Ξαναζωντάνεψε η Βυζαντινή Μαρία, Byzantine lady’s face revealed, given name of Maria

The 1,000-year-old skeleton was restructured and named Maria. The face of a 1,000-year-old skeleton, which was unearthed during the Marmaray project excavations in Istanbul’s Yenikapı, was restructured by the Yıldız Technical University Istanbul Historic Peninsula Application and Research Center Biological Material Inspection Commission. The skeleton was named Maria by the commission president Mehmet Görgülü because it was the most popular name in that era.

Μετά την «αναβίωση» της μικρής Μύρτιδας, που πέθανε την κλασική εποχή από το λοιμό των Αθηνών, το πρόσωπο της οποίας ανακατασκεύασαν Έλληνες επιστήμονες, έρχονται τώρα και Τούρκοι ειδικοί να ξαναζωντανέψουν μια Βυζαντινή αρχόντισσα. Η γυναίκα που ανακατασκευάστηκε με βάση το κρανίο της έζησε πριν από χίλια χρόνια στη Βασιλεύουσα. Ήταν όμορφη, κοκκινομάλλα και μάλλον νεαρή για τα σημερινά δεδομένα.

Το πρόσωπό της «χτίστηκε» με βάση το σκελετό της θανούσης που βρέθηκε στις ανασκαφές του Yenikapi στην Κωνσταντινούπολη. Την ανακατασκευή της μορφής της επιμελήθηκαν επιστήμονες από το Τμήμα Ιστορικών Εφαρμογών του Πολυτεχνείου Yildiz της Κωνσταντινούπολης (Technical University Istanbul) και η Επιτροπή του Ερευνητικού Κέντρου Επιθεώρησης Βιολογικών Υλικών.

Archeological excavations at the Yenikapı Marmaray site. (Sevgi Korkut)

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Μεχμέτ Γκιοργκιουλού βάφτισε τη Βυζαντινή δέσποινα «Μαρία» επειδή ήταν το πιο δημοφιλές όνομα εκείνη την εποχή, όπως δήλωσε ο ίδιος. Σύμφωνα με την εκτίμησή του, η γυναίκα, όταν πέθανε, πρέπει να ήταν 30 ετών, είχε κόκκινα μαλλιά και ήταν μέλος μιας από τις αρχοντικές οικογένειες του Βυζαντίου. Ο κ. Γκιοργκιουλού, που είναι χειρουργός γενικής χειρουργικής και ο οποίος παρέλαβε προς ανάλυση σκελετικό υλικό της ανασκαφής, ανέφερε χαρακτηριστικά πως τα ευρήματα στο Yenikapi παρουσίαζαν μεγάλο ενδιαφέρον, και όχι μόνο αρχαιολογικό, γιατί τμήματα των σκελετών έφεραν παραμορφώσεις. Αυτός ήταν ο λόγος για τον οποίο ετέθησαν υπ' όψιν των ιατρών. Σκοπός, να εξακριβωθούν οι ασθένειες, να διερευνηθεί αν οι αλλοιώσεις των οστών ήταν γενετικής φύσεως και εν τέλει ποια ακριβώς ήταν τα αίτια του θανάτου των ανθρώπων. Όταν όλες αυτές οι εξετάσεις θα έχουν ολοκληρωθεί, ο κ. Γκιοργκιουλού είπε ότι σχεδιάζει να γράψει ένα βιβλίο με όλες τις λεπτομέρειες που αποκαλύπτονται από αυτή την ανασκαφή.

Πηγή: Ελευθεροτυπία

Οι γαλαξίες «μέδουσες», Jellyfish galaxies found spawning in clusters

Μια από τις εικόνες που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από ένα γαλαξία-μέδουσα. Πρόκειται για τον γαλαξία IC 3418 που βρίσκεται σε διαδικασία σύγκρουσης με ένα γειτονικό του γαλαξία. Jelly fish galaxies are created when spiral galaxies collide into galaxy clusters. Pictured here is Galaxy IC 3418 taking the form of a jellyfish as it collides with a neighbor. Credit:NASA/JPL-Caltech/SDSS

Εικόνες και δεδομένα που κατέγραψε το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble φωτίζουν τις κοσμικές διεργασίες που μετασχηματίζουν γαλαξίες και τους μετατρέπουν από σπειροειδείς σε ελλειπτικούς. Κατά τη διαδικασία αυτή οι γαλαξίες αποκτούν ένα σχήμα που θυμίζει πολύ αυτό της… μέδουσας

