Ο μύθος του Φάωνα. The myth of Phaon

Ζακ-Λουί Νταβίντ, “Σαπφώ - Φάων – Έρωτας”. “Sapho, Phaon et l'Amour” par David, 1809, Musée de l'Ermitage (Saint-Pétersbourg).

Ο Φάων σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ήταν ένας θαλάσσιος δαίμων που συνδέθηκε με την Αφροδίτη.

Ο μύθος

Εδώ βλέπετε μια μελανόμορφη υδρία του 410 π.Χ., που δείχνει το Φάωνα να  κάθεται στεφανωμένος πάνω σε μαλακό μαξιλάρι, κάτω από τον ίσκιο μιας δάφνης να κρούει τη λύρα του. Πλάι του η Δημώνασσα, γοητευμένη από την παρουσία του και τους ήχους της μουσικής του, του προσφέρει χρυσή ταινία. Χρυσή ταινία κρατάει και η Λεύρα καθισμένη σε βράχο αριστερά του συνεπαρμένη στρέφει προς αυτόν και αγνοεί τη Χρυσογένεια που σκύβει να της μιλήσει. Ένας Έρωτας πετά προς το Φάωνα . Η παρουσία της Λητώς και του Απόλλωνα δεξιά είναι δυσερμήνευτη, αφού η ανάμειξη τους στο μύθο δεν αναφέρεται στις πηγές (Ελληνική Μυθολογία, Ήρωες, Εκδοτική Αθηνών). “Phaon in a Bower with Demonassa,” hydria by the Meidias Painter, c. 410 bc; in the Museo Archeologico, Florence. Credit: SCALA—Art Resource/EB Inc.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Αιλιανό στο βιβλίο του «Ποικίλη Ιστορία»  τόμος 12 παράγραφος 18 στη Λέσβο υπήρχε ένας γέρος καλόκαρδος βαρκάρης ο Φάωνας ο οποίος μετέφερε με την βάρκα του ανθρώπους από τη Λέσβο στη Μικρά Ασία. Η θεά Αφροδίτη θέλοντας να  δοκιμάσει την καλοσύνη και την ανθρωπιά του Φάωνα παρουσιάστηκε  σ’ αυτόν με τη μορφή γριάς και του ζήτησε να τη μεταφέρει με τη βάρκα του. Ο Φάωνας πρόθυμος όπως πάντα τη μετέφερε με κάθε φροντίδα και χωρίς να δεχτεί  καμία αμοιβή. Τότε η Αφροδίτη τιμώντας το Φάωνα για την καλοσύνη  και την ανθρωπιά του, του χάρισε ένα αλάβαστρο με μύρο και πως ο Φάωνας, όταν άλειψε το σώμα του με αυτό, έγινε νέος και πάρα πολύ όμορφος.

Άρχισαν τότε να τον αγαπούν όλες οι γυναίκες της Λέσβου συμπεριλαμβανομένης και της Σαπφώς. Έγιναν εραστές, αλλά ο Φάων δυσαρεστήθηκε μαζί της και την υποτίμησε. Σύμφωνα με τον Αιλιανό, ο Φάων δολοφονήθηκε από έναν απατημένο σύζυγο.

Antoine-Jean Gros, Sappho at Leucate, 1801.

Η Σαπφώ σύμφωνα με τον μύθο απογοητευμένη από τον άτυχο έρωτα της για το Φάωνα, αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα από το ακρωτήριο Λευκάτας, που βρίσκεται στη Λευκάδα. Αυτό αναφέρεται και στο λεξικό Σούδα, όπου διαβάζουμε για τη Σαπφώ:

«Λέσβια εκ Μυτιλήνης ψάλτρια δ’ έρωτας Φάωνος του Μυτιληναίου εκ του Λευκάτου κατεπόντησαν εαυτήν».

Παρατηρήσεις

Martin Drolling, Sappho et Phaon Chantant Leurs Amours Dans Une Grotte, Oil on panel, 61 x 51.5 cm, Private collection.

