Τζέημς Τζολ, «Οι αναρχικοί». James Joll, “The Anarchists”

Στα τελευταία εκατό χρόνια ο αναρχισμός ανακίνησε με τη θεωρία και την πράξη του μια σειρά από αποφασιστικά πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα και αναζήτησε λύσεις που αποτέλεσαν πρόκληση για την κατεστημένη κοινωνική τάξη, και γι αυτό καταδιώχτηκαν και καταπιέστηκαν απ αυτή με όλα τα μέσα. 

Ο Τζέημς Τζολ ασχολείται στο βιβλίο του αυτό λεπτομερειακά με το αναρχικό κίνημα και την ιστορία του, παρουσιάζει τους θεωρητικούς του και σκιαγραφεί τα πορτρέτα των σημαντικότερων εκπροσώπων του· κλείνει την περιγραφή του με ένα δραματικό κεφάλαιο για τον αναρχοσυνδικαλισμό στην Ισπανία, όπου το 1936 η "ολοκληρωτική επανάσταση" πλησίασε χειροπιαστά στην έμπρακτη εδραίωσή της. Αυτή η θεμελιακή και περιεκτική εργασία του άγγλου ιστορικού συμβάλλει όσο λίγα άλλα έργα του τομέα αυτού στη δικαίωση ενός πολιτικού κινήματος, που κατά τη γνώμη του έχει βλαφτεί ιδιαίτερα από τις προκαταλήψεις του πλατύ κοινού και την παραμέληση από την πλευρά των ιστορικών.

Ο James Joll (1918-1994) μεγάλωσε και σπούδασε στην Αγγλία και στη Γαλλία. Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου υπηρέτησε στις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες (SOE). Μετά τον πόλεμο έγινε καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στην Οξφόρδη και στη συνέχεια εργάστηκε σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Αυστραλίας. 

Το 1977 έγινε μέλος της Βρετανικής Ακαδημίας. Από τα σημαντικότερα έργα του είναι τα "The Second International, 1889-1914" (1955), "Intellectuals in Politics: Three Biographical Essays” (1960) και "The Origins of the First World War" (1984). Στα ελληνικά έχει εκδοθεί το "Οι αναρχικοί" (Επίκουρος, 1975).

Άγνωστος κομήτης άνοιξε τον δρόμο στην ανθρωπότητα. Comet impact 'linked' to rise of mammals

Ένας κομήτης που έπεσε στη Γη μετά από τον αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους βοήθησε τα θηλαστικά να κυριαρχήσουν στον πλανήτη. A new study conducted by a team of American researchers has outlined new evidence for the theory that links a comet impact to an ancient rapid phase of global warming and rise of mammals. SCIENCE PHOTO LIBRARY

H κρατούσα θεωρία αναφέρει ότι οι δεινόσαυροι εξαφανίστηκαν μετά την πτώση ενός μεγάλου αστεροειδούς στην αμερικανική ήπειρο πριν από περίπου 66 εκ. έτη. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τα λίγα είδη θηλαστικών που είχαν κάνει την εμφάνιση τους στον πλανήτη να ζούνε φοβισμένα, κρυμμένα και να κυκλοφορούν μόνο τις νυχτερινές ώρες. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι η εξαφάνιση των δεινοσαύρων επέτρεψε στα θηλαστικά να βγουν στο… ξέφωτο του πλανήτη και γρήγορα να κυριαρχήσουν σε αυτόν οδηγώντας τελικά στην εμφάνιση του ανθρώπου.

Νέα ευρήματα υποδεικνύουν την πτώση ενός μεγάλου κομήτη δέκα εκ. έτη μετά την πτώση του αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους. Σύμφωνα με τους ερευνητές ο κομήτης αυτός δημιούργησε ένα ακόμη πιο ευνοϊκό για τα θηλαστικά περιβάλλον επιτρέποντας τους να εδραιώσουν την κυριαρχία τους στη Γη.