Τα νέα δεδομένα

A jellyfish galaxy is at the top-right, with star-forming tendrils streaming away towards the bottom-left. (Image: NASA, ESA, and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA))

Οι αστρονόμοι έχουν εντοπίσει στο παρελθόν γαλαξίες που έχουν ένα μη συμβατικό σχήμα αφού στον γαλαξιακό δίσκο υπάρχουν «προεκτάσεις», μεγάλες… ουρές, που αποτελούνται από άστρα. Η εικόνα αυτών των γαλαξιών παραπέμπει σε μέδουσα και η αναφορά σε αυτούς γίνεται με αυτό τον χαρακτηρισμό, δηλαδή «γαλαξίες μέδουσες». 

Cosmic shapes, such as the ones shown here, develop when hot gas in the cluster hits the cold gas from an approaching galaxy.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα το Hubble εντόπισε και παρατήρησε αρκετούς τέτοιους γαλαξίες αποκαλύπτοντας πολλά στοιχεία για την εξέλιξη τους. Ειδικοί με επικεφαλής τον Χάρλαντ Εμπελινγκ του Πανεπιστημίου της Χαβάης μελέτησαν τα νέα δεδομένα και πιστεύουν ότι αποκωδικοποίησαν τον κοσμικό μηχανισμό που συνδέεται με αυτούς τους γαλαξίες.

Το «συγκρουόμενο» φαινόμενο

The galaxy gained its distinctive shape when a small galaxy - potentially one of the objects at bottom-left of the image - collided with it head-on 100 million years ago.

Σύμφωνα με όσα προκύπτουν από τα νέα στοιχεία το φαινόμενο ξεκινά όταν ένας σπειροειδής γαλαξίας εγκαταλείπει την περιοχή όπου αρχικά σχηματίστηκε και αρχίζει να κατευθύνεται προς κάποιο σμήνος γαλαξιών. Ο γαλαξίας-ταξιδιώτης μεταφέρει μαζί του μεγάλες ποσότητες ψυχρών αερίων. Πλησιάζοντας προς το σμήνος ο γαλαξίας έρχεται σε επαφή με μάζες θερμών αερίων του γαλαξιακού σμήνους. Η «σύγκρουση» των ψυχρών με τα θερμά αέρια δημιουργεί μακριά «πλοκάμια» κοσμικής ύλης που εκτείνονται από τον γαλαξιακό δίσκο. Στα πλοκάμια αυτά σχηματίζονται συνεχώς νέα άστρα.

Όταν τελικά ο γαλαξίας-μέδουσα φτάνει στο σμήνος συνήθως συγκρούεται με κάποιον άλλο γαλαξία σχηματίζοντας τελικά ένα ελλειπτικό. Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι υπάρχει πολύ μεγαλύτερος αριθμός γαλαξιών-μεδουσών στο Σύμπαν από ό,τι πιστεύαμε ενώ επίσης προσφέρουν μια εξήγηση για το γεγονός ότι οι ελλειπτικοί γαλαξίες είναι το πιο κοινό είδος γαλαξιών. Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters».

Λιωμένο σίδηρο βρέχει σε καφέ νάνο, First-Ever Weather Map of Failed Star Reveals Patchy Alien Clouds

Καλλιτεχνική απεικόνιση του καφέ νάνου στον οποίο βρέχει λιωμένο σίδηρο. This artist's impression is based on the first ever map of the weather on the surface of the nearest brown dwarf to Earth. An international team has used ESO's Very Large Telescope to make a chart of the dark and light features on WISE J104915.57-531906.1B, which is informally known as Luhman 16B and is one of two recently discovered brown dwarfs forming a pair only six light-years from the Sun. Note that the faint fine detail on the surface has been added for artistic effect. Image released Jan. 29, 2014. Credit: ESO/I. Crossfield/N. Risinger (skysurvey.org)

Ομάδα ερευνητών κατάφερε να «δει» τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν σε κοντινό στη Γη καφέ νάνο. Η πιο ενδιαφέρουσα και εντυπωσιακή ανακάλυψη είναι ότι στον καφέ νάνο υπάρχουν έντονες βροχοπτώσεις - μόνο που αντί για νερό τα νέφη τον βομβαρδίζουν με… λιωμένο σίδηρο.

