Σημαντικά ευρήματα στο νεκροταφείο του Πετρά Σητείας. New finds in the cemetery of Petra in Sitia

Εξαιρετικά πλούσιες ταφές έφερε στο φως η ανασκαφή στο νεκροταφείο του Πετρά στη Σητεία Κρήτης, το μεγαλύτερο για την εποχή του στο νησί, το οποίο ανήκε αποκλειστικά σε ελίτ οικογένειες του ανακτορικού οικισμού. Πρωτομινωικές ΙΙ και Μεσομινωικές ΙΑ χάνδρες και ταινίες από χρυσό. Extremely rich funerals illuminated the excavation at the Petra cemetery in Sitia Crete, the largest for its time on the island, which belonged exclusively to elite families in the palace. Early Minoan II and Mid Minoan IA Gold Beads and Strips.

Ήταν ένα μεγάλο νεκροταφείο και προοριζόταν για την ελίτ. Έτσι και τα φετινά ευρήματα της δρος Μεταξίας Τσιποπούλου στον Πετρά Σητείας ήταν σημαντικά. Όλοι οι τάφοι που ανασκάφηκαν, περιέχουν εξαιρετικής ποιότητας κτερίσματα, κεραμική, λίθινα αγγεία (ήδη περισσότερα από 120), σφραγίδες από ελεφαντόδοντο και ημιπολύτιμους λίθους (ήδη 65).

Eξαιρετικής σημασίας εύρημα του 2018 ως προς την αρχιτεκτονική είναι ότι εντοπίσθηκε η ύπαρξη πολλών αλλεπάλληλων ταφικών κτιρίων, σε στρωματογραφική αλληλουχία. Η ανασκαφή των αρχαιότερων ξεκίνησε και σε μερικές περιπτώσεις ολοκληρώθηκε φέτος. Διαπιστώθηκε ότι σε καμία περίπτωση τα πρωιμότερα ταφικά κτίρια δεν έχουν θιγεί από το κτίσιμο των νεώτερων.

Οι ταφικές επιχώσεις ήταν σε όλες τις περιπτώσεις καλοδιατηρημένες και πλουσιότατες, περιλαμβανομένων εξαιρετικά μεγάλου αριθμού περίτεχνων κοσμημάτων από χρυσό, ασήμι, φαγεντιανή, ελεφαντόδοντο, καρνελίνη, ίασπι, ορεία κρύσταλλο και άλλους ημιπολύτιμους λίθους.

Αρκετές ταφές, τόσον προανακτορικές, όσον και παλαιοανακτορικές, συνδέονταν με περισσότερες από 200 χάνδρες, οι μεγαλύτερες των οποίων ανήκαν σε περιδέραια, ενώ οι μικρότερες φαίνεται πως ήταν επιρραμένες σε ενδύματα. Μερικές από τις χάνδρες, με μορφές ανθρώπων Αρκετές ή ζώων, αποτελούν αριστουργήματα της μινωικής μικρογλυπτικής, ενώ άλλες δείχνουν έντονες σχέσεις με την Ανατολική Μεσόγειο.

Η μελέτη των κοσμημάτων του νεκροταφείου του Πετρά ανοίγει αναμφίβολα νέους δρόμους για την κατανόηση της μινωικής μικρογλυπτικής, αλλά και των επιρροών που δέχθηκε από περιοχές τόσον εντός του υπόλοιπου Αιγαίου, όσον και από την Ανατολική Μεσόγειο. 

Η ανασκαφή στο μινωικό νεκροταφείο Πετρά Σητείας.

Ο οικισμός διέθετε μεγάλο λιμάνι και υπήρξε η πύλη εισόδου στην ανατολική Κρήτη για την Προ- και την Παλαιο-ανακτορική περίοδο πρώτων υλών, αντικειμένων και ιδεών από τη Συρία και την Αίγυπτο κυρίως.

