Η ποίηση «ακονίζει» το μυαλό. The Power of Poetry: How Serious Literature Can Boost the Brain

Scientists in Liverpool have found reading the works of Shakespeare (left) and poet Ted Hughes (right) can boost the brain and trigger further reading and moments of self-reflection, while giving a boost to morale.

Ευεργετική δράση στη λειτουργία του εγκεφάλου φαίνεται πως έχουν τα έργα κλασικών συγγραφέων και ποιητών όπως π.χ. ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ, ο Γουίλιαμ Γουόρντσγουορθ, ο Τόμας Στερνς Έλιοτ, υποστηρίζουν οι ειδικοί του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ, στη Βρετανία.

The researchers used brain scans to study which areas of the brain were active when volunteers read complex passages by Shakespeare, Larkin and other great writers, then dumbed down versions of the same text.

Με τη βοήθεια απεικονιστικών εξετάσεων του εγκεφάλου, οι ερευνητές παρακολούθησαν την εγκεφαλική δραστηριότητα 30 εθελοντών κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης αριστουργημάτων της κλασικής λογοτεχνίας. Στη συνέχεια μετέφρασαν τα κλασικά κείμενα στη σύγχρονη γλώσσα  και κατέγραψαν εκ νέου την εγκεφαλική δραστηριότητα των συμμετεχόντων.

Παρατήρησαν λοιπόν, ότι η απαιτητική πρόζα και η περίτεχνα περίπλοκη ποιητική γλώσσα ανέβαζε τη δραστηριότητα του εγκεφάλου στα ύψη, σε αντίθεση με τη σύγχρονη και πολύ πιο απλοϊκή γλώσσα.

«Σοφά» ευρήματα

Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι κάθε φορά που οι αναγνώστες συναντούσαν στο κείμενο παράξενες και λιγότερο συνηθισμένες λέξεις, πρωτότυπες εκφράσεις και πιο απαιτητικά σημεία από πλευράς δομής, περιοχές του εγκεφάλου τους «άναβαν» με πρωτοφανή τρόπο.

Η συγκεκριμένη εγκεφαλική υπερδραστηριότητα, φάνηκε να διαρκεί ανεβάζοντας την ταχύτητα επεξεργασίας του εγκεφάλου και ενθαρρύνοντας έτσι την περαιτέρω ανάγνωση των δύσκολων κειμένων.

The research found poetry, in particular, increased activity in the right hemisphere of the brain, an area concerned with 'autobiographical memory'.

Ακόμα, η μελέτη έδειξε πως η ανάγνωση συγκεκριμένα ποίησης, ενισχύει τη δραστηριότητα του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου, μιας περιοχής η οποία σχετίζεται με την «αυτοβιογραφική μνήμη», βοηθώντας τον αναγνώστη να ανακαλεί μνήμες που αφορούν προσωπικά του βιώματα με αφορμή αυτά που διαβάζει. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τους ερευνητές, θα μπορούσε να σημαίνει ότι η ανάγνωση κλασικών έργων είναι πιο αποτελεσματική από βιβλία αυτοβοήθειας.

Areas in the right side of the brain were found to be more active for poetry (top) and less so for 'dumbed down' text (bottom).

«Τα κλασικά αριστουργήματα λογοτεχνίας φάνηκε να λειτουργούν ως “ρουκέτες ενέργειας” του εγκεφάλου» εξηγεί χαρακτηριστικά ο δρ Φίλιπ Ντέιβις. «Η συγκεκριμένη μελέτη επισημαίνει τη δύναμη της λογοτεχνίας να δημιουργεί νοητικά μονοπάτια και συλλογισμούς, να διαμορφώνει τον τρόπο σκέψης και να δημιουργεί συνδέσμους ανάμεσα σε βιώματα και εμπειρίες, τόσο σε νέους όσο και σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας».

Επόμενες μελέτες

A portrait of Charles Dickens at the age of 47, by William Powell Frith in 1859. Scientists will use his work in their studies of the human brain.

Σε επόμενη φάση ο δρ. Ντέιβις σκοπεύει να παρακολουθήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα εθελοντών κατά την ανάγνωση έργων του βρετανού συγγραφέα Τσαρλς Ντίκενς.

Επίσης, σε συνεργασία με τους ειδικούς του University College του Λονδίνου, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Λίβερπουλ αναμένεται να εξετάσουν την επίδραση της ανάγνωσης κλασικών έργων στον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου ασθενών που πάσχουν από άνοια.

Βρέθηκε ο πρόδρομος της ζωής; Have Astronomers Found Chemical Precursor to Life In Gas Clouds?

Στην περιοχή L1157-B1 όπου γεννιούνται νέα άστρα οι επιστήμονες αναζητούν τη «μητέρα» των δομικών υλικών της ζωής. The molecule known as H3+ is believed to have had a vital role in cooling down the first stars of the universe, and may still play an important part in the formation of current stars. Above, new stars burst into being in the star-forming nebula Messier 78, imaged by NASA's Spitzer Space Telescope. CREDIT: NASA/JPL-Caltech.

