Ένα
«μυστήριο» σχετικά με το μεγαλύτερο ψάρι του κόσμου, τον φαλαινοκαρχαρία,
λύθηκε χάρη στη χρήση δεδομένων από δοκιμές ατομικών/ πυρηνικών όπλων του
Ψυχρού Πολέμου, που επέτρεψαν τον υπολογισμό της ηλικίας των πλασμάτων του
συγκεκριμένου είδους. Radiocarbon dating from cold-war era nuclear bomb
testing has been used to positively identify the ages and growth rate of whale
shark specimens, according to a new paper published in the online journal Frontiers in Marine Science. Whale
sharks are increasingly the subject of conservation efforts, but their numbers
are still in decline. Photo: Shutterstock
Η
σχετική ανακάλυψη, η οποία δημοσιεύτηκε στο Frontiers
in Marine Science, αναμένεται να βοηθήσει στη διάσωση του είδους, το οποίο
θεωρείται επαπειλούμενο.
Η
μέτρηση της ηλικίας των φαλαινοκαρχαριών (Rhincodon typus) ήταν δύσκολη επειδή,
όπως όλοι οι καρχαρίες, δεν έχουν ωτόλιθους, που χρησιμοποιούνται για τον
υπολογισμό της ηλικίας άλλων ψαριών. Οι σπονδυλικές στήλες των φαλαινοκαρχαριών
διαθέτουν χαρακτηριστικά σαν τους δακτυλίους στους κορμούς των δέντρων, που
αυξάνονταν σε αριθμό καθώς το ζώο μεγάλωνε ηλικιακά. Ωστόσο, κάποιες μελέτες
έχουν δείξει πως νέος δακτύλιος σχηματιζόταν κάθε χρονιά, ενώ άλλες έδειχναν
κάθε έξι μήνες.
Επιστήμονες
των οποίων ηγήθηκαν οι Τζόις Ονγκ (Rutgers University), Στίβεν Καμπάνα
(University of Iceland) και Μαρκ Μίκαν (Australian Institute of Marine Science)
στράφηκαν αλλού για να υπολογίσουν την ηλικία: Στη ραδιενεργή «κληρονομιά» που
άφησε πίσω της η κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών του Ψυχρού Πολέμου.
Κατά
τις δεκαετίες του 1950 και του 1960 έλαβαν χώρα πολλές πυρηνικές δοκιμές από
διάφορες χώρες, με πολλές από αυτές τις εκρήξεις να λαμβάνουν χώρα σε ύψος
αρκετών χιλιομέτρων. Ως αποτέλεσμα, διπλασιάστηκε προσωρινά στην ατμόσφαιρα η
παρουσία ενός ισοτόπου, του άνθρακα 14. Ο άνθρακας 14 συναντάται και στη φύση
και συχνά χρησιμοποιείται από αρχαιολόγους και ιστορικούς για τη χρονολόγηση
αρχαίων οστών και αντικειμένων. Ο ρυθμός αποσύνθεσής του είναι σταθερός και
μετριέται εύκολα, οπότε και ενδείκνυται για τη χρονολόγηση οτιδήποτε ηλικίας
άνω των 300 ετών. Ωστόσο υπάρχει και ως αποτέλεσμα πυρηνικών εκρήξεων: Τα
κατάλοιπα των πυρηνικών δοκιμών αφήνονταν στην αρχή στον αέρα και μετά στους
ωκεανούς. Το ισότοπο σταδιακά έφτασε, μέσω της τροφικής αλυσίδας, σε κάθε
ζωντανό πλάσμα στη Γη, με αποτέλεσμα μια «ταμπέλα» αυξημένου άνθρακα 14- μια
«υπογραφή» που συνεχίζει να υπάρχει.
Το
ραδιοϊσότοπο αυτό συνεχίζει να αποσυντίθεται σταθερά, κάτι που σημαίνει ότι η
ποσότητα που περιέχεται σε οστά που σχηματίστηκαν κάποια χρονική στιγμή στο
παρελθόν θα είναι ελαφρώς αυξημένη από ό,τι αυτή που περιέχεται σε ίδια οστά
που σχηματίστηκαν νωρίτερα.
Whale shark
vertebra sample showing the banding used to determine the animal's age. Photo:
Meekan et al/Frontiers in Marine Science
Οι
ερευνητές άρχισαν να κάνουν δοκιμές στα επίπεδα άνθρακα 14 σε δύο πτώματα
φαλαινοκαρχαριών από το Πακιστάν και την Ταϊλάνδη, με αποτέλεσμα τον ακριβή
υπολογισμό της συχνότητας σχηματισμού των «δακτυλίων ανάπτυξης» των καρχαριών-
και ως εκ τούτου της ηλικίας τους. «Ανακαλύψαμε πως ένας δακτύλιος εναποτίθετο
σίγουρα κάθε χρόνο» είπε ο Μίκαν. «Αυτό είναι πολύ σημαντικό επειδή αν
υποτιμήσεις ή υπερτιμήσεις τους ρυθμούς ανάπτυξης θα καταλήξεις σε μια
στρατηγική διαχείρισης που δεν λειτουργεί, και θα δεις τον πληθυσμό να
καταποντίζεται».
Despite an increase
in research in recent years, little is known about Whale shark behavior. Photo:
Shutterstock
Όπως
διαπιστώθηκε, το ένα από τα δείγματα ήταν ηλικίας 50 ετών κατά τον θάνατό του-
την πρώτη φορά που επιβεβαιώνεται χωρίς αμφιβολία μια τέτοια ηλικία.
Πηγές: Annual
Bands in Vertebrae Validated by Bomb Radiocarbon Assays Provide Estimates of
Age and Growth of Whale Sharks. Frontiers in Marine Science,
2020; 7 DOI: 10.3389/fmars.2020.00188 - http://divemagazine.co.uk/eco/8886-cold-war-bombs-reveal-whale-shark-aging - https://www.naftemporiki.gr/story/1587025/purinikes-dokimes-lunoun-to-mustirio-tis-ilikias-ton-megaluteron-psarion-tis-gis
