H γεωλογική εποχή του ανθρώπου «άρχισε το 1610 μ.Χ.». New study argues the Anthropocene began in 1610

Νέος Κόσμος, νέα περίοδος αλλαγής για ολόκληρο τον πλανήτη. Scientists believe the collision between the Old and New Worlds led to the start of the Anthropocene.

Το λεγόμενο «Ανθρωπόκαινο», η προτεινόμενη γεωλογική εποχή που διαμορφώνεται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, πρέπει να άρχισε το 1610, όταν οι αλλαγές που έφερε η ανακάλυψη του Νέου Κόσμου άρχισαν να επηρεάζουν ολόκληρο τον πλανήτη, προτείνει μελέτη στην επιθεώρηση «Nature».

Οι προηγούμενες γεωλογικές περίοδοι έληξαν έπειτα από δραματικά συμβάντα που άλλαξαν το πρόσωπο του πλανήτη, όπως προσκρούσεις μετεωριτών, μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις και μετατοπίσεις των ηπείρων.

Σήμερα, όμως, ο πλανήτης αλλάζει λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας, και πολλοί γεωλόγοι πιστεύουν ότι ζούμε ήδη στην περίοδο του Ανθρωπόκαινου. Αυτό στο οποίο διαφωνούν, ωστόσο, είναι το πώς θα οριστεί αυτή η νέα εποχή.

Aluminum plant in Suriname. Scientists have also suggested the Industrial Revolution as a possible starting point for the Anthropocene. Photo by: Rhett A. Butler.

Άλλοι πιστεύουν ότι άρχισε με τις πρώτες δοκιμές πυρηνικών όπλων, οι οποίες γέμισαν τον πλανήτη με ίχνη ραδιενεργών στοιχείων. Άλλοι πάλι εκτιμούν ότι η νέα περίοδος εγκαινιάστηκε με τη Βιομηχανική Επανάσταση, η οποία οδήγησε σε αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και προκάλεσε τελικά τη σημερινή κλιματική αλλαγή.

Ερευνητές του University College του Λονδίνου προτείνουν τώρα ότι το Ανθρωπόκαινο ξεκίνησε το 1610, εκτιμώντας ότι ο δικός τους ορισμός πληρεί δύο βασικές προϋποθέσεις για την επίσημη αναγνώριση μιας γεωλογικής περιόδου: πρώτον, μακροχρόνιες μεταβολές σε πλανητική κλίμακα· και δεύτερον, την ύπαρξη ενός δείκτη που σημειώνει την έναρξη αυτών των μεταβολών σε φυσικά υλικά όπως τα πετρώματα και τα ιζήματα του ωκεάνιου πυθμένα.

Τα στοιχεία

H ανακάλυψη του Κολόμβου έφερε αλλαγές πλανητικής κλίμακας. A dramatic painting of Christopher Columbus on the Santa Maria. Columbus' arrival and subsequent colonizing forces in the New World led to million of deaths due to disease. Painting by: Emanuel Leutze.

Λίγο περισσότερο από έναν αιώνα μετά την άφιξη του Κολόμβου στην Αμερικής το 1492, δεκάδες είδη ζώων και φυτών είχαν ήδη μεταφερθεί από και προς τον Νέο Κόσμο, αλλάζοντας δραστικά την παγκόσμια βιογεωγραφία, αναφέρει η ερευνητική ομάδα. Γύρη από καλαμπόκι, ένα φυτό της Λατινικής Αμερικής, πρωτοεμφανίζονται σε θαλάσσια ιζήματα της Ευρώπης το 1600.

Το έτος 1610 σημειώνει επίσης μια δεύτερη μεγάλη αλλαγή, μια ξαφνική πτώση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Ήταν συνέπεια του αποικισμού της Αμερικής, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 50 εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως λόγω της ασθένειας της ευλογιάς. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις τους εγκαταλείφθηκαν και καλύφθηκαν σταδιακά από πυκνά δάση, τα οποία απορρόφησαν μεγάλες ποσότητες CO2 από την ατμόσφαιρα.