Η ανασκαφή συνεχίστηκε φέτος για 14η χρονιά. Πρόκειται για μια  ανασκαφή του Προ- και Παλαιο-ανακτορικού νεκροταφείου στον Πετρά Σητείας (συνεχής χρήση από το 2800 έως το 1700 π.Χ.) υπό τη διεύθυνση της επίτιμης Διευθύντριας του ΥΠΠΟΑ Δρ Μεταξίας Τσιποπούλου.

Οι αρχαιολογικοί χώροι του Πετρά Σητείας καλύπτουν δύο γειτονικούς λόφους, περίπου 2 χιλιόμετρα στα ανατολικά της πόλης, και ανασκάπτονται από το 1985. Περιλαμβάνουν μινωικό ανάκτορο, τμήματα οικισμών, Μεσοβυζαντινό νεκροταφείο και εκτεταμένο ασύλητο Προ- και Παλαιο-ανακτορικό νεκροταφείο, το πλέον εκτεταμένο της Κρήτης για την εποχή του, και μαρτυρούν σπάνια ιστορική συνέχεια. Το νεκροταφείο αυτό περιλαμβάνει μέχρι σήμερα 17 μεγάλα ταφικά κτήρια με σύνθετες κατόψεις και μια βραχοσκεπή. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι η χωροταξική του οργάνωση με περιβόλους, δύο μεγάλους χώρους τελετουργιών και διαδρόμους μεταξύ των ταφικών κτηρίων. Το νεκροταφείο του Πετρά χρησιμοποιήθηκε από εξέχουσες κοινωνικές ομάδες και, εκτός της μνημειώδους αρχιτεκτονικής του, έχει αποδώσει εξαιρετικής ποιότητας και ποικιλίας ευρήματα, όπως σφραγιδόλιθους, λίθινα αγγεία, χρυσά, ασημένια και χάλκινα κοσμήματα, εργαλεία, τελετουργική κεραμική. Αεροφωτογραφία του μινωικού νεκροταφείου στον Πετρά Σητείας.

Το νεκροταφείο του Πετρά έχει πλέον αποδειχθεί μακράν το μεγαλύτερο της Κρήτης για την εποχή του, ανήκε αποκλειστικά σε ελίτ οικογένειες του ανακτορικού οικισμού, και περιλαμβάνει μέχρι στιγμής 26 ταφικά κτίρια 45-150 τετρ. μ. και πέντε ταφικούς λάκκους, οριζόμενους από ακανόνιστους λίθους ή μικρούς τοίχους.

Υπάρχουν επίσης άλλα τέσσερα ή πέντε ταφικά κτίρια τα οποία εντοπίσθηκαν το 2018, αλλά δεν έχουν αριθμηθεί διότι δεν έχουν ανασκαφεί πλήρως οι κατόψεις τους. Φέτος εξάλλου ανασκάφθηκε και μοναδικός για τον Πετρά κιβωτιόσχημος τάφος Πρωτοκυκλαδικού τύπου, κτισμένος από κάθετες σχιστολιθικές πλάκες, με δάπεδο επίσης από πλάκες.

Το νεκροταφείο περιλαμβάνει επίσης δύο εκτεταμένους χώρους τελετουργιών (ΜΜ ΙΒ – ΜΜ ΙΙΒ, 1900-1700 π.Χ.) και δύο περιβόλους στα ανατολικά και τα δυτικά.

Τα ταφικά κτίρια περιείχαν κυρίως δευτερογενείς ταφές (ανακομιδές) με λίγες εξαιρέσεις πρωτογενών, ενώ οι λάκκοι (Πρωτομινωικοί ΙΙ (2600-2300 π.Χ.) και Μεσομινωικοί ΙΑ (2100-2000 π.Χ.) κυρίως πρωτογενείς ταφές. Οι ανασκαφές των δύο τελευταίων ετών αύξησαν κατά πολύ τον αριθμό των πρωτογενών ταφών.

