο μικρά παιδιά, ελεύθερα να περιπλανηθούν στης θλίψης τον
Παράδεισο. Πάντα συμφωνούσαμε. Αίσια
προχωρήσαμε, συνεργαστήκαμε. Αλλά μετά από ένα δυνατό σφιχταγκάλιασμα, μου
είπε: «Πόσο αστεία θα μοιάζουν όλα, όλα όσα πέρασες, όταν δεν θα είμαι πια εδώ.
Όταν δε θα νιώθεις τα χέρια μου να σφίγγουν το κορμί σου, ούτε την καρδιά μου
να πάλλεται κάτω απ’ τη δική σου, μήτε την ανάσα του στόματός μου στα μάτια
σου. Κι αυτό επειδή κάποια μέρα θα
πρέπει να φύγω, πολύ μακριά. Έτσι κι αλλιώς τι νόμιζες; Πρέπει να βοηθήσω κι άλλους: Αυτή είναι η
αποστολή μου. Αν και μη νομίζεις ότι στ’ αλήθεια το διασκεδάζω…αγάπη μου…» Και
κείνη τη στιγμή χάθηκε η γη κάτω απ’ τα πόδια μου, βυθίστηκα στην πιο φρικτή
μαυρίλα – ξεψύχησα. Τον έπεισα να μου υποσχεθεί ότι δεν θα μ’ εγκατέλειπε ποτέ.
Και μου το υποσχέθηκε, είκοσι φορές· μου
το υποσχέθηκε σαν τους όρκους που δίνουν οι εραστές. Κι ήταν τόσο ανόητη η
υπόσχεση του, όσο και το «Σε καταλαβαίνω» που εγώ του έλεγα.
Giorgione, La Vénus Endormie, 1507
«Α!
Ποτέ δεν τον ζήλεψα. Δεν θα μ’ άφηνε, το πιστεύω. Τι θα’ κανε; Δεν είχε ούτε
ένα γνωστό· ποτέ δε θα δούλευε· Ζούσε σαν υπνοβάτης. Ήταν δυνατό η καλοσύνη του
και η ευσπλαχνία του να του δώσει μια θέση στον πραγματικό κόσμο; Υπάρχουν
στιγμές που ξεχνώ την αθλιότητα στην οποία περιέπεσα: Θα με κάνει δυνατότερη,
θα ταξιδέψουμε, θα κυνηγήσουμε στην έρημο, θα κοιμηθούμε σε πεζοδρόμια αγνώστων
πόλεων, ξένοιαστοι κι ευτυχισμένοι. Η αλλιώς
κάποια μέρα θα ξυπνήσω και η μαγική του δύναμη θα έχει αλλάξει τους
νόμους και τα ήθη, αλλά ο κόσμος θα παραμείνει ανέγγιχτος, αφήνοντας τις χαρές μου, τις επιθυμίες μου και την
αδιαφορία μου. Ω! Αυτός ο υπέροχος κόσμος ο γιομάτος περιπέτειες βγαλμένες από
παιδικά βιβλία- θα μου δοθεί ποτέ; Τόσο πολύ υπέφερα· Αξίζω μιας ανταμοιβής… Δε
μπορεί. Δε γνωρίζω τα ιδανικά του. Λεει ότι έχει ελπίδες και συγχωρέσεις, αλλά
τούτα δε μ’ απασχολούν. Μιλά στο Θεό; Ίσως πρέπει να Του μιλήσω αυτοπροσώπως.
Είμαι στα βάθη της αβύσσου και σχεδόν έχω ξεχάσει πως προσεύχονται.
«Ας
υποθέσω ότι μου εξέφρασε τη θλίψη του -θα την καταλάβαινα καθόλου καλύτερα από τα αστεία και τις χυδαιότητες του; Μου
επιτίθεται, σπαταλά ώρες κάνοντας με να ντρέπομαι για όλα όσα τυχόν μ’ αγγίξανε
στον κόσμο, και τρελαίνεται εάν κλάψω.
«…Διακρίνεις
αυτόν τον κομψό νεαρό μέσα σε τούτο το όμορφο και ήσυχο σπίτι; Ονομάζεται
Duval, Dufour, Armad, Maurice, ή όπως εσύ επιθυμείς. Υπάρχει και μία γυναίκα
που ξόδεψε τη ζωή της αγαπώντας αυτόν το διεφθαρμένο ηλίθιο· πέθανε. Σίγουρα έχει αγιάσει. Θα με σκοτώσεις με τον
τρόπο που αυτός σκότωσε τη γυναίκα; Είναι το γραφτό μας, ευσπλαχνικές καρδιές».