Η ανακάλυψη

The Eocene period saw the evolution of mammals known as brontotheres, related to present-day rhinos. SCIENCE PHOTO LIBRARY

Ερευνητές, με επικεφαλής τον γεωχημικό Μόργκαν Σάλερ, επίκουρο καθηγητή γεωεπιστημών του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου Ρενσελάερ της Νέας Υόρκης πιστεύουν ότι ανακάλυψαν τα γεωλογικά «αποτυπώματα» μιας πρόσκρουσης κομήτη στον πλανήτη μας πριν από περίπου 56 εκατομμύρια χρόνια.

Η πρόσκρουση αυτή πιθανώς συνέβη σε μια περιοχή του Ατλαντικού ωκεανού - αν και δεν έχει βρεθεί κάποιος κρατήρας- και αφορούσε ένα κομήτη εξίσου μεγάλο με τον αστεροειδή που εξαφάνισε τους δεινοσαύρους.

Η εποχή εκείνη πριν από περίπου 55 έως 56 εκατ. χρόνια ονομάζεται Θερμικό Μέγιστο Παλαιοκαίνου-Ηωκαίνου (γνωστό διεθνώς ως ΡΕΤΜ) και υπήρξε μια περίοδος μεγάλης και απότομης ανόδου της θερμοκρασίας στη Γη -κατά πέντε έως οκτώ βαθμούς Κελσίου μέσα σε λίγες χιλιάδες χρόνια- για λόγους που εδώ και χρόνια αποτελούν αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης. Οι ενδείξεις για την πτώση ενός ουράνιου σώματος -αν επαληθευθούν- δίνουν μια νέα διάσταση στο ζήτημα.

Οι ομοιότητες και οι εκτιμήσεις

The microtektites could have formed when molten material flung out by the impact solidified mid-air. MEGAN FUNG

Οι επιστήμονες μελετούν εκείνο το θερμικό μέγιστο -που διήρκεσε γύρω στα 200.000 χρόνια- και εμφανίζει ομοιότητες με την εποχή μας, προκειμένου να βγάλουν συμπεράσματα σχετικά με την σημερινή κλιματική αλλαγή. Μεταξύ των πιθανών αιτιών για εκείνη την εκτόξευση» της θερμοκρασίας έχουν προταθεί μια μαζική ηφαιστειακή δραστηριότητα που αύξησε κατακόρυφα τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και άλλων «αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, ή μια πτώση ουρανίου σώματος που είχε αλυσιδωτές επιπτώσεις στο κλίμα, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία. Έλιωσαν έτσι σχεδόν τελείως οι πάγοι της Γης και διευκολύνθηκε η γρήγορη εξάπλωση των θηλαστικών, ενώ τότε εμφανίσθηκαν για πρώτη φορά και τα πρωτεύοντα, από όπου προέκυψαν οι πίθηκοι και ο άνθρωπος.

Οι ερευνητές που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Science», ανακάλυψαν στο βυθό του Ατλαντικού, στα ανοιχτά της ανατολικής ακτής των ΗΠΑ και στο υπέδαφος του Νιού Τζέρσι, μικροσκοπικά πυριτικά σφαιρίδια υάλου με διακριτή μορφολογία (μικροτηκτίτες και μικροκρύσταλλοι). Αυτά θεωρούνται η «υπογραφή» εκείνων των σπάνιων υλικών του εδάφους, τα οποία λιώνουν από την τεράστια θερμοκρασία λόγω της πρόσκρουσης του αστεροειδούς ή του κομήτη, εκτινάσσονται από το έδαφος και μετά στερεοποιούνται στον αέρα, προτού ξαναπέσουν στη γη.

Η θερμοκρασία και η πίεση στο ηφαιστειακό μάγμα δεν θεωρούνται ικανές να παράγουν τέτοια υλικά, παρά μόνο μια εξ ουρανού πρόσκρουση κατακλυσμικών διαστάσεων. Τα εν λόγω μικροσφαιρίδια βρέθηκαν σε τέσσερις διαφορετικές περιοχές που απέχουν έως 1.000 χιλιόμετρα μεταξύ τους και οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι προέρχονται από το ίδιο συμβάν.

