Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2017

«Επιλογές ενός τολμηρού συλλέκτη» - Έκθεση της Συλλογής Τσιγκόγλου στο Τελλόγλειο

Έργο του Γιάννη Τσαρούχη από τη Συλλογή Τσιγκόγλου (φωτ. Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών).

Η πρώτη παρουσίαση της Συλλογής Τσιγκόγλου, η οποία αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο τη διαδρομή της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα μέσα από περισσότερα από 200 έργα ζωγραφικής, χαρακτικά και γλυπτά σημαντικών δημιουργών, θα γίνει στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

Πρόκειται για την έκθεση με τίτλο «Επιλογές ενός τολμηρού συλλέκτη. Συλλογή Σταύρου Τσιγκόγλου», η οποία εγκαινιάζεται τη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου 2017, στις 19.00, στον ισόγειο εκθεσιακό χώρο του Τελλογλείου.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πλαισιωθούν από ένα ξεχωριστό χάπενινγκ: Ο εικαστικός, ηθοποιός, τραγουδιστής και περφόρμερ, Άγγελος Παπαδημητρίου, ο οποίος εκπροσωπείται με έργα του στην έκθεση, και ο συνθέτης Κώστας Βόμβολος έχουν ετοιμάσει μια μουσική έκπληξη για να τιμήσουν τον συλλέκτη.

Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζεται στο κοινό, σχεδόν στο σύνολό της, η μεγάλη και πολύπτυχη αυτή συλλογή του Σταύρου Τσιγκόγλου, στην οποία εκπροσωπούνται: δημιουργοί του 19ου ή των αρχών του 20ού αι., με κατάληξη τη λεγόμενη γενιά του ’30, όπως οι Κ. Βολανάκης, Μαλέας, Παπαλουκάς, Κόντογλου, Μπουζιάνης, Τσαρούχης, Γουναρόπουλος, Στέρης, Χατζηκυριάκος Γκίκας, Βασιλείου, Ρέγκος, Πεντζίκης και μεταπολεμικοί, κυρίως μοντέρνοι όπως οι Γαΐτης, Μόραλης, Φασιανός, Κεσσανλής, Τσόκλης, Τέτσης, Μυταράς, Παύλος, Μπότσογλου, Ζογγολόπουλος, Ακριθάκης, Χουλιαράς. Επίσης παρουσιάζονται Έλληνες του εξωτερικού και διεθνή ονόματα μοντέρνων, όπως οι Picasso, Miró, Dalí, Malevitch, Kokoscka, Στάμος, Σαμαράς, Τάκης, Χρύσα, καθώς και νεότεροι σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί, όπως οι Χάρος, Σακαγιάν, Αδαμάκος, Μορταράκος, Μαντζαβίνος, Άγγελος Παπαδημητρίου, Λήδα Παπακωνσταντίνου, Φιλόλαος.

Όπως σημειώνει η γενική γραμματέας του ΔΣ του Τελλογλείου, καθηγήτρια του ΑΠΘ Αλεξάνδρα Γουλάκη-Βουτυρά, που έχει τη γενική ευθύνη της έκθεσης: «Ο Τσιγκόγλου µε την έμπειρη ματιά του κάνει πράξη, επιβεβαιώνει και αναδεικνύει στη συλλογή του την αρμονική συνύπαρξη της μοντέρνας µε τη σύγχρονη γενιά καλλιτεχνών, όπως την παρακολούθησε στις πρόσφατες εκθέσεις μεγάλων μουσείων του εξωτερικού». Η κα Βουτυρά δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο στη συλλογή του Σταύρου Τσιγκόγλου «ισορροπούν και “συμβιώνουν” αρμονικά διαφορετικοί Έλληνες καλλιτέχνες µε ενδιαφέρουσες ποιοτικά δημιουργίες στο μεταίχμιο του μοντέρνου και σύγχρονου», όπως λέει η ίδια και προσθέτει: «Έτσι, η συλλογή του, συνειδητά και στοχευμένα παρουσιάζει αυτή τη μοναδικότητα στην παράλληλη προσέγγιση της μοντέρνας και σύγχρονης ελληνικής τέχνης, µε έναν τρόπο που δεν συναντούμε σε καμιά δημόσια συλλογή: μια ιδιαίτερα συστηματική, μακροχρόνια προσπάθεια να προσεγγίσει και να κατανοήσει το σήμερα ένας παιδοχειρουργός, βαθιά φιλότεχνος, χωρίς καμιά υστεροβουλία, προσωπικό όφελος ή προκατάληψη».