Αλίμονο! Υπήρξαν μέρες που όλοι όσοι βρίσκονταν υπό την κυριαρχία του, έμοιαζαν
σα παιχνίδια στα χέρια ενός αλλόκοτου παραληρούντος: για πολύ καιρό ακούγονταν
το τρομώδες γέλιο του. -Κατόπιν επέστρεφε για να υποδυθεί μια νεαρή μητέρα, η
μια μεγαλύτερη αδερφή…Εάν δεν ήταν τόσο άγριος, θα σωζόμαστε! Μα η γλυκύτητα
του επίσης, είναι θνητή… Σκλάβα του είμαι… -Α! Μου σάλεψε!
«Κάποια
μέρα ως εκ θαύματος θα εξαφανιστεί, μα είναι ανάγκη να γνωρίζω, εάν θα
αναληφθεί σε ουρανό, τότε ίσως μπορέσω να παρακολουθήσω έστω και για ένα λεπτό
μόνο, την Ανάληψη του αγαπημένου μου!»
Κολασμένο
ζευγάρι!
ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ
ΙΙ
Η
ΑΛΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Le Beau Diable, The Beautiful Devil, Cathédrale de
Strasbourg, façade occidentale
Και
τώρα η σειρά μου. Η εξιστόρηση μιας τρέλας μου.
Για
πολύ καρό καυχήθηκα πως κάθε πιθανού τόπου ήμουν ο κυρίαρχος και ως γελοιότητες
χαρακτήριζα τις διασημότητες της σύγχρονης ζωγραφικής και ποιήσεως.
Pablo Picasso, Les Demoiselles d'Avignon, 1906
Αυτά
που μ΄ άρεσαν ήταν: τα παράλογα έργα ζωγραφικής, τα διακοσμητικά στις
εξώπορτες, τα σκηνικά, οι μεταμφιέσεις περιπλανώμενων θιάσων, τα διαφημιστικά
φυλλάδια, οι λαϊκοί διάκοσμοι, η ντεμοντέ λογοτεχνία, τα Λατινικά της
εκκλησίας, τα ανορθόγραφα ερωτικά βιβλία, οι νουβέλες της γιαγιάς, τα
παραμύθια, τα παιδικά βιβλιαράκια, οι παλαιές όπερες, τ΄ ανόητα ρεφρέν και οι
αφελείς ομοιοκατάληκτοι ρυθμοί.
Philip Guston, Gladiators, 1940
Ονειρεύτηκα
σταυροφορίες, εξερευνητικά ταξίδια που κανείς δεν είχε υπόψη του, ανιστόρητες
δημοκρατίες, καταπνιγμένους θρησκευτικούς πολέμους, επαναστάσεις των ηθών,
μετακινήσεις φυλών και ηπείρων· Πίστευα σ’ όλα τα μάγια.
Εφηύρα
των φωνηέντων το χρωματολόγιο! Το Άλφα για το μαύρο, το Έψιλον για το λευκό, το
Ιώτα για το κόκκινο, το Όμικρον για το κυανό, το Ύ(U)ψιλον για το πράσινο.
Οριοθέτησα τη μορφή και την κίνηση κάθε συμφώνου, και, με ενστικτώδεις ρυθμούς,
κολακεύτηκα με την ανακάλυψη μιας ποιητικής γλώσσας, που σήμερα ή αύριο, όλοι
θ’ αναγνώριζαν. Και κράτησα για μένα τη μετάφραση της.
Αρχικά
ήταν κάτι σαν έρευνα. Έγραψα για σιωπές, για νύχτες, έδωσα λέξεις στ’
απερίγραπτο, σταμάτησα την περιδίνηση.
Bernard Buffet, La chouette, The owl, 1959
Πολύ
πιο μακριά κι απ΄ τα πουλιά, τις αγέλες και τις χωριατοπούλες
Τι
να’ πια άραγε, στα ρείκια που γονάτισα
με
ιτιές άγουρες τριγυρισμένος
καταμεσής μιας πράσινης και χλιαρής απογευματινής
ομίχλης;
Karel Appel, Personnes, oiseaux et soleil, 1954
Τι
θα μπορούσα να ρουφήξω απ’ το νεαρό
πουλί
-Φτελιές
δίχως φωνή, λιβάδια δίχως άνθους, συννεφιασμένος ουρανός!
Να
μεθύσω με τούτες τις κιτρινισμένες κολοκύθες,
μακριά
απ΄ την καλύβα Αγάπη μου;
Λίγο
χρυσό πιοτό σε κάνει να ιδρώνεις.
Ως
πανδοχείου έμοιαζα φτηνό σημάδι
-Το
βράδυ, μια θύελλα δάγκασε τον ουρανό.
Οι
χυμοί των δένδρων στέγνωσαν σε αμμουδιές παρθένες,
και
ο αέρας του Θεού πάγωσε τις λίμνες
Κλαίγοντας,
αντίκρισα το χρυσό,
-
να το γευτώ όμως αδύνατο.
***
Τέσσερις,
ξημερώνοντας καλοκαίρι,
κι
η απουσία της αγάπης παρατείνεται.