The human-dominated geological epoch known as the Anthropocene probably began around the year 1610, with an unusual drop in atmospheric carbon dioxide and the irreversible exchange of species between the New and Old Worlds, according to new research. Does the fate of the world rest in human hands? Credit: © peshkova / Fotolia

Η πτώση αυτή, επισημαίνουν οι ερευνητές, καταγράφηκε στους πάγους της Αρκτικής και μπορεί να θεωρηθεί γεωλογικός δείκτης για την έναρξη του Ανθρωπόκαινου.

Όσον αφορά άλλες προτάσεις για την έναρξη της νέας γεωλογικής εποχής, οι συντάκτες της μελέτης εξηγούν τις αντιρρήσεις τους. Η αύξηση των επιπέδων ραδιενέργειας που καταγράφηκε το 1964 λόγω των πυρηνικών δοκιμών δεν έφερε μείζονες αλλαγές στον πλανήτη όπως θα απαιτούσε ένας επίσημος ορισμός, λέει η ερευνητική ομάδα.

Αναφέρει ακόμα ότι ο ορισμός δεν μπορεί να βασιστεί στην έναρξη της Βιομηχανικής Επανάστασης, καθώς η αύξηση του ατμοσφαιρικό CO2 δεν ήταν αρκετά απότομη για να θεωρηθεί αξιόπιστος δείκτης.

«Από ιστορική άποψη, η "σύγκρουση" ανάμεσα στον Παλαιό και τον Νέο Κόσμο σημειώνει την αρχή της σύγχρονης εποχής» αναφέρει ο δρ Σάιμον Λιούις, πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Πολλοί ιστορικοί θεωρούν τις εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από τις αχανείς εκτάσεις της Αμερικής, σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα του λιθάνθρακα, ως θεμελιώδεις προάγγελους της Βιομηχανικής Επανάστασης».

«Σε παγκόσμιο επίπεδο, το όριο αυτό σημειώνει την τελευταία δροσερή εποχή πριν από την έναρξη της μακροπρόθεσμης ζέστης του Ανθρωπόκαινου».

Nuclear weapons tests in the mid-20th Century have also left a clear signal of humanity's impact on the Earth.

Άλλοι γεωλόγοι, όμως, διαφωνούν. Τον Ιανουάριο, τα 26 από τα 38 μέλη της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας Ανθρωπόκαινου κατέληξαν στην άποψη ότι η νέα εποχή άρχισε με την πρώτη πυρηνική δοκιμή στις 16 Ιουλίου 1945.

Το θέμα θα συζητηθεί εκ νέου σε διεθνείς συνομιλίες που προγραμματίζονται για το 2016.

Βρήκαν τον αρχαίο καθρέφτη του Έρωτα. An ancient mirror of Eros found in Vergina

The magic mirror of Eros is the most striking of the many finds discovered in the Aigai necropolis during archaeological excavations in 2014. A total of 21 graves were found in two burial mounds, 6 of which have never been subject to looting. Collage and photos www.ethnos.gr

O μαγευτικός καθρέφτης του Έρωτα είναι το πιο εντυπωσιακό από την πλειάδα των ευρημάτων που έφερε στο φως στη νεκρόπολη των Αιγών η αρχαιολογική σκαπάνη το 2014. Σε δύο τύμβους βρέθηκαν συνολικά 21 τάφοι, από τους οποίους οι έξι ήταν ασύλητοι.

Τα οστά ενός άνδρα, ηλικίας περίπου 50 ετών, βρέθηκαν στον ασύλητο κιβωτιόσχημο τάφο που εντοπίστηκε το περασμένο φθινόπωρο στη νεκρόπολη των Αιγών. Ο τάφος χρονολογείται στα χρόνια της βασιλείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου (336-323 π.Χ.). Επιτύμβιο με επιγραφή που να αποδεικνύει την ταυτότητα του νεκρού δεν βρέθηκε, αλλά συνδυάζοντας τα στοιχεία που υπάρχουν, η Αγγελική Κοτταρίδη, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας, δεν αποκλείει να πρόκειται για ιερέα του Διόνυσου.

