Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Παρασκευή 14 Φεβρουαρίου 2014

Γιάννης Ριτσος, «Η απόγνωση της Πηνελόπης». Yannis Ritsos, “Penelope's Despair”

Odysseus, in the guise of a beggar, tries to be recognized by Penelope. Terracotta relief, ca. 450 BC. From Milo. Ulysse déguisé en mendiant tente de se faire reconnaître par Pénélope. Relief en terre cuite, vers 450 av. J.-C. Provenance: Milo.

Δεν ήτανε πως δεν τον γνώρισε στο φως της παραστιάς· δεν ήταν
τα κουρέλια του επαίτη, η μεταμφίεση, – όχι· καθαρά σημάδια:
η ουλή στο γόνατό του, η ρώμη, η πονηριά στο μάτι.

Max Klinger, Penelope, 1896

Τρομαγμένη, ακουμπώντας τη ράχη της στον τοίχο,
μια δικαιολογία ζητούσε,
μιά προθεσμία ακόμη λίγου χρόνου,
να μην απαντήσει,
να μην προδοθεί.

 Honoré Daumier, Ulysses and Penelope, Lithograph, 1842

Γι’ αυτόν, λοιπόν, είχε ξοδέψει είκοσι χρόνια,
είκοσι χρόνια αναμονής και ονείρων, για τούτον τον άθλιο,
τον αιματόβρεχτο ασπρογένη;

Marc Chagall, Ulysses and Penelope, 1975

Ρίχτηκε άφωνη σε μια καρέκλα,
κοίταξε αργά τους σκοτωμένους μνηστήρες στο πάτωμα,
σαν να κοιτούσε νεκρές τις ίδιες τις επιθυμίες.
Και: «καλώς όρισες», του είπε,
ακούγοντας ξένη, μακρινή, τη φωνή της.

John William Waterhouse, Penelope and the Suitors, 1912

Στη γωνιά, ο αργαλειός της γέμιζε το ταβάνι με καγκελωτές σκιές·
κι όσα πουλιά είχε υφάνει με κόκκινες λαμπρές κλωστές σε πράσινα φυλλώματα,
αίφνης, τούτη τη νύχτα της επιστροφής, γυρίσαν στο σταχτί και μαύρο
χαμοπετώντας στον επίπεδο ουρανό της τελευταίας της καρτερίας.

Λέρος, 21.ΙΧ.68

Από την ποιητική συλλογή: «Επαναλήψεις, σειρά ΙΙ» (1968 / 1972).

Penelope's Despair

A Roman wall-painting from the first century ce, showing Penelope contemplating the stranger and pondering, while Eurycleia looks on from the doorway (upper left).

It wasn't that she didn't recognize him in the light from the hearth: it wasn't the beggar's rags, the disguise–no. The signs were clear: the scar on his knee, the pluck, the cunning in his eye. Frightened, her back against the wall, she searched for an excuse, a little time, so she wouldn't have to answer, give herself away.

David Byers Brown, Odysseus and Penelope. As his faithful followers dance to delay news of the massacre reaching the Ithacan town, Odysseus recounts his travels to his wife Penelope. Pencil on A4 card signed and dated 26th-27th July 2008.

Was it for him, then, that she'd used up twenty years, twenty years of waiting and dreaming, for this miserable blood-soaked, white-bearded man?

She collapsed voiceless into a chair, slowly studied the slaughtered suitors on the floor as though seeing her own desires dead there. And she said "Welcome," hearing her voice sound foreign, distant.

 Benton Spruance, Penelope, Color Lithograph, 1956

 In the corner, her loom covered the ceiling with a trellis of shadows; and all the birds she'd woven with bright red thread in green foliage, now, on this night of the return, suddenly turned ashen and black, flying low on the flat sky of her final enduring.