Ο μύθος αυτός αποτελεί μία από τις χαρακτηριστικές λαϊκές μυθοπλασίες, που απαντώνται από τους πανάρχαιους χρόνους στην αναζήτηση της "αιώνιας νεότητας και του κάλλους", που αργότερα οι αλχημιστές το αποκάλεσαν "ελιξίριο της ζωής". Στο μύθο αυτό φέρεται να ικανοποιεί η Αφροδίτη τον καημό του Φάωνα, αλλά και το τέλος της Σαπφούς για να μη δει το γήρας της. Η Σαπφώ ύμνησε στις ωδές της τον Φάωνα που ως θαλάσσιος δαίμων φαίνεται ουσιαστικά να τον ακολούθησε.

Meidias Painter. Hydria. Detail: Phaon playing the lyre, winged Himeros in front of him. Florence. (Plate XLVI).

Τον μύθο αυτό χρησιμοποίησε επίσης και η αττική κωμωδία η οποία και έπλασε την φανταστική ερωτική σχέση του νέου με την Αφροδίτη. Αλλά και η αγγειογραφία πολλές φορές έλαβε ως θέμα της το μύθο αυτό που σημαίνει ότι ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος και αγαπητός.

Phaon et Aphrodite, femme et Éros ; inscription kalos (« Phaon kalos »). Face A d'un cratère en calice attique à figures rouges. Phaon et Aphrodite, cratère attique à figures rouges, 420-400 av. J.-C., Musée archéologique régional Antonio-Salinas (Palerme).

Χαρακτηριστική είναι η απεικόνιση του νέου Φάωνα ανάμεσα σε κλάδους να περιβάλλεται από τις Νύμφες Χρύση και Φιλόμελη, τον Ἔρωτα, την Πειθὼ και τον Ἵμερο, σε αρχαίο αττικό ερυθρόμορφο κύλικα, περίπου του 410 π.Χ. που εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο του Παλέρμο.

Γιατί όμως η Σαπφώ ερωτεύεται ένα μυθικό πρόσωπο τόσο όμορφο και νέο;

Terre cuite de 480-460 av. J.‑C., provenant d'une tombe de Mélos et conservée au British Museum. On suppose qu'il s'agit de l'une des plus anciennes représentations de Sappho, ici tenant un barbitos, en conversation avec un homme, peut-être Alcée.

Σύμφωνα με τον Gregory Nagy καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου του Harvard υπάρχει σε αυτήν την πράξη  μια υπονοούμενη ελπίδα, αυτή της ανάκτησης της νιότης. Αφότου η Αφροδίτη πέρασε τον πορθμό, έγινε ξανά νέα και όμορφη προσφέροντας νιάτα και ομορφιά και στο Φάωνα, έτσι και η Σαπφώ θέλει να ελπίζει ότι με αυτόν τον έρωτα θα κατακτήσει την αιώνια νεότητα.

Μια άλλη ερμηνεία έχουμε από τον Γιάννη Κορδάτο στο βιβλίο του η «Σαπφώ και οι κοινωνικοί αγώνες στη Λέσβο». Ο συγγραφέας γράφει:

«Η παράδοση αναφέρει πως ερωτεύτηκε κάποιον  που τον έλεγαν Κερκύλα, που ήταν από την Άνδρο και πλούσιος. Τον παντρεύτηκε και ίσως να απόχτησαν και ένα παιδάκι, την Κληίδα, που πήρε το όνομα της μητέρας της Σαπφώς, καθώς υπήρχε ήδη διαμορφωμένη παράδοση…» που αφορούσε την ονοματοδοσία των θυγατέρων στη Λέσβο, κάτι που συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας.

Για την παντρειά της Σαπφώς κάνουν λόγω το λεξικό Σούδα, ο Μάξιμος ο Τύριος, φιλόσοφος του 2ου μισού του 2ου μ.Χ. αιώνα, η 15η επιστολή του Οβιδίου, ο Πάπυρος Οξύρρυγχου (ΧV,στίχος 1800), και ένα δύο κομμάτια από τραγούδια της ίδιας της Σαπφώς.

Ο έρωτας της για τον Κερκύλα ήταν τόσο φλογερός και η αγάπη της τόσο μεγάλη που η καρδιά της πληγώθηκε βαριά όταν ο Κερκύλας την άφησε και έφυγε. Τότε ίσως να έπεσε σε μελαγχολία. Αυτό συμπεραίνουμε κατά τον Κορδάτο και από το παρακάτω της τραγούδι:

Giovanni Duprè (1817–1882), Saffo abbandonata, 1857, Galleria d'Arte Moderna, Roma, Italia.