Ένας ξεχωριστός συλλέκτης

Η αφίσα της έκθεσης.

Ο Θεσσαλονικιός στην καταγωγή Σταύρος Τσιγκόγλου είναι μια ξεχωριστή περίπτωση συλλέκτη. Χειρουργός παίδων και καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι επίσης κριτικός τέχνης και συγγραφέας βιβλίων για την τέχνη. Ο ίδιος δηλώνει «ενημερωμένος φιλότεχνος, ερασιτέχνης μερικής απασχόλησης, υβριδικός τεχνοκριτικός».

Η αγάπη του για την τέχνη έχει τις ρίζες της στα μαθητικά του χρόνια στο Πρότυπο Πειραματικό Σχολείο του ΑΠΘ, όπου είχε δάσκαλο τον Πολύκλειτο Ρέγκο και τον συνόδευσε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Είναι Γ.Γ. της Εταιρείας Ελλήνων Τεχνοκριτών και μέλος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης (ΑICA). Έγραψε τα βιβλία Η τέχνη στο τέλος του αιώνα (Τα Νέα της Τέχνης, Αθήνα, 2000), Η τέχνη στις αρχές του 21ου αιώνα (Α. Α. Λιβάνη, 2005) και Σήμερα η τέχνη (Καστανιώτης, 2010). Έχει δώσει διαλέξεις στη Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών, στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης και Κρήτης, καθώς και στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Το 2004 οργάνωσε τη διεθνή έκθεση τέχνης «Πάσχον Σώμα» στο Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας Ρεθύμνης και έγραψε την ομώνυμη μελέτη. Το 2006 μαζί με την Ελένη Κυπραίου οργάνωσε τη διεθνή έκθεση «Τα λουλούδια στη σύγχρονη τέχνη» στο Μουσείο Μπενάκη. Το βιβλίο Τα λουλούδια στη σύγχρονη τέχνη (Μουσείο Μπενάκη – Κοrres Books, 2007) μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε στα αγγλικά.

Και «Making of»

Έργο του Γιάννη Γαΐτη από τη Συλλογή Τσιγκόγλου (φωτ. Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών ΑΠΘ).

Λίγο πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης, στις 17 και 18 Φεβρουαρίου (από τις 10.00 έως τις 13.00) θα γίνει στο Τελλόγλειο το «Making of» της έκθεσης της συλλογής του Σταύρου Τσιγκόγλου. Για μία ακόμη φορά, όπως έγινε με επιτυχία και στις εκθέσεις Ντελακρουά και Φιλιποτό τον περασμένο Οκτώβριο, το Τελλόγλειο, μέσω της πρωτότυπης αυτής δράσης, δίνει σε κάθε ενδιαφερόμενο την ευκαιρία να παρακολουθήσει από κοντά τα τελευταία στάδια των εργασιών που απαιτούνται για να παρουσιαστούν τα έργα στο κοινό.


Νέα πηγή ασυμμετρίας μεταξύ ύλης και αντιύλης. New source of asymmetry between matter and antimatter

Βήμα του CERN στην επίλυση του μεγαλύτερου «γρίφου» της συμπαντικής δημιουργίας. The LHCb experiment, shown above, has detected hints of an asymmetry between matter and antimatter in decays of particles known as lambda-b baryons. Credit: Maximilien Brice/CERN

Από την περιγραφή της ιστορίας του σύμπαντος, σύμφωνα τουλάχιστον με την καθιερωμένη θεωρία, λείπει ένα σημαντικό «κεφάλαιο», στο οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ χρωστά την ύπαρξή του ο κόσμος που μας περιβάλλει, αλλά και εμείς οι ίδιοι.

Το «κεφάλαιο» αυτό αφορά τις πρώτες στιγμές της δημιουργίας του σύμπαντος όπου, σύμφωνα με το Καθιερωμένο Πρότυπο της φυσικής, θα έπρεπε να παράγονται ίσες ποσότητες ύλης και αντιύλης. Κάτι που, αν όντως συνέβαινε, τότε τα σωματίδια με τα αντισωματίδια θα εξαϋλώνονταν όταν θα συγκρούονταν, με συνέπεια ο κόσμος να παραμείνει μία «θάλασσα» φωτονίων.

