Kαρλ Γιούνγκ: «Αν βρεθεί στο δρόμο σας η κατάθλιψη, μην τη διώξετε. Ακούστε αυτά που έχει να σας πει…». Carl Jung: "If depression comes your way, don't chase it away. Listen to what he has to say…”

Jakub Schikaneder (1855–1924), V podvečer na Hradčanech (In the evening on Hradčany) (1909-13), oil, 86.5 x 107.5 cm, Národní galerie v Praze, Prague, The Czech Republic. Wikimedia Commons.

“Η κατάθλιψη είναι σαν μια μαυροντυμένη γυναίκα. Αν βρεθεί στον δρόμο σας, μην την διώξετε. Προσκαλέστε την μέσα, δώστε της μια θέση, συμπεριφερθείτε της όπως στους φιλοξενούμενους σας και ακούστε αυτά που έχει να σας πει.” είπε κάποτε ο Καρλ Γιούνγκ.

Edvard Munch (1863–1944), Anxiety (1894), oil on canvas, 94 x 74 cm, Munchmuseet, Oslo. Wikimedia Commons.

Η κατάθλιψη αποτελεί μια σοβαρή ψυχική νόσο, η οποία έχει μάλιστα χαρακτηριστεί ως η Νόσος του 21ου αιώνα.. Για τον Καρλ Γιούνγκ η κατάθλιψη είναι ένας αγγελιαφόρος, ένας άγγελος που παλεύεις μαζί του μέχρι να σου αποκαλύψει τη μυστική του ευλογία.

Στην Γιουγκιανή ψυχολογία η κατάθλιψη έχει άμεση σχέση με την καταπίεση. Σύμφωνα με αυτήν την οπτική γωνία υπάρχει μια κρυφή τάση προς την κατάθλιψη που μας εξαναγκάζει να απωθήσουμε και να καταπιέσουμε ψυχικά περιεχόμενα. Δεν πρόκειται για τιμωρία αλλά ίσως συνέπεια της αποκοπής μας από την ανθρώπινη, ενστικτώδη πλευρά του εαυτού μας.

Swiss psychiatrist Carl Gustav Jung (1875 - 1961), the founder of analytical psychology, 1960. (Photo by Douglas Glass/Paul Popper/Popperfoto via Getty Images/Getty Images)

Ο Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, υπήρξε ένας από κορυφαίους ψυχολόγους του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στις 26 Ιουλίου του 1875 στο Kesswil της Ελβετίας. Ως μαθητής του Σίγκμουντ Φρόυντ έμαθε πολλά… Εξελίχθηκε σε πατέρας της «αναλυτικής ψυχολογίας», ήταν ένα βαθιά φιλοσοφημένος στοχαστής που εξέτασε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Ζίγκμουντ Φρόϊντ και Καρλ Γιουνγκ. Πηγή εικόνας: twitter.com.

Οι απόψεις του Γιουνγκ για το ασυνείδητο διαμορφώθηκαν σύμφωνα με τις νέες αναζητήσεις του που προέκυψαν από τη ρήξη του με τον Σίγκμουντ Φρόυντ. Προσπάθησε να βρει μια έγκυρη ψυχολογική βάση τόσο για τον εαυτό του όσο και για τους ασθενείς του. Πειραματίστηκε αρκετά με τον εαυτό του και σταμάτησε να διδάσκει.

Η New York Times περιγράφει την ιστορία του Κόκκινου Βιβλίου: «Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία του Γιούνγκ που προσπαθεί να αντιμετωπίσει τους δικούς του δαίμονες, όπως αυτοί προέκυψαν από τις σκιές. Τα αποτελέσματα είναι ταπεινωτικά, μερικές φορές δυσάρεστα. Σε αυτό το βιβλίο, ο Γιούνγκ ταξιδεύει στη γη των νεκρών, ερωτεύεται μια γυναίκα που αργότερα συνειδητοποιεί είναι η αδελφή του, ασφυκτιά από ένα γιγαντιαίο φίδι και, σε μια τρομακτική στιγμή, τρώει το συκώτι ενός μικρού παιδιού».

