Τα σουπερνόβα αποκτούν «πατατοειδές» σχήμα όταν εκρήγνυνται. Supernova blast shows stars die in lopsided explosions

Προσομοίωση μιας έκρηξης σουπερνόβα Τύπου ΙΙ στα αρχικά στάδια. Ο πυρήνας (γαλάζιο) εκπέμπει νετρίνα που διαταράσσουν το υλικό και δημιουργούν ασυμμετρίες. A closer look at a supernova confirms simulations that an asymmetric explosion is required to trigger stellar death (Image: Drasco/Calpoly San Luis Obsipo).

Το τιτάνιο-44 (⁴⁴Ti ) είναι ένα ραδιενεργό ισότοπο που παράγεται κατά τη διάρκεια της έκρηξης των υπερκαινοφανών αστέρων (σουπερνόβα). Έχει χρόνο ημιζωής περίπου 60 χρόνια και κατά τη διάσπασή του εκπέμπονται εκτός από ποζιτρόνια, ακτίνες γ και Χ. Παρατηρώντας τις ακτίνες γ και Χ προκύπτουν συμπεράσματα για την εξέλιξη της πυρηνοσύνθεσης κατά τη διάρκεια της έκρηξης των σουπερνόβα.

Ο πυρήνας ⁴⁴Ti παρατηρήθηκε στο υπόλειμμα του σουπερνόβα Cassiopeia A (Cas A) από το διαστημικό τηλεσκόπιο ακτίνων Χ της NASA, NuSTAR.

Από την μελέτη των ακτίνων Χ που εκπέμπει το ραδιενεργό υλικό του υπολείμματος, προκύπτει η κατανομή αυτών των υλικών μετά την έκρηξη, η οποία με τη σειρά της μπορεί να συγκριθεί με την κατανομή από τις προσομοιώσεις σε υπολογιστή που βασίζονται στα θεωρητικά μοντέλα έκρηξης σουπερνόβα.

This is an artist’s impression of the SN 1987A remnant. The image is based on real data and reveals the cold, inner regions of the remnant, in red, where tremendous amounts of dust were detected and imaged by ALMA. This inner region is contrasted with the outer shell, lacy white and blue circles, where the blast wave from the supernova is colliding with the envelope of gas ejected from the star prior to its powerful detonation. Image credit: ALMA / ESO / NAOJ / NRAO / Alexandra Angelich, NRAO / AUI / NSF.

Μια παρόμοια μελέτη έγινε από τους Boggs et al, οι οποίοι μελετώντας τα απομεινάρια ενός άλλου σουπερνόβα, του SN1987A, δημιούργησαν μια προσομοίωση της έκρηξης. [⁴⁴Ti gamma-ray emission lines from SN1987A reveal an asymmetric explosion].

Η προσομοίωση της έκρηξης του σουπερνόβα 1987A φαίνεται στο βίντεο που ακολουθεί:

Το εξαιρετικά ασύμμετρο σχήμα της έκρηξης, συμφωνεί με την αντίστοιχη προσομοίωση του σουπερνόβα Cas A. H έκρηξη καθοδηγείται από τα νετρίνα που εκπέμπονται από το κέντρο του άστρου, τα οποία παράγουν θερμότητα και αναταράξεις, προκαλώντας έτσι τις αποκλίσεις από το σφαιρικό σχήμα.

Πηγή: www.newscientist.com

Οφιόσχημος κίονας θα ξανακοσμήσει τους Δελφούς. The “Serpent Column” will once again adorn Delphi

A bronze replica of the Serpent Column supporting the tripod of the Battle of Plataea will be built and placed in the archaeological site of Delphi, after the unanimous decision of the Central Archaeological Council. The Serpent Column was initially an offering dedicated to Apollo at Delphi in 447 BC by the 31 Greek city-states which had fought in the Battle of Plataea. A digital reconstruction of the serpent column. Only the stone base remains at Delphi, and the reproduction will sit atop it. Credit: Ethnos

Ένα ορειχάλκινο αντίγραφο του οφιόσχημου κίονα που στήριζε τον τρίποδα της Μάχης των Πλαταιών, ανάθημα το οποίο είχαν αφιερώσει στους Δελφούς το 477 π.Χ. και οι 31 ελληνικές πόλεις που πολέμησαν στη μάχη, θα κατασκευαστεί και θα τοποθετηθεί στον αρχαιολογικό χώρο των Δελφών, σύμφωνα με την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.

O ορειχάλκινος κίονας, με τη μορφή τριών φιδιών, παρέμενε στην αρχική του θέση μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ., οπότε μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. The Serpent Column in Constantinople. The Obelisk of Theodosius is seen in the background.