 «Ομορφόθρονη αθάνατη Αφροδίτη,

κόρη του Δία, σου δέομαι, δολοπλέχτρα,

με πίκρες και καημούς μη, Δέσποινα,

παιδεύεις την ψυχή μου.

Μα έλα μου, αν και κάποτε από πέρα

το κάλεσμά μου όμοι' αγροικώντας,

ήρθες, το πατρικό παλάτι αφήνοντας,

και το χρυσό σου αμάξι

ζεύοντας κι όμορφα στρουθιά πετώντας

γοργά στη γή σ΄εφέρανε τη μαύρη

παντ΄απ΄τον ουρανό με φτεροκόπημα

πυκνό μες΄τον αιθέρα.

Κι΄ως έφτασαν ταχιά, χαμογελώντας

με την αθάνατη όψη, ω μακαρία,

με ρώτησες σαν τι και πάλι να 'παθα

τι σε καλω κοντά μου.

τι λαχταρά η ψυχή μου η φρενιασμένη

τόσο πολύ να γίνει: -Ποια και πάλι

θες η Πειθώ να΄φέρει στην αγάπη σου;

Σαπφώ, ποια σ' αδικάει;

Γιατί αν φεύγει, γοργά από πίσω θα 'ρθει,

κι΄αν δεν παίρνει σου δώρα, θα σου φέρει

τωρ΄αν δεν σ΄αγαπάει, θα σ΄αγαπήσει

 και δίχως να το θέλει.

Ω! έλα μου και τώρα, κι΄απ΄τις μαύρες

τις έγνοιες λύσε με, και ό,τι ν΄αληθέψει

ποθεί η ψυχή μου, τέλεσ' το, κι΄ατή σου

συ γίνε ο βοηθός μου.»

(Μετάφραση ο  Π. Λεκατσάς)

Απομεινάρια αυτού του έρωτα είναι και μια από τις λιγοστές οδούς που βρίσκονται στην Σκάλα Ερεσού με το όνομα Κερκύλα.

Πηγές: Βικιπαίδεια, http://gym-eresou.les.sch.gr/sappho%20ikaria.htm

Σούπερ αστρικό μαιευτήριο! More than a million stars are forming in a mysterious dusty gas cloud in a nearby galaxy

Οι ερευνητές έδωσαν την παραπάνω φωτογραφία στη δημοσιότητα. Στο γαλάζιο φόντο είναι ο γαλαξίας NGC 5253 όπως τον έχει φωτογραφίσει το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Μέσα στην εικόνα του Hubble με ερυθρό και κίτρινο χρώμα απεικονίζονται αέρια τα οποία εντόπισε η συστοιχία Submillimeter Array. Η λαμπρή περιοχή που ξεχωρίζει είναι το νεφέλωμα Cloud D μέσα στο οποίο γεννιούνται συνεχώς νέα άστρα. The blue background is a Hubble Space Telescope image of galaxy NGC 5253; the white spots are young star clusters. Superimposed is the gas (fuzzy red to yellow) as seen by the Submillimeter Array. The brightest part of the image is Cloud D. Credit: Courtesy of Jean Turner

Μια εκπληκτική ανακάλυψη έκανε διεθνής ερευνητική ομάδα χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων Submillimeter Array που βρίσκεται στη Χαβάη. Οι επιστήμονες εντόπισαν σε έναν από τους μικρότερους γαλαξίες του γαλαξιακού σμήνους στο οποίο ανήκει και ο δικός μας γαλαξίας, ένα σούπερ αστρικό μαιευτήριο. Πρόκειται για ένα νεφέλωμα στον γαλαξία NGC 5253 που βρίσκεται στον αστερισμό του Κενταύρου. Οι ερευνητές εντόπισαν ένα μυστηριώδες νέφος που αποτελείται από υψηλής θερμοκρασίας αέρια μέσα στο οποίο γεννιούνται με τρομερή ταχύτητα νέα άστρα.

Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι στο νεφέλωμα που ονομάστηκε Cloud D βρίσκονται υπό διαδικασία σχηματισμού περισσότερα από ένα εκ. άστρα! Το νεφέλωμα έχει ένα δισ. φορές μεγαλύτερη φωτεινότητα από τον Ήλιο. Η γέννηση ενός άστρου παράγει μια σειρά από κοσμικά φαινόμενα και, όπως είναι ευνόητο, στο εν λόγω νεφέλωμα οι επιστήμονες μπορούν να τα παρατηρήσουν να εξελίσσονται... μαζικά. Η ανακάλυψη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Nature».