Ο κιβωτιόσχημος τάφος περιείχε δύο δευτερογενείς ταφές παιδιών κάτω των 10 ετών, και δύο χρυσά βραχιόλια από λεπτά ελάσματα χρυσού. Εξαιρετικής σημασίας ευρήματα είναι λάκκος της Μεσομινωικής Ια (2100-2000 π.Χ.) ο οποίος περιείχε δύο πλουσιότατες ταφές, πρωτογενή ανδρική, κτερισμένη με χάλκινο εγχειρίδιο το πρώτο όπλο του νεκροταφείου του Πετρά, και δευτερογενή γυναικεία συνοδευόμενη από μεγάλο αριθμό χρυσών χανδρών εξαιρετικής τέχνης, καθώς και χάνδρες από ασήμι, ορεία κρύσταλλο, καρνελίνη και ίασπι.

Ανάλογα πλούσια ήταν και πρωτογενής ταφή της Πρωτομινωικής ΙΙ (2600-2300 π.Χ.) επίσης κτερισμένη με δεκάδες χρυσές χάνδρες με εξαιρετική εμπίεστη διακόσμηση σπειρών, καθώς και εκατοντάδες επίσης χρυσές αλλά και ασημένιες χάνδρες διαμ. 1 χιλιοστού, προφανώς επιρραμένες σε ένδυμα.

Το σκελετικό υλικό στο νεκροταφείο του Πετρά, τόσο των πρωτογενών όσο και των δευτερογενών ταφών, είναι πλουσιότατο σε ποσότητα και εξαιρετικά καλής διατήρησης. Η ανασκαφή του από ειδικευμένες οστεοαρχαιολόγους, υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Σέβης Τριανταφύλλου του ΑΠΘ, προσφέρει μοναδική ευκαιρία κατανόησης της Προ- και Παλαιοανακτορικής Κρήτης, τόσον για τις ταφικές πρακτικές όσον και για την κοινωνική οργάνωση γενικότερα.

Στην ΥΜ ΙΙΙΑ (14ος αιώνας π.Χ.) περίοδο, μετά την καταστροφή του ανακτόρου του Πετρά παρατηρήθηκε οικοδομική δραστηριότητα στο νεκροταφείο, η οποία σχετίζεται με απόδοση τιμής προς τους προγόνους. Η δραστηριότητα αυτή διήρκεσε μέχρι τον 12ο αιώνα π.Χ.. Από τα στρώματα της ΥΜ ΙΙΙ προέκυψε φέτος χάλκινο κάτοπτρο εξαιρετικής διατήρησης.

Στην ανασκαφή του νεκροταφείου του Πετρά συμμετείχαν, το 2018, 19 μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές από τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Κρήτης, Θεσσαλονίκης, Καλαμάτας, Μαδρίτης, Χάρβαρντ, Rhodes και Τορόντο, οι καθηγητές David Rupp, Miriam Clinton και Σέβη Τριανταφύλλου, καθώς και η δρ Μαρία Ρελάκη και εννέα εργάτες από τη Σητεία. Η ομάδα μελέτης, εξάλλου, περιλαμβάνει 26 αρχαιολόγους από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά. Η χρηματοδότηση της ανασκαφής, της στερέωσης της αρχιτεκτονικής, της συντήρησης των ευρημάτων και της μελέτης προέρχεται αποκλειστικά από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας των ΗΠΑ (INSTAP).

Πηγές: https://www.liberal.gr/arthro/218089/epikairotita/2018/polutima-eurimata-ston-petra-siteias.html - https://vaaju.com/greeceeng/new-find-in-petra-in-sitia/

Εντυπωσιακές εικόνες του Κρόνου από το τηλεσκόπιο Hubble. Hubble Captures Enormous Northern Auroras on Saturn

Το Hubble έδωσε τη δυνατότητα στους αστρονόμους να παρακολουθήσουν τη συμπεριφορά των σέλας στον βόρειο πόλο του Κρόνου για μεγάλο χρονικό διάστημα και να μάθουν περισσότερα για τη μαγνητόσφαιρα του πλανήτη. Viewing Saturn’s northern polar region for a period of seven months, the NASA/ESA Hubble Space telescope snapped a series of stunning images of auroras dancing in the sky. The observations were taken before and after the Saturnian northern summer solstice. This image, captured by Hubble’s Space Telescope Imaging Spectrograph in the ultraviolet light, shows the aurora surrounding Saturn’s north pole region. Image credit: NASA / ESA / Hubble / L. Lamy, Observatoire de Paris

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble που εδώ και επτά μήνες έχει εστιάσει στη περιοχή του βόρειου πόλου του Κρόνου «συνέλαβε» μια σειρά από πραγματικά εντυπωσιακές εικόνες από σέλας που χορεύουν στον ουρανό του πλανήτη. Οι εικόνες ελήφθησαν πριν και μετά το Κρόνιο θερινό ηλιοστάσιο.

