H ατμόσφαιρα του Άρη τον... εγκατέλειψε, How Mars lost its atmosphere: Curiosity confirms 'space leak' - but finds there are still dust storms and whirlwinds on the red planet

The high-resolution image of Mount Sharp where scientists plan to send Curiosity. The rover has revealed further details of its life on the surface - with evidence of dust storms and whirlwinds.

Νέα ενδιαφέροντα στοιχεία για τον Άρη έστειλε το Curiosity. Τα ευρήματα του ρομποτικού εξερευνητή επιβεβαιώνουν τις τελευταίες μελέτες για τις ατμοσφαιρικές συνθήκες του Κόκκινου Πλανήτη. Όπως φαίνεται ο Άρης δεν μπόρεσε να κρατήσει την ατμόσφαιρα του η οποία προοδευτικά «διέρρευσε» στο Διάστημα. Σύμφωνα με τις αναλύσεις του Curiosity το 90% της ατμόσφαιρας του Άρη χάθηκε και παραμένει ένα λεπτό στρώμα αέρα που είναι όμως ικανό να παράγει διάφορα φαινόμενα.

Η ανάλυση

This illustration shows the instruments and subsystems of the Sample Analysis at Mars (SAM) suite on the Curiosity Rover of NASA's Mars Science Laboratory Project, which the rover used to analyse the Martian atmosphere.

Το Curiosity διεξήγαγε ατμοσφαιρικές αναλύσεις με το όργανο SAM το οποίο πραγματοποίησε τις πιο ακριβείς μετρήσεις διαφόρων στοιχείων (π.χ ισότοπα του χημικού στοιχείου αργό) που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στην ατμόσφαιρα του Άρη. Το Curiosity έκανε επίσης μετρήσεις που γίνονται για πρώτη φορά τόσο συστηματικά στον Άρη όπως παραδείγματος χάριν, μετρήσεις της υγρασίας.

A Picasso-like self portrait of NASA's Curiosity rover was taken by its Navigation cameras, located on the now-upright mast. The rover has now sent back the first detailed analysis of the Martian atmosphere.

«Έχουμε πλέον στη διάθεση μας τα πιο σαφή και αξιόπιστα δεδομένα για την ατμοσφαιρική απώλεια του Άρη» αναφέρει ο Σουσίλ Ατρέγια καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν και μέλος της ομάδας που μελετά τις αναλύσεις του SAM.

As the Sample Analysis at Mars (SAM) suite of instruments on NASA's Curiosity Mars rover heats a sample, gases are released (or "evolved") from the sample and can be identified using SAM's quadrupole mass spectrometer. Here are its first readings.

Το λεπτό στρώμα αέρα που διαθέτει σήμερα ο Άρης μπορεί να παράγει διάφορα φαινόμενα όπως ανεμοθύελλες και ανεμοστρόβιλους. Οι επιτελείς της αποστολής έχουν στείλει  εντολές στο ρομπότ για να ξεκινήσει νέο γύρο ατμοσφαιρικών και κλιματικών αναλύσεων αλλά τα αποτελέσματα θα καθυστερήσουν εξαιτίας της συζυγίας ανάμεσα στον Άρη, τον Ήλιο και τη Γη που θα λάβει χώρα τον Απρίλιο. Τα τρία σώματα θα ευθυγραμμιστούν και η επικοινωνία ανάμεσα στους δύο πλανήτες θα είναι ιδιαίτερα προβληματική καθόλη τη διάρκεια του μήνα αφού ο Ήλιος που θα είναι στη μέση θα εμποδίζει την αποστολή και λήψη σημάτων.

Ο αιρετικός φαραώ Ακενατόν και ο ναός του Ατόν. The Heretic Pharaoh: Egypt's Golden Empire

Relief showing Akhenaten and his wife Nefertiti worshipping the Aten. Tel el Amarna, Aten Temple  ©

Την εικόνα του λίθινου ναού του Ατόν στην Αμάρνα της  Αιγύπτου,  που είναι  η  μοναδική σωζόμενη πρωτεύουσα του αρχαίου βασιλείου των Αιγυπτίων κατόρθωσαν να σχηματίσουν  βρετανοί αρχαιολόγοι που διεξάγουν ανασκαφές και αναστηλώσεις στα μνημεία, τα οποία  έκτισε ο αιρετικός φαραώ Ακενατόν.

