Διδακτική πρόταση στη Φιλοσοφία: Καντ: Ανάμεσα στον Ορθολογισμό και τον Εμπειρισμό. Teaching proposal in Philosophy: Kant: Between Rationalism and Empiricism

Immanuel Kant, lecturing to Russian officers by I. Soyockina / V. Gracov, the Kant Museum, Kaliningrad.

Η σκέψη του Καντ (1724-1804) αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ιστορία της νεότερης φιλοσοφίας όχι μόνο γιατί ολοκληρώνει την κριτική στροφή που εγκαινιάζει ο Descartes αλλά και γιατί σφραγίζει την πορεία ολόκληρης της μεταγενέστερης φιλοσοφίας, με την έννοια ότι αυτή βρίσκεται έκτοτε σε έναν μόνιμο κριτικό διάλογο μαζί της. Η «Κριτική του καθαρού λόγου» (1781) είναι ίσως το σημαντικότερο κείμενο της νεότερης φιλοσοφίας.

«Αστρονόμος Κοπέρνικος: Συνομιλία με τον Θεό», ζωγραφικός πίνακας του Γιαν Ματέικο.

Στην Κριτική του ο φιλόσοφος συγκρίνει την αλλαγή στον τρόπο του σκέπτεσθαι, που εισάγει η υπερβατολογική φιλοσοφία του, με την επανάσταση του Κοπέρνικου στην αστρονομία. Όπως ο Κοπέρνικος έκανε τον ήλιο να μένει ακίνητος και τη Γη να περιστρέφεται γύρω απ' αυτόν, έτσι και ο Καντ έκανε τον λόγο ακίνητο και τον κόσμο των πραγμάτων να περιστρέφεται γύρω του και να φωτίζεται από εκείνον. Το φως δηλαδή της γνώσης δεν εκπορεύεται από τα πράγματα, αλλά από τον λόγο. Αντίθετα συνεπώς με τη δογματική Μεταφυσική, που πρέσβευε ότι οι έννοιες πρέπει να ρυθμίζονται προς τα αντικείμενα, εκείνος τονίζει ότι τα αντικείμενα πρέπει να ρυθμίζονται προς τις έννοιες. Ανοίγει έτσι ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της φιλοσοφικής σκέψης. Τη θέση της δογματικής Μεταφυσικής παίρνει η κριτική του καθαρού λόγου, ή υπερβατολογική φιλοσοφία, η οποία εξετάζει τις αρχές της προεμπειρικής γνώσης. Οι αρχές αυτές είναι ο χώρος και ο χρόνος ως μορφές της καθαρής εποπτείας, οι καθαρές έννοιες (κατηγορίες) του νου και οι ρυθμιστικές ιδέες του λόγου (κόσμος, ψυχή, θεός).

Διδακτική πρόταση - Παρουσίαση με διαφάνειες του Κεφαλαίου 3: Αναζητώντας τη γνώση. ENOTHTA ΤΡΙΤΗ: ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΗΓΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ. 3. Η ανάγκη μιας συνθετικής προσέγγισης (Καντ), στο μάθημα της Φιλοσοφίας της  Β’ τάξης Ημερησίου Γενικού Λυκείου με βάση το σχολικό βιβλίο Αρχές Φιλοσοφίας των Σ. Βιρβιδάκη, Β. Καρασμάνη, Χ. Τουρνά.

Το Curiosity βρήκε οργανική ύλη στον Άρη. Curiosity Rover Finds Organic Matter on Mars

Στην φωτογραφία εικονίζεται η τρύπα που έκανε το Curiosity στο πέτρωμα από το οποίο έλαβε τα δείγματα που περιέχουν οργανική ύλη. The first definitive detection of Martian organic chemicals in material on the surface of Mars came from analysis by NASA's Curiosity Mars rover of sample powder from this mudstone target, "Cumberland." Image credit: NASA/JPL-Caltech/MSSS

Μια άκρως ενδιαφέρουσα ανακάλυψη έκανε το Curiosity στον Άρη. Ο ρομποτικός εξερευνητής εντόπισε σε δείγματα πετρώματος οργανική ύλη αλλά και μεθάνιο στην ατμόσφαιρα του Κόκκινου Πλανήτη. Τόσο η οργανική ύλη όσο και το μεθάνιο συνδέονται άμεσα με την παρουσία ζωής και οι επιστήμονες προσπαθούν τώρα να εξακριβώσουν αν τα ευρήματα του Curiosity προέρχονται από κάποιες μορφές ζωής ή αν είναι προϊόντα γεωχημικών διεργασιών στον πλανήτη.

Η ανακάλυψη

Η ανακάλυψη ενισχύει την πιθανότητα ύπαρξης ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη. This illustration portrays possible ways methane might be added to Mars' atmosphere (sources) and removed from the atmosphere (sinks). Image credit: NASA/JPL-Caltech/SAM-GSFC/Univ. of Michigan

Το Curiosity χρησιμοποίησε το τρυπάνι του και πήρε δείγματα από το εσωτερικό ενός πετρώματος στον κρατήρα Γκέιλ όπου βρίσκεται. Τα όργανα ανάλυσης του Curiosity έδειξαν ότι τα δείγματα περιέχουν οργανικά μόρια. Κάθε φορά που εντοπίζεται μακριά από τη Γη οργανική ύλη (όπως π.χ πρόσφατα στον κομήτη που εξερευνά το σκάφος Rosetta) η επιστημονική κοινότητα στρέφει άμεσα το ενδιαφέρον της αφού τα οργανικά μόρια, λόγω της παρουσίας του άνθρακα σε αυτά, αποτελούν ένα από τα δομικά υλικά της ζωής (τουλάχιστον) στη Γη. Το Curiosity εντόπισε επίσης μεθάνιο στην ατμόσφαιρα του Άρη.

This illustration portrays some of the reasons why finding organic chemicals on Mars is challenging. Image credit: NASA/JPL-Caltech

Η NASA εξέφρασε τον ενθουσιασμό της για την ανακάλυψη αλλά οι επιτελείς της τονίζουν ότι πρέπει να περιμένουμε να γίνουν νέες αναλύσεις των δειγμάτων για να εξακριβωθεί αν η οργανική ύλη αλλά και το μεθάνιο που εντόπισε το Curiosity σχετίζονται με την παρουσία κάποιων μορφών ζωής που υπήρχαν κάποτε (ή εξακολουθούν να υπάρχουν) στον Άρη ή αν είναι προϊόντα γεωχημικής διεργασίας.

Daniel Glavin of NASA's Goddard Space Flight Center discusses the discovery of organic matter on Mars and other recent results from the MSL Curiosity rover. Image Credit: NASA Goddard

Τα μέλη της αποστολής του Curiosity ανακοίνωσαν τα νέα ευρήματα στο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης και σχετική δημοσίευση θα γίνει στην επιθεώρηση «Science».