Αυτό που επιθυμούσε ήταν να κατανοήσει τις φαντασιώσεις και άλλα ατομικά του περιεχόμενα. Το πείραμά του τελείωσε μετά 6 χρόνια αργότερα. Όλες εκείνες τις εσωτερικές του εμπειρίες τις μετέφερε στο Κόκκινο Βιβλίο. Πρόκειται για έναν τόμο δεμένο με κόκκινο δέρμα και πλούσια εικονογράφηση σε τεχνοτροπία art nouveau. Ο Γιουνγκ ποτέ δεν θεώρησε τους πίνακές του ως τέχνη, αλλά ως εξωτερίκευση των βιωμάτων του.

Ο ίδιος ο Γιούνγκ αναφέρει για το «Κόκκινο Βιβλίο»: «Δούλεψα για αυτό το βιβλίο 16 χρόνια. Πάντα ήξερα ότι αυτές οι εμπειρίες περιείχαν κάτι πολύτιμο και ως εκ τούτου ήξερα ότι τίποτα δεν είναι καλύτερο από το να τα γράψω σε ένα βιβλίο που θα θεωρείται “πολύτιμο”, ζωγραφίζοντας σε αυτό, τις εικόνες που προέκυπταν μέσα από την ίδια την εμπειρία. Ήξερα πόσο φοβερά δύσκολη ήταν η ανάκληση των εμπειριών αυτών, αλλά παρά την πολύ δουλειά που είχα και τους πολλούς αντιπερισπασμούς, παρέμεινα πιστός σε αυτό, σαν να μην είχα καμία άλλη δυνατότητα να κάνω διαφορετικά... ».

Ο όρος ασυνείδητο για εκείνον, ήταν η περιοχή του αγνώστου στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου. Έλεγε ο ίδιος ό,τι συνειδητοποιούμε και το έχουμε ξεχάσει, ό,τι συλλαμβάνουμε με τις αισθήσεις, αλλά δεν σημειώνουμε στο συνειδητό νου, όσα νιώθουμε, σκεπτόμαστε, θυμόμαστε, επιθυμούμε και πράττουμε ακούσια ή δίχως ιδιαίτερη προσοχή, όλα τα μελλοντικά πράγματα που παίρνουν σχήμα και αναδύονται κάποτε στη συνείδηση, όλα αυτά αποτελούν περιεχόμενο του ασυνείδητου. Πέραν αυτών στο ασυνείδητο περιλαμβάνονται απωθημένες οδυνηρές σκέψεις και συναισθήματα.

Έδωσε τον όρο ατομικό ασυνείδητο στο σύνολο αυτών των περιεχομένων, αναγνωρίζοντας ιδιότητες που δεν βιώνει ο άνθρωπος ατομικά αλλά τις κληρονομεί από μια βαθύτερη και ευρύτερη επικράτεια την οποία ονόμασε συλλογικό ασυνείδητο. Τα ένστικτα και τα αρχέτυπα είναι εκείνα που διαμορφώνουν το συλλογικό ασυνείδητο και παρουσιάζουν μια κανονικότητα στην εμφάνισή τους.

In his memoirs, Jung reported that he would often converse with Philemon as he strolled in the garden of his lakeside home in Küsnacht, Switzerland. Speaking with Aniela Jaffé, his close friend and colleague, he recalled, [Philemon] was simply a superior knowledge, and he taught me psychological objectivity and the actuality of the soul. He formulated and expressed everything which I had never thought.

Για το ασυνείδητο του Γιουνγκ, κανονικότητα στην εμφάνισή της κατά τη διάρκεια των πειραματισμών του, είχε η μορφή ενός γέροντα, τον οποίο ονόμαζε Φιλήμονα, με τον οποίο είχε μακρές συζητήσεις. Ψυχολογικά ο Φιλήμων αντιπροσώπευε την ύψιστη ενόραση για τον Γιουνγκ και ήταν δύναμη per se, διακριτή από τα ατομικά περιεχόμενα του ασυνείδητου. Ανήκε στις φαντασιώσεις που δεν προκαλούσε το ατομικό ασυνείδητο. Αντιθέτως, παράγονταν από μόνα τους και είχαν τη δική τους ζωή.