Ομάδα επιστημόνων ερευνώντας μια περιοχή του γαλαξία μας στην οποία υπάρχει έντονη κοσμική δραστηριότητα και ειδικότερα γέννηση νέων άστρων εντόπισε τα ίχνη μιας χημικής ουσίας η οποία είναι πιθανό να αποτελεί τον πρόδρομο της ζωής.

Η ουσία

Χρησιμοποιώντας τη συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων CARMA οι ερευνητές μελέτησαν την περιοχή L1157-B1 που βρίσκεται σε απόσταση χιλίων ετών φωτός από τη Γη. Πρόκειται για μια περιοχή όπου υπάρχει συνεχής γέννηση νέων άστρων.

Οι ερευνητές εντόπισαν τα ίχνη μια χημικής ουσίας, της υδροξυλαμίνης που αποτελείται από άτομα αζώτου, υδρογόνου και οξυγόνου. Προσπαθούν τώρα να επιβεβαιώσουν την ύπαρξη της ουσίας στο διαστρικό κενό. Αν αυτό συμβεί, η υδροξυλαμίνη αυτόματα μπαίνει στις πρώτες θέσεις της λίστας των υποψηφίων για τη δημιουργία των δομικών υλικών της ζωής.

Η θεωρία

Life may have gotten started in hydrothermal vents where acidic seawater met with bitter alkaline fluid from the Earth's crust. CREDIT: Woods Hole Oceanographic Institution

«Μια από τις θεωρίες για τα συστατικά της ζωής είναι ότι αυτά δημιουργούνται μέσα σε ψυχρά νέφη αερίων, σκόνης και πλάσματος που υπάρχουν στο διαστρικό κενό. Οι κομήτες, οι αστεροειδείς και οι μετεωρίτες που σχηματίζονται στα συγκεκριμένα νέφη περιέχουν αυτά τα συστατικά. Έτσι όταν αυτά τα σώματα πέφτουν πάνω σε πλανήτες γίνεται διασπορά των συστατικών της ζωής. Αν και μια από τις πιο δημοφιλείς θεωρίες είναι ότι η ζωή στη Γη εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε υδροθερμικές πηγές στα βάθη των ωκεανών, τα μόρια που αποτέλεσαν τον καταλύτη για να σχηματιστούν οι πρώτες μορφές ζωής έπρεπε να προέρχονται από κάπου αλλού και όχι από τις περιοχές των υδροθερμικών πηγών. Και αυτό το κάπου αλλού μπορεί να είναι το Διάστημα» αναφέρει ο Αντονι Ρεμιτζάν, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αστρονομίας των ΗΠΑ που ήταν ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας.

Η ανακάλυψη

Historically, scientists have defined living creatures by the presence of DNA, but how living creatures process information may be a better hallmark of life, a new study argues. CREDIT: NASA

Για να ελέγξουν αυτή τη θεωρία οι ερευνητές αναζήτησαν τα χημικά ίχνη απλών ανόργανων συστατικών που δημιουργούνται σε διαστρικά νέφη. Αυτά τα συστατικά δεν διαθέτουν άνθρακα και δεν σχετίζονται με τη ζωή αλλά μπορούν να αλληλεπιδράσουν με άλλα χημικά στοιχεία και να δημιουργήσουν ορισμένα δομικά υλικά της ζωής όπως π.χ., αμινοξέα και νουκλεοτίδια από τα οποία αποτελείται το DNA.

Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει στο Διάστημα πολλά και διαφορετικά προ-βιοτικά μόρια. Η ερευνητική ομάδα αναζήτησε τέτοια μόρια στην περιοχή L1157-B1. Εντόπισε εκεί αμυδρά «σήματα» της υδροξυλαμίνης, η παρουσία της οποίας είναι αναμενόμενη με βάση τις συνθήκες που επικρατούν στη συγκεκριμένη περιοχή, σύμφωνα με τους ειδικούς.

Η κοσμική διεργασία

Δέσμες αερίου από το εσωτερικό της περιοχής χτυπούν με «βιαιότητα» το διαστρικό κενό. Το «χτύπημα» των δεσμών αερίου στο διαστρικό κενό έχει ισχύ ικανή να προκαλέσει χημικές αντιδράσεις σε έναν κατά βάση στάσιμο, παγωμένο κόσμο. Το αποτέλεσμα αυτών των αντιδράσεων είναι η παραγωγή υδροξυλαμίνης. Η αλληλεπίδραση της υδροξυλαμίνης με άλλα στοιχεία όπως το οξικό οξύ παράγει αμινοξέα τα οποία αποτελούν δομικά υλικά της ζωής.

«Έχουμε μια πρώτη ένδειξη της παρουσίας υδροξυλαμίνης στην περιοχή. Δεν μπορούμε όμως να πούμε με βεβαιότητα ότι η ουσία υπάρχει. Κάθε μόριο έχει ''δακτυλικά αποτυπώματα''. Έχουμε εντοπίσει ένα δακτυλικό αποτύπωμα από... αντίχειρα, χρειαζόμαστε τα αποτυπώματα και από τα υπόλοιπα ''δάκτυλα'' για να πιστοποιήσουμε την ύπαρξή του» αναφέρει ο Ρεμιτζάν. Η ανακάλυψη παρουσιάστηκε στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας που έγινε στο Λονγκ Μπιτς στην Καλιφόρνια.