Δισεκατομμύρια φιλόξενοι πλανήτες στον Γαλαξία. Scientists say our galaxy is teeming with watery worlds

Δισεκατομμύρια πλανήτες φιλικοί προς την ζωή υπάρχουν στον γαλαξία μας σύφμωνα με τη νέα μελέτη. Billions of stars in our galaxy have between one and three planets which could potentially support life. Kepler satellite observes exoplanets by measuring the light curve of a star. When a planet moves in front of the star there is a small dip in brightness. If this little dip in brightness occurs regularly, there might be a planet orbiting the star and obscuring its light.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές μελέτες τόσο για τον αριθμό των πλανητών στον γαλαξία μας όσο και για το ποιοι από αυτούς διαθέτουν συνθήκες φιλικές προς τη ζωή. Η τελευταία σχετική μελέτη αναφέρει ότι ο αριθμός των φιλόξενων για τη ζωή πλανητών στον Γαλαξία είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο πιστεύαμε.

Κάπου υπάρχει ζωή

Pictured are exoplanetary systems where the previously known planets are marked with blue dots, while the red dots show the planets predicted by the Titius-Bode law on the composition of planetary systems. 124 planetary systems in the survey – based on data from the Kepler satellite, fit with this formula.

Ερευνητές από τη Δανία και την Αυστραλία με επικεφαλής τον Στέφεν Γιάκομπσεν του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης μελέτησαν δεδομένα του διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler το οποίο σάρωσε τον γαλαξία μας τα προηγούμενα χρόνια αναζητώντας εξωπλανήτες.

The illustration shows the habitable zone for different types of stars. The green area is the habitable zone (HZ), where liquid water can exist on a planet’s surface. The red area is too hot for liquid water on the planetary surface and the blue area is too cold for liquid water on the planetary surface.

Αναλύοντας αυτά τα δεδομένα οι ερευνητές υπολόγισαν τον αριθμό των άστρων του γαλαξία μας τα οποία διαθέτουν πλανητικά συστήματα και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αρκετά δισεκατομμύρια από αυτά τα άστρα διαθέτουν από έναν ως τρεις βραχώδεις πλανήτες που βρίσκονται στη λεγόμενη κατοικήσιμη ζώνη.

Light curves of the some of the planets orbiting the star Kepler-62. The dip in the light curve occurs when the planet moves in front of the host star, thereby dimming the light of the star. The dip in the light curve is proportional to the size of the planet.

Βρίσκονται δηλαδή σε απόσταση τέτοια από το μητρικό τους άστρο ώστε να είναι δυνατόν να υπάρχει σε αυτούς νερό σε υγρή μορφή. Η παρουσία νερού σε υγρή μορφή συνδέεται άμεσα με την ύπαρξη ζωής έστω και σε μικροβιακό επίπεδο.

H νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Montlhy Notices of the Royal Astronomical Society».

Καλός ύπνος, καλό σεξ για τις γυναίκες. Better Sleep for a Better Sex Life For Women

Jules Pascin, Sleeping Woman. O καλός ύπνος συνδέεται με καλύτερο σεξ για τις γυναίκες. Any “sexpert” can tell you trouble in the bedroom is no laughing matter. The absence of sexual desire can take its toll on any relationship. Luckily, we may have a new solution for improving the amount of sex we have and how good that sex is: a little shut-eye. A recent study published in the Journal of Sexual Medicine has found that women who get one more hour of sleep increase their sex drive by around 14 percent.

Ο καλός και αρκετός ύπνος είναι σημαντικός παράγων για τη διατήρηση υγιούς σεξουαλικής επιθυμίας στις γυναίκες, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα.

Τα ευρήματα

Henri Lebasque, Sleeping Woman. The study showed that each additional hour of sleep increased the likelihood of sexual activity with a partner by 14 per cent - and increased levels of arousal.

