Λυρίδες, μια βροχή διαττόντων αστέρων, This Weekend’s Lyrid Meteor Shower: How to See It

A Lyrid meteor captured by NASA astronaut Don Pettit out the window of the International Space Station on April 21, 2012. The lights of Florida are visible to the right of the meteor. Click to enlarge. Credit: NASA

Η πρώτη βροχή διαττόντων αστέρων της άνοιξης, οι Λυρίδες, άρχισαν δειλά-δειλά να εμφανίζονται στον ουρανό του βορείου ημισφαιρίου, όπου ανήκει και η Ελλάδα. Οι πτώσεις των συγκεκριμένων μετεώρων, που αποκαλούνται και «πεφταστέρια», θα αποκορυφωθούν την Κυριακή 21 και τη Δευτέρα 22 Απριλίου, ενώ θα διαρκέσουν σε πιο αραιή μορφή έως τις 25 του μηνός.

Lyrid meteors will appear to radiate (red circle) from a point near the bright star Vega in the constellation Lyra. This map shows the sky facing southeast around 3:30 a.m. April 22 – around the time of meteor maximum. Stellarium.

Επειδή πάντως στις 25 Απριλίου υπάρχει πανσέληνος, ο ουρανός τις προηγούμενες νύχτες δεν θα είναι πολύ σκοτεινός και έτσι οι παρατηρητές (στο μέτρο πάντα που το επιτρέπουν οι κατά τόπους καιρικές συνθήκες) δεν θα έχουν ιδανικές συνθήκες, από τα μεσάνυχτα έως τα χαράματα, για να δουν το αστρονομικό φαινόμενο. Στο αποκορύφωμά του αναμένεται να εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα και να πυρακτώνονται έως 20 διάττοντες ανά ώρα με ταχύτητα περίπου 50 χιλιομέτρων την ώρα.

A bright fireball meteor in twilight. The Lyrids, like all meteor showers, offer up the occasional fireball among a mix of fainter meteors. Credit: John Chumack

Οι Λυρίδες είναι γνωστό ότι καμία φορά δημιουργούν πολύ φωτεινά πεφταστέρια με μακριές ουρές, ορατές στον ουρανό επί αρκετά δευτερόλεπτα. Κάποιες χρονιές μάλιστα, τα μετέωρά τους έφθασαν μέχρι και τα 100 χλμ. την ώρα.

Η εν λόγω βροχή μετεώρων, που καταγράφηκε για πρώτη φορά το 687 π.Χ. από τους Κινέζους, φαίνεται να προέρχεται από τον αστερισμό της Λύρας, από όπου πήρε το όνομά της, και κυρίως από τον αστέρα Βέγα (Άλφα Λύρας), ο οποίος είναι το πιο λαμπρό άστρο του συγκεκριμένου αστερισμού και το δεύτερο φωτεινότερο άστρο του νυχτερινού ουρανού του βορείου ημισφαιρίου.

Το φαινόμενο εμφανίζεται όταν η τροχιά της Γης διασταυρώνεται, μία φορά τον χρόνο, με τα σωματίδια που έχει αφήσει ο κομήτης Θάτσερ, ο οποίος πέρασε για τελευταία φορά από τη «γειτονιά» μας το 1861. Comet Thatcher circles the sun once every approxiimately 415 years. Each time it does, the comet leaves dust and small bits of ice and rock in a trail behind it. Sometimes it sheds more dust than others, creating denser filaments that can make for unexpectedly high numbers of Lyrid meteors when the Earth passes through. Not to scale. Illustration: Bob King

Η πραγματική, όμως, πηγή προέλευσής είναι ο κομήτης «Θάτσερ», που ανακάλυψε το 1861 ο Αμερικανός Α. Θάτσερ (συνεπώς καμία σχέση με την μόλις αποβιώσασα πρώην Βρετανίδα πρωθυπουργό) και ο οποίος αφήνει στο πέρασμά του μια ουρά σκόνης και σωματιδίων, που διασταυρώνεται κάθε χρόνο με την τροχιά του πλανήτη μας. Ο κομήτης εκτιμάται ότι θα ξαναπεράσει πολύ κοντά από τη Γη το έτος 2276, καθώς η τροχιά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί περίπου 415 χρόνια.

The delicate, rarefied dust tail of Comer C/2012 K5 in Dec. 2012. If Earth happens to intersects a comet’s dusty orbit – as we do with Comet Thatcher every April – we witness a meteor shower. Credit: Michael Jaeger

Τα απομεινάρια από την ουρά του, μετά το τελευταίο κοντινό πέρασμά του τον 19ο αιώνα, αιωρούνται ακόμα στο διάστημα και συνεχίζουν κάθε χρόνο να προκαλούν τη «βροχή» των Λυρίδων. Ορισμένοι αστρονόμοι εκτιμούν ότι η επόμενη θεαματική βροχή Λυρίδων θα λάβει χώρα το 2040-41.