«Αποτυχημένοι» αλλά θυελλώδεις

ESO's Very Large Telescope has been used to create the first ever map of the weather on the surface of the nearest brown dwarf to Earth. An international team has made a chart of the dark and light features on WISE J104915.57-531906.1B, which is informally known as Luhman 16B and is one of two recently discovered brown dwarfs forming a pair only six light-years from the Sun. Credit: ESO/I. Crossfield

Καφέ νάνοι ονομάστηκαν τα σώματα που βρίσκονται σε μια ενδιάμεση κατάσταση ανάμεσα σε πλανήτες και άστρα με τους περισσότερους ειδικούς να κάνουν λόγο για… «αποτυχημένα άστρα».  Πριν από λίγες εβδομάδες επιστήμονες στις ΗΠΑ παρατήρησαν 44 καφέ νάνους και, όπως διαπίστωσαν, σε αυτούς εξελίσσονται ακραίες καιρικές συνθήκες. Οι ερευνητές με επικεφαλής επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια «είδαν» τρομερές θύελλες σε περίπου 20 καφέ νάνους. Όπως ανέφεραν, σε πολλούς καφέ νάνους μαίνονται πολύ μεγάλης έντασης τυφώνες που συνοδεύονται από εκτυφλωτικές αστραπές ενώ επίσης βρέχει λιωμένο σίδερο και «χιονίζει» καυτή άμμο.

«Γειτονική» επιβεβαίωση

ESO's Very Large Telescope has been used to create the first ever map of the weather on the surface of the nearest brown dwarf to Earth. An international team has made a chart of the dark and light features on WISE J104915.57-531906.1B, which is informally known as Luhman 16B and is one of two recently discovered brown dwarfs forming a pair only six light-years from the Sun. The figure shows the object at six equally spaced times as it rotates once on its axis. Image released Jan. 29, 2014. Credit: ESO/I. Crossfield

Ο Luhman 16B βρίσκεται σε απόσταση 6.7 έτη φωτός από τη Γη και είναι ο τρίτος κοντινότερος σε εμάς καφέ νάνος. Ερευνητές με επικεφαλής επιστήμονες του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ χρησιμοποίησαν το τηλεσκόπιο VLT του Νότιου Ευρωπαϊκού Αστεροσκοπείου στη Χιλή και εστίασαν την προσοχή τους στον Luhman 16B.  Η πρώτη διαπίστωση των ερευνητών ήταν πως ο Luhman 16B καλύπτεται από ανομοιόμορφες νεφώσεις στις οποίες επικρατούν πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ερευνητών η θερμοκρασία στα νέφη του Luhman 16B αγγίζει τους 930 βαθμούς Κελσίου. Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι στον Luhman 16B βρέχει λιωμένο σίδηρο επιβεβαιώνοντας την προηγούμενη μελέτη.

This video starts with a broad view of the entire sky and closes in on the southern constellation of Vela (The Sails). Among huge numbers of faint stars, a very faint double object appears. This is WISE J104915.57-531906.1AB, which is informally known as Luhman 16AB. It is a recently discovered pair of brown dwarfs only six light-years from the Sun. The video then takes you on a fly-through of the space around the nearest stars to the Sun. Some familiar stars are visible, such as Alpha Centauri, Sirius and Barnard's Star, but there is also a faint object only discovered in early 2013 — this is WISE J104915.57-531906.1AB, which is informally known as Luhman 16AB. It is the third closest system to the Solar System. An artist's impression based on the first ever map of the weather on the surface of the nearest brown dwarf to Earth. An international team used ESO's Very Large Telescope to make a chart of the dark and light features on WISE J104915.57-531906.1B, which is informally known as Luhman 16B. Luhman 16A appears in the background in this sequence. Note that the faint fine detail on the surface of Luhman 16B has been added for artistic effect. The first ever map of the weather on the surface of the nearest brown dwarf to Earth shows the object as it rotates on its axis.

Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στις επιθεωρήσεις «Nature» και «Astrophysical Journal Letters» και αποτελεί ένα ακόμα βήμα προόδου για τη νέα επιστήμη της «αστρο-μετεωρολογίας». Οι επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον τομέα ευελπιστούν ότι σύντομα θα αναπτύξουν τις μεθόδους και τα εργαλεία για να κάνουν προβλέψεις για τον καιρό σε εξωπλανήτες. Η ανάπτυξη της αστρο-μετεωρολογίας θεωρείται πολύ σημαντική στην προσπάθεια εντοπισμού ενός πλανήτη φιλόξενου για την παρουσία της ζωής.