Part of the Great Temple of Akhenaten, "The Heretic Pharoah", at Tell El-Amarna.

«Διακοσμημένη με τρόπο πολύχρωμο και πολυτελή, με τη χρήση διαφόρων τύπων όμορφων σκληρών λίθων, ήταν  η πρόσοψή  του», σύμφωνα με τα  λεγόμενα  της δρ. Κριστίν Τόμσον, η οποία είναι μέλος της ομάδας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ με επικεφαλής τον επίτιμο καθηγητή Μπάρι Κεμπ και τη δρ. Αννα Στήβενς. Όπως διευκρινίζεται εξάλλου αρκετά τέτοια θραύσματα δεν προέρχονταν από ογκολίθους αλλά απόενθέματα που τοποθετούνταν σε  χάσματα ή θραύσεις. Μία  ακόμη πολύ ενδιαφέρουσα διαπίστωση είναι,  ότι η μνημειακή είσοδος στον ναό περιλάμβανε δύο πυλώνες από ασβεστόλιθο, που ακολουθούνταν από κιονοστοιχία δύο σειρών με τέσσερις γιγαντιαίους κίονες.

The Sanctuary of the Great Aten Temple.

Πρόκειται για τα συμπεράσματα από τα νέα ευρήματα αλλά και τις εργασίες αποκατάστασης στη θέση Τελ ελ-Αμάρνα, που χαρακτήρισαν την τελευταία ανασκαφική περίοδο της βρετανικής αποστολής που έληξε πριν από λίγες μέρες. Οι εργασίες αυτές είχαν επικεντρωθεί στο έμπροσθεν τμήμα του μεγάλου ναού του θεού Ατόν αλλά και στο κτίσμα που είναι γνωστό ως «μικρό λίθινο ανάκτορο», όπου έγιναν αναστηλωτικές εργασίες ώστε και τα δύο κτιριακά συγκροτήματα να είναι επισκέψιμα σύντομα.

Amarna is an extensive Egyptian archaeological site that represents the remains of the capital city newly established and built by the Pharaoh Akhenaten of the late Eighteenth Dynasty (c. 1353 BC), and abandoned shortly afterwards. The name for the city employed by the ancient Egyptians is written as Akhetaten (or Akhetaton - transliterations vary) in English transliteration. Akhetaten means "Horizon of the Aten."

Συγκεκριμένα στον ναό οι εργασίες επικεντρώθηκαν στον βόρειο πυλώνα όπου μετά από την αφαίρεση προσθηκών, αποκαλύφθηκε ότι ήταν γεμισμένος από ωμοπλίνθους. Νοτίως του πυλώνα επίσης υπάρχει ένα κεκλιμένο επίπεδο πλάτους 9,15 μέτρων, που ορίζεται ως η αρχική πρόσβαση στο ναό και χαρακτηρίζεται από έναν αναλειμματικό τοίχο γεμισμένο με  άμμο. Στο σημείο αυτό μάλιστα κατασκευάζεται μία πλατφόρμα περιήγησης, από την οποία θα είναι δυνατή η θέαση του χώρου από ψηλά. Η θέα από εκεί μάλιστα θα φθάνει ως και το νότιο πυλώνα του ναού με το κεκλιμένο επίπεδο πρόσβασης να βρίσκεται στη μέση.

This shrine stele also from the early part of the Amarna period depicts Akhenaten, Nefertiti, and Princesses Meretaten, Mekeaten, and Ankhesenpaaten worshiping the Aten as a family. Dorothea Arnold in her article "Aspects of the Royal Female Image during the Amarna Period" discusses the plethora of reliefs depicting intimate family moments. While Akhenaten leans forward to give Meretaten a kiss, Mekeaten plays on her mother's lap and gazes up lovingly.