Ακολουθούν αποσπάσματα από το βιβλίο του “Το αρχέτυπο του ολοκληρωτισμού” καθώς και αποφθέγματά του…

Edvard Munch (1863–1944), Red Virginia Creeper (1898-1900), oil on canvas, 119.5 × 121 cm, Munchmuseet, Oslo. Wikimedia Commons.

“Κάθε ανθρώπινο ον έχει μια «σκιά». «Όλοι κλείνουμε μέσα μας έναν –στατιστικό- εγκληματία, όπως και έναν αντίστοιχο τρελό ή άγιο». Η φύση του εντός μας θηρίου είναι η «πανίσχυρη τάση για κυριαρχία».

Αυτή η τάση, είναι υπαρκτή σε όλα τα ανθρώπινα όντα. Επειδή αναγνωρίζεται μέσα μας και αντίκειται των νόμων του κράτους και της θρησκείας, την αρνούμαστε και την απωθούμε από τη συνείδησή μας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι με αυτό τον τρόπο «ξεμπερδέψαμε».

Απεναντίας, αυτή η ανώριμη στάση απέναντι στη μοχθηρή όψη του εαυτού μας –η άρνησή της- έχει ως επικίνδυνη συνέπεια, να «βλέπουμε στον αντίπαλο, τα δικά μας σφάλματα μεγαλωμένα σε απίστευτο βαθμό». Αυτό δεν σημαίνει ότι οι άλλοι είναι άγιοι και εμείς οι κακοί αλλά ότι ο καθένας προβάλει στον άλλο τη σκιά του.

Paul Nash (1892–1946), Battle of Britain (1941), oil on canvas, 122.6 x 183.5 cm, The Imperial War Museum, London. By courtesy of The Imperial War Museums © IWM (Art.IWM ART LD 1550).

Όπως στη Γερμανία του Β’ Παγκοσμίου πολέμου έτσι και σε κάθε λαό, «η ήττα και η κοινωνική καταστροφή αυξάνουν το αγελαίο ένστικτο». Η «έλλειψη προσανατολισμού στο συνειδητό, αντισταθμίζεται με το αρχέτυπο της τάξης στο ασυνείδητο».

Μέσα σε συνθήκες απόγνωσης, πανικού και φόβου, ελκόμαστε από σύμβολα τάξης, από «φύρερ», από «σωτήρες», από μοντέλα «ολοκληρωτικού κράτους», που «θα αναλάβει την ευθύνη» -για λογαριασμό μας. Αν όμως «τα σύμβολα της τάξης δεν αφομοιωθούν από το συνειδητό, οι δυνάμεις που εκφράζονται μέσα από αυτά, θα συσσωρευτούν σε επικίνδυνο σημείο».

Στις συνθήκες, διάχυτου φόβου, «το άτομο εξαφανίζεται ολοκληρωτικά», και κυριαρχεί «ένα γενικό αμόκ, μια παγκόσμια και μοιραία δύναμη, που ενάντια στη συντριπτική της επίδραση, το άτομο είναι ανίκανο να αμυνθεί». Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν τους όχλους. Όμως, ο «όχλος είναι από τη φύση του πάντα ανώνυμος και ανεύθυνος». «Μια τέτοια κατάσταση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για το συλλογικό έγκλημα»”

René Beeh (1886–1922), Dead End (1919), sanguine on wove paper, 43 x 33.5 cm, location not known. Wikimedia Commons.

“Στην ιστορία διαγράφεται η σταδιακή ανάδυση νέων ρευμάτων ιδεών. Έχουμε όμως την τάση να μετατρέπουμε τις ιδέες σε «ισμούς» και σε «μεγάλα σωτήρια» σχέδια τα οποία όμως είναι πολύ μακράν της αρχικής ιδέας από την οποία εμπνεύστηκαν. Έτσι, το ότι «το μεγάλο σχέδιο αποτυγχάνει, αυτό οφείλεται στο ότι ο άνθρωπος είναι μια αποτυχία. Γι’ αυτό δεν χρειάζεται παρά κοινός νους για να αρχίσει κανείς να διορθώνει τον εαυτό του.

