Τράπεζα θεμάτων ή τράπεζα θυμάτων;

Jerry LoFaro, A Specious Origin. Tράπεζα θεμάτων: ένας μηχανισμός παρακυβέρνησης του σχολείου, των μαθητών και των εκπαιδευτικών.

Αυξάνουν οι διαμαρτυρίες και οι αντιδράσεις γονέων, μαθητών και εκπαιδευτικών για το νέο Λύκειο και τη λεγόμενη Τράπεζα Θεμάτων. Η Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων Ελλάδας (ΑΣΓΜΕ) με ανακοίνωσή της απαιτεί «να εξεταστούν οι μαθητές της Α΄ Λυκείου όπως και τα προηγούμενα χρόνια με θέματα που θα βάλει αποκλειστικά ο διδάσκοντας και όχι με βάση την τράπεζα θεμάτων. Να εξεταστούν οι μαθητές όλων των τάξεων του Λυκείου σ' αυτά που έχουν διδαχθεί και όχι σε αυτά που θα έπρεπε να έχουν διδαχθεί».

Στην ίδια κατεύθυνση η ΟΛΜΕ καταγγέλλει την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας η οποία «επιμένει στην παράλογη, αντιεκπαιδευτική και αντιπαιδαγωγική απόφασή της να εφαρμόσει από εφέτος το νέο νόμο για το Λύκειο, που προβλέπει πανελλαδικού τύπου εξετάσεις από εφέτος στην Α΄ Λυκείου και αξιοποίηση της λεγόμενης “Τράπεζας Θεμάτων” για τον προσδιορισμό θεμάτων των εξετάσεων αυτών». Παράλληλα η ΟΛΜΕ επισημαίνει ότι η διδακτέα ύλη έχει προσδιοριστεί με μεγάλη προχειρότητα τόσο ως προς το περιεχόμενο όσο και ως προς την έκτασή της. Σε ορισμένα μαθήματα η κάλυψή της απαιτεί δύο σχολικές χρονιές αντί για μία.

Όπως είναι ήδη γνωστό, φέτος, οι γραπτές προαγωγικές εξετάσεις στην Α΄ τάξη του Γενικού Λυκείου (αλλά και του ΕΠΑΛ) θα διεξαχθούν ενδοσχολικά και θα περιλαμβάνουν όλα τα διδασκόμενα μαθήματα εκτός των μαθημάτων της Ερευνητικής Εργασίας και της Φυσικής Αγωγής, με κοινά θέματα για όλα τα τμήματα του ίδιου σχολείου, που ορίζονται ως εξής: α) κατά ποσοστό 50%, με κλήρωση, από τράπεζα θεμάτων διαβαθμισμένης δυσκολίας και β) κατά ποσοστό 50%, από τον διδάσκοντα ή τους διδάσκοντες. Τα γραπτά θα διορθωθούν από τον καθηγητή που κάνει το μάθημα.

Στις «καινοτομίες» του νέου Λυκείου η σημαντικότερη είναι η έμφαση στις εξεταστικές δοκιμασίες που αφενός οδηγεί σε ένα «ξεκαθάρισμα» του μαθητικού πληθυσμού και αφετέρου απλώνει την «σκιά της» στην ημερήσια διάταξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Και βέβαια είναι γνωστό ότι δεν υπάρχει καλύτερο έδαφος για να βαθύνει ακόμη περισσότερο τις ρίζες της η εκπαίδευση της ακριβοπληρωμένης αμάθειας, δεν υπάρχει καλύτερη λωρίδα ταχείας κυκλοφορίας για να τρέξουν ακόμη πιο γρήγορα οι εργολάβοι των εξετάσεων, τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα!

