Ένα πλανητικό σύστημα στη γειτονιά μας. Robotically discovering Earth’s nearest neighbors

Καλλιτεχνική απεικόνιση του πλανητικού συστήματος που εντοπίστηκε σε σχετικά κοντινή απόσταση από το δικό μας. This is an artist's impression of a view from the HD 7924 planetary system looking back toward our sun, which would be easily visible to the naked eye. Since HD 7924 is in our northern sky, an observer looking back at the sun would see objects like the Southern Cross and the Magellanic Clouds close to our sun in their sky. Credit: Karen Teramura & BJ Fulton, University of Hawaii, Institute for Astronomy

Το 2009 σε ένα κοντινό άστρο, το HD 7924 που βρίσκεται σε απόσταση 54 ετών φωτός από εμάς, εντοπίστηκαν τα ίχνη ενός πλανήτη που κινείται γύρω από το άστρο. Αμερικανοί αστρονόμοι επιβεβαίωσαν την ύπαρξη του πλανήτη καθώς και άλλων δύο πλανητών οι οποίοι κινούνται γύρω από αυτό το άστρο. Οι τρεις πλανήτες κινούνται σε τροχιές πιο κοντινές και από αυτή του Ερμή σε σχέση με τον Ήλιο, συμπληρώνοντας μια πλήρη περιφορά σε 5, 15 και 24 ημέρες αντίστοιχα.

Βρίσκεται σε απόσταση 54 ετών φωτός και αποτελείται από τρεις πλανήτες. Artist’s impression of a view from the HD 7924 planetary system looking back toward our sun, which would be easily visible to the naked eye. Since HD 7924 is in our northern sky, an observer looking back at the sun would see objects like the Southern Cross and the Magellanic Clouds close to our sun in their sky. (Art by Karen Teramura and BJ Fulton, UH IfA.)

Οι τρεις πλανήτες δεν μοιάζουν με αυτούς του δικού μας ηλιακού συστήματος, καθώς έχουν μάζες επτά έως οκτώ φορές μεγαλύτερες από της Γης και επιπλέον κινούνται υπερβολικά κοντά στο άστρο τους, πράγμα που σημαίνει ότι θα είναι «καυτοί». Την ανακάλυψη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal» έκανε ομάδα ερευνητών από διάφορα πανεπιστήμια των ΗΠΑ η οποία χρησιμοποίησε τηλεσκόπια στη Χαβάη, την Καλιφόρνια και την Αριζόνα.

Ζούμε σε ένα ολόγραμμα; Is the universe a hologram?

Κάποιοι επιστήμονες θεωρούν πιθανό το πραγματικό Σύμπαν να είναι μια δομή δύο διαστάσεων η οποία προβάλλει ένα τρισδιάστατο ολόγραμμα. Our three-dimensional universe may be a hologram with just two spatial dimensions, according to a new mathematical analysis. Are we all living in Flatland? Credit: TU Wien

Διεθνής ομάδα ερευνητών υποστηρίζει ότι είναι πιθανό το Σύμπαν να είναι ένα… ολόγραμμα. Ότι είναι μια τρισδιάστατη «προβολή» ενός κόσμου δύο διαστάσεων.

Η θεωρία

The 'holographic principle,' the idea that a universe with gravity can be described by a quantum field theory in fewer dimensions, has been used for years as a mathematical tool in strange curved spaces. New results suggest that the holographic principle also holds in flat spaces. Our own universe could in fact be two dimensional and only appear three dimensional -- just like a hologram.

Στη δεκαετία του 1980 ορισμένοι επιστήμονες άρχισαν να ασχολούνται με μια νέα επαναστατική ιδέα που έκανε εκείνη την περίοδο την εμφάνισή της. Διατυπώθηκε η θεωρία ότι είναι πιθανό ο τρισδιάστατος κόσμος στον οποίο ζούμε να είναι στην πραγματικότητα ένα ολόγραμμα, ένα είδωλο της πραγματικότητας κωδικοποιημένο πάνω σε μια μακρινή δισδιάστατη επιφάνεια.