Το ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα –που παρουσιάστηκε με λεπτομέρειες στο ΚΑΣ, τα μέλη του οποίου το υποδέχτηκαν με πολλά θετικά σχόλια– αναμένεται να προσελκύσει το ενδιαφέρον των επισκεπτών, αλλά και να επανορθώσει ένα «ιστορικό» λάθος, που όμως αν δεν είχε συμβεί, το αυθεντικό μνημείο θα είχε χαθεί για πάντα. Κι αυτό γιατί ο ορειχάλκινος κίονας με τη μορφή τριών φιδιών, ύψους 6 μέτρων, που παρέμενε στην αρχική του θέση μέχρι και τον 4ο αι. μ.Χ., αποσπάστηκε και μεταφέρθηκε στη νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη, από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο. Εκεί στήθηκε στο μέσον του Ιππόδρομου, σημείο όπου διατηρείται έως και σήμερα, μαρτυρώντας την εξέχουσα συμβολική σημασία που είχε για τη νέα πρωτεύουσα. Το γεγονός, δε, ότι είναι το μοναδικό χάλκινο ανάθημα της ελληνικής αρχαιότητας, που διατηρήθηκε ορατό ανά τους αιώνες, χωρίς ποτέ να χαθεί, το κάνει ακόμα πιο σημαντικό.

Drawing of the inscription on the Serpent Column.

Το γύψινο εκμαγείο του οφιόσχημου στηρίγματος κατασκευάστηκε και μεταφέρθηκε από την Κωνσταντινούπολη στο Μουσείο των Δελφών –όπου και φυλάσσεται σε αποθήκη από το 1980– μετά από πρωτοβουλία του τέως Εφόρου Αρχαιοτήτων, καθηγητή Πέτρου Θέμελη. Μάλιστα, στο αντίγραφο αυτό διατηρούνται σε καλή κατάσταση οι εγχάρακτες επιγραφές με τα ονόματα των ελληνικών πόλεων που συμμετείχαν στη μάχη των Πλαταιών (Λακεδαιμόνιοι, Αθηναίοι, Κορίνθιοι, Θεσπιείς, Τήνιοι, Λευκάδιοι, Κύθνιοι, Σίφνιοι κ.ά.), ονόματα τα οποία έχουν σχεδόν σβηστεί από το πρωτότυπο, λόγω της οξείδωσης και της μακραίωνης παραμονής του στις καιρικές συνθήκες.

Ottoman miniature from the Surname-i Vehbi, showing the Column with the three serpent heads, in a celebration at the Hippodrome in 1582.

Ο χάλκινος οφιόσχημος κίονας, που σύμφωνα με τον Ηρόδοτο είχε κατασκευαστεί από περσικά λάφυρα, αποτελούνταν από τρία στριφογυριστά φίδια, στο σώμα των οποίων ήταν χαραγμένα τα ονόματα των πόλεων που είχαν πολεμήσει στην ένδοξη μάχη. Τα κεφάλια των φιδιών στήριζαν χρυσό λέβητα, τον οποίον έλιωσαν οι Φωκείς για να καλύψουν τις ανάγκες του Γ’ Ιερού Πολέμου.

Bronze head of the serpent from the column at the Hippodrome. Kept at the Istanbul Archaelogical Museum. First half of 5th century.

Είναι, δε, γνωστό από μικρογραφίες της οθωμανικής περιόδου ότι ο κίονας με τις τρεις κεφαλές των όφεων ήταν ακέραιος έως και τον 16ο αι. Από αυτές πλέον σώζεται μόνο η μια, αποκομμένη από τον κορμό της που δεν διατηρήθηκε, η οποία βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελ. Μάρκου).

Η Αθήνα μέσα από το βλέμμα των περιηγητών του 19ου αιώνα. Athens through the eyes of 19th century European travellers

James Athenian Stuart, View of the Gate of Athene Archegetis, 1750-60. “Between these two hills [Anchesmos and Museum] at the foot of the Acropolis, Athens revealed itself to me: flat roofs intermixed with minarets, cypresses, ruins, isolated columns; the domes of its mosques, crowned with big storks’ nests made an agreeable effect in the sun’s rays,” writes François-René de Chateaubriand in the Record of a Journey from Paris to Jerusalem and Back (1811).

«Ανάμεσα στους λόφους των Μουσών (Φιλοπάππου) και του Αγχεσμού (Λυκαβηττού) και κάτω από την Ακρόπολη, η Αθήνα αποκαλύφθηκε μπροστά μου: πλατιές στέγες και, ανάμεσά τους, μιναρέδες, κυπαρίσσια, ερείπια, μοναχικές κολώνες· οι τρούλοι από τα τζαμιά, στεφανωμένοι με φωλιές πελαργών και λουσμένοι στο φως του ήλιου, ήταν ένα όμορφο θέαμα», γράφει ο François-René de Chateaubriand, στο Οδοιπορικό από το Παρίσι στην Ιερουσαλήμ και από την Ιερουσαλήμ στο Παρίσι (1811).