Ωστόσο, το πιο «δηλητηριώδες» τμήμα του νέου Λυκείου αναμένεται να αναδειχθεί η Τράπεζα Θεμάτων που προβάλλει με φωτοστέφανο αθωότητας στις διακηρύξεις του Υπουργείου Παιδείας το οποίο φροντίζει να μοντάρει, να μαντάρει και να ευπρεπίζει τις στοχεύσεις του για τη Πριν μιλήσουμε αναλυτικά για το δούρειο ίππο που λέγεται Τράπεζα Θεμάτων είναι απαραίτητη μια γενική παρατήρηση: 

Το ότι αποτελεί «διεθνή πρακτική», επ' ουδενί αιτιολογεί τη χρησιμότητά της. Η τράπεζα θεμάτων έρχεται να χειραγωγήσει εκπαιδευτικούς και μαθητές, να απαξιώσει τους μάχιμους εκπαιδευτικούς και τον παιδαγωγικό τους ρόλο, να βάλει την εκπαιδευτική διαδικασία στα εκπαιδευτικά φέρετρα της αυτοαξιολόγησης - αξιολόγησης μετατρέποντας το σχολείο σε «νησί των νεκρών», να διευκολύνει την κατηγοριοποίηση τους με αγοραία κριτήρια και το κλείσιμό τους, και σε καμιά περίπτωση δεν έρχεται να βελτιώσει το δημόσιο σχολείο, όπως προσπαθεί να πείσει το Υπουργείο Παιδείας.

«ΤΟ ΠΑΝ ΕΙΝΑ Η ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ» 

Η πρώτη εμπειρία με την Τράπεζα Θεμάτων για εκπαιδευτικούς και μαθητές ήταν το «τρέξιμο» στην εξεταστέα ύλη» που για ορισμένα μαθήματα αλλά και για πολλά σχολεία ήταν και παραμένει ένα μεγάλος βραχνάς. Αγνοεί το Υπουργείο Παιδείας ότι σε ορισμένα, για παράδειγμα, φιλολογικά μαθήματα η εξεταστέα ύλη μόνο τυπικά μπορεί να ολοκληρωθεί λόγω του αυξημένου όγκου της; Όχι βέβαια. Φυσικά το γνωρίζει αλλά δεν το απασχολεί καθώς είναι της αντίληψης ότι «το να “βγάλεις” την ύλη είναι αξία. Το να μορφώσεις μαθητές είναι απλώς ξεπερασμένη ιδεοληψία».

Επίσης το Υπουργείο Παιδείας στη βάση της ίδιας αντίληψης παραγνωρίζει το γεγονός ότι οι σχολικές τάξεις δεν είναι «ομοιόμορφες». Οικονομικές, κοινωνικές και εκπαιδευτικές διαφορές πριμοδοτούν ή δυσκολεύουν την ολοκλήρωση της εξεταστέας ύλης. Αξίζει να θυμηθεί κανείς στο σημείο αυτό τις πιέσεις για την ύλη σε σχολεία στα οποία οι καθηγητές προσλήφθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας 3 μήνες μετά την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Και αν το Υπουργείο Παιδείας δια στόματος του Υφυπουργού κ. Κεδίκογλου απαντά ότι «όπου υπήρξαν κενά προϊούσης της σχολικής χρονιάς για τη διδασκαλία των μαθημάτων, έχουν δοθεί οδηγίες προς τις σχολικές μονάδες και τους εκπαιδευτικούς, ώστε να διασφαλιστεί η κάλυψη της προβλεπόμενης ύλης, όπως για παράδειγμα με την αύξηση των ωρών διδασκαλίας του μαθήματος εβδομαδιαίως», όσοι αναπνέουν την κιμωλία μέσα στην τάξη γνωρίζουν ότι η γνώση δεν είναι ένα πιάτο φαγητό που μπορεί κανείς να το φάει με μια κουταλιά αρκεί να του δοθεί μεγάλο κουτάλι.

George Bellows, Dempsey and Firpo, 1924.

Στοιχειώδη γνώση να έχει κάποιος για την κατάσταση στις σχολικές τάξεις και για τους όρους της εκπαιδευτικής διαδικασίας και της μάθησης αντιλαμβάνεται ότι η επιτάχυνση στην παράδοση της ύλης έχει καταστρεπτικές συνέπειες καθώς χιλιάδες μαθητές που δεν μπορούν να ακολουθήσουν τους επιβαλλόμενους εντατικούς ρυθμούς αποθαρρύνονται και ενσωματώνουν την ήττα.