Ο φυσικός Χουάν Μαλντασένα το 1997 παρουσίασε κάποιες εξισώσεις σύμφωνα με τις οποίες η πιθανότητα το Σύμπαν να είναι ένα ολόγραμμα ήταν μεγάλες. Ωστόσο οι εξισώσεις του ίσχυαν μόνο σε «εξωτικά» μοντέλα χώρου, τα οποία συγκρούονταν με τις κυρίαρχες θεωρίες για το Σύμπαν. Πάντως, η επιστημονική κοινότητα βρήκε αρκετά ενδιαφέρουσα τη θεωρία του ολογραφικού σύμπαντος και οι έρευνες συνεχίστηκαν με πιο σημαντικά τα πειράματα που έγιναν στο διάσημο εργαστήριο Fermilab στις ΗΠΑ.

Η νέα μελέτη

Ερευνητές υποστηρίζουν ότι είναι πιθανό το Σύμπαν να είναι μια τρισδιάστατη προβολή δύο διαστάσεων.

Επιστήμονες από την Αυστρία, την Ινδία και την Ιαπωνία, με επικεφαλής τον Ντάνιελ Γκρούμιλερ του Πανεπιστημίου Τεχνολογίας της Βιέννης πιστεύουν ότι, από μαθηματική άποψη, το Σύμπαν μπορεί να εξηγηθεί με μόνο δύο διαστάσεις, συνεπώς δεν είναι κατ' ανάγκη τρισδιάστατο, όπως μαρτυρούν οι αισθήσεις μας. Έτσι είναι πιθανό να αποτελεί τελικά ένα ολόγραμμα. Οι ερευνητές φρόντισαν πάντως να διευκρινίσουν ότι «δεν υπάρχουν ακόμη αποδείξεις πως ζούμε μέσα σε ένα ολόγραμμα».

When Stephen Hawking elegantly described the relationship of quantum mechanics with black holes, he inadvertently opened the door to a radical possibility: that our universe, as we know it, is like a hologram. Science historian Peter Galison and leading physicists Brian Greene and Cumrun Vafa explain how the resilient nature of information combined with the behavior of event horizons suggests that the three dimensions of reality we observe may in fact be a two-dimensional information structure "painted" on some sort of cosmological horizon.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ύπαρξη λιγότερων διαστάσεων στο Σύμπαν δεν είναι μόνο ένα μαθηματικό «τρυκ», αλλά πιθανώς ένα θεμελιώδες γνώρισμα του ίδιου του χώρου. Μία δισδιάστατη επιφάνεια μπορεί να περιέχει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για ένα τρισδιάστατο αντικείμενο. Αυτό συμβαίνει στο τσιπάκι ασφαλείας μιας πιστωτικής κάρτας. Έτσι, ένα σύμπαν δύο διαστάσεων μπορεί να «προβάλλεται» σε τρεις διαστάσεις. Με άλλα λόγια, το σύμπαν (μας) μπορεί να είναι επίπεδο, αλλά στα μάτια μας να αποκτά μια ακόμη διάσταση. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Physical Review Letters».

«Παγκόσμιο» τηλεσκόπιο για τη μαύρη τρύπα του Γαλαξία. Astronomers build Earth-sized telescope to see Milky Way black hole

Τη γιγάντια μαύρη τρύπα στο κέντρο του γαλαξία μας θα προσπαθήσουν να δουν και να μελετήσουν οι ερευνητές με το νέο τηλεσκόπιο. The Event Horizon Telescope should give astronomers the first glimpse of a black hole. Photo: Zhaoyu Li/Shanghai Astronomical Observatory/PA

Επιστήμονες σε όλο τον κόσμο ξεκίνησαν την προσπάθεια δημιουργίας του Event Horizon Telescope (EHT). Δεν πρόκειται για ένα νέο τηλεσκόπιο αλλά για τη σύνδεση όλων των ισχυρών επίγειων τηλεσκόπιων δημιουργώντας ένα υπερ-τηλεσκόπιο. Στόχος είναι να μπορέσουν οι αστρονόμοι να διεισδύσουν με το EHT στο κέντρο του γαλαξία μας και να παρατηρήσουν τη γιγάντια μελανή οπή που βρίσκεται εκεί. Οι επιτελείς αυτής της προσπάθειας ευελπιστούν ότι με το EHT θα έχουν τη μέχρι σήμερα πιο «καθαρή»… θέα του κέντρου του Γαλαξία και των φαινομένων που λαμβάνουν χώρα εκεί.

