Παντελής Μπουκάλας, «Καπνός αι ημέραι μου»

Juan Gris, Smoker, 1913

«Μα τι θαρρούν οι άκαπνοι./ Πώς έτσι απλά κόβεται το ρημάδι

Τάχα υπόθεση δαχτύλων και συνήθειας;/ Πώς σημαδεύεις με την κόκκινη γραμμή

Ένα τσιγάρο/ Το κυκλώνεις/ Και καθαρίζεις

Απαγορεύεις αποκλείεις οστρακίζεις;

Χορτάρι λένε πώς καπνίζουμε ή χαρτί;/ Λέξεις καπνίζουμε.

Όσες μας δόθηκαν ακέραιες να πανηγυρίζουν

Κι όσες απόμειναν χλομές./ Και ιστορίες./ Τις τρεις, τις πέντε ιστορίες

Που απαρτίζουν έναν άνθρωπο./ Φιλιά και λέξεις./ Παρέες γέλια ανέκδοτα

Τραγούδια μοιρολόγια/ Κρασί και τσίπουρο/ Φαρμάκια

Γονατισμένες μνήμες/ Κομμένους δρόμους/ Όνειρα διψαλέα

Ηττημένα όνειρα/ Πρόσωπα ανεπίστροφα

Το τρέμουλο του πρώτου αγγίγματος

Τον τρόμο του στερνού.

Αυτά ο καπνός μας/ Αυτά το σήμα το ευανάγνωστο.

Και σπίρτο δε χρειάζεται/ Καν αναπτήρας.

Αρκεί μια σπίθα τοσηδά/ Απ’ την τριβή του νου

Στης μνήμης μας την πέτρα πάνω.

Γερνάει ωστόσο ο καιρός/ Αγκομαχάει το αίμα

Μαχαίρι λένε οι γιατροί/ Ρουφώντας τον καπνό τους απολαυστικά.

Μαχαίρι. Πού το πρόβλημα.

Θα υπάρχουν πάντοτε ιστορίες να καπνίζουμε/ από μέσα μας

Ή, σε άλλα ελληνικά, ωμότερα/

θα υπάρχει πάντα βίος για να ζήσουμε από μέσα μας.

Πλην κάποτε καπνίζουμε το εαυτό μας να καπνίζει

Ποζάροντας σε άφαντο καθρέφτη

Ντυμένοι ύφος μελαγχολικό, περίσκεπτο.

Αλλά και τότε την αλήθεια μας καπνίζουμε,

Μόνο δεν έχει αίμα ο καπνός.»

Constantin Somov, A naked man with a cigarette, 1933

Π. Μπουκάλας, Ρήματα, εκδ. Άγρα

Μακάβριο αρχαιολογικό εύρημα: Βρέθηκαν θαμμένα βρέφη με «κράνη» από κρανία παιδιών. Infants Were Buried Wearing Helmets Made from Kids' Skulls. And Archaeologists Are Puzzled

Σύμφωνα με τους ειδικούς, φαίνεται πως θάφτηκαν πριν από 2.100 χρόνια. The infant skeletons date back 2,100 years and were wearing the skulls of children, which likely still had flesh on them at the time of burial. (Image: © Sara Juengst)

Ένα μακάβριο εύρημα αντίκρισαν αρχαιολόγοι στο Εκουαδόρ, όταν ανακάλυψαν δύο θαμμένα βρέφη που φορούσαν «κράνη» από κρανία άλλων παιδιών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, φαίνεται πως θάφτηκαν πριν από 2.100 χρόνια.

Ruins of a sanctuary used by the Inca to sacrifice children to their gods was discovered by archaeologists in at a coastal ruin complex in Peru in 2016. Experts digging at Chotuna-Chornancap (pictured), in north Lima, discovered 17 graves dating to at least the 15th century.

Οι σκελετοί των δύο παιδιών βρέθηκαν μαζί με άλλες εννιά τάφους στον αρχαιολογικό χώρο Salango στην ακτή του κεντρικού Εκουαδόρ. Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε το διάστημα 2014-2016, ωστόσο, οι αρχαιολόγοι δημοσιοποίησαν λεπτομέρειες για τα ευρήματά τους προσφάτως.

Η ομάδα υποστηρίζει, όπως αναφέρεται στο δημοσίευμα του Live Science, ότι πρόκειται για τη μόνη γνωστή υπόθεση όπου κρανία παιδιών χρησιμοποιήθηκαν ως κράνη για βρέφη που θάφτηκαν. Μέχρι στιγμής, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν γιατί πέθαναν τα παιδιά και τα βρέφη.

Archaeologists unearthed 11 burials in South America, two of which were infants with 'helmets' made from the skulls of other children.

Τα κράνη τοποθετήθηκαν σφιχτά στα κεφάλια των νεκρών βρεφών, όπως διαπίστωσαν οι ειδικοί. Επιπλέον, φαίνεται ότι τα κρανία των μεγαλύτερων σε ηλικία παιδιών, είχαν ακόμη σάρκα πάνω τους όταν μετατράπηκαν σε κράνη, διότι αν δεν είχαν, δεν θα μπορούσαν να είχαν προσαρμοστεί στα κεφαλάκια τους...

Ερωτήματα προκάλεσε στους ειδικούς και ο εντοπισμός μιας φάλαγγας δακτύλου, σφηνωμένη ανάμεσα στο κεφάλι και το «κράνος» βρέφους. Άγνωστο είναι σε ποιον ανήκε, σύμφωνα με τη Sara Juengst, συγγραφέα του επιστημονικού άρθρου και καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, Σάρλοτ.

Οι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να καταλήξουν στον ακριβή λόγο που τοποθετήθηκαν στα κεφάλια των νηπίων κράνη από κρανία άλλων παιδιών. Ωστόσο, ένα πιθανό σενάριο είναι να επρόκειτο για μία προσπάθεια να προστατευθούν οι «άγριες» ψυχές τους, καθώς δεν είχαν προλάβει να κοινωνικοποιηθούν.

Κοντά στο σημείο ταφής τους βρέθηκαν αρχαία αγαλματίδια προγόνων, φτιαγμένα από πέτρα, εύρημα που εξηγεί τη θεωρία περί προστασίας, όπως εκτιμούν οι αρχαιολόγοι.

Lesions were found on the remains of both of the infants (a and d), suggesting the baby suffered some kind of bodily stress, perhaps from malnutrition. One of the skull helmets can be seen in photos b and c. (Image credit: Sara Juengst)

Προηγούμενες ανασκαφές έχουν δείξει ότι λίγο πριν ταφή των παιδιών σημειώθηκε έκρηξη ηφαιστείου, η οποία κάλυψε την περιοχή με στάχτη. Το φαινόμενο αυτό ενδεχομένως να σχετίζεται με τον θάνατό τους, καθώς υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα παιδιά ήταν υποσιτισμένα.

Έτσι, οι αρχαιολόγοι εκτιμούν ότι ασυνήθιστη αυτή ταφή των παιδιών δεν αποκλείεται να είναι μέρος ενός ευρύτερου τελετουργικού που σχετιζόταν με τις περιβαλλοντικές συνέπειες της έκρηξης.

Πηγές: Sara L. Juengst et al. Unique Infant Mortuary Ritual at Salango, Ecuador, 100 BC, Latin American Antiquity (2019). DOI: 10.1017/laq.2019.79 - https://www.livescience.com/infants-buried-wearing-skull-helmets.html - https://www.cnn.gr/style/politismos/story/197882/makavrio-arxaiologiko-eyrima-vrethikan-thammena-vrefi-me-krani-apo-krania-paidion