Συνέπειες όμως υπάρχουν και για τον εκπαιδευτικό που μπορεί να οδηγηθεί γρήγορα στην απώλεια του παιδαγωγικού του ρόλου, του δασκάλου εμψυχωτή, καθώς θα σπρώχνεται να μετεξελιχθεί σε μικρόψυχο ελεγκτή, έναν συμβολαιογράφο επιδόσεων, εξεταστή, επιτηρητή, διορθωτή, έναν κακοπληρωμένο τεχνικό χωρίς διάθεση και χαμόγελο.

Δεν χρειάζεται να καταναλώσουμε πολύ στατιστική για να αποδείξουμε ότι στήνεται ήδη ένας ολοκληρωμένος και «θωρακισμένος μηχανισμός αναχαίτισης» όσων ετοιμάζονται στο μέλλον να χτυπήσουν τις πόρτες του νέου Λυκείου. Πολύ γρήγορα η λειτουργία της «Τράπεζας» θα αυξήσει τη σχολική θνησιμότητα, δηλαδή την απόρριψη ή τους συγγενείς της, δηλαδή, την ενσωμάτωση της αδυναμίας, την απόγνωση, την αναχαίτιση, το ψαλίδισμα των προσδοκιών, το φόβο και την εγκατάλειψη. Μα θέλει το Υπουργείο Παιδείας ένα τέτοιο αποτέλεσμα; Πρωτίστως! Επείγεται να «ξεσκαρτάρει» το Γενικό Λύκειο, να το «ελαφρώσει», σαν μια επιχείρηση που θέλει να απαλλαγεί από το προσωπικό της.

ΑΝΑΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ – ΜΑΘΗΣΙΑΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ

William III Bromley, A Village School, c.1815.

Η Τράπεζα Θεμάτων Υποτάσσει τους μαθητές, υποτάσσει τους εκπαιδευτικούς, υποτάσσει συνολικά την εκπαιδευτική διαδικασία στις εξετάσεις. Η Τράπεζα θεμάτων, δηλαδή το είδος και η «ποιότητα» των ερωτήσεων, μπορεί αθέατα να προσανατολίσει τη μαθησιακή διαδικασία σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, να υποβαθμίσει το «πώς» και το «γιατί» να πριμοδοτήσει συγκεκριμένους τρόπους, διδασκαλίας ή διαβάσματος. Στην κατεύθυνση αυτή προφανώς ρίχνεται λίπασμα και από τις ερωτήσεις τύπου πολλαπλής επιλογής κλπ.

Πολύ σωστά ο Πανεπιστημιακός (ΕΜΠ) Γιάννης Μαίστρος επισημαίνει ότι η "τράπεζα θεμάτων" αποτελεί μια καθαρή μορφή "πιστοποίησης" και όχι "αξιολόγησης" (με την πρωτεύουσα - κυριολεκτική της σημασία και όχι με την "τιμωρητική" - απαξιωτική της, που η νεοφιλελεύθερη διαστροφή την εννοεί). Με αυτόν τον τρόπο "εξέτασης" των μαθητών αυτοματοποιείται σιγά - σιγά η "πιστοποίηση" των κλασμάτων γνώσης που αποκτώνται και στο τέλος θα μπορεί να γίνεται και η βαθμολόγηση από υπολογιστικά συστήματα, καταργώντας κάθε παιδαγωγική - γνωσιακή λειτουργία και, εννοείται, βάζοντας στο περιθώριο τον ανθρώπινο παράγοντα - δάσκαλο - εκπαιδευτικό!

Παρόμοια συστήματα εισηγούνται οι "σοφοί" του Υπ. Παιδείας για την "πιστοποίηση" επαγγελματικών προσόντων και εφαρμόζονται ήδη για την απόκτηση πιστοποιητικού γλωσσομάθειας, πληροφορικής (ECDL), την απόκτηση άδειας οδήγησης (σήματα ΚΟΚ) κ.λπ.