Οι Νεάντερταλ μας χάρισαν τον... εθισμό στο κάπνισμα. Neanderthals gave us disease genes

Γονίδια που σχετίζονται με νόσους αλλά και τον εθισμό στο κάπνισμα έκαναν «δώρο» οι Νεάντερταλ στον σύγχρονο άνθρωπο, σύμφωνα με νέες μελέτες. Neanderthal Interbreeding Passed On Genes Involving Smoking Addiction, Type 2 Diabetes To Modern Humans. Photo: Jaroslav A. Polák/Flickr, cigarette by Daniel Stuckey

Γονίδια που προκαλούν νόσους στον σύγχρονο άνθρωπο αποτελούν «κληρονομιά» της διασταύρωσής του με τους Νεάντερταλ, σύμφωνα με μεγάλες γονιδιακές μελέτες που δημοσιεύονται στις επιθεωρήσεις «Nature» και «Science».

Τα… καπνιστικά γονίδια των Νεάντερταλ

Divergent DNA among African and non-African modern-day humans allowed researchers to pick out spots where Neanderthals had the most influence. Photo via Nature

Οι Νεάντερταλ μας… χάρισαν γονίδια που εμπλέκονται στον διαβήτη τύπου 2, στη νόσο του Crohn και – κατά περίεργο τρόπο – στον εθισμό στο κάπνισμα.

Σύμφωνα με τις νέες μελέτες, ο Homo sapiens διασταυρώθηκε με τους Νεάντερταλ λίγο μετά την έξοδό του από την Αφρική. Παρότι και άλλες προηγούμενες μελέτες έχουν υποστηρίξει το ίδιο, μέχρι σήμερα παρέμενε ασαφές αν το γενετικό υλικό των Νεάντερταλ είχε κάποια επίδραση στην υγεία του σύγχρονου ανθρώπου.

Το ότι ανακαλύπτεται τώρα πως μια γονιδιακή παραλλαγή που ο σύγχρονος άνθρωπος έλαβε ως «κληρονομιά» από τους Νεάντερταλ συνδέεται με την αδυναμία διακοπής του καπνίσματος αποτελεί σίγουρα έκπληξη. Εννοείται βέβαια πως οι ερευνητές δεν υπονοούν πως τα «εξαδέλφια» μας κάπνιζαν ασταμάτητα στις σπηλιές τους.

Η συγκεκριμένη γονιδιακή παραλλαγή, κατά τους ειδικούς, είχε πιθανότατα πολλαπλούς ρόλους και η σύνδεσή της με τον εθισμό στο τσιγάρο στον σύγχρονο άνθρωπο είναι μόνο ένας από αυτούς.

Επίδραση στο δέρμα και στα μαλλιά

A girl looks through the replica of a Neanderthal skull. According to a new study, humans and Neanderthals share between 2 to 4 percent of DNA, passed down to modern non-African humans through interbreeding between Homo Sapiens and Neanderthals. (Photo : REUTERS/Nikola Solic )

Όταν οι δύο πληθυσμοί συναντήθηκαν, οι Νεάντερταλ είχαν ήδη προσαρμοστεί στο πιο ψυχρό ευρασιατικό περιβάλλον επί αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το DNA των Νεάντερταλ δεν είναι κατανεμημένο ομοιόμορφα στο ανθρώπινο γονιδίωμα, αλλά εντοπίζεται κυρίως στις περιοχές του που αφορούν το δέρμα και τα μαλλιά.

Οι περιοχές αυτές περιλαμβάνουν τμήματα του γονιδιώματος που συνδέονται με τη ρύθμιση του χρώματος του δέρματος, γεγονός που μαρτυρεί ότι οι αρχαίοι συγγενείς μας μάς κληροδότησαν χαρακτηριστικά – όπως το πιο χλωμό δέρμα – τα οποία βοήθησαν τους σύγχρονους ανθρώπους να προσαρμοστούν στο μειωμένο ηλιακό φως που συναντούσαν καθώς μετανάστευαν σε πιο βόρεια κλίματα.