Κάτω
από θάμνους αναθυμιάζει
τ’
άρωμα γιορτινής νυχτός.
Εκεί
πέρα, στη θεόρατη ξυλαποθήκη
Με
τον ήλιο των Εσπερίδων,
Ξεμπράτσωτοι
πιάνουν δουλειά οι ξυλοκόποι.
Και
στις βαλτώδεις έρημους τους, ήσυχα,
ανεκτίμητης
αξίας φατνώματα κατασκευάζουν
όπου
η πόλη ουρανούς ψεύτικους θα ζωγραφίσει.
Francesco Clemente,
Soleil de minuit II, 1882
Ω τούτοι οι
εργάτες,
θελκτικοί
Σκλάβοι Βαβυλώνιου Βασιλέα,
Αφροδίτη!
Άσε για μια στιγμή τους εραστές
που’
χουν ψυχές στεφανωμένες.
Βασίλισσα
των ποιμένων με τ’ ακριβότερο ποτό
ξεδίψασε
τους γρήγορα,
που
τώρα αναπαύονται
καρτερώντας
να βουτηχτούν στη θάλασσα καταμεσήμερο.
Το
παλιομοδίτικο στυλ ποίησης έπαιξε πάντα έναν σημαντικό ρόλο στην αλχημεία του
λόγου μου.
Pablo Picasso, Au lapin agile, Arlequin au verre, With
nimble rabbit, Harlequin with glass, 1905
Εθίστηκα στις στοιχειώδεις παραισθήσεις: Θα μπορούσα ξεκάθαρα να διακρίνω ένα
μουσουλμανικό τέμενος αντί ενός εργοστασίου, μία ορδή αγγέλων τυμπανιστών,
άμαξες με άλογα στα μονοπάτια τ’ ουρανού, ένα ατελιέ στο βυθό μιας λίμνης·
σημεία και τέρατα. Ο τίτλος μίας επιθεώρησης με γέμισε δε δέος.
Και
έτσι εξήγησα τις μαγικές σοφιστείες μου μεταγράφοντας τις λέξεις σε οράματα!
Τελικά,
άρχισα να θεωρώ την αναταραχή του μυαλού μου ως ιερό πράγμα. Αδρανούσα
χτυπημένος από ένα τυραννικό πυρετό: Φθόνησα την ευδαιμονία των ζώων – κάμπιες,
οι οποίες απεικονίζουν την αθωότητα της αγέννητης ψυχής, τυφλοπόντικες, ο
λήθαργος της παρθενίας!
Ξίνισα.
Αποχαιρέτησα τον κόσμο με σχεδιάσματα σα μπαλάντες:
ΤΟ
ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΟΥ ΠΙΟ ΨΗΛΟΥ ΠΥΡΓΟΥ
James Whistler, Nocturne in Blue and Gold, 1872-1875
Σιμώνει,
σιμώνει
η
εποχή που θα παρθούμε
Τόσο
πολύ περίμενα
Λησμόνησα
τα πάντα
Φόβοι
και βάσανα στους ουρανούς χαθήκαν
και
μια δίψα αρρωστημένη θολώνει τις φλέβες μου.
Σιμώνει,
σιμώνει
η
εποχή που θα παρθούμε
Σαν
λιβάδι που το σκεπάζει η λήθη
κατάφυτο
και ανθισμένο λιβάνια και ζιζάνια,
στο
τρελό βουητό των αλογόμυγων.
Σιμώνει,
σιμώνει
η
εποχή που θα παρθούμε
David Wojnarowicz, Arthur Rimbaud in New York, 1978-79
Αγάπησα
την έρημο, τους ξερούς οπωρώνες, τα φτηνομάγαζα, τα δυνατά ποτά. Σύρθηκα στους
δημόσιους δρόμους και με κλειστά τα μάτια παραδόθηκα στον ήλιο, στο Θεό της
Φωτιάς.
«Στρατηγέ:
αν σας περίσσεψε κάποιο κανόνι στα ερείπια των προμαχώνων σας, ρίξε μας σβώλους
και σμυρίγλια γης ξερής. Σπάστε τις βιτρίνες των πολυτελών καταστημάτων! Και τα
ατελιέ! Κάντε την πόλη να φαει τη σκόνη
της. Οξειδώστε τους φτερωτούς δαίμονες που στέκουν στις υδρορροές. Γεμίστε τα
μπουντουάρ με τη φλογερή σκόνη των ρουμπινιών…»
Ω!
Η σκνίπα! Μεθυσμένος στα ουρητήρια του πανδοχείου, ερωτοχτυπημένος με νηπενθές
που μια αχτίδα φωτός διαλύει!
ΠΕΙΝΑ
Judy Chicago, The Dinner Party, 1979
Και
να’ χα όρεξη,
μόλις
και μετά βίας
Γεύση
γης και πέτρας
Πάντα
ελαφρά γευματίζω
Χωρίς
να εξαντλώ το βράχο, το κάρβουνο και το σίδερο.