Δεν είναι μακριά η εποχή που θα εισαχθούν οι "πιστωτικές" μονάδες (κλάσματα γνώσης = τυποποιημένα "χάπια") και στη Β' Βάθμια εκπαίδευση (όπως τα ECTS στην Γ' Βάθμια) για να ολοκληρωθεί ο ευτελισμός και η πλήρης διάλυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όχι μόνο στη φάση της "εξέτασης" αλλά και σ' αυτή της διδασκαλίας. Οι μαθητές (και κυρίως οι γονείς τους) θα απαιτούν να "διδαχθούν" τα "θέματα της τράπεζας" για να "περάσουν" την πιστοποίηση στο τέλος της χρονιάς, αγνοώντας ως περιττά - άχρηστα ή κι επιζήμια τα μαθήματα όπως γίνονται σήμερα.

Παράλληλα η φροντιστηριακή εκγύμναση θα κερδίζει έδαφος ως «σώμα και πνεύμα» στο σχολείο εκτρέποντας το εκπαιδευτικό έργο σε τεχνικές απομνημόνευσης πληροφοριών και όχι αναλυτική επεξεργασία της ύλης και δημιουργικής αφομοίωσης από τους μαθητές.  Ειδικότερα ως «καλό» Λύκειο θα αναγορεύεται αυτό που μιμείται το φροντιστήριο. Αυτό δηλαδή που καλουπώνει και παραδίδει αποσπασματικές γνώσεις χρήσιμες για τις εξετάσεις.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Κατ’ επανάληψη ο Υπουργός Παιδείας δηλώνει ότι η τράπεζα θεμάτων είναι «ένα μέσο πίεσης για την ολοκλήρωση του διδακτικού έργου των εκπαιδευτικών, για το οποίο και θα αξιολογούνται σε περίπτωση αποκλίσεων». Αν και πολλά θα μπορούσε να πει κανείς για τη δήλωση του Υπουργού Παιδείας τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα. Με την Τράπεζα Θεμάτων το Υπουργείο Παιδείας θα επιχειρήσει σταδιακά να αξιολογήσει τους εκπαιδευτικούς και τις σχολικές μονάδες με βάση τις επιδόσεις των μαθητών.

Είναι προφανές ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας γνωρίζει πολύ καλά τις κοινωνικές παραμέτρους της σχολικής επίδοσης. Η στόχευση είναι αλλού και «φωτογραφίζει» κατευθείαν τον εκπαιδευτικό. Το ΥΠΕΠΘ θεωρεί κατάλληλο το χρόνο να προβάλει συστηματικά μια, έτσι κι αλλιώς, διαδεδομένη αντίληψη σύμφωνα με την οποία για ό,τι «καλό» ή «κακό» γίνεται στα σχολεία την ευθύνη την έχει ο εκπαιδευτικός. «Το παν εξαρτάται από το δάσκαλο» θα αναφωνήσει σε λίγο με βικτοριανή υποκρισία. Μια τέτοια αντίληψη, όπως γίνεται φανερό, εναποθέτει μεγάλο φορτίο ευθύνης στους ώμους του δασκάλου και συνήθως, όταν τίθεται θέμα σχολικής αποτυχίας ή εκπαιδευτικής κρίσης, ο δάσκαλος είναι ο «αποδιοπομπαίος τράγος». Με αυτό τον τρόπο γίνεται ευκολότερη υπόθεση η επιβολή αυταρχικών μέτρων αξιολόγησης, εντατικοποίησης και διοικητικού ελέγχου.

Του Χρήστου Κάτσικα 

Πηγή: AlfaVita

Δέκα φορές μεγαλύτερος ο κίνδυνος Αρμαγεδδώνα. Risk of asteroid hitting Earth is ten times higher than we thought

Η απειλή για μια καταστροφική πτώση αστεροειδή στη Γη είναι πολύ μεγαλύτερη από όσο πιστεύαμε. So you know how we all kind of thought that our odds of getting destroyed by an asteroid were remarkably low? Yeah, that was wrong. According to new research, the odds of a large-scale asteroid impact are actually three to ten times higher than we thought. And the only thing stopping total and utter destruction? Sheer, dumb luck. Image: Shutterstock/solarseven 

Τρεις πρώην αστροναύτες δημιούργησαν το ίδρυμα B612 που έχει ως αποστολή την καταγραφή και μελέτη διαστημικών αντικειμένων (αστεροειδείς, κομήτες κλπ) που απειλούν την Γη. Επιπλέον τα στελέχη του ιδρύματος προωθούν τρόπους αντιμετώπισης αυτών των απειλών.

