Πριν
100 χρόνια ένα θεατρικό έργο γραμμένο από τον Τσέχο συγγραφέα Κάρελ Τσάπεκ
εισήγαγε τον νέο όρο «ρομπότ» και τώρα ένα ρομπότ έγραψε το πρώτο στον κόσμο
θεατρικό έργο, που έκανε πρεμιέρα με Τσέχους ηθοποιούς στο διαδίκτυο την
Παρασκευή. Δεν είναι ακριβώς σεξπηρικών προδιαγραφών, αλλά δεν είναι και για
πέταμα… To mark the centenary of the premiere of Karel Čapek’s famous play
R.U.R., which first used the word “robot”, Prague’s Švanda Theatre is
rehearsing a play written by artificial intelligence. Photo: archive of Švanda
Theatre
Πρόκειται
για την ιστορία ενός ρομπότ, το οποίο μετά το θάνατο του αφεντικού του βρέθηκε
στο έλεος διαφόρων ατόμων της ανθρώπινης κοινωνίας. Το έργο (παιγμένο στα
τσεχικά με αγγλικούς υπότιτλους) κινείται σε μια λεπτή γραμμή μεταξύ μαύρης
κωμωδίας του παραλόγου και υπαρξιακού δράματος:
The story of the
robot, which after the death of its master was left at the mercy of various
individuals of human society, balances on a thin line between absurd black comedy
with existential drama. An "autobiographical" play written by
artificial intelligence that talks about the search for closeness of someone in
a world where people have not known or are not able to make simple contact with
each other for some time, and in which the path of one person to another is the
hardest to cover. Credit: Švanda
Theatre
«Είναι
ένα είδος φουτουριστικού Μικρού Πρίγκιπα», δήλωσε στο «Science» ο Τσέχος
θεατρικός συγγραφέας Ντέιβιντ Κόστακ του Πανεπιστημίου του Καρόλου στην Πράγα,
ο οποίος επόπτευσε το έργο διάρκειας μιας ώρας, που περιγράφει την ιστορία ενός
ρομπότ που βγαίνει στον κόσμο για να μάθει σχετικά με την κοινωνία, τα
ανθρώπινα συναισθήματα και τον θάνατο.
The script was
created by a widely available artificial intelligence (AI) system called GPT-2.
Created by Elon Musk’s company OpenAI, this “robot” is a computer model
designed to generate text by drawing from the enormous repository of
information available on the internet. (You can test it here.) So far, the
technology has been used to write fake news, short stories,
and poems. The
play is GPT-2’s first theater production, the team behind it claims. ANDRZEJ
WOJCICKI/SCIENCE PHOTO LIBRARY/GETTY IMAGES
Το
κείμενο δημιουργήθηκε από το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης GPT-2, που ανέπτυξε η
εταιρεία OpenAI του Αμερικανού Ίλον Μασκ (Space X και Tesla). Το «έξυπνο»
σύστημα έχει σχεδιαστεί ώστε να παράγει κείμενα με βάση τον τεράστιο όγκο
πληροφοριών που είναι διαθέσιμες στο Ίντερνετ. Η ίδια τεχνολογία έχει
χρησιμοποιηθεί για να παράγει ψευδείς (fake) ειδήσεις, μικρές ιστορίες και
ποιήματα. Τώρα, έγραψε και το πρώτο θεατρικό έργο.
Οι
Τσέχοι ερευνητές έδωσαν αρχικά στο GPT-2 δύο προτάσεις διαλόγου, από τις οποίες
το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης «πιάστηκε» για να προσθέσει έξτρα κείμενο.
Βέβαια, προς το παρόν, δεν πρέπει να έχει κανείς υπερβολικές απαιτήσεις. Μετά
από μερικές προτάσεις, το λογισμικό αρχίζει να γράφει πράγματα που δεν
ακολουθούν πάντα με λογικό τρόπο την πλοκή, φθάνοντας στο σημείο κάποιες
στιγμές να ξεχνά ακόμη και ότι ο πρωταγωνιστής είναι ρομπότ και όχι άνθρωπος ή
στη μέση ενός διαλόγου να μετατρέπει έναν άνδρα σε γυναίκα.
Τα
προβλήματα αυτά οφείλονται στο ότι το πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αδυνατεί να
κατανοήσει πραγματικά το νόημα των προτάσεων. Απλώς συνδυάζει λέξεις που έχει
ανακαλύψει ότι συχνά χρησιμοποιούνται μαζί. Όσο μεγαλώνει το κείμενο που
γράφει, τόσο αυξάνει και η πιθανότητα να λέει ανοησίες.
