Ερευνητές
του Πανεπιστημιακού Κολλεγίου του Λονδίνου (UCL), μεταξύ των οποίων δύο Έλληνες,
ανακοίνωσαν ότι έλυσαν ένα σημαντικό μέρος του αινίγματος που περιβάλλει τον
αρχαίο ελληνικό αστρονομικό υπολογιστή, γνωστό ως Μηχανισμό των Αντικυθήρων,
μια -απρόσμενα για την εποχή της- πολύπλοκη συσκευή που επέτρεπε την πρόβλεψη
διαφόρων αστρονομικών γεγονότων. Researchers at UCL have solved a major
piece of the puzzle that makes up the ancient Greek astronomical calculator
known as the Antikythera Mechanism, a hand-powered mechanical device that was
used to predict astronomical events. Cosmos Display at the front of the
Antikythera Mechanism, showing the positions of the Sun, Moon, and five planets
as well as the phase of the Moon and the nodes of the Moon. Credit: © 2020 Tony
Freeth
Οι
επιστήμονες εκτιμούν ότι έκαναν ένα σημαντικό βήμα για την κατανόηση όλων των
δυνατοτήτων του Μηχανισμού και του πώς κατάφερνε να κάνει ακριβείς προβλέψεις
για τα ουράνια φαινόμενα.
Fragments of the
Antikythera Mechanism with evidence for this study. These are shown as PTMs
with specular enhancement. Credit: © 2005 Hewlett-Packard
Ο
Μηχανισμός, ο οποίος φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα,
θεωρείται από πολλούς ως ο πρώτος γνωστός αναλογικός υπολογιστής στον κόσμο και
είναι το πιο πολύπλοκο δείγμα μηχανικής που έχει βρεθεί από τον αρχαίο κόσμο. Η
ηλικίας περίπου 2.000 ετών συσκευή χρησιμοποιείτο για να προβλέψει τη θέση του
Ήλιου, της Σελήνης, των ηλιακών και σεληνιακών εκλείψεων, των θέσεων των
πλανητών, ακόμη και των ημερομηνιών των Ολυμπιακών αγώνων.
Οι
επιστήμονες της διεπιστημονικής ερευνητικής ομάδας "UCL Antikythera Research Team", με επικεφαλής τον καθηγητή Τόνι
Φριθ του Τμήματος Μηχανολόγων Μηχανικών, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση
στο περιοδικό "Scientific Reports",
ρίχνουν φως στον τρόπο λειτουργίας των γραναζιών στο μπροστινό μέρος του
Μηχανισμού. Όπως είπε ο Φριθ, «ο Ήλιος, η Σελήνη και οι πλανήτες παρουσιάζονται
με τρόπο που αποτελεί ένα εντυπωσιακό άθλο της αρχαίας ελληνικής μεγαλοφυΐας».
The astronomical
calculator is a bronze device that consists of a complex combination of 30
surviving bronze gears used to predict astronomical events, including eclipses,
phases of the moon, positions of the planets and even dates of the Olympics. Model
of the Antikythera Mechanism, showing the front and back dials as well as an
exploded diagram of the gearing. Credit:
© 2020 Tony Freeth
Ο Μηχανισμός από μπρούντζο, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1901 από Έλληνες αλιείς σε ναυάγιο πλοίου κοντά στα Αντικύθηρα, αποτελείται από ένα πολύπλοκο συνδυασμό 30 γραναζιών. Η συνεχής μελέτη του από Έλληνες και ξένους επιστήμονες αυξάνει συνεχώς την κατανόηση για τις λειτουργίες του.
Exploded model of
the Cosmos gearing of the Antikythera Mechanism. Credit: © 2020 Tony Freeth
Μέχρι
σήμερα όμως δεν είχε καταστεί εφικτή η πλήρης κατανόηση του συστήματος των
γραναζιών, καθώς μόνο το ένα τρίτο του Μηχανισμού εκτιμάται ότι έχει διασωθεί
και αυτό σε 82 θραύσματα.