Το ίδρυμα ανακοίνωσε ότι οι πιθανότητες να πέσει στη Γη ένας μεγάλος αστεροειδής προκαλώντας ανυπολόγιστες καταστροφές είναι δέκα φορές μεγαλύτερες από εκείνες που αναφέρουν οι εκτιμήσεις των ειδικών. Το ίδρυμα προτείνει σε πρώτη φάση την κατασκευή ενός διαστημικού ανιχνευτή απειλητικών αστεροειδών.

Οι εκρήξεις

The bolide that impacted the atmosphere over Chelyabinsk in Feb. 2013 detonated with the equivalent of 530 kilotons of TNT, injuring over 1,200 people.

Οι ειδικοί του Β612 μελέτησαν όλα τα περιστατικά εκρήξεων που καταγράφηκαν στον πλανήτη μας, σε ξηρά και θάλασσα. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι στο διάστημα 2000-2013 στη Γη σημειώθηκαν 26 εκρήξεις που είχαν προκληθεί από αστεροειδείς. Πρόκειται για αστεροειδείς που είχαν εκραγεί είτε στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης είτε σε απομονωμένες περιοχές των ωκεανών και έτσι δεν είχαν κάποιες εμφανείς τουλάχιστον επιπτώσεις.

Όμως αν η μελέτη του ιδρύματος είναι σωστή τότε η έλευση αστεροειδών στον πλανήτη μας και μάλιστα αστεροειδών ικανών να προκαλέσουν μεγάλες καταστροφές είναι πολύ πιο συχνή από όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Με αυτά τα δεδομένα ο κίνδυνος της πτώσης ενός καταστροφικού αστεροειδή είναι δεκαπλάσιος από τις υπάρχουσες εκτιμήσεις.

Τα δεδομένα

Illustration of relative size for DA14 and Chelyabinsk Meteor compared to a footbal field. Credit: Michael Carroll

Σύμφωνα με την μελέτη του ιδρύματος ορισμένες από αυτές τις 26 εκρήξεις που προκάλεσαν οι αστεροειδείς ήταν πολύ ισχυρές ενώ μια εξ αυτών ήταν δεκάδες φορές πιο ισχυρή από εκείνη της Χιροσίμα. «Ένας αστεροειδής με διάμετρο περίπου 40 μέτρα αν πέσει στην επιφάνεια της Γης μπορεί να καταστρέψει ολοσχερώς μια μεγάλη πόλη. Φανταστείτε ένα μεγάλο κτίριο να πέφτει από ψηλά με ταχύτητα 50 φορές μεγαλύτερη από αυτή του ήχου!» ανέφερε ο Εντ Λιου, πρώην αστροναύτης και επικεφαλής του ιδρύματος.

Η μελέτη υπολόγισε και την ισχύ αυτών των 26 εκρήξεων. Κάποιες από αυτές εκρήξεις απελευθέρωσαν ενέργεια 1 κιλοτόνου, κάποιες μεγαλύτερη από αυτή ενώ υπήρξε και μια που απελευθέρωσε ενέργεια 600 κιλοτόνων. Η έκρηξη της ατομικής βόμβας στη Χιρόσιμα που κατέστρεψε την πόλη και εξόντωσε περισσότερους από 80 χιλιάδες ανθρώπους είχε ισχύ 15 κιλοτόνων.