Photo: archive of
Švanda Theatre
Για
να μειώσουν αυτή την πιθανότητα, οι Τσέχοι ερευνητές έσπασαν το θεατρικό έργο
σε οκτώ σκηνές, κάθε μία από τις οποίες περιείχε ένα διάλογο ανάμεσα σε δύο
χαρακτήρες. Επιπλέον, κατέφυγαν σε μερικές «λαθροχειρίες», διορθώνοντας π.χ. το
φύλο του πρωταγωνιστή, όταν το λογισμικό το είχε ξαφνικά αλλάξει στη μέση μιας
πρότασης. Συνολικά, περίπου στο 10% του κειμένου έγιναν ανθρώπινες παρεμβάσεις,
ενώ το υπόλοιπο 90% προήλθε ατόφιο από το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης.
Ο
ειδικός στην τεχνητή νοημοσύνη Τσαντ ΝτεΣαντ του Πανεπιστημίου Κολούμπια της
Νέας Υόρκης εκτίμησε ότι θα χρειαστούν περίπου 15 χρόνια, ακόμη, έως ότου ένα
σύστημα τεχνητής νοημοσύνης είναι σε θέση να γράψει τελείως μόνο του ένα
πολύπλοκο και συνεκτικό θεατρικό έργο από την αρχή έως το τέλος. Όμως, ήδη το
πρώτο αυτό πείραμα δείχνει τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται για το μέλλον.
Όπως
επισήμανε ο υπολογιστικός γλωσσολόγος Ρούντολφ Ρόζα του Πανεπιστημίου του
Καρόλου, ο οποίος ξεκίνησε πριν δύο χρόνια να δουλεύει πάνω στη δημιουργία τού
συγκεκριμένου θεατρικού έργου από τεχνητή νοημοσύνη, «πριν δέκα χρόνια θα
μπορούσε κανείς να πάρει από ένα τέτοιο πρόγραμμα μόνο μια πρόταση, που και
αυτή έμοιαζε με πρόταση μόνο αν ήσουν τυχερός».
Photo:
Alena Hrbková / Švanda Theatre
Οι
Τσέχοι ερευνητές παραδέχτηκαν ότι το κείμενο αποτέλεσε πραγματική πρόκληση για
τους ηθοποιούς, καθώς η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι ακόμη πολύ καλή στο να
συνδυάζει τη δράση και το συναίσθημα με τρόπο που να «λειτουργεί» το θεατρικό
έργο. Όπως ανέφερε ο Κόστακ, «μία από τις ηθοποιούς μού είπε ότι ήταν η πιο
απαιτητική δουλειά της καριέρας της».
Αλλά
και οι θεατές ίσως να μην εκτιμήσουν όλοι το χιούμορ του «έξυπνου» συστήματος.
Ενδεικτικά, σε μια σκηνή ένα αγόρι ζητάει από το ρομπότ να του πει ένα αστείο
και αυτό απαντά πως όταν το αγόρι γεράσει και πεθάνει, όταν τα παιδιά και τα
εγγόνια του αγοριού θα έχουν επίσης πεθάνει, το ίδιο το ρομπότ θα συνεχίσει να
υπάρχει. Οι περισσότεροι θεατές μάλλον θα ανατριχιάσουν παρά θα γελάσουν…
Επιπλέον,
η τεχνητή νοημοσύνη έχει στο γράψιμο της μια κάπως σουρεαλιστική ροπή στο σεξ
και στη βία. Για παράδειγμα, σε μια σκηνή η αρχική συζήτηση για την ευθανασία
καταλήγει σε μια διαμάχη ανάμεσα στους δύο πρωταγωνιστές σχετικά με το ποιος
έχει βάλει το δάκτυλό του στον πρωκτό του άλλου!
«Μην
κατηγορείτε τον υπολογιστή, που απλώς αντανακλά, χωρίς φίλτρο ή ντροπή, αυτά
που οι άνθρωποι γράφουν στο διαδίκτυο», λέει ο Κόστακ. «Είναι σαν ένα παιδί που
ακούει τους γονείς του στο σπίτι να μιλάνε με τρόπο που δεν θα μιλούσαν
δημοσίως. Μετά το παιδί πάει στο σχολείο και αρχίζει να μιλάει ανοιχτά με τον
ίδιο τρόπο».
Πηγές:
https://www.theaitre.com/
- https://www.sciencemag.org/news/2021/02/kinky-and-absurd-first-ai-written-play-isn-t-shakespeare-it-has-its-moments
- https://www.amna.gr/home/article/532385/To-proto-theatriko-ergo-grammeno-apo-techniti-noimosuni-ekane-pagkosmia-premiera