Προς το παρόν, παραμένει πάντως ασαφές πού ακριβώς έγινε η πρόσκρουση και ποιες ήσαν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της. Και επίσης, δεν φαίνεται να συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες ότι όντως συνέβη μια τέτοια πρόσκρουση εκείνη την εποχή και, αν έγινε, κατά πόσο επρόκειτο για κομήτη ή για αστεροειδή. Οι κομήτες διαθέτουν λιγότερα συμπαγή πετρώματα και περισσότερο πάγο σε σχέση με τους αστεροειδείς, είναι όμως έως τρεις φορές ταχύτεροι σε σχέση με τους τελευταίους, οπότε και η πρόσκρουση ενός κομήτη είναι πιο σφοδρή και καταστροφική.

Η επίδραση της αρχαιοελληνικής γλυπτικής στα αγάλματα του Πήλινου Στρατού στην Κίνα. Ancient Greeks 'may have inspired China's Terracotta Army'

Η Κίνα και η Δύση ήταν σε επαφή περισσότερα από 1.500 χρόνια πριν την έλευση του Μάρκο Πόλο στην Ασία, σύμφωνα με νέα στοιχεία. Μάλιστα, οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι η έμπνευση για τον περίφημο Πήλινο Στρατό, που βρέθηκε στον τάφο του Πρώτου Αυτοκράτορα, κοντά στην περιοχή Xian, ίσως να προήλθε από την αρχαία Ελλάδα και οι ντόπιοι να εκπαιδεύτηκαν από Έλληνες τεχνίτες του 3ου αι. π.Χ. Some of the 8,000 life-size terracotta figures near the tomb of China’s first emperor. Photograph: Museum of the Terracotta Army/PA

Η είδηση που δημοσιεύτηκε πρόσφατα είναι πράγματι εντυπωσιακή και κάποιοι σημειώνουν πως ίσως "ξαναγράψει" την ιστορία: Τα αγάλματα του περίφημου Πήλινου Στρατού της Κίνας μπορεί να επηρεάστηκαν από την αρχαιοελληνική γλυπτική, οι δε ντόπιοι να διδάχτηκαν τον τρόπο κατασκευής τους από Έλληνες τεχνίτες που έφτασαν στην περιοχή τον 3ο αιώνα π.Χ. Πόσο πιθανή, όμως, είναι μια τέτοια ερμηνεία;

Experts identify these terra-cotta figures as acrobats. Some believe the sculptures' lifelike details are evidence of Greek artistic influence. PHOTOGRAPH BY BROOK LAPPING PRODUCTIONS

Η Λι Σιουζέν (Li Xiuzhen), αρχαιολόγος στο Μουσείο του Μαυσωλείου του Αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ, με μεγάλη εμπειρία στις ανασκαφές πεδίου, όπως η έρευνα στη θέση όπου βρέθηκαν οι πήλινοι στρατιώτες του 221 π.Χ. μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την ανατρεπτική θεωρία: «Πριν από δέκα χρόνια δεν πίστευα στην εκδοχή της δυτικής επιρροής. Τα τελευταία χρόνια, όμως, γίνονται έντονες συζητήσεις σχετικά με τις επαφές Δύσης και Ανατολής όσον αφορά στις πήλινες μορφές του Τσιν και η δική μου μελέτη έχει αρχίσει να επικεντρώνεται στο θέμα αυτό. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα ως προς την αναζήτηση αδιάσειστων στοιχείων για την τεκμηρίωση μιας τέτοιας επαφής, όπως η εύρεση ελληνικών ονομάτων ή ανθρώπινων σκελετών. Η πιθανότητα μιας τέτοιας επαφής με απασχόλησε σε πρόσφατη ομιλία μου, όπου εστίασα κυρίως στον παραδοσιακό πολιτισμό και στην κινέζικη τέχνη. Στην κινέζικη παράδοση, οι άνθρωποι παρήγαγαν μικρά πήλινα αγαλματίδια ως υποκατάστατα της ανθρώπινης θυσίας, ωστόσο οι πήλινοι στρατιώτες, οι ακροβάτες και τα χάλκινα αγάλματα της περιόδου Τσιν (221-206 π.Χ.) είναι μοναδικά, συγκρινόμενα τόσο με τις προηγούμενες όσο και με τις μεταγενέστερες πήλινες μινιατούρες που χαρακτηρίζουν την κινεζική τέχνη» αναφέρει η αρχαιολόγος. 