Ο δορυφόρος

Καλλιτεχνική απεικόνιση του Sentinel που θα αναζητά απειλητικούς αστεροειδείς. Artist's Illustration of the B612 Foundation's Sentinel mission, which will search for potentially dangerous near-Earth asteroids. Credit: B612

Οι τρεις πρώην αστροναύτες σε συνέντευξη Τύπου ανέφεραν ότι ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του κινδύνου είναι η κατασκευή ενός διαστημικού τηλεσκοπίου-ανιχνευτή αστεροειδών την κατασκευή του οποίου στηρίζει το ίδρυμα τους.

The Sentinel Space Telescope in orbit around the Sun. Credit: Ball Aerospace.

Ο δορυφόρος έχει ονομαστεί Sentinel και σύμφωνα με τους τρεις αστροναύτες μπορεί να είναι έτοιμος να εκτοξευτεί το 2018. Σύμφωνα με τους αστροναύτες ο δορυφόρος αυτός θα έχει καταφέρει μέχρι το 2024 να εντοπίσει 500 χιλιάδες αστεροειδείς που αποτελούν πιθανές απειλές για τον πλανήτη μας.

130.000 χρόνια πριν η έξοδος του Homo sapiens, First Eurasians left Africa up to 130,000 years ago

Ο χάρτης της μετανάστευσης του Homo sapiens. The Out-of-Africa model that best fits both the genetic and cranial shape data. A first migration along the Indian Ocean rim occurred as early as 130 thousand years ago (green arrow) and was followed by a second, more recent migration wave into Eurasia (red arrow). Credit: Katerina Harvati/University of Tübingen and Senckenberg Center for Human Evolution and Palaeoenvironment

Επιστήμονες με επικεφαλής τη διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν στη Γερμανία, συνδύασαν τα πιο πρόσφατα ανατομικά και γενετικά στοιχεία, για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος (Ηomo sapiens) άρχισε τις μεταναστεύσεις του από την Αφρική πριν από περίπου 130.000 χρόνια, πολύ νωρίτερα από ό,τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα.

Όπως εκτιμούν οι ερευνητές, υπήρξαν διάφορα κύματα μεταναστεύσεων και πιθανότατα το αρχαιότερο ακολούθησε μία νότια διαδρομή, μέσω της Αραβικής χερσονήσου, με κατεύθυνση την Αυστραλία και τον Δυτικό Ειρηνικό.

Η μελέτη

Νέα μελέτη τοποθετεί την έξοδο του σύγχρονου ανθρώπου από την Αφρική πολύ νωρίτερα από την κρατούσα θεωρία. The first ancestors of today’s non-African peoples probably took a southern route through the Arabian Peninsula as early as 130,000 years ago, the researchers found. The study is published by Professor Katerina Harvati and her team from the Institute for Archaeological Sciences at the University of Tübingen and the Senckenberg Center for Human Evolution and Palaeoenvironment, in collaboration with colleagues from the University of Ferrara, Italy, and the National Museum of Natural History, France. The study appears in the online Early Edition of the Proceedings of the National Academy of Sciences. 

Η ομάδα της κυρίας Χαρβάτη, σε συνεργασία με ερευνητές του Πανεπιστημίου της Φεράρα στην Ιταλία και του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Γαλλίας εξέτασε διάφορα πιθανά σενάρια διασποράς και μεταναστευτικές διαδρομές με αφετηρία την Αφρική, συγκρίνοντας τις προβλέψεις του καθενός από αυτά με ουδέτερα γενετικά δεδομένα καθώς και με δεδομένα που προέκυψαν από τη μορφολογική εξέταση του κρανίου σημερινών ανθρώπων, προερχόμενων από δέκα διαφορετικούς πολιτισμούς του πλανήτη.

Όπως περιγράφουν στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» οι ερευνητές κατέληξαν στην εκτίμηση πως το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το πρώτο κύμα εξόδου από την Αφρική πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου 130.000 χρόνια, αρκετές χιλιάδες χρόνια νωρίτερα σε σχέση με τις επικρατούσες έως τώρα εκτιμήσεις. Ένα δεύτερο μεταναστευτικό κύμα προς Την Ευρώπη και την Ασία έλαβε χώρα πολύ αργότερα, πριν από περίπου 50.000 χρόνια.

