Δύο οι νικήτριες του Νόμπελ Χημείας: Τιμήθηκαν για ανάπτυξη μεθόδου επεξεργασίας γονιδιώματος. Nobel Prize in Chemistry Awarded to 2 Scientists for Work on Genome Editing

To βραβείο Νομπέλ 2020 στην Χημεία απονέμεται στις: Emmanuelle Charpentier και Jennifer A. Doudna «για την ανάπτυξη μιας μεθόδου επεξεργασίας γονιδιώματος». Emmanuelle Charpentier and Jennifer A. Doudna developed the Crispr tool, which can change the DNA of animals, plants and microorganisms with high precision. Emmanuelle Charpentier, left, and Jennifer A. Doudna in Oviedo, Spain, in 2015. Credit: Miguel Riopa/Agence France-Presse — Getty Images

Στις Εμανουέλε Σαρπεντιέ και Τζένιφερ Α. Ντούντνα απονεμήθηκε το φετινό Νόμπελ Χημείας, για την «ανάπτυξη μιας μεθόδου επεξεργασίας γονιδιώματος». Όπως ανακοινώθηκε από τη Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, οι δύο νικήτριες ανακάλυψαν «ένα από τα πιο κοφτερά εργαλεία της γενετικής τεχνολογίας: Το γενετικό ψαλίδι CRISPR/Cas9. Χρησιμοποιώντας αυτό, οι ερευνητές μπορούν να αλλάζουν το DNA ζώων, φυτών και μικροοργανισμών με εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια».

Το CRISPR/Cas9 έχει φέρει επανάσταση στις μοριακές βιοεπιστήμες ενώ έχει ανοίξει «νέες ευκαιρίες» όσον αφορά στην τροποποίηση φυτών. Παράλληλα συμβάλλει σε καινοτόμες αντικαρκινικές θεραπείες και, όπως τόνισε η ακαδημία, μπορεί να κάνει πραγματικότητα το όνειρο της θεραπείας κληρονομικών ασθενειών.

H Γαλλίδα Σαρπεντιέ και η Αμερικανίδα Ντούντνα γίνονται η έκτη και η έβδομη γυναίκα που κερδίζουν Νόμπελ Χημείας, αποκτώντας τις θέσεις τους δίπλα στη Μαρί Κιουρί, που το κέρδισε το 1911, και τη Φράνσις Άρνολντ, που το κέρδισε το 2018.

Προκειμένου να διαπιστώσουν τα μυστικά της ζωής, οι επιστήμονες πρέπει να είναι σε θέση να τροποποιούν/ επεξεργάζονται γονίδια. Αυτό κάποτε ήταν πολύ χρονοβόρο και δύσκολο- ωστόσο χάρη στο CRISPR/Cas9 είναι πλέον δυνατό να μεταβληθεί ο κώδικας της ζωής ενός οργανισμού μέσα σε μερικές εβδομάδες.

«Υπάρχει τεράστια δύναμη σε αυτό το γενετικό εργαλείο, που μας επηρεάζει όλους. Δεν έφερε μόνο επανάσταση στη βασική επιστήμη, μα επίσης οδήγησε σε καινοτόμες καλλιέργειες και θα οδηγήσει σε πρωτοποριακές νέες ιατρικές θεραπείες» είπε ο Κλάες Γκούσταφσον, πρόεδρος της Επιτροπής Νόμπελ για τη Χημεία.

Η Εμανουέλ Σαρπεντιέ γεννήθηκε το 1968 στη Γαλλία και είναι διευθύντρια της Μονάδας Max Planck για τις Επιστήμες Παθογόνων, στο Βερολίνο. Η Ντούντνα γεννήθηκε το 1964 στις ΗΠΑ και είναι καθηγήτρια στο University of California, Berkeley, και ερευνήτρια στο Howard Hughes Medical Institute.

Η ανακάλυψη αυτού του «γενετικού ψαλιδιού» ήταν απρόσμενη: Όταν η Σαρπεντιέ μελετούσε τον Streprococcus pyogenes, ένα από τα πλέον επιβλαβή βακτήρια για την ανθρωπότητα, ανακάλυψε ένα προηγουμένως άγνωστο μόριο, το tracrRNA. Η δουλειά της έδειξε ότι το tracrRNA είναι μέρος του αρχαίου ανοσοποιητικού συστήματος των βακτηρίων, CRISPR/Cas, που «αφοπλίζει» τους ιούς κόβοντας το DNA τους.

Η Σαρπεντιέ δημοσιοποίησε την ανακάλυψή της το 2011. Την ίδια χρονιά άρχισε συνεργασία με τη Τζένιφερ Ντούντνα, βιοχημικό με μεγάλες γνώσεις και εμπειρία πάνω στο RNA. Μαζί κατάφεραν να δημιουργήσουν το «γενετικό ψαλίδι» σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα και να απλοποιήσουν τα μοριακά συστατικά έτσι ώστε να είναι ευκολότερη η χρήση τους. Μετά, σε ένα ιστορικό πείραμα, επαναπρογραμμάτισαν το «γενετικό ψαλίδι»: Στη φυσική του μορφή, το «ψαλίδι» αναγνωρίζει το DNA από τους ιούς, μα οι δύο ερευνήτριες απέδειξαν πως μπορούσε να ελεγχθεί έτσι ώστε ν ακόψει οποιοδήποτε μόριο DNA σε προκαθορισμένο σημείο. Όπου το DNA κόβεται, είναι ευκολότερο να ξαναγραφτεί ο «κώδικας της ζωής».