Ο χορός των δερβίσηδων στον πύργο των Ανέμων. Επιχρωματισμένη χαλκογραφία του Edward Dodwell από το βιβλίο του «Views in Greece» (Λονδίνο, 1819). Dance of the Derwisches in the Tower of the Winds. Source: Edward Dodwell, Views in Greece (London, 1819). The Onassis Cultural Centre-Athens in collaboration with Big Olive (bigolive.org) invite you to a walk in the footsteps of European travellers who were captivated by Athens before and after the struggle for Independence, in the framework of the exhibition “Strange cities: Athens”.

Σε έναν περίπατο στα βήματα Ευρωπαίων περιηγητών που επισκέφθηκαν την Αθήνα, πριν και μετά την Ανεξαρτησία, όταν η «ασιατικά άναρχη» οθωμανική πόλη χανόταν δίνοντας τη θέση της σε μια νέα πρωτεύουσα, που αναδυόταν μέσα από τα ερείπια ενός αρχαίου πολιτισμού, μας καλούν το Ίδρυμα Ωνάση και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, με τη συνεργασία της Big Olive (bigolive.org), στο πλαίσιο της έκθεσης «Παράξενες Πόλεις: Αθήνα».

James Athenian Stuart, View of the Caryatid Porch, the Erechtheion, the west end of the Temple of Minerva Polias, and the Pandrosium on the Acropolis, Athens. 1750-60. So if you want to see where they planted tomatoes for the first time in Athens, which the oldest building still in use in the cityis, or where the different neighbourhoods had their hamams during the period of Turkish rule, you just have to follow the “Strange Itineraries: Athens through the eyes of 19th century European travellers”, the guided tours following in the footsteps of the travellers who visited Athens in the 19th century.

«Παράξενες Διαδρομές: Η Αθήνα μέσα από το βλέμμα των περιηγητών του 19ου αιώνα» είναι το θέμα των ξεναγήσεων, στη διάρκεια των οποίων μπορούμε να εξερευνήσουμε τις διαδρομές αυτών των ρομαντικών ταξιδιωτών και να ανακαλύψουμε τις πτυχές της «προ» και «μετά» επαναστατικής Αθήνας.

Ο βοεβόδας της Αθήνας Mohammed Rushien Efendi. Επιχρωματισμένη λιθογραφία του Louis Dupré από το βιβλίο του, «Voyage à Athènes et à Constantinople» (Παρίσι, 1825). Mohammed Rushien Efendi, voivod of Athens. Source: Louis Dupré, Voyage à Athènes et à Constantinople (Paris, 1825).

Μυρωδιές, ήχοι, μελωδίες, ενδυμασίες, θρησκευτικές πρακτικές, έθιμα και παραδόσεις, όλα εκείνα τα στοιχεία που στα μάτια των ξένων περιηγητών έκαναν την Αθήνα να φαντάζει μια «παράξενη πόλη», ζωντανεύουν ξανά όχι μόνο μέσα από τις διαδρομές τους, αλλά και τις γκραβούρες και τα γραπτά τους κείμενα, που θα παρουσιάζονται συνοδεύοντας την ξενάγηση.

James Athenian Stuart, View of the Temple of Theseus, 1750-60. The tours will take place every Thursday and every Saturday from 9 May to 20 June 2015 from 18:00-20:00. The price is 6 €. The tours will be in English and in Greek. Groups will consist of no more than 15 and no fewer than 5 people. Starting point: Diplareios School. Finishing point: Onassis Foundation, Dionysiou Areopagitou

Ρομαντικά ποιήματα του Λόρδου Βύρωνα, αποτυπώσεις αρχαίων μνημείων από τον James «Athenian» Stuart, αλλά και αναμνήσεις του μεγάλου παραμυθά Hans Christian Andersen από την Αθήνα του Όθωνα, βοηθούν τη φαντασία μας να ανασυνθέσει την τοπογραφία της πόλης στην ύστερη οθωμανική περίοδο. Την επιλογή των κειμένων και την ιστορική τεκμηρίωση του περιπάτου έχει αναλάβει ο Βαλκανιολόγος-Ιστορικός Νίκος Νικολαΐδης.

Πληροφορίες

Οι διαδρομές θα πραγματοποιούνται από τις 9 Μαΐου έως τις 20 Ιουνίου 2015, κάθε Πέμπτη (14, 21, 28 Μαΐου και 4, 11, 18 Ιουνίου) και κάθε Σάββατο (9, 16, 23, 30 Μαΐου και 6, 13, 20 Ιουνίου), και ώρες 18:00-20:00.

Κόστος διαδρομής: 6 €. Κρατήσεις και πληροφορίες: τηλ. 213 017 8049, e-mail: a.pappa@sgt.gr. Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιούνται στα ελληνικά ή τα αγγλικά, ανάλογα με τη ζήτηση.

Αφετηρία: Διπλάρειος Σχολή (πλατεία Θεάτρου 3). Τερματισμός: Ίδρυμα Ωνάση, Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αμαλίας.