Η έξοδος από την Αφρική

The stone artifacts found in Oman were likely made by striking flakes off flint, leading to distinctive triangular shapes. This is the first time this particular stone tool technology has been found outside of Africa. Credit: Yamandu Hilbert 

Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι όλοι οι σημερινοί άνθρωποι κατάγονται από ένα κοινό προγονικό πληθυσμό, που ζούσε πριν από 100.000 - 200.000 χρόνια στην Αφρική. Το κυρίαρχο μέχρι σήμερα σενάριο ήταν ότι υπήρξε ένα κύριο ρεύμα εξόδου από την «μαύρη ήπειρο» και αυτό συνέβη πριν από 50.000 έως 70.000 χρόνια. Όμως τα πιο πρόσφατα γενετικά, αρχαιολογικά και παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, υποδεικνύουν ότι τα μεταναστευτικά ρεύματα ήταν περισσότερα και ότι ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα, πριν από 130.000 χρόνια. Η κυρία Χαρβάτη και οι συνεργάτες της εξέτασαν όλα τα προτεινόμενα σενάρια αντιπαραβάλλοντάς τα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τα γενετικά και ανατομικά δεδομένα. Τα ευρήματά τους συνηγορούν υηέρ της δεύτερης εκδοχής.

«Και οι δύο κατηγορίες στοιχείων, τόσο οι ανατομικές συγκρίσεις κρανίων, όσο και τα γενετικά δεδομένα, υποστηρίζουν την άποψη ότι υπήρξαν πολλαπλές μεταναστεύσεις», δήλωσε η κυρία Χαρβάτη. Στο πρώτο μεταναστευτικό κύμα προς την Αυστραλία και τον Ειρηνικό οφείλουν την καταγωγή τους οι αυστραλοί Αβορίγινες, οι Μελανήσιοι και οι κάτοικοι της Παπούα. Άλλοι πληθυσμοί στην ηπειρωτική Ασία έλκουν την καταγωγή τους από το κατοπινό μεταναστευτικό κύμα πριν από 50.000 χρόνια.

Ανοιχτά ερωτήματα

The 1.8-million-year-old skull unearthed in Dmanisi, Georgia, suggests the earliest members of the Homogenus belonged to the same species, say scientists in a paper published Oct. 18, 2013 in the journal Science. Credit: Photo courtesy of Georgian National Museum 

Ερωτηματικό παραμένει ποιες συνθήκες στην ανατολική Αφρική ήσαν αυτές που «πυροδότησαν» τις μεταναστεύσεις. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι σοβαρές ξηρασίες που άρχισαν να εμφανίζονται πριν από 135.000 χρόνια, ώθησαν πολλούς προγόνους μας να δοκιμάσουν την τύχη τους σε άλλα πιο υγρά και εύφορα μέρη.

Prof. Harvati is a paleoanthropologist specializing in Neanderthal evolution, modern human origins and the application of 3-D geometric morphometric methods to anthropology. Her broader research interests include primate and human evolution; evolutionary theory and the species question in the human fossil record; evolution of primate and human life-history; Pleistocene hominins; the relationship of morphological variability to genetics and environment; and Paleolithic archaeology. She has conducted fieldwork in Europe and Africa, and recently directed paleoanthropological fieldwork in Greece (Aliakmon Paleolithic/ Paleoanthropological Survey project) and Tanzania (Lake Manyara Paleoanthropological Fieldwork). Prof. Harvati has organized international symposia on Neanderthal evolution ("Neanderthals Revisited: New Approaches and Perspectives") and modern human origins ("Transition from archaic to modern: Quantitative approaches"). Her edited volume of the articles presented at the "Neanderthals Revisited" conference was published by Springer in 2006. Her research is published, among other journals, in Nature, Science, the Proceedings of the National Academy of Sciences, Evolutionary Anthropology, Journal of Human Evolution and American Journal of Physical Anthropology. 

