Πιο περίπλοκο από ό,τι νομίζαμε το γενετικό προφίλ της Ευρώπης. Ancient DNA Unravels Europe's Genetic Diversity

Ancient DNA recovered from a time series of skeletons in Germany spanning 4,000 years of prehistory has been used to reconstruct the first detailed genetic history of modern-day Europeans. (Credit: © Malgorzata Kistryn / Fotolia)

Γενετικό υλικό που απομονώθηκε από μια σειρά σκελετών της Μεσολιθικής και Νεολιθικής εποχής ανατρέπει την κρατούσα θεωρία, σύμφωνα με την οποία οι γεωργοί που έφτασαν από την Ανατολή εκτόπισαν τους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες που κατοικούσαν μέχρι τότε στην Κεντρική Ευρώπη. Η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη, και οι δύο διαφορετικοί τρόποι ζωής μάλλον συνυπήρχαν για καιρό.

Νέα στοιχεία για την προέλευση των Ευρωπαίων

Two studies published in the October 2013 issue of Science have shed new light on Europe's ancient genetic legacy. One analyzed mitochondrial DNA from 364 fossil skeletons from individuals (like the one shown here) across the Saxony-Anhalt region of Germany and found that the modern genetic makeup of Europe was mostly set by 3,500 years ago. Credit: Juraj Liptak.

Δύο μελέτες που δημοσιεύονται αυτή την εβδομάδα στην επιθεώρηση «Science» προσφέρουν νέα στοιχεία για την προέλευση των Ευρωπαίων, τα οποία επιβεβαιώνουν και εμπλουτίζουν τα αρχαιολογικά ευρήματα για την τεχνολογία της γεωργίας στην ήπειρο.

Η πρώτη μελέτη, στην οποία συνεργάστηκαν πανεπιστήμια της Αυστραλίας και της Γερμανίας καθώς και το National Geographic, εξετάζει 364 σκελετούς από τη Γερμανία, ένα σημαντικό σταυροδρόμι εκείνη την εποχή. Οι σκελετοί καλύπτουν το χρονικό διάστημα από το 5000 π.Χ έως το 1500 π.Χ, τις αρχές της Εποχής του Χαλκού.

Analysis of the mitochondrial DNA, or DNA that is passed on from the mother, revealed that during the Neolithic period, freshwater fishermen and farmers coexisted in parallel cultures. Credit: H. Wipperman

Οι ερευνητές εξέτασαν το λεγόμενο μιτοχονδριακό DNA (mtDNA), το γενετικό υλικό από τα μιτοχόνδρια -πρόκειται για τα «ενεργειακά εργοστάσια» των κυττάρων, τα οποία κληροδοτούνται στους απογόνους αποκλειστικά από τη μητέρα. Η μελέτη, επομένως, αφορά τη μητρική γενεαλογική γραμμή των προϊστορικών σκελετών.

The study found that once farmers entered the region from the Middle East, about 7,500 years ago, they were dominant for 2,500 years. It's not clear whether the original hunter gatherers in the Saxony-Anhalt region vanished, or simply moved to isolated areas and left no archaeological trace. Either way, they didn't leave much in the genetic legacy of Europe. Here a burial of a Bell Beaker Culture individual in a stone encasement, found in the Saxony -Anhalt region of Germany. Credit: State Office for Heritage Management and Archaeology Saxony-Anhalt

Το διάστημα που εξετάζει η μελέτη ξεκινά στα 7.500 χρόνια πριν, την εποχή κατά την οποία γνωρίζουμε ότι η γεωργία έφτασε στην Κεντρική Ευρώπη. Η ανάλυση δείχνει ότι οι γεωργοί που έφτασαν από την Ανατολία, τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή αρχικά εκτόπισαν τους ντόπιους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες (απόγονοι των πρώτων Homo sapiens που έφτασαν στη Γερμανία πριν από 45.000 χρόνια).

Ανάκαμψη των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών

The two cultures buried their dead in the same spot, so they must have had some contact. Yet there was little sex between the two groups, the study found. Credit: DFG project Blatterhole

Το περίεργο, όμως, είναι ότι η κατάσταση δείχνει να ανατρέπεται περίπου μια χιλιετία αργότερα, όταν οι γενετικές υπογραφές των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών ανακάμπτουν στην περιοχή.