Γενικότερα πάντως οι εργασίες στοχεύουν στην αναστήλωση - μερική βεβαίως -και αποκατάσταση των μνημείων της πόλης, τα οποία είχαν διαλυθεί μετά την πτώση του Ακενατόν, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί το υλικό τους σε άλλες  κατασκευές. Τμήματα όμως αυτού του οικοδομικού υλικού, τα οποία μάλιστα δίνουν στοιχεία για την αρχική μορφή των μνημείων, αποκαλύπτονται σε αποθέτες από τις παλαιότερες ανασκαφές και  τώρα πλέον ανασυστήνονται.

Στο λεγόμενο μικρό ανάκτορο εξάλλου, το οποίο είναι θεμελιωμένο σε κρηπίδα από γύψο  οι εργασίες είχαν στόχο την ανάδειξη του βασικού σχεδίου του κτιρίου. Στο χώρο αυτό αποκαλύφθηκε και μία «πλατεία», μία ανοικτή περιοχή δηλαδή, με πατημένο χώμα, που καταλήγει στη μνημειακή είσοδο του ναού, 30 μέτρα πίσω από τους λίθινους πυλώνες. Σ΄αυτή την πλατεία βρέθηκαν και ίχνη ευρείας, ανθρώπινης πρόσβασης καθώς και βάσεις από λάσπη περιστοιχισμένες από γούρνες και στρωμένες με γυψοκονίαμα, που μαρτυρούν την εναπόθεση προσφορών στον θεό από κοινούς θνητούς, ήδη από την εποχή που χτιζόταν ο ναός.

It was said that one day Akhenaten had a vision wherein he saw a sun disc between two mountains. He felt that God was guiding him to make change. He was shown the God, Aten, as the Sun Disk - the Light. He felt guided by Aten to build a city between the two mountains. In the sixth year of his reign Akhenaten rejected the Gods of Thebes. They were never part of his childhood anyway since he had been shunned as a child. Akhenaten had declared for the first time in recorded history that there was only one God - the concept of monotheism. Overnight he turned 2,000 years of Egyptian religious upside down...

Σημειώνουμε ότι ο Ακενατόν, Αμένοφις κατά την ελληνική εκδοχή (μέσα του 14ου αιώνα π.Χ.) ήταν αυτός που μετέφερε τη πρωτεύουσα της χώρας από τις Θήβες  σε μία νέα πόλη στην περιοχή της Αμάρνα αλλά και ο φαραώ που προσπάθησε να κάνει σοβαρές μεταρρυθμίσεις στην θρησκεία και στο ιερατείο φθάνοντας στο τέλος να εισηγείται έναν  μόνον θεό, τον Ατόν για την λατρεία του οποίου δεν απαιτούνταν η μεσολάβηση των ιερέων, κάτι  βεβαίως που ξεσήκωσε τεράστιες αντιδράσεις.

Πρακτική διαλογισμού «προκαλεί πυρετό κατά βούληση». Feeling cold? Why not try meditating? Scientists prove you can use your brain to increase your core body temperature

Tibetan nuns are able to use meditation techniques to increase their core body temperature. G-tummo is a form of yoga found in Tibetan teachings. Its purpose is to gain control over the body's processes. It uses a system of visualisations and breathing techniques including 'vase breathing'. Vase breathing involves breathing into the abdomen and then not releasing all of the air from the belly before taking another breath. This form of yoga is most commonly found in the Himalayas. It can enable people to increase the temperature of their extremities and can also be used to change metabolism rates.

Θιβετιανές καλόγριες που εφαρμόζουν μια μορφή διαλογισμού γιόγκα μπορούν να αυξάνουν κατά βούληση τη θερμοκρασία του σώματός τους ακόμα κι αν έχουν τυλιχτεί με βρεγμένα υφάσματα σε θερμοκρασία περιβάλλοντος -25 βαθμούς Κελσίου, δείχνει να επιβεβαιώνει νέο πείραμα.

Η νέα δημοσίευση στην επιθεώρηση PLoS ONE εξετάζει τις φυσιολογικές επιδράσεις του τάμμο, μιας μορφής διαλογισμού γιόγκα που εφαρμόζεται σήμερα σε ορισμένα απομονωμένα μοναστήρια του ανατολικού Θιβέτ. Στη γλώσσα του Θιβέτ, τάμμο σημαίνει «εσωτερική φωτιά».