Ερευνητές, με επικεφαλής τον δρ. Ντέηβιντ Κάλμπαχ του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν «Journal of Sexual Medicine», μελέτησαν 171 γυναίκες επί δύο εβδομάδες. Όπως διαπιστώθηκε, όσες κοιμούνταν καλύτερα και περισσότερες ώρες ένα βράδυ, είχαν μεγαλύτερη σεξουαλική επιθυμία την επόμενη ημέρα. Κάθε πρόσθετη ώρα ύπνου φάνηκε να αυξάνει κατά 14% κατά μέσο όρο την πιθανότητα σεξουαλικής συνεύρευσης με τον σύντροφό τους το επόμενο 24ωρο.

Επίσης, κατά τους ερευνητές, ο ύπνος σχετίζεται με την καλύτερη διέγερση των γεννητικών οργάνων, καθώς όσες γυναίκες κοιμούνται καλύτερα, έχουν λιγότερα προβλήματα κολπικής διέγερσης, σε σχέση με τις γυναίκες που κοιμούνται λίγο.

Η ηλικία

Gustav Klimt, The Virgin, 1913. Women who get more sleep also have more sex.

Η θετική επίπτωση του ύπνου στο σεξ είναι άσχετη με την ηλικία μιας γυναίκας, τη γενικότερη συναισθηματική κατάστασή της, το αν έχει περίοδο ή το αν νιώθει κουρασμένη. «Η επίδραση του ύπνου στη σεξουαλική επιθυμία και διέγερση έχει προσελκύσει μικρή προσοχή μεταξύ των επιστημόνων, όμως τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί να μειώσει τόσο τη σεξουαλική επιθυμία, όσο και τη διέγερση μιας γυναίκας» δήλωσε ο Ντέηβιντ Κάλμπαχ.

«Μια γυναίκα δεν πρέπει πάντως να περιμένει ότι ο περισσότερος ύπνος θα λύσει με μαγικό τρόπο όλα τα σεξουαλικά προβλήματά της. Τα προβλήματα αυτά συχνά έχουν πολλαπλές αιτίες, που αφορούν την ψυχική διάθεση, την ποιότητα της σχέσης, τη διαθεσιμότητα του συντρόφου και, όπως τώρα μάθαμε, την ποιότητα του ύπνου» πρόσθεσε ο αμερικανός επιστήμονας.

Ηφαίστειο νερού πάνω στη Δήμητρα; Bright spots on Ceres could be water volcanoes

Το φωτεινό σημείο μέσα στον κρατήρα της Δήμητρας ίσως είναι ένα ηφαίστειο νερού. Perhaps a watery volcano. (Image:NASA/JPL-Caltech/UCLA/MPS/DLR/IDA)

Όταν πριν από λίγες εβδομάδες το διαστημικό σκάφος Dawn μπήκε σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη νάνο Δήμητρα (Ceres) έφθασαν νέες εικόνες από το διαστημικό σώμα ανάμεσα στις οποίες ξεχώρισαν κάποιες που αποκάλυπταν την ύπαρξη ενός έντονα φωτεινού σημείου στο κέντρο ενός κρατήρα. Τα μέλη της αποστολής μιλώντας στο συνέδριο Σεληνιακής και Πλανητικής Επιστήμης που διεξάγεται στο Τέξας ανέφεραν ότι πιθανώς πρόκειται για ένα ηφαίστειο που αντί για πυρακτωμένα υλικά εκτοξεύει νερό.

An artist's depiction of the dwarf planet Ceres. Observations by ESA's Herschel space observatory between 2011 and 2013 find that the dwarf planet has a thin water vapor atmosphere. Credit: ESA/ATG medialab

Όπως ανέφεραν τα μέλη της αποστολής αυτή την στιγμή το Dawn βρίσκεται κινείται σε αντίθετη πλευρά από αυτή που βρίσκεται ο επίμαχος κρατήρας και νέες κοντινές εικόνες και δεδομένα από το μυστηριώδες σημείο θα έχουν στην διάθεση τους στα μέσα Απριλίου. Πριν φθάσει το Dawn στη Δήμητρα οι επιστήμονες είχαν εντοπιστεί εκεί πίδακες υδρατμών αλλά και ότι ο πλανήτης καλύπτεται από ένα παχύ στρώμα πάγου. Αυτό υποδηλώνει ότι κάτω από το παγωμένο κάλυμμα μπορεί να κρύβεται μια θάλασσα.