Αλλά επειδή δεν μπορεί πια να βασίζεται σε εξωτερικές αυθεντίες, πρέπει να γνωρίζει και να κατανοεί την πιο ατομική και μύχια βάση της υποκειμενικής του ύπαρξης για να χτίσει τα θεμέλια του στα αιώνια δεδομένα της ανθρώπινης ψυχής».

«Η ορθολογική μας στάση θέλει να μας κάνει να πιστεύουμε ότι μπορούμε να κάνουμε θαύματα με τις οργανώσεις, με την επιβολή νέων νόμων, ή με παρόμοιες καλοπροαίρετες επινοήσεις.

Αλλά, στην ουσία, το πνεύμα του έθνους μπορεί να αναθεωρηθεί μόνο με μια αλλαγή στη στάση του ατόμου».”

Vincent van Gogh (1853–1890), Starry Night over the Rhône (1888), oil on canvas, 72.5 x 92 cm, Musée d’Orsay, Paris. WikiArt.

“Οι συνέπειες από τη δημιουργία συνθηκών, όπου ο σεβασμός στο άτομο έχει χαθεί και όπου αυτό «εξαφανίζεται ολοκληρωτικά», είναι η επικράτηση της «επικίνδυνης ροπής προς την ομαδική ψυχολογία». Συνέπεια της κυριαρχίας της ψυχολογίας του όχλου είναι ότι «η αλλαγή του χαρακτήρα που επέρχεται με την ανάδυση των συλλογικών δυνάμεων είναι καταπληκτική. Ένα ευγενικό και λογικό όν μπορεί να μεταβληθεί σε έναν μανιακό ή σε ένα άγριο κτήνος».

Φυσικά, «τίποτα δεν θα μπορούσε να εκραγεί από τα βάθη μας εάν δεν υπήρχε μέσα μας. Στην πραγματικότητα, ζούμε συνέχεια επάνω σε ένα ηφαίστειο». Γι’ αυτό ο «κάθε άνθρωπος έχει χρέος να συνειδητοποιήσει και να μάθει να χειρίζεται» τη σκιά του.”

20 κορυφαία αποφθέγματά του…

Akseli Gallen-Kallela, Boy with a Crow (1884), oil on canvas, 86 x 72 cm, Ateneum, Helsinki. Wikimedia Commons.

Το μεγαλύτερο βάρος για ένα παιδί είναι να ζήσει την ζωή των γονιών του.

Η μοναξιά δεν προέρχεται από την απουσία ανθρώπων τριγύρω μας, αλλά από την αδυναμία να επικοινωνήσουμε τα πράγματα που θεωρούμε σημαντικά ή να μην εκφράζουμε απόψεις που οι άλλοι θεωρούν απαράδεκτες.

Edvard Munch (1863–1944), Sleepless Night. Self-Portrait in Inner Turmoil (1920), oil on canvas, 150 × 129 cm, Munchmuseet, Oslo. Wikimedia Commons.

Το όραμά σας θα γίνει σαφές, όταν μπορέσετε να κοιτάξετε μέσα στην καρδιά σας.

Δείξτε μου έναν λογικό άνθρωπο και θα τον θεραπεύσω εγώ για εσάς.

Πολύ συχνά τα χέρια μπορούν να λύσουν ένα μυστήριο που η διάνοια προσπαθεί μάταια να λύσει.

Η λέξη “ευτυχία” θα έχανε τη σημασία της αν δεν την εξισορροπούσε η λύπη.

Η “μαγεία” είναι απλά μια διαφορετική λέξη για έναν ψυχολογικό χαρακτηρισμό. Οι προσωπικότητες μας είναι μέρος του κόσμου γύρω μας και το μυστήριο τους είναι ανεξάντλητο.

Όλοι μοιραζόμαστε ένα μαζικό ασυνείδητο νου, διαμορφωμένο από τις μνήμες και τα πρότυπα συμπεριφοράς σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας. Από εδώ πηγάζουν πράγματα όπως οι αρχέγονοι φόβοι και ο μυστικισμός.