Αυτό συνέβη σε δύο κύματα μετανάστευσης, ένα από τα ανατολικά και ένα από τα δυτικά, τα οποία πιθανότατα σχετίζονται με τους λαούς των Μπίκερ και των Κόρντιτ αντίστοιχα, τους οποίους γνωρίζουμε από αρχαιολογικά ευρήματα.

«Η μελέτη μας δείχνει ότι η απλή ανάμειξη των ιθαγενών κυνηγών και των εισερχόμενων γεωργών δεν μπορεί να εξηγήσει από μόνη της τη σημερινή [γενετική] ποικιλότητα» καταλήγει ο Γκίντο Μπραντ του Πανεπιστημίου του Μάιντς στη Γερμανία, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης.

«Αντί για αυτό, διαπιστώνουμε ότι δύο συγκεκριμένοι πολιτισμοί στην αυγή της Εποχής του Χαλκού, πριν από 4.200 χρόνια, είχαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του γενετικού προφίλ της Κεντρικής Ευρώπης».

Δύο διαφορετικοί πολιτισμοί

A second study analyzed DNA from a cave in Hagen, Germany and found that hunter gatherers and immigrant farmers from the Middle East coexisted for 2,000 years in Europe without having sex. Credit: R. Bollongino

Η δεύτερη μελέτη στο Science εξετάζει οστά που βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο στο Χάγκεν της Γερμανίας. Αναλύσεις ισοτόπων στα οστά είχαν δείξει προηγουμένως ότι αυτά προέρχονται από δύο διαφορετικούς πολιτισμούς, οι οποίοι ακολουθούσαν διαφορετική διατροφή, παρόλα αυτά όμως έθαβαν τους νεκρούς τους στο ίδιο σπήλαιο.

Οι γενετικές αναλύσεις επιβεβαιώνουν τώρα ότι επρόκειτο για διαφορετικούς πολιτισμούς. Όπως φαίνεται, οι κυνηγοί τροφοσυλλέκτες συνυπήρξαν στην περιοχή με τους γεωργούς για τουλάχιστον 2.000 χρόνια μετά την άφιξη της γεωργίας την έβδομη χιλιετηρίδα π.Χ.

Οι δύο μελέτες προσφέρουν την πληρέστερη μέχρι σήμερα εικόνα για τη γενεαλογία της Κεντρικής Ευρώπης, μια εικόνα πιο περίπλοκη από ό,τι είχαν φανταστεί οι επιστήμονες.

Όπως φαίνεται ο τρόπος ζωής του κυνηγού-τροφοσυλλέκτη εξαφανίστηκε από την Κεντρική Ευρώπη πριν από μόλις 5.000 χρόνια.

Κι όμως, ορισμένοι από τους νέους γεωργούς ήταν απόγονοι κυνηγών. Και αυτό σημαίνει ότι τα γονίδια των κυνηγών ζουν ακόμα και σήμερα στην ήπειρο.

Απομεινάρια υδάτινου βραχώδους κόσμου γύρω από ένα άστρο, Water Discovered in Remnants of Extrasolar Rocky World Orbiting White Dwarf

This is an artist impression of a rocky and water-rich asteroid being torn apart by the strong gravity of the white dwarf star GD 61. Similar objects in the Solar System likely delivered the bulk of water on Earth and represent the building blocks of the terrestrial planets. Credit: Image copyright Mark A. Garlick, space-art.co.uk, University of Warwick and University of Cambridge

Βρετανοί αστρονόμοι εντόπισαν ένα «μουσκεμένο αστρικό νεκροταφείο», συγκεκριμένα τα απομεινάρια ενός πλούσιου σε νερό αστεροειδούς ή ενός νάνου πλανήτη, που περιφέρονται γύρω από ένα άστρο «λευκό νάνο» σε απόσταση 150 ετών φωτός από τη Γη. Είναι η πρώτη φορά που ανιχνεύονται τα χημικά «αποτυπώματα» του νερού σε βραχώδεις κόσμους πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, κάτι που ενισχύει την πεποίθηση των επιστημόνων πως ο γαλαξίας μας είναι πολύ πιθανό να φιλοξενεί ουκ ολίγους φιλικούς στη ζωή εξωπλανήτες, παρόμοιους με τον δικό μας.

The images, captured by the Hubble space telescope, are said to give a glimpse into the distant future of our own corner of the universe, after the Sun finally burns out.