Από το 2012, που οι δύο επιστήμονες ανακάλυψαν το CRISPR/Cas9, η χρήση του έχει εξαπλωθεί, καθώς αξιοποιείται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς επιστημονικής έρευνας, φέρνοντας μια νέα εποχή στις βιοεπιστήμες.

Πηγές: https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/2020/press-release/ - https://www.nytimes.com/2020/10/07/science/nobel-prize-chemistry-crispr.html - https://www.naftemporiki.gr/story/1643655/duo-oi-nikitries-tou-nompel-ximeias-timithikan-gia-anaptuksi-methodou-epeksergasias-gonidiomatos

 

 

Κλείτος Κύρου, «Κραυγή δέκατη ένατη»

Edvard Munch (1863–1944), The Scream (1893), oil, tempera and pastel on cardboard, 91 × 73.5 cm, Nasjonalgalleriet, Oslo. Wikimedia Commons.

Απευθύνομαι πάλι σε σας ζητώ να μ’ ακούσετε

Για τελευταία φορά το ζητώ δε χωρεί αναβολή

Τώρα που είναι ακόμη καιρός τώρα που η μέρα

Αρχίζει πάλι και ξαναμικραίνει τώρα που κι αυτό

Το καλοκαίρι λιγοθυμάει μέσα στις χούφτες σας

Κι η κάθε λέξη γίνεται βαριά κι ασήκωτη

 

Σας προσφωνώ και πάλι με τα ίδια όπως τότε ψευδώνυμα

Τα ‘χετε ως κι αυτά λησμονήσει πάνε τόσα χρόνια

Πού να θυμάστε τώρα τις βραδινές συγκεντρώσεις

Τις ασκητικές σας μορφές κάτω από το σπασμένο φως

Πιστεύατε με φανατισμό θέσει και πράξει επιδοκιμάζατε

Υστερικά τον κάθε ομιλητή διεκδικούσατε την αποκατάσταση

Της φωτιάς της δικής σας φωτιάς που ζητούσε μια διέξοδο

Αναποδογυρίζοντας ουρανούς καταβροχθίζοντας κόκαλα

 

Δε θέλω να κουράσω τη μνήμη σας μικρό θα ‘ναι το όφελος

Μεγάλος ο κόπος ποιος τόλμησε ποτέ να ταράξει

Τον ύπνο της λάβας τώρα έχετε απομακρυνθεί απ’ το πεδίο βολής

Επαναπαύεσθε μακάρια πάνω στα τρόπαια των αστικών μαχών

Γυμνάζοντας αρνητικά τις αισθήσεις σας αποταμιεύοντας όνειρα

Κάθε μέρα γίνεσθε και πιο εκλεκτικοί αλλάζετε

Τις μάρκες των τσιγάρων αλλάζετε τα ρούχα σας αλλάζετε

Συνήθειες διασκεδάσεις κλίμα σπίτια και γυναίκες αλλάζετε

Τα δόντια σας και την καρδιά σας και τους λυγμούς

Ακόμη της καρδιάς σας τους αλλάζετε που δεν μπορώ

Να τους ξεχάσω γιατί με κυνηγούν κυκλοφορούν στο αίμα μου

Σαν ψάρια σκοτεινά που χάσαν τα νερά τους

 

Σας υπενθυμίζω πως για να φτάσετε στην αποθέωση

Θα πρέπει να ταπεινωθείτε πρώτα ν’ αρχίσετε από την τριβή

Που σιγοκαίει στα δάχτυλα σεις από φυσικού σας

Δεν ήσασταν αγέρωχοι όπως οι Άλλοι που ρουφήχτηκαν στη γη

Προτιμήσατε τη συναλλαγή απλώνοντας το χέρι στον ήλιο

Μείνατε στατικοί μέσα στο χρόνο αγάλματα του δισταγμού σας

Συνωστισμένοι μπρος στις εξόδους κινδύνου στην καμπή του δρόμου

Εκεί που χωρίσαμε οριστικά παρασυρμένοι από έξαλλα πλήθη

 

Μην απορείτε λοιπόν για τη σημερινή σας προκάλυψη

Μη διαστέλλετε τα έκθαμβα μάτια σας μπροστά

Στο άνοιγμα που μας χωρίζει το ξέρετε πως δεν μπορεί

Να κλείσει με σχήματα νεκρών πια περιπτύξεων

Σας κατηγορώ δίχως τύψη καμιά σεις οι ίδιοι

Επισπεύσατε τη μελλούμενη αναπόφευκτη πτώση σας

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606–1669), Lucretia (1666), oil on canvas, 110.2 x 92.3 cm, Minneapolis Institute of Arts, Minneapolis, MN. Wikimedia Commons.

Από τη συλλογή Κραυγές της νύχτας (1960)