Ο ορίζοντας

Ξεκίνησε η προσπάθεια δικτύωσης όλων των επίγειων μέσων παρατήρησης του Διαστήματος. The South Pole Telescope (SPT) and the Atacama Pathfinder Experiment (APEX) joined together in a “Very Long Baseline Interferometry” experiment for the first time in January 2015. The two telescopes together observed two sources — the black hole at the centre of the Milky Way galaxy, Sagittarius A*, and the black hole at the centre of the nearby galaxy Centaurus A — and combined their signals to synthesize a telescope 7,000 kilometres across (yellow line). With this success, the SPT joins the Event Horizon Telescope array, which connects APEX, the Large Millimeter Telescope in Mexico, the Submillimeter Telescope in Arizona, the Combined Array for Research in Millimeter-wave Astronomy in California, the Submillimeter Array and James Clerk Maxwell Telescope in Hawaii, and the Institute for Radio Astronomy Millimetrique (IRAM) telescopes in Spain and France (not visible). Image credit: Dan Marrone/University of Arizona

Αν αυτή η σύνδεση των ισχυρών τηλεσκοπίων του πλανήτη επιτευχθεί θα δημιουργηθεί ένα όργανο με δυνατότητες και ισχύ χίλιες φορές μεγαλύτερη από εκείνη του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.

The Atacama Pathfinder Experiment (APEX) telescope sits atop the plateau of Chajnantor in the Chilean Andes, more than 5,100 metres high. To the left of APEX is the central region of the Milky Way, where the supermassive black hole Sagittarius A* lurks. Image credit: ESO/Babak Tafreshi (twanight.org)

Ήδη έχουν συνδεθεί το τηλεσκόπιο SPT στον Νότιο Πόλο με το τηλεσκόπιο Pathfinder Experiment στην έρημο Ατακάμα στη Χιλή και το τηλεσκόπιο Large Millimeter Telescope στο Μεξικό. Όταν η σύνδεση ολοκληρωθεί το σούπερ τηλεσκόπιο που θα έχει δημιουργηθεί θα στοχεύσει τη μελανή οπή στο κέντρο του γαλαξία μας που έχει λάβει την ονομασία Τοξότης Α*. Η μαύρη τρύπα του Γαλαξία απέχει περίπου 27.000 έτη φωτός από τη Γη και έχει μάζα περίπου 4 εκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από αυτή του Ήλιου.

The 10-metre South Pole Telescope, at the National Science Foundation’s Amundsen-Scott South Pole Station, joined the global Event Horizon Telescope array in January 2015. Image credit: Dan Marrone/University of Arizona

Οι ερευνητές που θα συμμετέχουν στις παρατηρήσεις θα προσπαθήσουν να εντοπίσουν τον περίφημο «ορίζοντα γεγονότων». Πρόκειται για το σημείο μιας μαύρης τρύπας είναι το «σημείο χωρίς επιστροφή», δηλαδή το σημείο στο οποίο η βαρυτική έλξη γίνεται τόσο δυνατή, ώστε κάθε διαφυγή να είναι αδύνατη. Με απλά λόγια όταν η ύλη σε οποιαδήποτε μορφή της (άστρα, αέρια ακόμη και το φως) βρεθεί στον ορίζοντα των γεγονότων μιας μαύρης τρύπας η τύχη της είναι προδιαγεγραμμένη, θα τη ρουφήξει η μαύρη τρύπα. Μέχρι σήμερα υπάρχουν οι θεωρητικές αναφορές για την ύπαρξη του ορίζοντα γεγονότων και κάποια έμμεσα ίχνη του. Οι επιστήμονες αναζητούν εδώ και χρόνια κάποιες απτές αποδείξεις της παρουσίας του ορίζοντα γεγονότων και το EHT ίσως να καταφέρει να τις εντοπίσει. Οι ερευνητές θα προσπαθήσουν να συλλέξουν νέα δεδομένα με τα οποία θα ελέγξουν τη θεωρία της Γενικής Σχετικότητας του Αϊνστάιν αλλά και τη συμπεριφορά των μελανών οπών.