John Atkinson Grimshaw (1836–1893), Reflections on the Thames, Westminster (1880), oil on canvas, 76.2 x 127 cm, Leeds Art Gallery, Leeds, England. Wikimedia Commons.

Η κατάθλιψη είναι σαν μια μαυροντυμένη γυναίκα. Αν βρεθεί στον δρόμο σας, μην την διώξετε. Προσκαλέστε την μέσα, δώστε της μια θέση, συμπεριφερθείτε της όπως στους φιλοξενούμενους σας και ακούστε αυτά που έχει να σας πει.

Αυτό στο οποίο αντιστέκεστε, επιμένει.

Pierre Bonnard (1867-1947), The Terrasse Family (1900), oil on canvas, 129 x 212 cm, Musée d’Orsay, Paris. The Athenaeum.

Προσεγγίζουμε το παρελθόν για να μάθουμε τους γονείς μας και το μέλλον για τα παιδιά μας, τα οποία δεν θα δούμε ποτέ, αλλά θέλουμε να φροντίσουμε το μέλλον τους.

Ένας άνθρωπος που δεν έχει περάσει από την κόλαση των παθών του δεν τα έχει ξεπεράσει.

Freud & Jung celebrating Jung's birthday at his home in Zurich, ca. 1906.

Η αντίληψή σας θα γίνει σαφής, όταν μπορέσετε να δείτε μέσα στην ψυχή σας. Δεν είμαι αυτό που μου συνέβη, είμαι αυτό που επιλέγω να γίνω.

Το να γνωρίσεις τη δική σου σκοτεινή πλευρά είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις τη σκοτεινή πλευρά των άλλων.

Ferdinand Hodler (1853–1918), The Disappointed Souls (1892), media and dimensions not known, Kunstmuseum Bern, Bern, Switzerland. Image by Sailko, via Wikimedia Commons.

Ο άνθρωπος χρειάζεται δυσκολίες. Είναι απαραίτητες για την υγεία.

Μην κρατάς κάποιον που θέλει να φύγει, γιατί δεν θα μπορέσεις να γνωρίσεις αυτόν που έρχεται.

Marie Bashkirtseff (1858–1884), A Meeting (1884), oil on canvas, 193 x 177 cm, Musée d’Orsay, Paris. Wikimedia Commons.

Πιστεύουμε ότι έχουμε τον πλήρη έλεγχο της ζωής μας. Κι’ όμως, ένας φίλος μπορεί εύκολα να αποκαλύψει μια πτυχή του ευατού μας που δεν την γνωρίζαμε.

Ό,τι μας ενοχλεί στους άλλους μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε καλύτερα τον εαυτό μας.

Vincent van Gogh (1853–1890), Wheatfield with Crows (1890), oil on canvas, 50.2 x 103 cm, Van Gogh Museum, Amsterdam, The Netherlands. Wikimedia Commons.

Αν είστε ένας ταλαντούχος άνθρωπος, δεν σημαίνει ότι έχετε κερδίσει κάτι. Σημαίνει απλά, ότι έχετε κάτι να δώσετε πίσω.

Η συνάντηση δυο προσωπικοτήτων μοιάζει με την επαφή δυο χημικών ουσιών: και τα δυο στοιχεία μεταμορφώνονται ακόμα και από την πιο μικρή αντίδραση.

Το "Matter of Heart" (1986) είναι ένα ντοκιμαντέρ  για τον Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ, με συνεντεύξεις ανθρώπων που τον γνώρισαν και αρχειακό κινηματογραφικό υλικό με τον ίδιο τον Γιουνγκ. Σκηνοθεσία: Mark Whitney Σύνθεση, σενάριο: Suzanne Wagner. Μετάφραση: Ρούλα Ζουπανιώτη

20 αποφθέγματα, η θεωρία του κορυφαίου ψυχολόγου για την κατάθλιψη – τη νόσο του 21ου αιώνα – & η άποψή του για το ασυνείδητο. - Από τη Μανταλένα Μαρία Διαμαντή

Fernand Khnopff (1858–1921), I Lock my Door upon Myself (1891), oil on canvas, 72 x 140 cm, Neue Pinakothek, Munich. Wikimedia Commons.

Πηγή: klik.gr