Η
πείνα μου ανάβει,
Τροφή,
πείνα, Του αγρού ο ήχος
Ρουφήξτε
το ζωντανό φαρμάκι Βοτανίζοντας.
Φάτε
τις πέτρες που αυτός σπάζει
Αρχαίες
πέτρες εκκλησιών
Βότσαλα
κατακλυσμών παλαιών,
καρβέλια
σπαρμένα σε γκρίζες κοιλάδες.
***
Κάτω
απ’ τις φυλλωσιές
ο
Λύκος ούρλιαξε φτύνοντας φτερά πολύχρωμα
από
το συμπόσιο των πτηνών
κι
όπως αυτός, ίδια καταβροχθίστηκα.
Φρούτα
και χορταρικά έτοιμα να συλλεχθούν
Αλλά
η αράχνη στο φράχτη απάνω
τρώγει
βιολέτες μόνο.
Έτσι
αποκοιμήθηκα!
Έτσι
θυσιάστηκα
Στους
βωμούς του Σολόμωντα
Ποτίζοντας
το χώμα με σκουριά
Και
ανθίζοντας Κέδρους.
Επιτέλους,
ω ευτυχία, ω σκοπέ, παραμέρισα το σκούρο μπλε του ουρανού, που μοιάζει με
σκοτάδι, και ως χρυσός σπινθήρας στο φως της φύσης έζησα. Και πάνω στη χαρά μου, το πιο κωμικό, μα και
συνάμα όσο πιο έξαλλο μπορούσα πήρα ύφος:
***
Ανακτήθηκε! Τι;
Η
Αιωνιότητα.
Είναι
που αναμίχθηκε η θάλασσα με ήλιο.
Ω!
Η αιώνια ψυχή μου,
Τήρησε
τους όρκους αψηφώντας
τις
μοναχικές νύχτες και τις αναμμένες μέρες.
Έτσι
θα απελευθερωθείς
απ΄
την ανθρώπινη ψήφο
από
τις κοινές επιδιώξεις
Πέταξε σύμφωνα με…
Καμιά
ελπίδα
Μήτε
ανάταση
Επιστήμη
και Υπομονή
Σίγουρο
είναι το βασανιστήριο
Κανένα
αύριο για να θυμόμαστε,
Απομεινάρια
Σατινένια
Η
ζηλευτή αγνότητα Θέτει το καθήκον.
Ανακτήθηκε!!
Τι;
Η
Αιωνιότητα.
Είναι
η θάλασσα π΄ αναμίχθηκε με ήλιο.
Έγινα
μια όπερα περίφημη: Είδα πως κάθε πλάσμα καταδικάσθηκε στην ευτυχία. Η δράση
δεν είναι ζωή, είναι ένας τρόπος να εξασθενείς, ένας εκνευρισμός. Η ηθική είναι
η αδυναμία του εγκεφάλου.
Κάθε
πλάσμα κι άλλες διάφορες ζωές πρέπει να’ χει. Αυτός ο Κύριος δε γνωρίζει τι
πράττει· Είναι ένας Άγγελος. Τούτη η οικογένεια είναι σα γενιά κουταβιών. Με
μερικά άτομα, λογόφερα σε κάποια στιγμή από τις προηγούμενες υπάρξεις τους –
όπως ακριβώς δηλαδή συνέβη κι αγάπησα αυτό το γουρούνι.
Καμιά
από τις σοφιστείες της παραφροσύνης, – της τρέλας που κάποιος κλείδωσε, – δεν
έχει λησμονηθεί από μένα: Θα μπορούσα να τις απαριθμήσω όλες, κατέχω το
σύστημα.
Η
υγεία μου απειλήθηκε. Ο τρόμος με πλησίασε. Αρκετές μέρες μισοκοιμάμαι, και
ξυπνώντας, τα πιο θλιβερά μου όνειρα συνεχίζονται. Ήμουν έτοιμος για το θάνατο,
και από επικίνδυνους δρόμους η αδυναμία μου με οδήγησε στο όριο του κόσμου και
στη Cimmeria (Κριμαία), στη χώρα του σκότους και του ανεμοστρόβιλου.
Έπρεπε
να ταξιδέψω, για να διαλύσω τις συναγμένες στο νου μου γοητείες. Στη θάλασσα,
που αγάπησα σαν να επρόκειτο να διώξει μακριά την ακαθαρσία μου, είδα τον
σταυρό της παρηγοριάς ν’ αναδύεται. Καταδικασμένος κι απ΄ το ουράνιο τόξο. Η
ευτυχία ήταν η μοίρα μου, η τύψη μου, το σκουλήκι μου: Η ζωή μου θα ήταν για
πάντα θεόρατη ώστε να αφιερωθεί στη
δύναμη και στην ομορφιά.
Ευτυχία!