  The Terracotta Army discovered in 1974 near Xi’an. Getty Images

Σε πρόσφατη δημοσίευσή της στο περιοδικό «Journal of Anthropological Archaeology», υποστήριξε ότι οι ντόπιοι αγγειοπλάστες που έφτιαξαν τις πήλινες μορφές είχαν τη τάση να χαράζουν σε αυτά τα ονόματά τους. Ως σήμερα, όμως, δεν έχουν βρεθεί χαραγμένα ονόματα Ελλήνων ή άλλων Δυτικών στους πήλινους στρατιώτες. Τι συμπέρασμα μπορεί να συναχθεί από αυτή την παρατήρηση; «Οι πήλινοι στρατιώτες του Τσιν και οι ακροβάτες (τα αγάλματα που συνόδευαν τον Πρώτο Αυτοκράτορα, Τσιν Σι Χουάνγκ, στη μετά θάνατο ζωή του) εμφανίστηκαν στην Κίνα ξαφνικά, σε ένα πλαίσιο που σχετίζεται με τη στρατιωτική κατάκτηση του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ανατολή και την Ελληνιστική Περίοδο που ακολούθησε. Επίσης, σύμφωνα με ιστορικά έγγραφα, ο Πρώτος Αυτοκράτορας του Τσιν συνάντησε τους 'γίγαντες' στα δυτικά σύνορα πολύ σύντομα μετά την ενοποίηση της Κίνας. Αν και δεν έχουν βρεθεί ελληνικά ονόματα, ο ρεαλισμός και η λεπτομέρεια των μυών στους πήλινους στρατιώτες και ακροβάτες προκαλούν υπόνοιες επαφής» σημειώνει η Li Xiuzhen. 

Ο Πήλινος Στρατός βρίσκεται στο μαυσωλείο του, στα ανατολικά της πόλης Χσιάν. Το συγκρότημα του τύμβου του Τσιν Σι Χουάνγκ έχει έκταση περίπου 56 τ. χ., από τα οποία έχει ανασκαφτεί μόνο ένα μικρό τμήμα. Ο λάκκος με τα χιλιάδες πήλινα αγάλματα, σε ανθρώπινο μέγεθος, ανακαλύφθηκε τυχαία το 1974 όταν Κινέζοι αγρότες προσπάθησαν να ανοίξουν πηγάδι στην περιοχή τους, ο δε λάκκος με τους ακροβάτες το 1999. 

A metal bolt shot from a crossbow remains lodged in this male skull. He may have been a prince who was murdered in a bloody struggle for his father's throne. PHOTOGRAPH BY BROOK LAPPING PRODUCTIONS

Άλλα ευρήματα περιλαμβάνουν νέες ενδείξεις πως το σύμπλεγμα τάφων του Πρώτου Αυτοκράτορα είναι πολύ μεγαλύτερο από ό,τι πιστευόταν αρχικά και δη 200 φορές μεγαλύτερο από την Κοιλάδα των Βασιλέων στην Αίγυπτο. Επίσης περιλαμβάνουν ακρωτηριασμένα λείψανα γυναικών, που πιστεύεται πως υπήρξαν παλλακίδες του Πρώτου Αυτοκράτορα αλλά και το κρανίο ενός άντρα με περασμένο πάνω του ένα βέλος.

The Terracotta Army found close to the tomb of China's First Emperor, Qin Shi Huang. Qin Shi Huang lived between 259-210BC and became the first emperor of a unified China.

Το κρανίο εικάζεται πως ανήκε στον μεγαλύτερο γιο του Πρώτου Αυτοκράτορα, που φέρεται να σκοτώθηκε μαζί με άλλους κατά τη διάρκεια μάχης μετά τον θάνατο του Αυτοκράτορα. Οι έρευνες συνεχίζονται.

Πηγή: BBC