Translated by Edmund Keeley

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ

"Yannis Ritsos," wrote Peter Levi in the Times Literary Supplement of the late Greek poet, "is the old-fashioned kind of great poet. His output has been enormous, his life heroic and eventful, his voice is an embodiment of national courage, his mind is tirelessly active." At their best, Ritsos' poems, "in their directness and with their sense of anguish, are moving, and testify to the courage of at least one human soul in conditions which few of us have faced or would have triumphed over had we faced them," as Philip Sherrard noted in the Washington Post Book World. Twice nominated for the Nobel Prize, Ritsos won the Lenin Peace Prize, the former Soviet Union's highest literary honor, as well as numerous literary prizes from across Eastern Europe prior to his death in 1990.

The hardship and misfortune of Ritsos' early life played a large role in all of his later writings. His wealthy family suffered financial ruin during his childhood, and soon afterward his father and sister went insane. Tuberculosis claimed his mother and an older brother and later confined Ritsos himself to a sanatorium in Athens for several years. Poetry and the Greek communist movement became the sustaining forces in his life.

Because his writing was frequently political in nature, Ritsos endured periods of persecution from his political foes. One of his most celebrated works, the "Epitaphios," a lament inspired by the assassination of a worker in a large general strike in Salonica, was burned by the Metaxas dictatorship, along with other books, in a ceremony enacted in front of the Temple of Zeus in 1936. After World War II and the annihilation of Greece's National Resistance Movement—a Communist guerrilla organization that attempted to take over the country in a five-year civil war—Ritsos was exiled for four years to the islands of Lemnos, Makronisos, and Ayios Efstratios. His books were banned until 1954. In 1967, when army colonels staged a coup and took over Greece, Ritsos was again deported, then held under house arrest until 1970. His works were again banned.

Ritsos' poetry ranges from the overtly political to the deeply personal, and it often utilizes characters from ancient Greek myths. One of his longer works and the subject of several translations, The Fourth Dimension, is comprised of seventeen monologues that most frequently involve the ancient King Agamemnon and the tragic House of Atreus. Narrated by such classical figures as Persephone, Orestes, Ajax, Phaedra, and Helen of Troy, The Fourth Dimension is a "beautifully written book . . . describing what happens when love and hate and sibling rivalry run amok," commented Standreviewer Mary Fujimaki, who also praised the work's "colour, the excitement, the shifting back and forth from past to present that naturally makes the stories seem more familiar to modern readers." Shorter in length are the verses from 1991's Repetitions, Testimonies, Parentheses, a collection of eighty relatively brief poems that incorporate Greek myths and history. "Here . . . is the Ritsos of 'simple things,'" commented Minas Savvas in a review for World Literature Today. "The desire to draw out a moment or an object and magically expand it for its mystifying, arcane significance is wonderfully evident in these laconic, almost epigrammatic poems."

Many critics rank Ritsos' less political poems as his best work. George Economou, writing in the New York Times Book Review, stated that "in the short poems, most of which are not overtly political, Ritsos is full of surprises. He records, at times celebrates, the enigmatic, the irrational, the mysterious and invisible qualities of experience." Vernon Young in Hudson Review cited Ritsos' "remarkable gift . . . for suggesting the sound and color of silence, the impending instant, the transfixed hush." Similarly, John Simon pointed to the surreality of Ritsos' work. In a review of Ritsos in Parenthesis for Poetry, Simon wrote: "What I find remarkable about Ritsos' poetry is its ability to make extraordinary constructs out of the most unforcedly ordinary ingredients—surreality out of reality. And seem not even to make it, just find it." Simon also found a loneliness in Ritsos' poems. He explained: "Ritsos . . . is also a great bard of loneliness, but of loneliness ennobled and overcome. Poem after poem, image upon image, suffuses aloneness with a gallows humor that begins to mitigate its ravages and makes the person in the poem a Pyrrhic winner." Ritsos' final volume of verse, Argha, poli argha mesa sti nihta, was completed just prior to his death and published in its original Greek in 1991. "The imagistic dynamism, lyric intensity, and astonishing quasi-surrealistic expressions" that characterized the poet's work for his seventy-year career are, in the opinion of World Literature Today reviewer M. Byron Raizis, "manifest again, as refreshing and effective as any time during . . . his creative activity."

