Andrei Zadorine, Childhood Memories II, 1998. Μελέτη έδειξε ότι τέσσερις στους δέκα
ανθρώπους πιστεύουν ότι έχουν αναμνήσεις από την ηλικία του ενός ή των δύο
ετών, οι οποίες όμως, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι απλώς... αποκυήματα
της φαντασίας. In one of the largest studies of its kind, scientists
have made a fascinating discovery. Nearly 40 percent of people have a first memory
that is entirely fictional. It's not that their memories are muddled and out of
sequence - but that they never happened at all.
Μια
από τις μεγαλύτερες μελέτες σχετικά με τις πρώτες αναμνήσεις των ανθρώπων που
δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Psychological Science» έδειξε ότι
περίπου τέσσερα στα δέκα άτομα θυμούνται ως πρώτη μια ανάμνηση που απλώς
είναι... φανταστική!
Δεν
υπάρχουν αναμνήσεις πριν από τα τρία έτη
Pablo Picasso, L'enfant au col blanc, portrait de Paul,
the child with the white collar, portrait of Paul, 1922. This boy
probably won't really have a good memory of this day, but if her parents tell
her about it enough he might think that he does.
Μέχρι
σήμερα η επιστήμη έχει δείξει ότι οι πρώτες αναμνήσεις που μπορεί να έχει
κάποιος στη ζωή του είναι από την ηλικία των τριών έως τρεισήμισι χρόνων.
Ωστόσο η νέα μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές του Πανεπιστημίου Σίτι στο
Λονδίνο, το Πανεπιστημίου του Μπράντφορντ και του Πανεπιστημίου Νότιγχαμ Τρεντ
έδειξε ότι το 38,6% των ερωτωμένων ενός δείγματος 6.641 ατόμων ανέφερε ότι είχε
αναμνήσεις από την ηλικία των δύο ετών ή και από ακόμη μικρότερη - είναι
χαρακτηριστικό ότι 893 άτομα ανέφεραν ότι είχαν κάποιες αναμνήσεις από την
ηλικία του ενός έτους ή και μικρότερη και μάλιστα επρόκειτο κυρίως για μεσήλικα
ή πιο ηλικιωμένα άτομα. Ο αριθμός αυτός είναι πάρα πολύ υψηλός, σημειώνουν οι
επιστήμονες.
Οι
πιο συνήθεις τέτοιου είδους... φανταστικές αναμνήσεις που ανέφεραν οι
συμμετέχοντες ήταν «η πρώτη φορά που περπάτησα», «η πρώτη λέξη που είπα», «η
πρώτη βόλτα μου με το καροτσάκι». Η ανάλυση μάλιστα των απαντήσεων των
εθελοντών έδειξε ότι το 52% των υποτιθέμενων αναμνήσεων πριν από τα δύο χρόνια
αφορούσε το «θυμάμαι πώς ήμουν ξαπλωμένος στο καροτσάκι μου». Το 30% αφορούσε
τις οικογενειακές σχέσεις όπως το «είχαμε πάει σε αυτό το μέρος διακοπές με την
οικογένειά μου», ενώ ένα 18% θυμόταν ότι «ένιωθα θλίψη». Από τα άτομα πάλι που
ανέφεραν ότι είχαν αναμνήσεις από την ηλικία των δύο έως τριών ετών, το 20%
θυμόταν κάποιο παιχνίδι του, το 16% τη γέννηση του αδελφού ή της αδελφής του,
το 15% θυμόταν την πρώτη ημέρα στον παιδικό σταθμό και το 11% θυμόταν κάποιες
διακοπές.
Προκειμένου
να «χαρτογραφήσουν» τις πρώτες αναμνήσεις των συμμετεχόντων στη μελέτη οι
ερευνητές τους ζήτησαν να περιγράψουν αναλυτικά την πρώτη τους ανάμνηση καθώς
και την ηλικία στην οποία θεωρούσαν ότι είχαν αυτή την ανάμνηση. Με βάση τις
περιγραφές οι επιστήμονες εξέτασαν το περιεχόμενο, το λεξιλόγιο, τη φύση και τη
λεπτομέρεια της περιγραφής των αναμνήσεων του κάθε εθελοντή και αξιολόγησαν τις
πιθανές αιτίες για τις οποίες πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι έχουν αναμνήσεις
από μια ηλικία στην οποία η επιστήμη αναφέρει ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να
σχηματίσει αναμνήσεις.
Νοητικές
αναπαραστάσεις
Οι
ερευνητές λοιπόν πιστεύουν ότι τα άτομα που αναφέρουν ότι έχουν αναμνήσεις από
την ηλικία των δύο ετών ή και πριν από αυτήν, έχουν ουσιαστικώς φανταστικές
αναμνήσεις που βασίζονται σε αποσπάσματα πρώιμων εμπειριών - όπως το παιδικό
καροτσάκι, οι σχέσεις μέσα στην οικογένεια ή το να νιώθει κάποιος λυπημένος -
σε συνδυασμό με μερικά γεγονότα σχετικά με τη βρεφική ή την παιδική ηλικία τα
οποία το άτομο έχει μάθει μέσα από φωτογραφίες ή οικογενειακές συζητήσεις.
Αυτές λοιπόν οι νοητικές αναπαραστάσεις φαντάζουν στα μάτια του ατόμου ως
αναμνήσεις χωρίς να είναι.
Όπως
ανέφερε ο καθηγητής Μάρτιν Κόνγουεϊ από το Πανεπιστήμιο Σίτι του Λονδίνου και
εκ των κύριων συγγραφέων της μελέτης, «όταν αναλύσαμε τις απαντήσεις των
συμμετεχόντων ανακαλύψαμε ότι πολλές από τις πρώτες αναμνήσεις τους συνδέονταν
συχνά με τη βρεφική ηλικία και ένα τυπικό παράδειγμα αφορούσε κάποια ανάμνηση
σχετικά με το βρεφικό καροτσάκι. Τα άτομα που είχαν έναν τέτοιον τύπο ανάμνησης
προφανώς κατέληξαν σε αυτήν μέσω κάποιου που πιθανότατα τους είχε αναφέρει ότι
π.χ. "η μητέρα σου σε έβαζε σε ένα μεγάλο πράσινο καρότσι". Το άτομο
στη συνέχεια φανταζόταν πώς θα ήταν αυτό το καρότσι. Με την πάροδο του χρόνου
αυτά τα κομμάτια αναφορών και γεγονότων μετατρέπονται σε ανάμνηση και το άτομο
σταδιακά χτίζει αυτή την ανάμνηση προσθέτοντας και άλλα στοιχεία, όπως για
παράδειγμα τα παιχνιδάκια που κρέμονταν από το καρότσι».
Σύμφωνα
με τον καθηγητή Κόνγουεϊ, το άτομο που θεωρεί ότι έχει αναμνήσεις από πολύ
μικρή ηλικία δεν γνωρίζει καν ότι οι αναμνήσεις του είναι φανταστικές. «Για την ακρίβεια, αν τους πούμε ότι οι
αναμνήσεις τους είναι ψεύτικες συχνά δεν το πιστεύουν. Το θέμα είναι όμως ότι
μόνο όταν φθάσουμε στην ηλικία των πέντε ή έξι ετών είμαστε σε θέση να
σχηματίσουμε "ενήλικες" αναμνήσεις εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο
αναπτύσσεται ο ανθρώπινος εγκέφαλος».