Ροντιόλα, η αντικαταθλιπτική. Rhodiola rosea – nature’s antidepressant

Μελέτη αναδεικνύει τη ροντιόλα (Rhodiola rosea) σε αποτελεσματικό αντικαταθλιπτικό και με λιγότερες παρενέργειες από τα συμβατικά φάρμακα. Rhodiola rosea extract can work just as well as conventional antidepressants, but with fewer side effects.

Αιώνες τώρα η ροντιόλα (Rhodiola rosea) θεωρείται από τους κατοίκους της Σιβηρίας και των αρκτικών περιοχών ένα φυτό με πολλές θεραπευτικές αρετές, μεταξύ των οποίων και η καταπολέμηση του στρες. Τώρα αμερικανοί ερευνητές έρχονται να επιβεβαιώσουν την αρκτική «λαϊκή σοφία» παρουσιάζοντας τις πιο ισχυρές ως τώρα ενδείξεις ότι η «χρυσή ρίζα», όπως είναι επίσης γνωστή, μπορεί να είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της κλινικής κατάθλιψης. Οι επιστήμονες μάλιστα θεωρούν ότι, αν τα αποτελέσματά τους επαναληφθούν σε μεγαλύτερη κλίμακα, ίσως σύντομα οι ασθενείς με κατάθλιψη θα μπορούν να έχουν ένα φάρμακο φυσικό και χωρίς τόσο δυσάρεστες παρενέργειες σε σχέση με τα υπάρχοντα αντικαταθλιπτικά.

Πρώτη «ισχυρή» ένδειξη

Τις τελευταίες δεκαετίες ορισμένες μελέτες που έχουν διεξαχθεί κυρίως από ρώσους αλλά και αμερικανούς ερευνητές φάνηκε ότι προσφέρουν επιστημονική βάση στη φήμη της ροντιόλα αναδεικνύοντας τη θεραπευτική και αντικαταθλιπτική δράση της - κάποιοι επιστήμονες μάλιστα έχουν υποστηρίξει ότι ενεργεί ως «προσαρμογόνο» βοηθώντας τον οργανισμό να αντιμετωπίσει διάφορες νοσογόνες απειλές και παρατείνοντας τη ζωή. Τα αποτελέσματα αυτά ωστόσο είτε είναι σε έναν βαθμό αμφιλεγόμενα είτε έχουν παρατηρηθεί σε πειραματόζωα και όχι σε ανθρώπους.

Η τελευταία μελέτη, που έγινε από ερευνητές της Ιατρικής Σχολής Πέρελμαν του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια στις Ηνωμένες Πολιτείες με επικεφαλής τον επίκουρο καθηγητή Τζουν Τζ. Μάο, θεωρείται ότι προσφέρει για πρώτη φορά μια ισχυρή ένδειξη.

Αυτό διότι αποτελεί την πρώτη «διπλή τυφλή», τυχαιοποιημένη και ελεγχόμενη ως προς το φαινόμενο της αυθυποβολής (placebo) συγκριτική δοκιμή του «θαυματουργού» αρκτικού φυτού έναντι ενός συμβατικού αντικαταθλιπτικού φαρμάκου και συγκεκριμένα της σερτραλίνης, η οποία χρησιμοποιείται ως θεραπεία για τις ήπιες ως μέτριες μορφές κατάθλιψης.

«Χρυσή ρίζα» vs σερτραλίνης

Roseroot is a natural way to cure your blues. (Photo: Flickr)

Η δοκιμή διεξήχθη από τον Δεκέμβριο του 2010 ως τον Απρίλιο του 2013 και συμμετείχαν σε αυτήν 57 εθελοντές οι οποίοι είχαν διαγνωστεί με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (MDD, γνωστή και ως κλινική κατάθλιψη) άξονα 1 - αυτό σημαίνει ότι είχαν εκδηλώσει τουλάχιστον δύο ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια, ότι εμφάνιζαν καταθλιπτική διάθεση και έλλειψη ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης απέναντι στις δραστηριότητες της ζωής επί τουλάχιστον δύο εβδομάδες, ενώ παράλληλα επεδείκνυαν μια σειρά άλλα «συνοδά» συμπτώματα όπως σημαντική απώλεια ή αύξηση βάρους, αϋπνία ή υπνηλία, μειωμένη ικανότητα σκέψης ή συγκέντρωσης και επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου.