Αυτή η εσωτερική φωτιά αύξησε τη θερμοκρασία του σώματος μέχρι τους 38,3 βαθμούς Κελσίου στη νέα μελέτη. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης χρησιμοποίησαν εγκεφαλογράφο και θερμόμετρα για να συλλέξουν μετρήσεις στη διάρκεια μιας ειδικής τελετής, στην οποία οι καλόγριες πρέπει να στεγνώσουν το υγρό ύφασμα με το οποίο έχουν τυλιχτεί στον παγωμένο καιρό των Ιμαλαΐων.

Είναι ένα εντυπωσιακό επίτευγμα, δεδομένου ότι ο υποθάλαμος, η περιοχή του εγκεφάλου που ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος, δεν πιστεύεται ότι ελέγχεται από συνειδητές διεργασίες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, δύο είναι τα στοιχεία του διαλογισμού τάμμο που παρεμβαίνουν στη θερμορρύθμιση. Το πρώτο είναι η ειδική «αναπνοή-βάζο», η οποία «προκαλεί θερμογένεση», ενώ η δεύτερη είναι η αυτοσυγκέντρωση σε μια νοερή εικόνα μιας φωτιάς που καίει στη σπονδυλική στήλη και εμποδίζει την απώλεια θερμότητας.

A second study using Western participants showed that they were also able to increase their core body temperature using breathing and mental imagery.

Το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας είχε παρατηρηθεί εξάλλου σε δύο προηγούμενες μελέτες στον διαλογισμό τάμμο, το 1982 και το 2002, στις οποίες καταγράφηκε αύξηση της θερμοκρασίας των άκρων έως και 8,3 βαθμούς, καθώς και μεταβολές στην παραγωγή θερμότητας και το μεταβολισμό.

«Η πρακτική της "αναπνοής-βάζου" αποτελεί από μόνη της μια ασφαλή τεχνική για τον έλεγχο της θερμοκρασίας του σώματος σε ένα φυσιολογικό εύρος» υποστηρίζει τώρα η Δρ Μαρία Κοζεβνίκοφ, επικεφαλής της νέας μελέτης.

«Οι εθελοντές στους οποίους δίδαξα αυτή την τεχνική μπόρεσαν να ανεβάσουν τη θερμοκρασία τους, μέχρι ενός ορίου, και ανέφεραν ότι ένιωσαν αύξηση των επιπέδων ενέργειας και της νοητικής συγκέντρωσης» ισχυρίζεται.

Ο γύρος του κόσμου σε 2,5 λεπτά! NASA Celebrates Earth Month 2013

This "first light" image from ISERV shows the mouth of the Rio San Pablo in Veraguas, Panama, as it empties into the Gulf of Montijo. This wetland supports an important local fishery and provides habitat for many mammals and reptiles, as well as several species of nesting and wintering water birds. The image was captured Feb. 16.

Στο πλαίσιο διαδραστικού αφιερώματος για τον πλανήτη μας, η NASA παρουσίασε ένα βίντεο 2,5 λεπτών που συγκεντρώνει τις καλύτερες από τις εικόνες της Γης που συλλέχθηκαν το 2012.

Το βίντεο συνδυάζει δορυφορικές φωτογραφίες πραγματικού χρώματος, απεικονίσεις επιστημονικών δεδομένων, υπολογιστικά μοντέλα, καθώς και συρραφές εικόνων (timelapse) από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.

Περισσότερες εντυπωσιακές εικόνες είναι διαθέσιμες στο διαδραστικό έκθεμα της NASA Earth Month 2013:

(http://www.nasa.gov/externalflash/earthmonth2013/index.html)

NASA's fleet of science satellites and research aircraft are at work around the world 24/7 helping scientists discover just how our living planet really works. Take a look at some of the insights and don't forget to celebrate Earth Day on April 22!