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Τζέι Φαρίχι του Ινστιτούτου Αστρονομίας του πανεπιστημίου Κέμπριτζ, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science», σύμφωνα με το ίδιο, το «Nature» και το «New Scientist», έκαναν την ανακάλυψη με το διαστημικό τηλεσκόπιο «Χαμπλ» και το γιγάντιο επίγειο τηλεσκόπιο «Κεκ» της Χαβάης. Οι αστρονόμοι ανίχνευσαν πολύ μεγάλες ποσότητες οξυγόνου, αλλά και απουσία άνθρακα, συνεπώς συμπέραναν ότι το άφθονο οξυγόνο δεν μπορεί παρά να προέρχεται από την παρουσία του στα μόρια του νερού.

Το μητρικό άστρο είναι το GD 61, το οποίο αποτελεί το αστρικό «πτώμα» ενός άστρου που ήταν κάποτε σαν τον Ήλιο μας, ώσπου κάποια στιγμή έγινε «ερυθρός γίγαντας» και, στο τελικό στάδιο της ζωής του, έχοντας πια εξαντλήσει τα πυρηνικά «καύσιμά» του, κατέληξε «λευκός νάνος». Γύρω από το άστρο αυτό περιφέρονται τα απομεινάρια ενός βραχώδους αντικειμένου, πιθανότατα ενός μεγάλου αστεροειδούς ή πλανήτη που καταστράφηκε, όταν πλησίασε πολύ κοντά στο άστρο του που πέθαινε.

Ο αρχικός ακέραιος νάνος πλανήτης ή αστεροειδής εκτιμάται ότι είχε διάμετρο 90 – 500 χιλιομέτρων. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι πάνω από το ένα τέταρτο (26% έως 28%) της μάζας αυτού του αστεροειδούς θα αποτελείτο από νερό, κάτι ανάλογο με τον μεγάλο αστεροειδή «Δήμητρα» στο ηλιακό μας σύστημα. Συγκριτικά, παρά τους τεράστιους ωκεανούς της, μόλις το 0,023% της μάζας της Γης είναι νερό, κάτι που δείχνει ότι ο πλανήτης μας δημιουργήθηκε μάλλον άνυδρος και απέκτησε μετά το νερό, μέσω του «βομβαρδισμού» του από ένυδρα ουράνια σώματα.

The discovery suggests that hundreds of millions of years ago, the distant system may have harboured Earth-like planets.

Μέχρι σήμερα νερό -ένα από τα βασικά στοιχεία της ζωής- έχει εντοπισθεί μόνο στις ατμόσφαιρες γιγάντιων αέριων εξωπλανητών όπως ο Δίας. Οι αστρονόμοι αναζητούν ένα βραχώδη εξωπλανήτη με νερό, ο οποίος θα βρίσκεται στην «σωστή» (δηλαδή την κατάλληλη για ανάπτυξη ζωής) απόσταση από το άστρο του. Η νέα ανακάλυψη αποτελεί ένα ακόμη βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.

The great beyond: NASA have discovered dozens of exoplanets, including the extremely hot WASP-12b and its host star, pictured. But this is the first time that they have found the basic ingredients for a habitable planet.

«Η ανακάλυψη νερού σε ένα μεγάλο αστεροειδή σημαίνει πως οι θεμέλιοι λίθοι των φιλόξενων για ζωή πλανητών υπήρχαν -και ίσως υπάρχουν ακόμα- στο σύστημα του άστρου GD 61, καθώς επίσης πιθανότατα γύρω από πολλά άλλα παρόμοια μητρικά άστρα. Τα ευρήματά μας δείχνουν πως σαφώς υπήρχε το δυναμικό για κατοικήσιμους πλανήτες σε αυτό το εξωπλανητικό σύστημα», δήλωσε ο δρ Τζέι Φαρίχι.

Το φιλί καθορίζει τον σύντροφο. Oxford University scientists find kissing is the way we choose a partner

Gustav Klimt, The Kiss, oil and gold leaf on canvas, 1907–1908. Österreichische Galerie Belvedere, Vienna, 180 cm × 180 cm. Στην αξιολόγηση του μελλοντικού τους συντρόφου προχωρούν άνδρες και γυναίκες μέσω ενός φιλιού.