Αναλυτικά στοιχεία για την ανατομία αυτού του τύμβου, και όχι μόνο, θα παρουσιάσει η κ. Κοτταρίδη στην ετήσια Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη που ξεκινά σήμερα στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

«Πέρα από τη συζήτηση για τις ιδεολογικές, πολιτικές ή όποιες άλλες σκοπιμότητες που συνυφαίνονται στην αρχαιολογική δραστηριότητα, συζήτηση που ξανάνοιξε με ένταση παίρνοντας ως αφορμή τα πρόσφατα ατυχή φαινόμενα, υπάρχουν πάντα τα ίδια τα μνημεία» υπογραμμίζει με νόημα η κ. Κοτταρίδη, προειδοποιώντας πως πολλά μνημεία που άντεξαν το βάρος των αιώνων, «κινδυνεύουν διαρκώς να καταρρεύσουν εξ αιτίας της κούρασης των αρχαίων υλικών, αλλά και εξ αιτίας της άγνοιας ή της αδιαφορίας των ανθρώπων, να παραμορφωθούν από αμφιβόλου ποιότητας και ηθικής προσπάθειες ‘αξιοποίησης’ ακόμη και να καταστραφούν ολοκληρωτικά, θύματα στο βωμό της κερδοσκοπίας».

Ο τάφος

Στιγμιότυπο από την ανασκαφή.

Ο τάφος με τα οστά του νεκρού εντοπίστηκε το περασμένο φθινόπωρο, σε αρκετά κεντρικό σημείο της νεκρόπολης.

Σύμφωνα με το συνηθισμένο τυπικό, επάνω από το πόδιο υπήρχε ξύλινη κλίνη στην οποία ήταν ξαπλωμένος ο νεκρός με το κεφάλι προς τη δύση, στεφανωμένος με πλούσιο χάλκινο επίχρυσο στεφάνι κισσού. 

The archaeologists found something astonishing in the second burial mound: a red wine jug depicting a banquet. It had been placed in one of the graves, dating back to the time of Alexander the Great (336-323 BC), which had never been looted. The pitcher was sitting on the bed where the deceased was lying. His head was adorned with a gilded bronze ivy wreath. The research has shown this was a man of about 50. A small wooden table with the banquet vessels was standing north of him. In between, there was a copper bucket of fine quality for mixing the wine with water. The bucket sported rich embellishments, which highlight the extraordinary level of Macedonian metal processing. The gold-plated bronze vessel found on the floor of the tomb. Credit: Angelica Kottaridi

Επάνω στην κλίνη μαζί με το σώμα του νεκρού ήταν ακουμπισμένη μια ερυθρόμορφη οινοχόη με παράσταση συμποσίου. Προς τα βόρεια υπήρχε χώρος για ένα στενό ξύλινο τραπεζάκι με τα σκεύη του συμποσίου. Ανάμεσά τους, ένας χάλκινος κάδος άριστης ποιότητας που χρησίμευε για το ανακάτεμα του οίνου με το νερό.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα άφθονα υπολείμματα των οργανικών  υλικών που σπάνια σώζονται σε αρχαίους τάφους. Υπάρχουν κατάλοιπα υφασμάτων από τα στρωσίδια της κλίνης και τα ενδύματα του νεκρού, όπου μάλιστα διατηρήθηκαν ίχνη πορφύρας, δέρματα και κυρίως τα υπολείμματα της ίδιας της ξύλινης κλίνης.

Με μία πρώτη ματιά αναγνωρίζεται η επίχρυση διακόσμηση της μπροστινής πλευράς του ανάκλιντρου, του οποίου η μορφή αντιστοιχούσε με εκείνη των χρυσελεφάντινων κλινών από τον τάφο του Φιλίππου.