Στη Γη, το σέλας δημιουργείται κυρίως από σωματίδια που εκπέμπονται αρχικά από τον Ήλιο με τη μορφή ηλιακού ανέμου. Και όταν αυτό το ρεύμα των ηλεκτρικά φορτισμένων σωματιδίων πλησιάζει τον πλανήτη μας, αλληλεπιδρά με το μαγνητικό πεδίο, το οποίο λειτουργεί ως γιγαντιαία ασπίδα, που ενώ προστατεύει το περιβάλλον της Γης από τα σωματίδια ηλιακού ανέμου, μπορεί επίσης να παγιδεύσει ένα μικρό κλάσμα αυτών.

Τα σωματίδια που παγιδεύονται μέσα στη μαγνητόσφαιρα μπορούν να ενεργοποιηθούν και στη συνέχεια να ακολουθήσουν τις γραμμές του μαγνητικού πεδίου προς τα κάτω στους μαγνητικούς πόλους. Εκεί, αλληλεπιδρούν με άτομα οξυγόνου και αζώτου στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, δημιουργώντας τα πολύχρωμα φώτα που είναι ορατά στις πολικές περιοχές της Γης.

Ωστόσο, τα σέλας δεν είναι μοναδικά στον πλανήτη μας. Άλλοι πλανήτες στο Ηλιακό μας Σύστημα έχουν βρεθεί ότι έχουν παρόμοια σέλας μεταξύ αυτών ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας. Επειδή η ατμόσφαιρα των πλανητών αυτών κυριαρχείται από το υδρογόνο, τα σέλας μπορούν να παρατηρηθούν μόνο σε υπεριώδη μήκη κύματος.

This Hubble image is a composite of observations made of Saturn in early 2018 in the optical and of the auroras on Saturn’s north pole region, made in 2017. Image credit: NASA / ESA / Hubble / A. Simon, NASA’s Goddard Space Flight Center / OPAL Team / J. DePasquale, STScI / L. Lamy, Observatoire de Paris

Το Hubble έδωσε τη δυνατότητα στους αστρονόμους να παρακολουθήσουν τη συμπεριφορά των σέλας στον βόρειο πόλο του Κρόνου για μεγάλο χρονικό διάστημα και να μάθουν περισσότερα για τη μαγνητόσφαιρα του πλανήτη. Οι εικόνες παρουσιάζουν μια πλούσια ποικιλία εκπομπών με ιδιαίτερα μεταβλητά τοπικά χαρακτηριστικά.

This video uses different observations of Saturn: While the observations in the optical, showing the planet itself, were made in 2018, the observations of the auroras were collected in 2017. The video shows how the auroras in Saturn’s northern regions vary over time. The variability of the auroras is influenced by both the solar wind and the rapid rotation of Saturn. Credit: ESA/Hubble, NASA & L. Lamy (Observatoire de Paris)

Η μεταβλητότητα των σέλας του Κρόνου επηρεάζεται τόσο από τον ηλιακό άνεμο όσο και από την ταχεία περιστροφή του πλανήτη, που διαρκεί μόνο περίπου 11 ώρες. Επιπλέον, το βόρειο σέλας εμφανίζει δύο ξεχωριστές κορυφώσεις στη φωτεινότητα – την αυγή και λίγο πριν τα μεσάνυχτα.

Πηγές: http://www.sci-news.com/astronomy/northern-auroras-saturn-06360.html - http://www.spacetelescope.org/videos/heic1815a/ - http://www.in.gr/2018/09/01/tech/entyposiakes-eikones-tou-kronou-apo-tileskopio-hubble/