Επιστήμονες στις ΗΠΑ παρουσίασαν μια νέα θεωρία για τη δημιουργία της Σελήνης από τα «σπλάχνα» της Γης. Με βάση το προτεινόμενο νέο θεωρητικό μοντέλο, το φεγγάρι προέκυψε μέσα από ένα τεράστιο νέφος εξαερωμένων γήινων πετρωμάτων, το οποίο είχε σχήμα ντόνατ και ονομαζόταν «συνεστία». This artist's rendering shows the hot, molten Moon emerging from a synestia, a giant spinning donut of vaporized rock that formed when planet-sized objects collided. The synestia is in the process of condensing to form the Earth. This new model for the Moon's origin answers outstanding questions about how the Moon's composition compares to that of Earth. Credit: Image by Sarah Stewart/UC Davis based on NASA rendering
Η Σελήνη γεννήθηκε μέσα στην καυτή «αγκαλιά» της Γης, η οποία προηγουμένως είχε λιώσει και εξαερωθεί σε μεγάλο βαθμό, ύστερα από ένα κατακλυσμικό πλήγμα που είχε δεχτεί από ένα άλλο σώμα.
Η
εδώ και περίπου 20 χρόνια κυρίαρχη θεωρία υποστηρίζει ότι ένα ουράνιο σώμα
μεγάλο σαν τον Άρη (η λεγόμενη «Θεία») έπεσε πάνω στην πρωτο-Γη και από τις
τεράστιες ποσότητες διαλυμένων πετρωμάτων και λιωμένων μετάλλων που
εκτοξεύθηκαν και από τα δύο σώματα στο διάστημα, σχηματίσθηκε ένας
περιστρεφόμενος δίσκος καυτών υλικών, που τελικά σχημάτισε τη Σελήνη, ενώ ό,τι
απέμεινε από τη σύγκρουση ήταν η Γη.
Οι
ερευνητές, με επικεφαλής τον δρα Σάιμον Λοκ του Τμήματος Γεωεπιστημών και
Πλανητικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που έκαναν τη σχετική
δημοσίευση στο αμερικανικό περιοδικό γεωφυσικής «Journal of Geophysical Research: Planets», πιστεύουν
ότι, αν και ωραίο, το παραπάνω «σενάριο» πιθανότατα δεν είναι σωστό.
Αντίθετα,
υποστηρίζουν ότι η δική τους θεωρία είναι η πρώτη που πραγματικά συμφωνεί με
όσα είναι γνωστά για τη χημική σύνθεση του φεγγαριού. Οι γεωχημικές αναλύσεις
μέχρι σήμερα έχουν δείξει ότι το ισοτοπικό «δαχτυλικό αποτύπωμα» της Γης και
της Σελήνης είναι σχεδόν πανομοιότυπο, πράγμα που υποδηλώνει ότι και τα δύο
σώματα προήλθαν από την ίδια πηγή, χωρίς να διακρίνονται ίχνη από κάποιο τρίτο
σώμα.
Από
την άλλη, η Σελήνη διαθέτει πολύ λιγότερα πτητικά στοιχεία (κάλιο, νάτριο,
χαλκό κ.α.) σε σχέση με τη Γη, κάτι που δεν εξηγεί η κυρίαρχη θεωρία.
Το
νέο «σενάριο» δέχεται και αυτό μια αρχική πρόσκρουση, αλλά στη συνέχεια, αντί
για τη διάρκεια ενός δίσκου εκτοξευμένων υλικών, εκτιμά ότι από το κατακλυσμικό
συμβάν της σύγκρουσης δημιουργήθηκε μια «συνεστία», ένα τεράστιο νέφος
εξαερωμένων, λιωμένων και υγροποιημένων πετρωμάτων, που πιθανώς είχε μέγεθος
δεκαπλάσιο της Γης.
Ο
αρχικός «σπόρος» της Σελήνης ήταν μια μάζα. λιωμένων και υγροποιημένων
πετρωμάτων της Γης που είχαν εκτοξευθεί μετά την πρόσκρουση και βρίσκονταν σε
τροχιά γύρω από το επίκεντρο της συνεστίας. Καθώς σταδιακά οι καυτές
θερμοκρασίες υποχωρούσαν, τα εξαερωμένα πετρώματα άρχισαν σιγά-σιγά να
συμπυκνώνονται και να πέφτουν σαν βροχή προς το κέντρο της συνεστίας και προς
τον γειτονικό πυρήνα της Πρωτο-Σελήνης, με ένταση δεκαπλάσια μιας καταιγίδας
στη Γη. Τελικά, καθώς η συνεστία συρρικνωνόταν και συμπυκνωνόταν, μέσα από τα
νέφη της προέκυψε το φεγγάρι.
Η
όλη διαδικασία εκτιμάται ότι ήταν γρήγορη (μόλις λίγες δεκάδες χρόνια), ενώ
περίπου 1.000 χρόνια αργότερα, από το ίδιο νέφος της συνεστίας, αναδύθηκε και η
Γη, αρχικά σε λιωμένη και μετά στη σημερινή στερεά μορφή της.
A new explanation
for the Moon's origin has it forming inside the Earth when our planet was a
seething, spinning cloud of vaporized rock, called a synestia. The new model
resolves several problems in lunar formation. Credit: CC0 Public Domain
Δηλαδή,
σύμφωνα με τη νέα θεωρία, η Σελήνη γεννήθηκε πριν από τη «νέα» Γη. Επειδή Γη
και φεγγάρι δημιουργήθηκαν από το ίδιο νέφος εξαερωμένων πετρωμάτων, έχουν εκ
φύσεως σχεδόν ίδια σύνθεση χημικών ισοτόπων. Η έλλειψη πτητικών στοιχείων στη
Σελήνη εξηγείται, επειδή αυτή, όταν σχηματίσθηκε, περιβαλλόταν από τεράστιες
ποσότητες υδρατμών με θερμοκρασίες χιλιάδων βαθμών Κελσίου, με συνέπεια να
εξατμισθούν τα πιο πτητικά στοιχεία.
Πηγές:
http://www.skai.gr/news/technology/article/367893/epistimones-ishurizodai-oti-to-feggari-dimiourgithike-apo-giina-petromata/#ixzz58QUi9oJa – https://phys.org/news/2018-02-moon-story_1.html