Το φιλί αποτελεί ένα τρόπο για τους ανθρώπους να αξιολογούν την γενετική ποιότητα και τη γενικότερη καταλληλότητα ενός συντρόφου, σύμφωνα με δύο νέες βρετανικές επιστημονικές έρευνες. Οι μελέτες έδειξαν ότι οι γυναίκες, οι οποίες είναι γενικά πιο επιλεκτικές από τη φύση τους, θεωρούν το φιλί πολύ πιο σημαντικό από τους άνδρες, όταν αναζητούν το ταίρι τους και θέλουν να κάνουν τη «σωστή» επιλογή, ιδίως αν πρόκειται για τον μελλοντικό σύζυγό τους.

Henri de Toulouse-Lautrec, In Bed,The Kiss, 1892

Εδώ και πολλά χρόνια, οι ανθρωπολόγοι και άλλοι επιστήμονες αναρωτιούνται γιατί οι άνθρωποι σχεδόν παντού στη Γη φιλιούνται. Οι τρεις κυριότερες επιστημονικές θεωρίες για το φιλί, είναι ότι βοηθά στη βιολογική - γενετική αξιολόγηση του μελλοντικού συντρόφου και της υγείας του, ότι αυξάνει τη σεξουαλική διέγερση διευκολύνοντας τη σεξουαλική επαφή και ότι χρησιμεύει για τη διατήρηση του συναισθηματικού δεσμού μεταξύ των ανθρώπων.

Οι νέες μελέτες έρχονται να ενισχύσουν κυρίως την πρώτη θεωρία (και λιγότερο την τρίτη), ενώ μάλλον καταρρίπτουν τη δεύτερη θεωρία ότι το φιλί λειτουργεί ως «πρελούδιο» για το σεξ.

Kissing has been found to be the ultimate social test for men and women looking for a partner. Source: News Limited

Οι ερευνητές των πανεπιστημίων της Οξφόρδης και του Λίβερπουλ, που έκαναν τις σχετικές δημοσιεύσεις στα περιοδικά «Human Nature» και «Archives of Sexual Behavior», μελέτησαν μέσω ερωτηματολογίων πάνω από 900 άνδρες και γυναίκες ηλικίας 18 έως 63 ετών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το φιλί παίζει κεντρικό ρόλο στην αξιολόγηση ενός μελλοντικού «παρτενέρ».

Αναλύοντας το φιλί

Edvard Munch, Kiss by the Window, 1892

Η έρευνα αποκάλυψε ότι το φιλί είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις γυναίκες που αναζητούν μακροχρόνιες σχέσεις.

Από την άλλη, η μελέτη βρήκε ότι το φιλί έχει πολύ μεγάλη σημασία για τους άνδρες και (ακόμη περισσότερο) τις γυναίκες που ασκούν γοητεία στους γύρω τους και εύκολα συνάπτουν βραχυχρόνιες σχέσεις. Με άλλα λόγια, για να μη χάνουν πολύ χρόνο περιμένοντας να μάθουν τον άλλο (ή την άλλη), με ένα φιλί βγάζουν στα γρήγορα τα συμπεράσματά τους - και είτε μένουν, είτε προχωρούν παρακάτω σε αναζήτηση άλλου συντρόφου!

Σύμφωνα με τον επικεφαλής της μελέτης και καθηγητή ανθρωπολογίας Ρίτσαρντ Ντένμπαρ, το φιλί «παίζει καθοριστικό ρόλο στο να κρίνει κάποιος (ή κάποια) τις κρυμμένες βιολογικές ιδιότητες, αποκαλύπτοντας έτσι τη γενετική καταλληλότητα ενός συντρόφου ή το βαθμό που είναι επιθυμητός».

Άλλα ευρήματα των μελετών ήταν τα εξής:

Édouard Vuillard, The Kiss

- Στις σύντομης χρονικής διάρκειας σχέσεις (περιστασιακές κ.λπ.) το φιλί είναι περισσότερο σημαντικό πριν το σεξ και λιγότερο στη διάρκειά του. Στους μακρόχρονους δεσμούς το φιλί είναι εξίσου σημαντικό πριν το σεξ, στη διάρκειά του και σε στιγμές άσχετες με αυτό.

- Όσο πιο συχνά είναι τα φιλιά, τόσο πιο ποιοτικός συνήθως είναι ένας δεσμός δύο ανθρώπων, ενώ αυτό δεν συμβαίνει με τη συχνότητα του σεξ.

Οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που φιλιούνται στο ζωικό βασίλειο, αλλά τα άλλα ζώα δεν χρησιμοποιούν τόσο συχνά τα φιλιά, ούτε αυτά έχουν τόση διάρκεια, όσο μπορεί να έχει ένα ανθρώπινο φιλί.