Οι εθελοντές έλαβαν επί 12 εβδομάδες είτε ένα τυποποιημένο εκχύλισμα ροντιόλα είτε σερτραλίνη είτε ένα ψευδοφάρμακο (placebo), χωρίς ούτε οι ίδιοι αλλά ούτε και οι ερευνητές να γνωρίζουν τι τους χορηγείται. Παράλληλα οι επιστήμονες εξέταζαν τις μεταβολές που εμφάνιζαν με τον χρόνο με βάση τρεις μεθόδους αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως για την κατάθλιψη και συνέκριναν τις «επιδόσεις» της κάθε ομάδας.

Παρόμοια αποτελέσματα, λιγότερες παρενέργειες

Edgar Degas, Melancholy, 1874. Many common therapies for mild to moderate depression can have side effects such as nausea and sexual dysfunction.

Όπως έδειξε η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Phytomedicine», οι ασθενείς στους οποίους χορηγήθηκε σερτραλίνη ήταν περισσότερο πιθανόν να αναφέρουν βελτίωση των συμπτωμάτων τους ως τη 12η εβδομάδα θεραπείας από ό,τι εκείνοι στους οποίους χορηγήθηκε ροντιόλα, αλλά η διαφορά αυτή ήταν τέτοια ώστε να μη θεωρείται στατιστικά σημαντική. Η ομάδα της σερτραλίνης εμφάνισε 1,9 φορές περισσότερες πιθανότητες βελτίωσης και η ομάδα της ροντιόλα 1,4 φορές περισσότερες πιθανότητες βελτίωσης σε σχέση με την ομάδα του placebo. Ωστόσο οι ασθενείς που πήραν σερτραλίνη είχαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν παρενέργειες (κυρίως ναυτία και σεξουαλική δυσλειτουργία) από εκείνους που πήραν ροντιόλα - συγκεκριμένα 63% έναντι 30% αντίστοιχα από κάθε ομάδα ανέφεραν παρενέργειες.

Οι επιστήμονες θεωρούν ότι τα ευρήματά τους δείχνουν πως η ροντιόλα μπορεί να αποτελέσει μια καλύτερη θεραπεία για τις ήπιες ως μέτριες μορφές κατάθλιψης σε σχέση με τη σερτραλίνη αν εξετάσει κάποιος το ζήτημα υπό το πρίσμα του λόγου οφέλους/κινδύνου που προσφέρει η κάθε ουσία. Με άλλα λόγια, θεωρούν ότι, αν και η ροντιόλα εμφανίστηκε ελαφρώς λιγότερο αποτελεσματική από τη σερτραλίνη, το γεγονός ότι προσφέρει οφέλη με πολύ λιγότερες πιθανότητες παρενεργειών είναι σημαντικό. Για τον λόγο αυτόν θεωρούν ότι η αντικαταθλιπτική δράση της «χρυσής ρίζας» πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω με μεγαλύτερες δοκιμές.

«Τα αποτελέσματά μας είναι προκαταρκτικά αλλά υποδηλώνουν ότι η βοτανοθεραπεία ίσως έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει ασθενείς με κατάθλιψη που δεν μπορούν να ανεχθούν τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά λόγω των παρενεργειών τους» δήλωσε ο καθηγητής Μάο. «Θα χρειαστούν ωστόσο μεγαλύτερες μελέτες προκειμένου να αξιολογηθούν πλήρως τα οφέλη και οι κίνδυνοι της ροντιόλα σε σχέση με τα συμβατικά αντικαταθλιπτικά».

Το ερευνητικό σκάφος Rosetta κατέγραψε την εκτόξευση ύλης από το εσωτερικό του κομήτη. Rosetta’s scientific imaging system OSIRIS has witnessed a new jet of dust emerging from the surface of Comet 67P/Churyumov-Gerasimenko

Ένα ακόμη ενδιαφέρον φαινόμενο κατέγραψε το Rosetta στον κομήτη που παρακολουθεί και μελετά. Rosetta’s scientific imaging system OSIRIS has witnessed a new jet of dust emerging from the surface of Comet 67P/Churyumov-Gerasimenko. The scene at 07:15 CET on 12 March. Credits: ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

Καθώς ο κομήτης 67P πλησιάζει προς τον Ήλιο φαίνεται ότι προκαλούνται διάφορα φαινόμενα σε αυτόν. Ένα από αυτά κατέγραψε το σκάφος Rosetta που εδώ και μήνες έχει τεθεί σε τροχιά γύρω του και τον παρατηρεί. Από το εσωτερικό του κομήτη εκτοξεύτηκαν ποσότητες ύλης γεγονός που κατάφερε το Rosetta να καταγράψει με την κάμερα Osiris.