Ο επόμενος κυνηγός εξωπλανητών, NASA's next exoplanet hunter to launch in 2017

Ο δορυφόρος TESS θα αναζητήσει πλανήτες με μέγεθος και συνθήκες παρόμοιες με αυτές της Γης. The Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) could find us a home away from home (Image: MIT Kavli Institute for Astrophysics and Space Research)

Η NASA έδωσε στη δημοσιότητα λεπτομέρειες του διαδόχου του διαστημικού τηλεσκοπίου Kepler που έχει ως αποστολή την ανακάλυψη πλανητών σε κοντινές περιοχές του Διαστήματος έξω από το ηλιακό μας σύστημα. Ο δορυφόρος TESS θα εκτοξευθεί το 2017 και θα επικεντρωθεί κυρίως στην ανακάλυψη βραχωδών πλανητών με μέγεθος παρόμοιο με εκείνο της Γης.

Η αποστολή

Σύμφωνα με τον υπάρχοντα προγραμματισμό, το Kepler θα ολοκληρώσει την αποστολή του το 2016. Τη θέση του θα πάρει ο TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite) που θα «σαρώνει» μεγαλύτερη έκταση του Διαστήματος από εκείνη που καλύπτει με τα «μάτια» του το Kepler. Το Kepler εξερευνά περίπου 300 χιλιάδες άστρα στον Γαλαξία ενώ το TESS θα εξερευνά περί τα δύο εκατομμύρια άστρα.

Βασικός στόχος του TESS θα είναι η ανακάλυψη μικρομεσαίων βραχωδών πλανητών που βρίσκονται στη λεγόμενη φιλόξενη ή κατοικήσιμη ζώνη. Πλανήτες που βρίσκονται σε απόσταση τέτοια από το μητρικό τους άστρο ώστε να υπάρχουν εκεί συνθήκες ευνοϊκές για την ανάπτυξη ζωής όπως π.χ. νερό στην επιφάνεια τους.

Οι δυνατότητες

Data from NASA's Kepler mission finds evidence for at least 100 billion planets in our galaxy. CREDIT: NASA/JPL-Caltech

«Τα ευρήματα του Kepler δείχνουν ότι ο TESS δεν θα χρειαστεί να ψάξει πολύ μακριά για να βρει έναν κόσμο σαν τον δικό μας. Αν υπάρχει -  και το Kepler μας λέει ότι υπάρχει-  ο TESS θα τον βρει» υποστηρίζει στην επιθεώρηση «New Scientist» η αστροφυσικός Νάταλι Μπατάλα, μέλος της αποστολής του Kepler.

Οι επιτελείς της αποστολής TESS πιστεύουν ότι τα πρώτα δύο χρόνια της λειτουργίας του ο δορυφόρος θα έχει εντοπίσει χίλιους εξωπλανήτες που θα βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από εμάς και έτσι θα μπορούν οι επιστήμονες να τους μελετήσουν σε βάθος με τη βοήθεια των υπολοίπων διαστημικών και επίγειων οργάνων. Για παράδειγμα, το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb που θα αποτελέσει τον διάδοχο του Hubble θα μπορεί να συλλέγει στοιχεία από την ατμόσφαιρα πλανητών αναζητώντας ίχνη ύπαρξης ζωής.

«Οι εξωπλανήτες που θα ανακαλύψει ο TESS θα συγκεντρώνουν πολύ υψηλές πιθανότητες εντοπισμού ιχνών οργανικής ζωής μακριά από το ηλιακό μας σύστημα» αναφέρει ο Γιον Πέρκινς, μέλος τόσο της αποστολής Kepler όσο και εκείνης του TESS. «Είναι η ώρα να δούμε πώς είναι τα υπόλοιπα 'σπίτια' στη γειτονιά μας. Τόσο το Kepler όσο και o TESS μας βοηθούν να συναντήσουμε τους γείτονές μας» καταλήγει η Μπατάλα.

Θα πρέπει τέλος να σημειωθεί το ιδιαίτερα χαμηλό κόστος του δορυφόρου το οποίο, σύμφωνα με την ανακοίνωση της NASA, δεν θα ξεπεράσει τα 200 εκατομμύρια δολάρια.