Διαδραστικός χάρτης αποκαλύπτει το γενετικό «ανακάτεμα» των λαών. Scientists create interactive map of human genetic history

To πολύπλοκο γενετικό «ανακάτεμα» ανάμεσα στους πληθυσμούς της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής αποκαλύπτει ο διαδραστικός χάρτης των επιστημόνων. Selected admixture events inferred using genetic data. Locations and ancestry proportions contributed by incoming group. Different incoming groups are represented by the different colors highlighted in the previous image. Credit: The Chromosome Painting Collective

Τον πρώτο διαδραστικό χάρτη της ανθρώπινης γενετικής ιστορίας, δημιούργησαν βρετανοί και γερμανοί επιστήμονες, καλύπτοντας μια περίοδο 4.000 ετών. Ο χάρτης φέρνει στο φως το διαρκές και πολύπλοκο γενετικό «ανακάτεμα» ανάμεσα στους πληθυσμούς της Ευρώπης, της Αφρικής, της Ασίας και της Αμερικής.

Children inherit one set of chromosomes from each parent, and in later generations that DNA is cut into smaller and smaller chunks. By measuring the average size of the chunks, researchers are able to estimate how many generations have passed since the ancestral populations were mixed. The Kalash people of Pakistan were found to have chunks of DNA from an ancient European population. Statistical analysis suggests a mixing event before 210 B.C., possibly from the army of Alexander the Great. By The New York Times. Source: Science

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν στο ακαδημαϊκό περιοδικό «Science», μεταξύ άλλων, ο χάρτης (που είναι ελεύθερα προσβάσιμος στο admixturemap.paintmychromosomes.com.) αποκαλύπτει πως οι απομονωμένοι Καλάς που ζουν στην οροσειρά Ινδοκούς του Πακιστάν, φέρουν σήμερα στο DNA τους αρχαία γονίδια που έφθασαν στην Ασία από την Ευρώπη ή τη Μέση Ανατολή (η ακριβής προέλευσή τους δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί) πιθανότατα μέσω του στρατού του Μεγάλου Αλεξάνδρου. 

Τα νέα ευρήματα

Selected admixture events. Boxes show historical events, while blobs show dates inferred using genetic data, including the statistical uncertainty around them. (Chromosome Painting Collective / February 13, 2014)

Οι ερευνητές του Τμήματος Στατιστικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, του Ινστιτούτου Γενετικής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, καθώς και του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Max Planck της Λειψίας, με επικεφαλής τον δρ Γκάρετ Χέλενταλ, δημιούργησαν τον γενετικό χάρτη βάσει συγκριτικής ανάλυσης του DNA 1.490 ανθρώπων από 95 πληθυσμούς παγκοσμίως.

«Το DNA έχει πράγματι τη δύναμη να λέει ιστορίες και να αποκαλύπτει λεπτομέρειες από το παρελθόν της ανθρωπότητας», εξηγεί ο ερευνητής δρ Σάιμον Μάγιερς του Κέντρου Ανθρώπινης Γενετικής του Ινστιτούτου Wellcome, το οποίο χρηματοδότησε την έρευνα.

Η γενετική έρευνα φέρνει στο φως συμβάντα που δεν είναι κατ' ανάγκη καταγραμμένα στην ιστορία. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τον δρ Μέγιερς, «το DNA του λαού των Του στη σύγχρονη Κίνα δείχνει ότι περίπου στο 1.200 μ.Χ. ευρωπαίοι παρόμοιοι με τους σύγχρονους έλληνες αναμίχθηκαν (γενετικά) με ένα κατά τα άλλα κινεζικό πληθυσμό. Πιθανώς, η προέλευση αυτού του ευρωπαϊκού DNA είναι έμποροι που ταξίδευαν στον γειτονικό Δρόμο του Μεταξιού».