Η ταυτότητα του νεκρού

Σύμφωνα με την κ. Κοτταρίδη, δεδομένου ότι δεν βρέθηκε επιτύμβιο με επιγραφή και αφού προφανώς δεν είναι μέλος της βασιλικής οικογένειας για να αναζητηθεί στην παράδοση των πηγών, όνομα δεν μπορεί να προκύψει. Ωστόσο, το γεγονός ότι ένας ενήλικος άντρας και μάλιστα τόσο εύπορος, αφού φορούσε ρούχα βαμμένα με την πανάκριβη πορφύρα, δεν συνοδεύεται από όπλα (δόρυ, ακόντιο ή έστω μαχαίρι), σε συνδυασμό με το σπάνιο στεφάνι κισσού, επιτρέπει στους αρχαιολόγους να σκεφτούν ότι ίσως ο νεκρός είναι ένας ιερέας του Διόνυσου ή ένα εξέχον μέλος του θιάσου της Μητέρας των Θεών που η ύπαρξη του στις Αιγές μαρτυρείται με επιγραφή της εποχής της ταφής.

Αν είναι έτσι, αυτό ίσως εξηγεί και το γεγονός ότι στον τάφο χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη από ένα σημαντικό δημόσιο, πιθανότατα ιερό κτήριο.

Φως στο μυστήριο αναμένεται να ρίξει η μελέτη των οργανικών υλικών που συλλέχθηκαν από τον τάφο.

Σπάνιος καθρέφτης 

Kotaridi believes the most valuable find in the first mound was recovered from the grave of a young girl from the 4th century BC. Her parents placed in her grave valuable gold earrings, jewellery, beads, and a unique mirror – the only one found in Aigai. It is a small-size work of bronze art, which according to Kotaridi is the work of a very experienced craftsman. On its lid, Eros, portrayed as a winged child, is embracing the god of passion and lust, Dionysus. The latter takes the form of a young man sitting on a panther skin spread over a rocky mound. 

Το καλοκαίρι του 2014 στη νεκρόπολη των Αιγών βρέθηκαν συνολικά 20 τάφοι. Πέντε ήταν ασύλητοι, ενώ οι υπόλοιποι ήταν συλημένοι εν μέρει ή πλήρως. Η σχέση των ταφών δείχνει ότι πρόκειται για μέλη μιας ευρύτερης οικογένειας που ενταφιάζονται στον τύμβο σε βάθος δύο γενεών.

Στον πιο πλούσιο τάφο της ομάδας που ήταν συλημένος βρέθηκαν υπολείμματα νεκρικής κλίνης που ήταν διακοσμημένη με πήλινες ανάγλυφες πλάκες: Η Αθηνά τυλιγμένη στο ιμάτιο της παρακολουθεί μια μάχη Ελλήνων με βαρβάρους,  ένα θέμα που απηχεί προφανώς την εκστρατεία της Ανατολής, το γεγονός που σημάδεψε τη μνήμη των Μακεδόνων των Αιγών και όχι μόνον. 

Χρυσά σκουλαρίκια που βρέθηκαν στον πλούσιο τάφο.

Ωστόσο, το πιο πολύτιμο και σπάνιο εύρημα από αυτόν τον τύμβο ήταν στον τάφο νεαρής κοπέλας, που της χάρισαν οι γονείς της στο ταξίδι χωρίς γυρισμό πολύτιμα χρυσά στολίδια, σκουλαρίκια και χάντρες, αλλά έναν καθρέφτη.

Πρόκειται για τον μοναδικό καθρέφτη που έχει βρεθεί ως τώρα στις Αιγές, ένα μικρό χάλκινο κομψοτέχνημα, έργο ενός πολύ επιδέξιου τορευτή.