Ο κομήτης εκτοξεύει ύλη από την σκοτεινή πλευρά του. Rosetta’s OSIRIS wide-angle camera captures the moment a jet bursts into action. The first image was captured at 07:13 CET on 12 March 2015, the second two minutes later. Credits: ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

Η ΕSA έδωσε στη δημοσιότητα ένα animation του φαινομένου το οποίο οι επιστήμονες δεν είχαν προβλέψει και προσπαθούν τώρα να βρουν εξήγηση για αυτό. Μια πρώτη εικασία είναι ότι ο πίδακας ύλης δημιουργήθηκε από το λιώσιμο του πάγου που βρίσκεται παγιδευμένος στο εσωτερικό του κομήτη καθώς αυτός πλησιάζει τον Ήλιο. Αυτό που προβληματίζει τους ειδικούς είναι ότι ο πίδακας δημιουργήθηκε στη πλευρά του κομήτη που δεν ήταν εκτεθειμένη το συγκεκριμένο χρονικό σημείο στον Ήλιο.

Γιώργος Χρονάς, «Γιατί όταν έπεσε»

© Κωνσταντίνος Βακουφτσής 2015

Γιατί όταν έπεσε στο πάτωμα

λύθηκαν τα μαλλιά της

και είδε το πρόσωπό της στο ταβάνι

δίχως φωνές να της παραστέκει

Και δεν κινήθηκε, αλλά μονάχη όπως ήταν

παρέμεινε εκεί

Ένα πράγμα, ένα αντικείμενο καταστρεμμένο

Άσχημη όπως τη γέννησε η μάνα της

δίχως φωνή μες στο σκοτάδι

μέχρι που έφυγαν τα ψάρια

απ’ τα φρεάτια και τις σωστές αποχετεύσεις

και πήγαν στις εκβολές των ποταμών

όταν έρχονται τα σώματα.

Federico Zandomeneghi, “Woman drying herself”

Από το βιβλίο: Γιώργος Χρονάς, «Τα ποιήματα, 1973-2008», Εκδόσεις Οδός Πανός, Αθήνα 2008, σελ. 114.

Αϊνστάιν ο αναρχοκομμουνιστής. Einstein the Anarcho-Communist

«Υπάρχει μόνον ένας τρόπος για να εξαλειφθούν τα δεινά (της κοινωνίας)… Μέσω της εγκαθίδρυσης μιας σοσιαλιστικής οικονομίας» Άλμπερτ Αϊνστάιν. Einstein, 1947. Age 68. Photograph by Oren Jack Turner, Princeton, N.J. "I am convinced there is only one way to eliminate these grave evils, namely through the establishment of a socialist economy, accompanied by an educational system which would be oriented toward social goals. In such an economy, the means of production are owned by society itself and are utilized in a planned fashion. A planned economy, which adjusts production to the needs of the community, would distribute the work to be done among all those able to work and would guarantee a livelihood to every man, woman, and child. The education of the individual, in addition to promoting his own innate abilities, would attempt to develop in him a sense of responsibility for his fellow-men in place of the glorification of power and success in our present society." Albert Einstein, Why Socialism?, 1949.

Τα αρχεία του FBI για τον Αϊνστάιν κρύβουν μαργαριτάρια που θα ζήλευε και ο πιο παρανοϊκός συνωμοσιολόγος. Πίσω όμως από την ηλιθιότητα των ομοσπονδιακών αρχών των ΗΠΑ, κρυβόταν ο φόβος για τον αληθινό επαναστάτη, που έφυγε σαν σήμερα πριν από 60 χρόνια.