Ο χάρτης επίσης, μεταξύ άλλων, αναδεικνύει τη γενετική κληρονομιά των επιδρομών των Μογγόλων του 13ου αιώνα, η οποία φθάνει μέχρι την Τουρκία. Οι τούρκοι εμφανίζονται να έχουν σήμερα σε ποσοστό 8% «μογγολικά» γονίδια, έναντι 39% των Ουζμπέκων και 50% των Ουιγούρων της Κίνας.

This is a schematic of the admixture process. Credit: The chromosome painting collective (http://www.paintmychromosomes.com)

Αυτό που αποκαλύπτει ο νέος γενετικός χάρτης, σύμφωνα με τον ΔρΧέλενταλ, είναι ότι «σχεδόν όλοι οι πληθυσμοί εμφανίζουν συμβάντα γενετικής επιμιξίας, συνεπώς αυτά είναι πολύ κοινά σε όλη την πρόσφατη ιστορία και συχνά εμπλέκουν ανθρώπους που μεταναστεύουν μεγάλες αποστάσεις».

«Τελικά, κάθε πληθυσμός έχει μια συγκεκριμένη γενετική 'παλέτα'», συμπληρώνει ο δρ Φαλούς του Ινστιτούτου Max Planck.


Γιατί ο εγκέφαλος βλέπει ομορφιά στα μαθηματικά. Why the brain sees maths as beauty

To many people math is work, often times hard work. Yet for those who appreciate the beauty of mathematics it can activate the same part of the brain that can appreciate great art or music. To those math lovers an aesthetically pleasing formula is art, and this now suggests that there could be a neurobiological basis to beauty. Thus beauty is truly in the eyes of the beholder, and researchers from University College London, Imperial College London and the University of Edinburgh have found that this could include a beautiful face, a picturesque landscape or a great symphony, but it could also be a mathematical formula as well. The findings of this study were published in the open-access journal Frontiers in Human Neuroscience. Image Credit: Thinkstock.com

Σε μερικούς ανθρώπους δεν υπάρχει διαφορά είτε βλέπουν έναν πίνακα του Βαν Γκογκ, είτε ακούνε Μπαχ, είτε κοιτάζουν το Πυθαγόρειο Θεώρημα. Τα μαθηματικά μπορούν να γοητεύσουν κάποιον -κατά προτίμηση έναν μαθηματικό που τα καταλαβαίνει!- τόσο πολύ που να διεγερθούν οι ίδιες περιοχές του εγκεφάλου του, οι οποίες ενεργοποιούνται και στη θέα ή την ακρόαση ενός μεγάλου έργου τέχνης.

Brain scans of mathematicians have found that beauty isn't limited to music and art — an equation can be beautiful, too, given the right set of eyes. QuinnDombrowski, CC BY-SA 2.0

Αυτό διαπίστωσε μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα, σύμφωνα με την οποία όσοι θεωρούν πραγματικά όμορφες τις εξισώσεις, τις βλέπουν σαν αυθεντικά έργα τέχνης. Η νέα μελέτη ενισχύει τη θεωρία ότι υπάρχει μια ενιαία νευροβιολογική βάση για την ομορφιά και την αισθητική αντίληψη του ωραίου.

The hugely influential theoretical physicist Paul Dirac said: "What makes the theory of relativity so acceptable to physicists in spite of its going against the principle of simplicity is its great mathematical beauty. This is a quality which cannot be defined, any more than beauty in art can be defined, but which people who study mathematics usually have no difficulty in appreciating."

Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή Σεμίρ Ζέκι του Εργαστηρίου Νευροβιολογίας Wellcome του University College του Λονδίνου, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Frontiers in Human Neuroscience» (Σύνορα στην Ανθρώπινη Νευροεπιστήμη), σύμφωνα με το BBC, χρησιμοποίησαν την τεχνική της λειτουργικής μαγνητικής απεικόνισης (fMRI) για να μελετήσουν την εγκεφαλική δραστηριότητα 15 εθελοντών μαθηματικών, την ώρα που αυτοί καλούνταν να δουν 60 μαθηματικές εξισώσεις και να τις αξιολογήσουν ως όμορφες, άσχημες ή ουδέτερες.

Η μελέτη έδειξε ότι η εμπειρία του «μαθηματικά ωραίου» καταγράφεται στην ίδια συναισθηματική περιοχή του εγκεφάλου (στον μέσο κογχομετωπιαίο φλοιό), όπου αποτυπώνεται και γίνεται η επεξεργασία του «ωραίου» στην μουσική ή τη ζωγραφική.

«Σε πολλούς από εμάς οι μαθηματικές εξισώσεις φαίνονται ξερές και ακατανόητες, όμως για έναν μαθηματικό μια εξίσωση μπορεί να ενσωματώνει την πεμπτουσία της ομορφιάς. Η ομορφιά μιας εξίσωσης μπορεί να προέρχεται από την απλότητά της, τη συμμετρία της, την κομψότητά της ή την έκφραση μιας αναλλοίωτης αλήθειας. Για τον Πλάτωνα, η αφηρημένη ποιότητα των μαθηματικών εξέφραζε το αποκορύφωμα της ομορφιάς», δήλωσε ο Σεμίρ Ζέκι.

Στην παραπάνω εξίσωση περιέχεται η μονάδα των πραγματικών αριθμών, η μονάδα των φανταστικών αριθμών, το μηδέν, ο αριθμός π και ο αριθμός e και γι’ αυτό θεωρείται ως η πιο όμορφη εξίσωση του κόσμου! Euler's identity: Does it get better than this?

Το πείραμα έδειξε ότι οι εξισώσεις που συστηματικά γεννούν την πιο έντονη αισθητική απόλαυση, είναι η ταυτότητα του Euler (eiπ +1= 0), το Πυθαγόρειο θεώρημα και οι εξισώσεις Cauchy-Riemann.

Πηγή: www.bbc.co.uk

Ο έρωτας «μαγεύει» καρδιά και μυαλό. What falling in love does to your heart and brain

Guido Reni, Amour sacré et Amour profane, Crowned love and profane Love, 1623, Huile sur Toile, 131x163 cm, Génes, Palazzo Spinola. Getting struck by Cupid's arrow may very well take your breath away and make your heart go pitter-patter this Valentine's Day, reports sexual wellness specialists at Loyola University Health System.

Τα βέλη του Έρωτα είναι ικανά να μας κόψουν την ανάσα, να κάνουν την καρδιά μας να σπάσει και το μυαλό μας να πάρει... ανάποδες στροφές, υποστηρίζουν αμερικανοί επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Loyola.

«Όταν ερωτευόμαστε, ο οργανισμός μας απελευθερώνει έναν χείμαρρο από χημικές ουσίες ευφορίας, οι οποίες πυροδοτούν συγκεκριμένες αντιδράσεις» εξηγεί η δρ Πατρίσια Μάμπι, από την Κλινική Σεξουαλικής Υγείας του Τμήματος Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικής Νευροεπιστήμης του πανεπιστημίου. «Αυτό το εσωτερικό ερωτικό "ελιξίριο" ευθύνεται για το ροδαλό χρώμα στα μάγουλά μας, για τον ιδρώτα στις παλάμες μας, για τον αγώνα ταχύτητας της καρδιάς μας» προσθέτει η ειδικός.

Η γιορτή του έρωτα

Amor stringing his bow, Roman copy after Greek original by Lysippos. 2nd century AD.

Στο πλαίσιο του εσωτερικού «πανηγυριού» τα επίπεδα χημικών ουσιών, όπως η ντοπαμίνη, η αδρεναλίνη και η νορεπινεφρίνη, είναι υπεύθυνα για το έντονο καρδιοχτύπι, για την ταραχή και τη γλυκιά ανησυχία που συνοδεύει την εμπειρία του έρωτα.