Ωστόσο, με δεδομένο πως σήμερα το σύμπαν αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από ύλη, αυτό σημαίνει πως οι νόμοι της φυσικής δεν ισχύουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο για την ύλη και την αντιύλη, αντίθετα από ό,τι προβλέπει το Καθιερωμένο Πρότυπο. Έτσι, οι επιστήμονες προσπαθούν να βρουν πού μπορεί να αποκλίνουν οι νόμοι της φύσης – ένα φαινόμενο που ονομάζεται «παραβίαση φορτίου-ομοτιμίας» («παραβίαση C-P»).

Έτσι, έπειτα από 50 χρόνια αναζήτησης, ερευνητές που εργάζονται στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN φαίνεται πως βρήκαν ενδείξεις της παραβίασης C-P σε βαρυόνια. Τα βαρυόνια είναι μία κατηγορία υποατομικών σωματιδίων όπου συγκαταλέγονται τα πρωτόνια και τα νετρόνια, και η οποία σε περίπτωση ασυμμετρίας θα μπορούσε να δικαιολογήσει την επικράτηση της ύλης στο σύμπαν.

Χρησιμοποιώντας τον ανιχνευτή του πειράματος LHCb, η ομάδα παρήγαγε τεράστιες ποσότητες από έναν συγκεκριμένο τύπο βαρυονίου (Λb0) και των αντισωματιδίων του. Στη συνέχεια, μελέτησε τη διάσπασή τους σε πρωτόνια (αντιπρωτόνια) και τρία φορτισμένα σωματίδια που ονομάζονται πιόνια, καθώς συγκρούονται.

«Η διαδικασία είναι εξαιρετικά σπάνια, με συνέπεια να μην έχει μελετηθεί ξανά στο παρελθόν», γράφουν στην ιστοσελίδα του LHCb. «Η μεγάλη παραγωγή αυτών των βαρυονίων στον επιταχυντή του CERN, και οι δυνατότητες του ανιχνευτή του LHCb, μας επέλεξαν να συγκεντρώσουμε ένα δείγμα περίπου 6.000 τέτοιων διασπάσεων».

The LHCb collaboration has published in Nature Physics the first evidence for the violation of the CP symmetry in baryon decays with statistical significance of 3.3 standard deviations (σ). CP violation has been observed in K and B meson decays, but not yet in any baryon decay. If the measurement is confirmed with a statistical significance of 5σ using a larger data sample, it will be the first time that an asymmetry in the decay rate of baryon and an anti-baryon is observed. In the quark model of particle physics mesons are composed of a quark and antiquark pair while baryons (anti-baryons) are composed of three quarks (anti-quarks).

Το γεγονός ότι αυτά τα σωματίδια διασπώνται σε διαφορετικά «συστατικά» είναι σημαντικό, επειδή η παραβίαση C-P θα μπορούσε να εκδηλωθεί στη διαφορά ή ασυμμετρία ανάμεσα στις ποσότητες ύλης και αντιύλης. Και αυτό ακριβώς βρήκαν οι ερευνητές.

«Τα δεδομένα από το LHCb αποκάλυψαν ένα σημαντικό αριθμό ασυμμετριών στις παραγόμενες ποσότητες, οι οποίες υποδεικνύουν τη δράση της παραβίασης C-P, σε μερικές περιπτώσεις μάλιστα με τις αποκλίσεις να φθάσουν έως και το 20%».

Αν και το αποτέλεσμα είναι σημαντικό, οι επιστήμονες προειδοποιούν πως το ποσοστό βεβαιότητας που έχει επιτευχθεί έως τώρα δεν αποκλείει πως πρόκειται για στατιστική διακύμανση. Έτσι, το επόμενο βήμα θα είναι να μελετήσουν μεγαλύτερο όγκο δείγματος, για να διαπιστώσουν αν θα επιβεβαιωθεί ή όχι το συμπέρασμά τους.

Πηγές: R. Aaij et al. Measurement of matter–antimatter differences in beauty baryon decays, Nature Physics (2017)DOI: 10.1038/nphys4021naftemporiki.gr