Να γιατί οι έφηβοι έχουν ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. The great unknown: Risk-taking behaviour in adolescents

Salvador Dali, Two Adolescents, 1954. Μια νέα, καλά σχεδιασμένη αναπτυξιακή μελέτη δίνει απαντήσεις στο γιατί οι έφηβοι είναι τόσο ριψοκίνδυνοι και προτείνει λύσεις. Adolescents are more likely to ignore information that could prompt them to rethink risky decisions. This may explain why information campaigns on risky behaviors such as drug abuse tend to have only limited success, conclude researchers.

Οδήγηση με τέρμα το γκάζι, μεθύσια, σεξ χωρίς προφυλάξεις, ακόμη και λήψη ναρκωτικών ουσιών - είναι γνωστό ότι οι έφηβοι είναι πολύ πιθανότερο να υιοθετούν επικίνδυνες συμπεριφορές σε σύγκριση με τους ενηλίκους. Τώρα μια νέα μελέτη που διεξήχθη από ειδικούς του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη και δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Scientific Reports» ρίχνει φως στις επικίνδυνες εφηβικές συμπεριφορές δίνοντας μια νέα εξήγηση στο γιατί λαμβάνουν χώρα. Σύμφωνα με τα ευρήματά της, σε σύγκριση με τα παιδιά και τους ενηλίκους, οι έφηβοι ουσιαστικώς ενδιαφέρονται λιγότερο για τις πληροφορίες που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους της εκάστοτε ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς τους. «Οι έφηβοι δεν είναι γνωστικώς ανίκανοι να επεξεργαστούν αυτές τις πληροφορίες. Απλώς βρίσκονται σε φάση που το κύριο μέλημά τους είναι να αναζητούν νέες εμπειρίες και να δοκιμάζουν καινούργια πράγματα» αναφέρει ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Βούτερ φαν ντεν Μπος, ερευνητής στο Κέντρο για την Προσαρμοστική Συλλογιστική του Ινστιτούτου Ανθρώπινης Ανάπτυξης του Μαξ Πλανκ.

Η πρώτη… πληροφορημένη αναπτυξιακή μελέτη εφήβων

Young people are seeking new experiences, and in doing so, are often unable to gauge the risks of their behaviour. © Jörg/Flickr (CC BY-NC 2.0)

Τα μοτίβα των συμπεριφορών των εφήβων σε ό,τι αφορά την ανάληψη ρίσκου που έχουν παρατηρηθεί σε προηγούμενες πειραματικές μελέτες αποκλίνουν σε μεγάλο βαθμό από εκείνα που καταγράφονται στην πραγματική ζωή. Σε αυτά τα προηγούμενα πειράματα στους συμμετέχοντες παρέχονταν συχνά όλες οι πληροφορίες που χρειάζονταν προκειμένου να λάβουν μια απόφαση. Ωστόσο στην πραγματική ζωή, όταν οι έφηβοι δοκιμάζουν την… τύχη τους πειραματιζόμενοι με ναρκωτικά, με σεξ χωρίς προφυλάξεις και με άλλες τέτοιου είδους συμπεριφορές, πιθανότατα έχουν μόνο μια γενική και αόριστη ιδέα για τις πιθανές συνέπειες των πράξεών τους. «Η δική μας ήταν η πρώτη αναπτυξιακή μελέτη στην οποία δινόταν η δυνατότητα στους συμμετέχοντες μέσω πειραματικών καθηκόντων να μειώσουν το ποσοστό αβεβαιότητας αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες προτού λάβουν μια απόφαση» προσθέτει ο φαν ντεν Μπος.

Στο πλαίσιο της μελέτης 105 παιδιά, έφηβοι και νεαροί ενήλικοι ηλικίας 8-22 ετών πήραν μέρος σε διαφορετικές λοταρίες, καθεμία εκ των οποίων τους έδινε τη δυνατότητα να κερδίσουν ένα συγκεκριμένο χρηματικό ποσό. Οι παίκτες είτε έλαβαν πλήρεις πληροφορίες για την αξία του εκάστοτε επάθλου και την πιθανότητα να το κερδίσουν (επιλογή χαμηλού κινδύνου), είτε έμαθαν την αξία του επάθλου αλλά είχαν ατελείς πληροφορίες για τις πιθανότητες να το κερδίσουν (επιλογή υπό αμφιβολία), είτε δεν έμαθαν ούτε την αξία του επάθλου ούτε την πιθανότητα να το κερδίσουν αλλά τους δόθηκε η ευκαιρία να έχουν πρόσβαση σε περαιτέρω πληροφορίες για αυτό (επιλογή υπό αβεβαιότητα). Επιπροσθέτως στους εθελοντές ζητήθηκε να μιλήσουν για το πόσο συχνά λάμβαναν ρίσκα στην πραγματική ζωή.

Όπως προέκυψε, οι έφηβοι ήταν πιο επιρρεπείς στο να αποδεχθούν το να κάνουν αμφίβολες επιλογές ενώ παράλληλα αναζητούσαν λιγότερες πληροφορίες σε ό,τι αφορούσε το πλαίσιο της αβεβαιότητας. Αυτή η ανοχή στο άγνωστο φάνηκε να φθάνει στην κορύφωσή της στις ηλικίες 13 ως 15 ετών. Μάλιστα οι συμπεριφορές που επέδειξαν οι έφηβοι στο πείραμα φάνηκε να συνάδουν και με τις ίδιες τις δηλώσεις τους για το πόσο ριψοκίνδυνοι ήταν στη ζωή τους.