Η Κατερίνα Χαρβάτη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε ανθρωπολογία στις ΗΠΑ, στα πανεπιστήμια Κολούμπια και City της Νέας Υόρκης (CUNY), από όπου πήρε το διδακτορικό της. Σήμερα είναι καθηγήτρια -επικεφαλής του τομέα Παλαιοανθρωπολογίας- του Πανεπιστημίου του Τύμπινγκεν στη Γερμανία και συνεργαζόμενη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου CUNY. Συνεργάζεται επίσης με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Εφορία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. Θεωρείται μία από τις πλέον ανεγνωρισμένες παλαιοανθρωπολόγους διεθνώς όσον αφορά τους Νεάντερταλ καθώς και την καταγωγή και εξέλιξη των σύγχρονων ανθρώπων. Έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες έρευνες πεδίου στην Αφρική και στην Ευρώπη (μεταξύ των οποίων στην Ελλάδα). Έχει επίσης κάνει σημαντικές δημοσιεύσεις στα πλέον έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά (Science, Nature, PNAS κ.α.).

Θεραπευτικά μικροσκοπικά ρομπότ για χρήση μέσα στο σώμα. Mini robot doctors that could swim in your bloodstream

Tiny robots could help you heal. Acting as mini technicians, they could one day assemble medical devices inside the body. A veritable construction crew of micro-scale robots already exists, from worm-like bots that can move heavy loads to muscle-powered machines that can walk across a lab bench. But until now, finer control over miniature objects has proved elusive.

Μικροσκοπικά ρομπότ τα οποία θα μπορούν να βοηθούν τον ασθενή να αναρρώσει και θα συνθέτουν ιατρικές συσκευές μέσα στο σώμα του αναπτύσσουν επιστήμονες του Carnegie Mellon University στο Πίτσμπεργκ.

Eric Diller and Metin Sitti of Carnegie Mellon University in Pittsburgh have created a simple version of micro-robots using rods made of magnetic materials. Each robot is about 1 millimetre long and has two gripping arms. A magnetic field is used to move the robots and operate the grippers.

Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του New Scientist, οι Έρικ Ντίλερ και Μέτιν Σίτι δημιούργησαν κάποια απλά νανορομπότ χρησιμοποιώντας μαγνητικά υλικά. Το κάθε ρομπότ έχει μήκος περίπου ενός χιλιοστού και δύο βραχιόνες. Ο έλεγχός τους γίνεται μέσω μαγνητικών πεδίων, που καθορίζουν την κίνησή τους και τη λειτουργία των βραχιόνων.

Άλλα ρομπότ τέτοιου είδους που είχαν αναπτυχθεί στο παρελθόν έπρεπε να είναι συνδεδεμένα με τον χειριστή τους, κάτι που τα καθιστούσε ακατάλληλα για χρήση μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Σε άλλες περιπτώσεις, δεν ήταν δυνατή η ταυτόχρονη κίνηση και ο χειρισμός βραχιόνων. «Μπορούμε να τα μετακινούμε όσο αυτοί είναι κλειστοί ή ανοιχτοί, δεν έχει σημασία» αναφέρει ο Σίτι.

Μέχρι τώρα, τα ρομπότ έχουν δοκιμαστεί για τη μεταφορά μικρών αντικειμένων και την κατασκευή μικροσκοπικών γεφυρών. Μελλοντικά ελπίζεται η ανάπτυξη πιο εξελιγμένων εκδόσεων που θα εισέρχονται στο σώμα του ασθενούς μαζί με εξαρτήματα μικρο-μηχανών, και θα κινούνται μέσα στο αίμα του. Τα ρομπότ θα μπορούν στη συνέχεια να συνθέτουν συσκευές που θα βοηθούν στην θεραπεία.

«Χρειάζεται να συρρικνώσουμε τις συσκευές για να μπαίνουν ευκολότερα στο σώμα, αλλά αν είναι πολύ μικρές, τότε πρακτικά δεν είναι χρήσιμες. Αυτό που θέλουμε είναι να τις συναρμολογούμε μέσα στο σώμα» αναφέρει ο Σίτι.

Πηγή: www.newscientist.com