Fragment A, shown
as an X-ray CT slice through the Main Drive Wheel. Credit: © 2005 X-Tek Systems
Η
χρήση ακτίνων-Χ από το 2005 έχει αποκαλύψει χιλιάδες χαρακτήρες κειμένου
κρυμμένους μέσα στα θραύσματα. Οι επιγραφές περιλαμβάνουν μια περιγραφή του
Κόσμου, με τους πλανήτες να κινούνται σε δακτυλίους. Είναι αυτή η απεικόνιση
του σύμπαντος που αναδημιούργησαν οι Βρετανοί ερευνητές.
Fragment D, shown
as a false-color X-ray CT slice, with the teeth tips marked for counting. Credit: © 2005 X-Tek Systems
Δύο
σημαντικές γνώσεις που αποκαλύπτονται στο μηχανισμό, είναι οι αριθμοί των 462
και 442 ετών, που αντιστοιχούν στους κύκλους της Αφροδίτης και του Κρόνου
αντίστοιχα. Όταν παρατηρούνται από τη Γη, οι κύκλοι των πλανητών μερικές φορές
αναστρέφουν την κίνηση τους σε σχέση με τα άστρα. Οι ειδικοί πρέπει να
παρακολουθούν αυτούς τους μεταβαλλόμενους κύκλους (πλανητικές περιόδους) για
μεγάλα χρονικά διαστήματα, προκειμένου να μπορέσουν να προβλέψουν τις θέσεις
των πλανητών στο μέλλον.
«Η
κλασσική αστρονομία της πρώτης χιλιετίας προ Χριστού γεννήθηκε στη Βαβυλώνα,
όμως τίποτε σε αυτή την αστρονομία δεν υπάρχει που να δείχνει πως κατάφεραν οι
αρχαίοι Έλληνες να βρουν τον άκρως ακριβή κύκλο των 462 ετών για την Αφροδίτη
και των 442 ετών για τον Κρόνο», δήλωσε ο Έλληνας υποψήφιος διδάκτορας του UCL Άρης Δακάναλης. Στην ερευνητική ομάδα συμμετέχει και μία ακόμη
Ελληνίδα του UCL,
η ειδική στα αρχαιολογικά υλικά δρ Μυρτώ Γεωργακοπούλου.
Figure 1 from
Cosmos paper, showing the disposition of the inscriptions on the external
plates of the Antikythera Mechanism. Credit:
© 2020 Tony Freeth
Χρησιμοποιώντας
μια αρχαία ελληνική μαθηματική μέθοδο που περιγράφει ο φιλόσοφος Παρμενίδης, οι
ερευνητές όχι μόνο εξήγησαν πώς βρήκαν οι Έλληνες τους κύκλους της Αφροδίτης
και του Κρόνου, αλλά επίσης κατάφεραν να αναδημιουργήσουν τους κύκλους όλων των
άλλων πλανητών του Μηχανισμού, για τους οποίους έχουν χαθεί τα σχετικά
δεδομένα.
The UCL Antikythera
Research Team struggle to solve the front of the Antikythera Mechanism—a
fragmentary ancient Greek astronomical calculator—revealing a dazzling display
of the ancient Greek Cosmos. Credit: © 2020 Tony Freeth
«Πρόκειται
για μια σημαντική θεωρητική πρόοδο, όσον αφορά του πως ο Κόσμος αναπαρίστατο
στον Μηχανισμό. Τώρα πρέπει να αποδείξουμε την εφαρμοσιμότητα του, κάνοντας το
με τις αρχαίες τεχνικές», δήλωσε ο δρ Άνταμ Βόιτσικ του Τμήματος Μηχανολόγων
Μηχανικών του UCL.
Πηγές: Tony
Freeth, David Higgon, Aris Dacanalis, Lindsay MacDonald, Myrto Georgakopoulou,
Adam Wojcik. A Model of the Cosmos in the ancient Greek Antikythera
Mechanism. Scientific Reports, 2021; 11 (1) DOI: 10.1038/s41598-021-84310-w -
https://scitechdaily.com/2000-year-old-greek-astronomical-calculator-experts-recreate-a-mechanical-cosmos-for-the-worlds-first-computer/
- https://www.newscientist.com/article/2271165-ancient-computer-may-have-used-bejewelled-rings-to-model-the-cosmos/
- https://www.amna.gr/home/article/536096/Perissotero-fos-sta-mustika-tou-Michanismou-ton-Antikuthiron-apo-Bretanous-kai-Ellines-epistimones