Ο Αϊνστάιν ήταν αναρχικός, κομμουνιστής, πράκτορας της Κομιντέρν και είχε κατασκευάσει ένα ρομπότ που διάβαζε τη σκέψη, ενώ συνεργαζόταν με επιστήμονες, πρώην συμβούλους των ναζί για την κατασκευή ενός λέιζερ το οποίο θα κατέστρεφε ολόκληρες πόλεις. Οι συγκεκριμένες «πληροφορίες» δεν προέρχονται από κάποιον παρανοϊκό λάτρη των «θεωριών συνωμοσίας» αλλά από διαβαθμισμένα αρχεία του FBI, που αποχαρακτηρίστηκαν πριν από αρκετά χρόνια.

Στη δεκαετία του 1940 και του 1950, ο Χούβερ θα έμενε γνωστός για την αντικομουνιστική του ρητορεία αλλά και τα διαβόητα μέτρα και τις παρασκηνιακές ενέργειες για την περιστολή των αντιαμερικανικών ενεργειών. Κανείς δεν ήταν πια ασφαλής από την έκνομη πολλές φορές δράση του μεγάλου αφεντικού του Ομοσπονδιακού Γραφείου.

Στον «φάκελο» του μεγάλου επιστήμονα θα βρει κάποιος 1.427 σελίδες που προέκυψαν από 23 χρόνια παρακολουθήσεων. Τεράστιος όγκος ανακριβών πληροφοριών, που εξυπηρέτησαν το πνεύμα του μακαρθισμού αλλά και τις προσωπικές εμμονές του διευθυντή του FBI, Έντγκαρ Χούβερ.

Μεταξύ άλλων ο Αϊνστάιν είχε κατηγορηθεί από πληροφοριοδότες ότι τον «Μάιο του 1948 συναντήθηκε μυστικά με 10 πρώην συμβούλους των ναζί για να μελετήσουν ένα νέο όπλο, το οποίο με μία ακτίνα φωτός θα μπορούσε να καταστρέψει ολόκληρες πόλεις». Σε άλλο έγγραφο αναφερόταν ότι «είχε ανακαλύψει ένα ρομπότ, το οποίο με τη βοήθεια διάφορων ηλεκτρικών συσκευών» ήταν σε θέση να διαβάζει τη σκέψη του ανθρώπου, «ανεξαρτήτως του αν αυτοί το επιθυμούν ή όχι». Το γεγονός ότι ο πληροφοριοδότης της υπηρεσίας που έκανε τη σχετική αναφορά αποδείχτηκε τελικά σχιζοφρενής και είχε νοσηλευτεί και σε ψυχιατρική κλινική, δεν απέτρεψε τους αξιωματούχους του FBI από το να καταχωρίσουν τις αναφορές του στα επίσημα αρχεία.

Ο Αϊνστάιν ήταν ένας ακάματος υπερασπιστής των αδυνάτων και συχνά υπερασπιζόταν μέλη Κομμουνιστικών Κομμάτων που διώκονταν σε όλο τον κόσμο.

Στα κείμενα του FBI διαφαίνεται η αγωνιώδης προσπάθεια των υπαλλήλων της υπηρεσίας να ενοχοποιήσουν τον Αϊνστάιν για «απόπειρα διάλυσης του κράτους», χρησιμοποιώντας αποσπάσματα από κείμενα του Λένιν αλλά και του Στάλιν. «Ποιος είναι ο αδιαμφισβήτητος διεθνής ηγέτης -αναρωτιόταν ο συντάκτης μιας έκθεσης- ο οποίος μέσω των επαφών του με κομμουνιστικές και αναρχοκομμουνιστικές ομάδες επιχειρεί να αποσυνθέσει “τον στρατιωτικό μηχανισμό” που στηρίζει τους κυβερνώντες -πράξη που κατά τον Μαρξ αποτελεί το πρώτο στάδιο μιας λαϊκής επανάστασης»; Και ο συντάκτης έδινε μόνος του την απάντηση: «Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είναι αυτός ο ηγέτης, αφού ούτε ο ίδιος ο Στάλιν δεν ερχόταν σε επαφή με τόσες διεθνείς αναρχοκομμουνιστικές οργανώσεις, προκειμένου να προετοιμάσει αυτό το πρώτο στάδιο της επανάστασης και της απόλυτης αναρχίας».