Το θανατερό γλυκό της τσίμπημα, μου θύμισε του πετεινού το πρώτο λάλημα- ad
matutinum, Christus venit - στις πιο
σκοτεινές πόλεις:
Peter Blume, South of Scranton, 1931
Ω
Εποχές, Ω Κάστρα!
Ποια
καρδιά είναι αμόλυντη;
Έμαθα
το μαγικό της Ευτυχίας:
Άπαντες
γοητεύει.
Ζητωκραυγάστε
για αυτή σε κάθε εποχή,
κάθε
φορά που ο πετεινός τον Γαλατών λαλεί
Α!
Κανένας φθόνος πια:
Τη
ζωή μου την έκανε ζωή του
Κείνη
η γοητεία είχε πάρει σάρκα και οστά
διασπείροντας
τις προσπάθειες
Giorgio de Chirico,
Piazza d'Italie, 1948
Ω
Εποχές, Ω Κάστρα!
Αλίμονο!
Η στιγμή της διαφυγής του,
θα
σημάνει την ώρα του θανάτου μου
Ω
Εποχές, Ω Κάστρα!
***
Αυτά
είναι παρελθόν. Σήμερα ξέρω πώς να δοξάσω την ομορφιά.
ΤΟ
ΑΔΥΝΑΤΟ
Roberto Matta, Abstraction, 1940
Α!
Η ζωή μου σαν παιδί, η κύρια οδός όλων των εποχών, αφύσικα εγκρατής, πιο
αδιάφορος και απ’ τον καλύτερο ζητιάνο, υπερήφανος άπατρις, χωρίς φίλους, τι
ανοησία – και το χειρότερο ότι μόλις τώρα το καταλαβαίνω!
Περιφρόνησα
όλους αυτούς που δεν έχαναν την ευκαιρία για ένα χάδι, παράσιτα της
υγιεινής και της καθαρότητας των
γυναικών τους- σήμερα που οι γυναίκες είναι τόσο υποδεέστερες.
Για
όλες τις αμφιβολίες μου, είχα δίκιο:
έκτοτε απέδρασα!
Απέδρασα!
Θα
σας εξηγήσω.
Μόλις
χθες θα στέναζα: «Ουρανοί! Υπάρχουν αρκετοί από μας καταδικασμένοι εδώ κάτω!
Προσωπικά, πέρασα αρκετό καιρό μες στα μπουλούκια τους. Τους ξέρω όλους. Γνωριζόμαστε
μεταξύ μας· αλληλοσιχαινόμαστε. Η φιλανθρωπία είναι για μας μια άγνωστη λέξη.
Αλλά είμαστε καλλιεργημένοι· και οι σχέσεις μας με τον υπόλοιπο κόσμο είναι
αρκετά ταιριαστές. «Δεν είναι θαυμάσιο; Ο κόσμος! Επιχειρηματίες και ηλίθιοι!
-Δεν είμαστε απαξιωτικοί. – αλλά εκλεκτικοί· πώς αυτοί θα μας αντιλαμβάνονταν;
Υπάρχουν άνθρωποι οξύθυμοι, άνθρωποι χαριτωμένοι, η ψευτο-ελίτ, δεδομένου ότι
πρέπει να διαθέτουμε θράσος ή ταπεινότητα για να τους πλησιάσουμε. Αυτοί είναι
οι μόνοι εκλεκτοί. Δεν είναι υποκριτές!
Έχοντας
ξανακερδίσει δυο δεκάρες της αξίας του σκοπού μου – πως παρέρχεται τούτο- Μπορώ
να δω ότι τα προβλήματά μου προήλθαν, επειδή δεν συνειδητοποίησα ότι έτσι είναι
ο δυτικός κόσμος. Αυτά τα δυτικά έλη!
Δεν είναι το χλομιασμένο φως, η φθαρμένη μορφή ή η παραπλανημένη κίνηση
…. Εντάξει τώρα το μυαλό θέλει να
αναλάβει την πλήρη ευθύνη όλων των σκληρών εξελίξεων που υπέφερε, δεδομένου ότι
η Ανατολή κατέρρευσε …. Κατά κάποιο τρόπο ο νους μου τ’ απαιτεί!
…Και
οι δυο δεκάρες της αξίας του σκοπού μου σώθηκαν! Το μυαλό μου είναι υπό έλεγχο,
επιμένει να παραμείνω στη Δύση. Θα σιωπήσει μόνο όταν τελειώσουν όλα όπου
ακριβώς ξεκίνησαν.
Έστειλα
στο Διάολο τα βάγια των μαρτύρων, της τέχνης τις αχτίδες, την υπερηφάνεια του
εφευρέτη, τη φρενίτιδα του ληστή.
Επέστρεψα στην Ανατολή, στην αρχική και παντοτινή σοφία. Αλλά προφανώς τούτο
είναι ένα όνειρο πασιφανούς νωθρότητας.