Στο καπάκι του καθρέφτη ο Έρωτας, στο σχήμα παιδιού, έρχεται πετώντας να αγκαλιάσει τον Διόνυσο που με μορφή θαλερού νέου κάθεται πάνω στα βράχια που είναι στρωμένη η δορά του πάνθηρα.

Ανακαλύφθηκε θησαυρός νομισμάτων από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Alexander the Great-Era Treasure Found in Israeli Cave

Ο θησαυρός, ηλικίας 2.300 ετών, είναι ο πρώτος του είδους του που εντοπίζεται στο Ισραήλ και ανάγεται στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Included in the 2,300-year-old cache were two coins of Alexander of Macedon, three rings, four bracelets, two decorated earrings, three other earrings and a small stone weight. Credit: CLARA AMIT/ THE ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Εξερευνητές σπηλαίων στο Ισραήλ ανακάλυψαν έναν μικρό θησαυρό από νομίσματα και κοσμήματα της εποχής του Μεγάλου Αλεξάνδρου που, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι, πιθανότατα τα είχαν κρύψει εκεί άνθρωποι που εκτοπίστηκαν λόγω κάποιου πολέμου.

A rare cache of jewerly and silver coins, minted during from the reign of Alexander the Great, has been discovered in a stalactite filled cave in northern Israel. Alexander The Great-Era Treasure Found In Israeli Cave. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Ο θησαυρός, ηλικίας 2.300 ετών, είναι ο πρώτος του είδους του που εντοπίζεται στο Ισραήλ και ανάγεται στην περίοδο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ανέφερε ο Αϊταν Κλάιν, της Ισραηλινής Υπηρεσίας Αρχαιοτήτων.

A clay oil lamp was also unearthed as part of the cache. Dating from the Hellenistic period, the lamp contained some agate stones that were part of a string of beads. Skeletons in 6,000-Year-Old Embrace Found in Cave. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Μόλις τον περασμένο μήνα, δύτες είχαν βρει στα ανοιχτά του Ισραήλ έναν ακόμη μεγαλύτερο θησαυρό, αποτελούμενο από περίπου 2.000 χρυσά νομίσματα του 11ου αιώνα. Οι αρχαιολόγοι ελπίζουν ότι το εύρημα αυτό θα ρίξει κάποιο φως στις συνθήκες ζωής που επικρατούσαν την εποχή εκείνη στην περιοχή.

Stashed inside a niche, one of the spelunkers first spotted two ancient silver coins. On one side of the coins was an image of Alexander the Great, while the other side portrayed  Zeus sitting on his throne. The archaeologists believe the coins had been minted in the late fourth century BC at beginning of the Hellenistic Period during the reign of Alexander the Great. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Στο σπήλαιο, στην περιοχή της Γαλιλαίας, οι εξερευνητές βρήκαν χωμένα σε μια στενή ρωγμή δύο αργυρά νομίσματα της εποχής του Μ. Αλεξάνδρου καθώς και διάφορα ασημένια κοσμήματα όπως δαχτυλίδια, βραχιόλια και σκουλαρίκια.

Nested in the clay oil lamp, the agate stones are extremely well preserved, as if they were brand new. Speculation Rages About Dead in Greek Mystery Tomb. Credit: CLARA AMIT/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

Some objects even merged with the stalactites. This silver ring contains an accumulation of crystal that was apparently formed inside the stalactite cave. Greek Tomb Held at Least Five Corpses. Credit: SHMUEL MAGAL/ISRAEL ANTIQUITIES AUTHORITY

«Αυτά τα πολύτιμα είδη μπορεί να τα έκρυψαν στη σπηλιά κάτοικοι της περιοχής που προσπαθούσαν να διαφύγουν κατά τη διάρκεια κάποιας αναταραχής, ως αποτέλεσμα του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου. Πιθανότατα τα έβαλαν στην κρυψώνα αυτήν περιμένοντας να έρθουν καλύτερες ημέρες», ανέφερε η Υπηρεσία σε ανακοίνωσή της.