Σαν να μην έφτανε το ολοκληρωτικό κομφούζιο που επικρατούσε στο μυαλό των πρακτόρων του FBI για τον κομμουνισμό και την αναρχία, ορισμένοι επιχείρησαν να προσθέσουν και την άποψή τους για τη θεωρία της σχετικότητας. «Ακόμη και αν είναι αληθινή -διαβάζουμε σε μια αναφορά- δεν έχει μεγαλύτερη πρακτική σημασία από την απάντηση στην παλιά σοφιστεία που λέει: “Πόσοι άγγελοι χωράνε στην άκρη μιας καρφίτσας, αν οι άγγελοι δεν έχουν μάζα και δεν καταλαμβάνουν χώρο”.

The Cold War ushered in a period of intense rivalry and suspicion between the United States and the Soviet Union. Domestically, formal and unofficial probes into an individual’s political reliability became commonplace. The era of the loyalty oath and the security-clearance boards had arrived. Given Einstein’s propensity to speak his mind and his fearless association with organizations under suspicion he presented a tempting target for those who viewed expressions of sympathy for the wartime Russian ally, however measured, as treasonable.

Ενώ, όμως, οι θρησκευτικές και “σχετικιστικές” θεωρίες του δεν μπορούν να επηρεάσουν την πραγματική επιστήμη -συνεχίζει η αναφορά- δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτός ο ξένος, περισσότερο από κάθε άλλον επαναστάτη στη Γη, προωθεί τη σύγχυση και την απιστία και την αμφιβολία και διδάσκει την ανυπακοή προς τις Αρχές».

Τι είχε κάνει λοιπόν ο Αϊνστάιν για να θεωρείται ηγέτης της επερχόμενης αναρχοκομμουνιστικής επανάστασης; Οι πράκτορες του FBI μπορεί να μην καταλάβαιναν τις πραγματικές κοινωνικές προεκτάσεις της θεωρίας της σχετικότητας, γνώριζαν όμως πολύ καλά ότι ο Αϊνστάιν ήταν ένας ακάματος υπερασπιστής των αδυνάτων και συχνά υπερασπιζόταν μέλη Κομμουνιστικών Κομμάτων που διώκονταν σε όλο τον κόσμο. Ήδη από την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου είχε καταδικάσει το περίφημο ιδιώνυμο της ελληνικής κυβέρνησης, ενώ στα χρόνια του Εμφυλίου εξέφραζε τη συμπαράστασή του στους αντιστασιακούς του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και όλους τους κομμουνιστές που σάπιζαν στις φυλακές και τα ξερονήσια.

Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο, όταν οι ΗΠΑ και ολόκληρη η Δυτική Ευρώπη φλέρταραν ακόμη με το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ, αυτός έριχνε όλο του το βάρος στο να στηρίξει τη μάχη των διεθνών ταξιαρχιών στον ισπανικό εμφύλιο. Συγκεκριμένα συμμετείχε ενεργά στο κίνημα ενίσχυσης της περίφημης ταξιαρχίας Αβραάμ Λίνκολν με Αμερικανούς εθελοντές που πολέμησαν τους φαλαγγίτες του Φράνκο.

Ουδέποτε έκρυψε φυσικά και το όραμά του για μια σοσιαλιστική κοινωνία, το οποίο συνόψισε στο περίφημο κείμενό του με τίτλο «Γιατί Σοσιαλισμός».

Φυσικά τίποτα δεν παρεξηγήθηκε και δεν «κακοποιήθηκε» περισσότερο από την πιο επαναστατική ιδέα που παρουσίασε στη ζωή του, τη θεωρία της σχετικότητας. «Δεν υπάρχει πιο “κακοποιημένη” θεωρία από τη θεωρία της σχετικότητας» έλεγε ο ίδιος. «“Σχετικότητα”, έτσι όπως την εννοώ εγώ, σημαίνει απλώς ότι ορισμένα φυσικά ή μηχανικά φαινόμενα που κάποτε θεωρούνταν σταθερά και ακλόνητα είναι σχετικά ως προς άλλα φαινόμενα της φυσικής και της μηχανικής. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα στη ζωή είναι σχετικά, ότι μπορούμε να ισοπεδώνουμε τα πάντα σε αυτό τον κόσμο».

Πηγή: Άρης Χατζηστεφάνου για την Εφημερίδα των Συντακτών 19/4/2015