Παρ΄
όλα αυτά δεν είχα καμιά πρόθεση να δραπετεύσω από τα σύγχρονα μαρτύρια. Δεν
είχα στο μυαλό μου την κάλπικη σοφία του Κορανίου- μα τούτο δεν είναι δα και
κανένα σπουδαίο μαρτύριο- από αυτά που διακηρύσσει η επιστήμη, ο Χριστιανισμός,
ο άνθρωπος κοροϊδεύει τον εαυτό του, αποδεικνύει το αυταπόδεικτο, φουσκώνοντας
από υπερηφάνεια επαναλαμβάνοντας απλά και μόνο αποδείξεις, και πως ζει; Τούτο είναι ένα ύπουλο, ηλίθιο βασανιστήριο·
μία αστείρευτη πηγή των πνευματικών μου αναζητήσεων. Ίσως η φύση να αισθάνεται να πλήξει με
τούτα. Ο κύριος Prudhomme γεννήθηκε στο
όνομα του Χριστού.
Δεν
είναι επειδή συντηρούμε την ομίχλη; Καταπίνουμε πυρετό με τα νερουλά λαχανικά
μας. Και μέθη! Και καπνός! Και άγνοια! Και τυφλή πίστη! Δεν είναι όλα τούτα
απομακρυσμένα από τη σκέψη, τη σοφία της Ανατολής, την αρχέγονη πάτρια γη; Ποιός ο λόγος ενός σύγχρονου κόσμου, εάν τέτοια
δηλητήρια δημιουργούμε;
Οι
Κληρικοί θα πουν: Μα φυσικά. Αλλά αναφέρεσαι στην Εδέμ. Δεν υπάρχει κάτι
ανάλογο στην ιστορία της Ανατολής – αυτό είναι αλήθεια! Στην Εδέμ αναφερόμουν!
Τί να σημαίνει αυτό στ’ όνειρο μου, αυτή
η αγνότητα των αρχαίων φυλών!
Οι
Φιλόσοφοι θα πουν: Ο κόσμος δεν έχει καμία ηλικία. Η ανθρωπότητα απλά
περιπλανάται. Είσαι στη Δύση, αλλά έχεις την ελεύθερη βούληση να ζήσεις στην
Ανατολή σου, τόσο αρχαία , όσο την επιθυμείς – και βέβαια να ζήσεις με
ευδαιμονία. Μην είσαι ηττοπαθής. Οι Φιλόσοφοι είναι αναπόσπαστο τμήμα του
Δυτικού κόσμου.
Πνεύμα
μου, φυλάξου. Όχι βεβιασμένες κινήσεις για τη λύτρωση. Ασκήσου! – Α! Η επιστήμη
δεν προοδεύει τόσο γρήγορα όσο εμείς επιθυμούμαι.
Αλλά
συνειδητοποιώ ότι το πνεύμα μου κοιμάται.
Εάν
άγρυπνο έμενε εφεξής, σύντομα την αλήθεια θα πλησίαζα, η οποία ίσως να μας
περικυκλώνει τώρα με τους αγγέλους της κλαίοντες!…Εάν μέχρι τούτη τη στιγμή
άγρυπνος παρέμενα, ποτέ δεν θα είχα δώσει χώρο στα εκφυλισμένα ένστικτα, πολύ
καιρό τώρα!…Εάν μέχρι τούτη τη στιγμή άγρυπνος παρέμενα…τώρα θα έπλεα σε πελάγη
ευτυχίας!…
Ω
Αγνότητα! Αγνότητα!
Σε
αυτή την στιγμή της συνειδητότητας μου δόθηκε της αγνότητας το όραμα! – μέσω
του πνεύματος πλησιάζουμε το Θεό!
Οδυνηρή
κακοτυχία!
Η
ΑΣΤΡΑΠΗ
Hans Hofmann, Nullli Secundus, 1964
Ανθρώπινος μόχθος! είναι η έκρηξη που την
άβυσσο μου φωτίζει κατά διαστήματα.
«Τίποτα
δεν μοιάζει ματαιότητα στην επιστήμη και στην πρόοδο!» κραυγάζει ο σύγχρονος
Εκκλησιαστής, και τούτο έχει λεχθεί, σ’ ολάκερο τον κόσμο…Και ακόμα τα πτώματα
της αμαρτωλής και αδρανούς πτώσης
σκιάζουν τις καρδιές των άλλων… Α! γρήγορα, γρήγορα, γρήγορα! εκεί, πέρα απ’ τη
νύχτα…τούτο το μέλλον, αιώνια ανταμοιβή…τους ξεφύγαμε;…
Τι
περισσότερο να κάνω; Το μόχθο τον γνωρίζω· και η επιστήμη βραδυπορεί. Καλπάζει
κείνη η προσευχή και το φως βρυχάται· Βλέπω καθαρά. Είναι τόσο απλό, και η
ζέστη αφόρητη· όλα μπορείτε να τα κάνετε και χωρίς εμένα. Έχω το καθήκον μου να
πράξω· αλλά θα είμαι περήφανος, όπως και όλοι οι άλλοι ήταν, να το αντιπαρέλθω.