«Βρήκαμε στοιχεία σχετικά με το ότι τα γονίδια που εμπλέκονται στο χρώμα του δέρματος των Νεάντερταλ έκαναν τους λαούς της Ευρώπης και της Ανατολικής Ασίας πιο ‘προσαρμόσιμους’ εξελικτικώς» σημείωσε ο Μπέντζαμιν Βέρνοτ από το Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον στο Σιάτλ, εκ των κύριων συγγραφέων της μελέτης στο Science. Τα ευρήματα προέκυψαν μετά από γενετική ανάλυση σε 665 άτομα.

Γονίδια που κωδικοποιούν για την παραγωγή της κερατίνης, μιας ινώδους πρωτεΐνης που χαρίζει ανθεκτικότητα στο δέρμα, στα μαλλιά και στα νύχια, φάνηκε να είναι επίσης «εμπλουτισμένα» με DNA των Νεάντερταλ. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτό προσέφερε στους σύγχρονους ανθρώπους προστασία ενάντια στο κρύο.

«Όπως φαίνεται οι Νεάντερταλ είχαν ήδη προσαρμοστεί στο μη αφρικανικό περιβάλλον και προσέφεραν αυτό το γενετικό πλεονέκτημα στον σύγχρονο άνθρωπο» υπογράμμισε ο καθηγητής Ντέιβιντ Ράιχ, από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ που ήταν ο ένας εκ των δύο κύριων συγγραφέων της μελέτης στο Nature και προσέθεσε: «Τώρα που μπορούμε πλέον να εκτιμήσουμε ότι μια συγκεκριμένη γονιδιακή παραλλαγή προήλθε από τους Νεάντερταλ, είμαστε σε θέση να ξεκινήσουμε να κατανοούμε πώς αυτό το DNA που κληρονομήσαμε μας επηρεάζει. Την ίδια στιγμή έχουμε τη δυνατότητα να μάθουμε πολλά για το πώς ακριβώς ήταν οι ίδιοι οι Νεάντερταλ».

«Δώρο» αυτοάνοσες διαταραχές

Genes passed on from Neanderthals have been linked to a host of health problems [AP]

Είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένα από τα γονίδια που εντοπίστηκαν και αποτελούν «δώρο» των Νεάντερταλ στον σύγχρονο άνθρωπο αφορούν ανθρώπινες νόσους και κυρίως αυτοάνοσες διαταραχές. Οι γονιδιακές αυτές παραλλαγές συνδέονται με τον διαβήτη τύπου 2, την κατάθλιψη, τον ερυθηματώδη λύκο, τη χολική κίρρωση (νόσος που χαρακτηρίζεται από καταστροφή των ενδοηπατικών χοληφόρων) και τη νόσο του Crohn (ιδιοπαθής φλεγμονώδης νόσος του εντέρου).

Ορισμένα από τα γονίδια που εντοπίστηκαν φαίνεται επίσης να συνδέονταν με προβλήματα γονιμότητας. Όπως εξήγησε ο Σρίραμ Σανκαραραμάν, επίσης από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ που ήταν ο έτερος κύριος συγγραφέας της μελέτης στο Nature, για παράδειγμα το χρωμόσωμα Χ δεν έφερε σχεδόν καθόλου DNA των Νεάντερταλ. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι το γενετικό υλικό των Νεάντερταλ έκανε το Χ λιγότερο γόνιμο – κάτι που συμβαίνει συχνά όταν δύο διαφορετικά είδη διασταυρώνονται – με αποτέλεσμα να εξαφανιστεί γρήγορα από την ανθρώπινη γονιδιακή δεξαμενή.

Σημειώνεται ότι τα ευρήματα της μελέτης του Nature προέκυψαν μετά από «σάρωση» του γονιδιώματος 1.004 σύγχρονων ανθρώπων. Όπως ανέφερε ο δρ Σανκαραραμάν στο BBC «ανακαλύψαμε ότι υπάρχουν μεγάλες περιοχές του γονιδιώματος στις οποίες ο σύγχρονος άνθρωπος φέρει ελάχιστη ή και καθόλου γενετική κληρονομιά από τους Νεάντερταλ. Αυτό πιθανότατα συνέβη επειδή κάποια γονίδια των Νεάντερταλ ήταν επιβαρυντικά για τον σύγχρονο άνθρωπο και έτσι απαλείφθηκαν στο πλαίσιο της εξέλιξης».