Σύμφωνα με τους ειδικούς, μαγνητικές τομογραφίες αποδεικνύουν ότι ο έρωτας «φωτίζει» τα κέντρα απόλαυσης του εγκεφάλου. Τα ίδια σημεία του εγκεφάλου - στα οποία στην περίπτωση των ερωτοχτυπημένων αυξάνεται η ροή του αίματος - συνδέονται με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.

«Ο έρωτας μειώνει τα επίπεδα σεροτονίνης, κάτι το οποίο παρατηρείται και σε άτομα που εμφανίζουν ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές» αναφέρει από την πλευρά της η δρ Μέρι Λιν του Πανεπιστημίου Loyola. «Το γεγονός αυτό θα μπορούσε να εξηγεί γιατί όταν βρισκόμαστε στη συγκεκριμένη φάση αδυνατούμε να συγκεντρωθούμε σε οτιδήποτε άλλο εκτός από τον σύντροφό μας - τουλάχιστον στο ξεκίνημα μιας σχέσης».

Eros. Attic red-figure bobbin, ca. 470 BC–450 BC. Painter of London D 12. Éros. Bobine attique à figures rouges du Peintre de Londres D 12, v. 470–450 av. J.-C.

Ορισμένες αντιδράσεις του οργανισμού όμως στα βέλη του μικρού φτερωτού θεούλη ενδεχομένως να έχουν αρνητικές επιπτώσεις.

«Η φράση "ο έρωτας είναι τυφλός" ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα: στην αρχή της σχέσης μας τείνουμε να θεοποιούμε τον σύντροφό μας και μέσα από τα "ροζ γυαλιά" μας να βλέπουμε μόνο όσα θέλουμε να δούμε και όχι ολόκληρη την εικόνα του ατόμου που έχουμε πραγματικά απέναντί μας» προσθέτει η δρ Μάμπι. «Όσοι βρίσκονται έξω από τον κύκλο του πάθους ενδεχομένως να έχουν μια πιο αντικειμενική άποψη συγκριτικά με τους πρωταγωνιστές του ειδυλλίου».

Καρδούλες σε τρεις πράξεις

Red-Figure Plate with Eros. Between circa 340 and circa 320 BC. Female heads and Eros figures are common features on the vases attributed to the Ascoli Satriano Painter. His real name is unknown, and he has been named after a northern Apulian town, where many of his vases have been found. Eros is depicted as a winged youth about to place a wreath as an offering on the "cippus" (pillar) in front of him.

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι ο έρωτας έχει τρία διαφορετικά στάδια: τον πόθο, την έλξη και το δέσιμο ανάμεσα στους συντρόφους.

Η φάση του πόθου οφείλεται στον ορμονικό «χορό» που συνοδεύεται από την έντονη ερωτική επιθυμία. Η ροή του αίματος στα κέντρα απόλαυσης του εγκεφάλου στη φάση της έλξης συνοδεύεται από το γεγονός ότι βρίσκουμε τον σύντροφό μας ακαταμάχητο. Με την πάροδο του χρόνου η συγκεκριμένη συμπεριφορά αρχίζει να «ξεθωριάζει» και περνάμε στη φάση του δεσμού, στην οποία ο οργανισμός αναπτύσσει ανθεκτικότητα απέναντι στη διέγερση που συνοδεύεται από την απόλαυση. Οι ενδορφίνες, σε συνδυασμό με τις ορμόνες βασοπρεσσίνη και ωκυτοκίνη, πλημμυρίζουν τον οργανισμό στη συγκεκριμένη φάση, δημιουργώντας μια γενικότερη αίσθηση ευφορίας και ασφάλειας, η οποία αποτελεί τη βάση για μια μακροχρόνια υγιή σχέση.