Έφθειρα
τη ζωή μου. Ας ξεκινήσουμε! Ας υποδυθούμε, ας εξαπατήσουμε, θλιβερό! Και θα
υπάρχουμε, θα διασκεδάζουμε μεταξύ μας ονειρευόμενοι τερατώδεις έρωτες και
φανταστικούς κόσμους, αισθανόμενοι οίκτο για τους εαυτούς μας και μαχόμενοι με
τις εκφάνσεις του κόσμου, περιπλανώμενε ακροβάτη, επαίτη, καλλιτέχνη, ληστή, –
ιερέα! …στο κρεβάτι του πόνου, η μυρωδιά του θυμιάματος με χτύπησε έντονα·
Φύλακας των ιερών αρωμάτων, εξομολογητής, μάρτυρας…
Τώρα
διακρίνω τη βρώμικη γνώση της παιδικής μου ηλικίας. Και μετά τι! …είκοσι ετών:
Θα φτάσω στα είκοσι μου, μόνο αν ο καθένας σας φθάσει.
Όχι!
Όχι! Τώρα επαναστατώ ενάντια στο θάνατο! Η εργασία αυτή φαίνεται πολύ εύκολη
για έναν άνθρωπο με τη δική μου αλαζονεία: Το να με παραδώσεις στον κόσμο, θα
ήταν μια πολύ μικρή τιμωρία. Για τελευταία φορά θα επιτεθώ προς πάσα
κατεύθυνση…
Ω!
Φτωχή αγαπημένη μου ψυχή, ίσως δεν θα χάσουμε την αιωνιότητα!
ΠΡΩΙ
Kasimir Malevich, Suprématisme dynamique, 1915
Μήπως μια φορά δεν είχα νιότη αξιαγάπητη,
ηρωική, μυθική, χαραγμένη σε φύλλα χρυσού, τόσο τυχερός! Για ποιο κρίμα, ποιο
λάθος με την παρούσα αδυναμία μου
πληρώνω; Συ που ισχυρίστηκες ότι τα ζώα
τη θλίψη τους με αναφιλητά δηλώνουν, ότι οι ασθενείς απελπίζονται, ότι οι
νεκροί απ΄ εφιάλτες κατατρέχονται, προσπάθησε να αφηγηθείς την πτώση και τον
ύπνο μου. Όσο για μένα, δεν μπορώ να με φανταστώ σαν τον επαίτη με τ΄ αδιάκοπα
Πάτερ ημών και τα Ave Maria. Να μιλώ, άλλο δεν μπορώ.
Maître de Catherine
de Clèves, La Gueule de l'Enfer, The
Mouth of the Hell, 1440, Pierpont
Morgan Library
Ωστόσο,
σήμερα, σκέφτηκα να τελειώσω την εξιστόρηση της κόλασης μου. Κι ήταν στα
σίγουρα η Κόλαση, η αρχαία κόλαση, αυτή που ο Υιός του ανθρώπου άνοιξε τις
πύλες της.
Από
την ίδια έρημο, την ίδια νύχτα, πάντα τα εξαντλημένα μάτια μου ξυπνούν στο
ασημένιο αστέρι, πάντοτε, χωρίς να των Βασιλιάδων της ζωής συγκίνηση, οι τρεις
μάγοι, η καρδιά, η ψυχή, το πνεύμα.
Πότε
θα φύγουμε πέρα απ΄ τις ακτές και τα βουνά, να χαιρετίσουμε τη γέννηση του νέου
μόχθου, της νέας σοφίας, τη φυγή των τυράννων και των δαιμόνων, το τέλος της
προκατάληψης, να λατρέψουμε – πρώτοι εμείς! – Χριστού τη γέννηση στη γη.
Το
ουράνιο τραγούδι, η πορεία των λαών!
Σκλάβοι,
μην καταριόμαστε τη ζωή.
ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
Arthur Rimbaud
mourant, dessiné par sa sœur Isabelle
Φθινόπωρο κιόλας! – Μα γιατί η λύπη για τον
ήλιο τον αιώνιο, όταν με την αναζήτηση της θεϊκής διαύγειας καταγινόμαστε –
πολύ μακρύτερα απ΄ όλους αυτούς που παρέρχονται με τις εποχές.
Φθινόπωρο.
Κι η βάρκα μας απάνου σε ακίνητες
ομίχλες, πισωγυρίζει στης δυστυχίας το λιμάνι, στη θεόρατη πόλη μ’ ουρανό
βαμμένο λάσπη και φωτιά. Α! τα δυσώδη κουρέλια, το μουλιασμένο με βροχή ψωμί,
το μεθύσι, οι χίλιοι έρωτες που με σταύρωσαν! Πότε επιτέλους θα αποκάμει τούτη
η αιματορουφίχτρα, των μυριάδων ψυχών και πτωμάτων, βασίλισσα, που θα κριθούν!