Πρόταση για πιο επιτυχημένες καμπάνιες πληροφόρησης

Τα ευρήματα αυτά μπορούν επίσης να δώσουν μια εξήγηση στο γιατί οι καμπάνιες πληροφόρησης που απευθύνονται σε νεαρά άτομα σχετικά με τους κινδύνους συμπεριφορών όπως η χρήση ναρκωτικών ουσιών πέφτουν πολύ συχνά στο κενό. Ακόμη και όταν οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες στους εφήβους εκείνοι δείχνουν ελάχιστο ενδιαφέρον στο να ασχοληθούν μαζί τους. «Αν θέλουμε πράγματι να περάσουμε τα μηνύματά μας στους νέους, πρέπει να λάβουμε υπόψη μας στοιχεία όπως αυτής της μελέτης για τον σχεδιασμό παρεμβάσεων» σημειώνει ο έτερος κύριος συγγραφέας της νέας μελέτης Ραλφ Χέρτβιγκ, διευθυντής του Κέντρου Προσαρμοστικής Συλλογιστικής στο Ινστιτούτο για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη του Μαξ Πλανκ και καταλήγει: «Μια υποσχόμενη εναλλακτική για επιτυχημένες καμπάνιες πληροφόρησης θα ήταν να δώσουμε στους εφήβους τη δυνατότητα να βιώσουν τις συνέπειες μιας ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς - για παράδειγμα μέσα σε εικονικά περιβάλλοντα».

Πηγές: Wouter van den Bos, Ralph Hertwig. Adolescents display distinctive tolerance to ambiguity and to uncertainty during risky decision making. Scientific Reports, 2017; 7: 40962 DOI: 10.1038/srep40962, http://www.tovima.gr/science/article/?aid=859880

Ιδού ο αρχαιότερος πρόγονος του ανθρώπου! A huge mouth and no anus – this could be our earliest known ancestor

Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό θαλάσσιο ον με τεράστιο στόμα. Καλλιτεχνική απεικόνιση του Saccorhytus που τοποθετείται στην κορυφή του δέντρου της εξέλιξης των ειδών που οδήγησαν στην εμφάνιση του ανθρώπου. Thought to have lived 540 million years ago, the discovery of Saccorhytus coronarious fossils sheds light on the early stages of evolution.  An artist’s reconstruction of Saccorhytus coronarius, based on the original fossil finds. The actual creature was probably no more than a millimetre in size. Illustration: S Conway Morris / Jian Han

Το απολίθωμα ενός μικροσκοπικού θαλάσσιου πλάσματος, με τεράστιο στόμα και χωρίς πρωκτό (το στόμα του ήταν διπλής χρήσης!), ανακάλυψαν Βρετανοί, Γερμανοί και Κινέζοι επιστήμονες στην κεντρική Κίνα. Θεωρούν ότι πιθανότατα πρόκειται για τον αρχαιότερο γνωστό πρόγονο του ανθρώπου, που ζούσε πριν από περίπου 540 εκατομμύρια χρόνια.

Ο άγνωστος σάκος

The discovery of the fossils sheds light on the early stages of our evolution. Photograph: Jian Han, Northwest University, China

Το πλάσμα, που ανήκει σε ένα είδος άγνωστο έως τώρα στην επιστήμη, έμοιαζε με σάκο, γι' αυτό ονομάσθηκε Saccorhytus («ρυτιδωμένος σάκος»). Πιστεύεται ότι αποτελεί το πιο πρώιμο δείγμα της βιολογικής κατηγορίας των δευτεροστόμιων, που συμπεριλαμβάνει και τα σπονδυλωτά ζώα.

The saccorhytus was about a millimetre in size, and probably lived between grains of sand on the seabed. Its features were spectacularly preserved in the fossil record.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή εξελικτικής παλαιοβιολογίας Σάιμον Κόνγουεϊ-Μόρις του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στην επιθεώρηση «Nature», εκτιμούν ότι ο εν λόγω οργανισμός ήταν ο κοινός πρόγονος μιας τεράστιας γκάμας ειδών. Ήταν το πρώτο «σκαλοπάτι» της εξέλιξης που οδήγησε στα ψάρια (δέκα έως 15 εκατ. χρόνια μετά τον Saccorhytus), στη συνέχεια στα ζώα της στεριάς και τελικά -πριν περίπου 200.000 χρόνια- στον σύγχρονο άνθρωπο (ασφαλώς αυτή η συγγένεια δεν είναι πια πολύ ορατή...).

Πατριάρχης

The creature is now the most primitive example of a so-called 'deuterostome'. This is a broad biological category that encompasses a number of sub-groups, including the vertebrates.

Τα πιο πρώιμα δευτεροστόμια που είχαν βρεθεί έως τώρα, ήσαν λίγο πιο πρόσφατα, ηλικίας 510 έως 520 εκατ. ετών. Ο Saccorhytus είναι συνεπώς ο «πατριάρχης» όλων των δευτεροστόμιων και άρα όλων των κατοπινών ζώων.

By isolating the fossils from the surrounding rock (pictured), and then studying them both under an electron microscope and using a CT scan, the team were able to build up a picture of how Saccorhytus might have looked and lived.

Ήταν τόσο μικρός (περίπου ένα χιλιοστό), που εκτιμάται ότι, κατά την πρώιμη Κάμβρια περίοδο, θα ζούσε σε ρηχές θάλασσες ανάμεσα σε κόκκους άμμου του βυθού. Το σώμα του ήταν συμμετρικό (κάτι που κληρονόμησαν και οι άνθρωποι), καλυπτόταν από ένα λεπτό δέρμα και διέθετε ένα τεράστιο στόμα σε σχέση με το υπόλοιπο σώμα του, από όπου έβγαζε και τα...κόπρανά του, όταν πια είχε φάει.

Πηγές: http://www.nature.com/articles/s41559-016-0022, http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=859965