Βλέπω ξανά τον εαυτό μου, η σάρκα μου διαβρωμένη απ’ τη λάσπη και την πανούκλα,
σκουλήκια γεμάτα τα μαλλιά κι οι μασχάλες μου κι ακόμα μεγαλύτερα σκουλήκια
στην καρδιά μου, ξαπλωμένα μεταξύ αγνώστων δίχως ηλικία, δίχως αίσθημα…Θα
μπορούσα να είχα πεθάνει εκεί…Φρικτή μνήμη! Απεχθάνομαι την μιζέρια.
Και
τρέμω το χειμώνα, επειδή της άνεσης χαρακτηρίζεται εποχή!
Rudolf Schlichter, Blind Power, 1937
-Μερικές
φορές βλέπω στον ουρανό ατέλειωτες ακτές καλυμμένες λευκών εθνών. Απάνω μου,
ένα μεγαλοπρεπές χρυσό πλεούμενο, ανεμίζει τις πολύχρωμες σημαίες του στου
πρωινού την αύρα. Δημιούργησα κάθε ξεφάντωμα, κάθε θρίαμβο, κάθε δράμα.
Προσπάθησα ν’ ανακαλύψω νέα άνθη, νέα αστέρια, νέα σάρκα, νέες διαλέκτους.
Πίστεψα πως υπερφυσικές δυνάμεις θα αποκτούσα. Α, καλά! Θα πρέπει να θάψω την
φαντασία και τις αναμνήσεις μου! Η ωραία δόξα του καλλιτέχνη και του παραμυθά
πάει περίπατο!
Εγώ!
Εγώ που ονόμασα τον εαυτό μου μάγο ή άγγελο, χωρίς ηθικούς φραγμούς, επέστρεψα
στο χώμα αποζητώντας μια σθεναρή πραγματικότητα να υιοθετήσω! Χωριάτη!
Εξαπατήθηκα;
Μπορεί η φιλανθρωπία να είναι η αδελφή του θανάτου για με;
Εν
τάχη θα ζητήσω συγχώρεση επειδή ανατράφηκα με ψέματα. Και τώρα ας πηγαίνουμε.
Μα
ούτε ένα χέρι φιλικό. Και που να ψάξω βοήθεια;
Αλήθεια,
η νέα ώρα είναι το λιγότερο άτεγκτη.
Για
αυτό μπορώ να πω ότι η νίκη κερδίσθηκε: ο τριγμός των οδόντων, το σύριγμα της
φωτιάς, οι στεναγμοί της μόλυνσης
μετριάζονται. Κάθε ανόητη μνήμη μου εξασθενίζει. Οι τελευταίες μου
απογοητεύσεις απομακρύνονται – ζήλια των ζητιάνων, των ληστών, των νεκρόφιλων,
του κάθε είδους υπανάπτυκτων – καταραμένοι, εάν επρόκειτο να πάρω εκδίκηση!
Κάποιος
οφείλει να είναι απόλυτα σύγχρονος.
Κανένα
άσμα ασμάτων: κράτησε το κερδισμένο έδαφος. Δύσκολη νύχτα! Το ξεραμένο αίμα
καπνίζει στο πρόσωπο μου, και τίποτα δεν άφησα πίσω μου παρ’ εκτός του φριχτού
τούτου χαμόδεντρου!… Οι πνευματικές μάχες είναι τόσο βάναυσες όσο και των
ανθρώπων ο πόλεμος: αλλά το όραμα της δικαιοσύνης είναι μόνο θέλημα Θεού.
Και
στο μεταξύ, τούτη είναι η παραμονή. Ας καλωσορίσουμε κάθε εισροή ζωτικότητας
και αληθινής ευαισθησίας. Και την αυγή, οπλισμένοι με φλογερή υπομονή σε
μεγαλοπρεπείς πόλεις θα εισέλθουμε.
Γιατί
μίλησα για ένα χέρι φιλικό; Ένα μεγάλο μου πλεονέκτημα είναι ότι τώρα μπορώ να
γελώ με τους παλιούς ψευδείς μου έρωτες, και να ντροπιάζω εκείνα τ’ άτιμα
ζευγάρια – εκεί πίσω αντίκρισα την κόλαση κάθε γυναίκας- και θα’ ναι θεμιτό
τώρα να κατέχω την αλήθεια μέσα σ’ ένα σώμα και μια ψυχή.
Μετάφραση:
Γιάννης Αντιόχου
ΑΡΘΟΥΡΟΣ ΡΕΜΠΩ. JEAN NICOLAS ARTHUR
RIMBAUD
,+1990.jpg)
,+1959.jpg)
